1-2. (a) Bo kpããmo la ka Yezu da ko o potuuribo na? (b) Ananso la wala ka Yezu potuuribo na da zagroo bare? (Kaa a fotori meŋ.)

 “ƐƐ, A vooroŋ boɔrɔŋ yaga zaa, kyɛ ka a eŋgane waa bambaala.” a (Mat. 26:41b) Yezu naŋ da yel a yɛlɛ ŋa na wuleeŋ ka o baŋɛɛŋ ka te ba pɛgeyi, a na baŋ ŋmɛ gbɛɛ meŋ. Kyɛ o da yelee lɛ a kpaana te ka: Te ta dɛle te menne te gaali a maŋ teɛrɛ ka te na maŋ taa la a faŋa ka te erɛ yɛlɛ naŋ soma wagre zaa. Sɛre kyɛ ka Yezu na yel a yɛlɛ ŋa ko o potuuribo na, ba da de la nyaa a yelka ba daŋ koŋ zagroo bare zaa. (Mat. 26:35) Ba da boɔrɔŋ ka ba e yɛlɛ naŋ soma. Kyɛ ba da ba baŋ ka ba na baŋ tuoree yelkpeɛne mine ka a vɛŋ ka ba bale, a ba lɛ taa a faŋa na e yɛlɛ naŋ soma. Lɛŋ vɛŋ ka Yezu da kpãã ba ka: “Yɛ kaara velaa a puoro nimizeɛ̃, ka lɛ vɛŋ ka yɛ ta wa kpeɛrɛ pigrinyɛ poɔ.”​—Mat. 26:41a.

² Kyɛ a posaanaa la ka, o potuuribo na da ba kaara velaa. Saŋa na baŋ da wa nyɔge Yezu na, ba da be la o zieŋ bee ba da zoeŋ kyɛ baroo? A potuuribo naŋ da ba kaara velaa na zuŋ, ba da eɛ yɛlɛ na neŋ o zu baŋ da yelka ba daŋ koŋ e zaa na—ba da zagrɛɛ Yezu bare.​—Mat. 26:56.

3. (a) Ka teneeŋ boɔrɔ ka te dire yelmennoŋ korɔ Jehoova, ananso la wala aŋ ba seŋ ka te dɛle te menne te gaali? (b) Boŋ teŋ na zanne a zannoo ŋa poɔŋ?

³ Te ta maŋ dɛle te menne a maŋ teɛrɛ ka te na maŋ taa la a faŋa ka te e yɛlɛ naŋ soma wagre zaa. Yelmeŋɛ la, te ba boɔrɔ ka te daŋ e yelzaa naŋ na sãã Jehoova poɔ. Kyɛ te eɛ nensaaleba naŋ ba pɛgeyi, a na baŋ eɛ mɔlɔ lɛ ka te tuore pigrinyɛ.  (Uro. 5:12; 7:21-23) Te na baŋ tuoree pigrinyɛ ka te e yelfaa kaŋa saŋa na te naŋ ba kaara soriŋ. Ka teneeŋ na baŋ dire yelmennoŋ korɔ Jehoova ane o Bidɔɔ na, aseŋ ka te sage Yezu kawane na, a maŋ kaara velaa a ta wa kpɛ pigrinyɛ poɔ. A zannoo ŋa na baŋ soŋ teŋ ka te e lɛ. Te na daŋ zanne nyɛɛ yɛlɛ na mine poɔŋ aŋ seŋ ka te kaara velaa. Te pãã na la zanne nyɛɛ lɛ teŋ na baŋ e a kaara te menne vɛlaa a ta wa kpɛ pigrinyɛ poɔ. A baaraa zaa, te na zanne nyɛɛ lɛ teŋ na baŋ e a naŋ kyɛnɛ kaara velaa.

KAARA VELAA—A YI YƐLƐ NAŊ NA BAŊ E PIGRINYƐ KO BO

4-5. Ananso la wala aŋ seŋ ka te kaara soŋ a ta maŋ erɛ yelfaare naŋ ba e nimizeɛ yaga?

⁴ Yelfaare gba naŋ ba e nimizeɛ yaga na baŋ vɛŋeŋ ka te neŋ Jehoova niiloŋ ba lɛ e kpeɛŋaa. A na baŋ vɛŋeŋ ka te te e yelfaare naŋ e nimizeɛ yaga.

⁵ Te zaa na baŋ tuoree pigrinyɛ ka te e yelfaa kaŋa. Kyɛ te kaŋa zaa maŋ taa la yɛlɛ poɔŋ oŋ e bambaala. Aŋa mannoo poɔŋ, neɛ kaŋa na baŋ mɔɔrɛɛ o moɔbo zaa ka o zɔɔ toɔ̃ peɛ̃mo toma. Neɛ kaŋa meŋ na baŋ mɔɔrɛɛ o moɔbo zaa ka o zɔɔtoɔ̃ yeldɛgɛ mine eebo, aŋa mannoo poɔŋ, dɔɔ naŋ maŋ bɔɔlɔ o dɔɔloŋ ka o gaŋneŋ taa vɔlaa mãã, bee pɔge naŋ maŋ bɔɔlɔ o pɔgeloŋ ka o gaŋneŋ taa vɔlaa mãã bee neɛ naŋ kaara sɛŋsɛŋ fotori ane vidiori. Neɛ kaŋa meŋ na baŋ mɔɔrɛɛ o moɔbo zaa ka o suuri ta maŋ ire wieoŋ, bee ka o toɔ̃ bare zɛgemeŋɛ gyogo, bee a maŋ zoro dabeɛ̃ ka o e yɛlɛ naŋ tori nensaalaa dabeɛ̃ zuŋ. Aŋa lɛ Gyimisi naŋ yel na, “neɛ vɔlaa o naŋ taa la maŋ bɛnloo a tagoo te kpɛ neŋ pigrinyɛ poɔ.”​—Gyi. 1:14.

6. Bo yɛlɛ la aŋ seŋ ka te yi yelmennoŋ poɔŋ a sage?

⁶ Ho baŋɛɛ yɛlɛ naŋ na baŋ e pigrinyɛ ko bo mɔlɔ lɛ bee? A koŋ soŋ te fẽẽ zaa ka te teɛrɛ ka teneeŋ yɛŋ ba taa bambaaloŋ zaa bee a teɛrɛ ka te taa la a faŋa a na baŋ are kpeɛŋaa a koŋ e yelfaa zaa. (1 Gyn. 1:8) Pɔɔl gba da yeleeŋ ka bana na “naŋ kyile a Kristaaloŋ poɔŋ” meŋ na baŋ tuoree pigrinyɛ ka ba naŋ ba kaara soŋ. (Gal. 6:1) Aseŋ ka te sage ka te eɛ bambaaleba yɛlɛ mine poɔŋ, a baŋ yɛlɛ na meŋ poɔŋ teŋ e bambaaleba.​—2 Kor. 13:5.

7. Bo yɛlɛ poɔŋ aŋ seŋ ka te maaleŋ kaara te menne velaa zaa? Tere yelmannaa kaŋa.

⁷ Ka teneeŋ wa baŋ yɛlɛ na naŋ maŋ e pigrinyɛ ko te mɔlɔ lɛ, boŋ aŋ seŋ ka te e? Mɔɔrɔ ho moɔbo zaa ka ho erɛ yɛlɛ naŋ na baŋ soŋ bo ka ho baŋ zɔɔtoɔ̃ a yɛlɛ! Aŋa mannoo poɔŋ takoreŋ saŋa na, zie a naŋ maŋ e mɔlɔ ka dɔndɔnne tu kpɛ teŋkpɛŋ poɔ la a teŋkpɛŋ  denɔbɛrɛ. Azuŋ ba da maŋ vɛŋeŋ ka sogyare yaga be a denɔbɛrɛŋ a gu a teŋkpɛŋ. Lɛ meŋ la, aseŋ ka te meŋ maŋ kaara te menne velaa a yi yɛlɛ na naŋ e te bambaaloŋ ka a ta wa e pigrinyɛ ko te.​—1 Kor. 9:27.

LƐ TEŊ NA BAŊ E KAARA TE MENNE VELAA A TA TE E YELFAA ZAA

8-9. Boŋ da naaŋ baŋ soŋ a bipɔlee na yɛlɛ naŋ be Yeng Yelibie zuri 7 ka o ta te e yelfaa naŋ e nimizeɛ? (Yeng Yelibie 7:​8, 9, 13, 14, 21)

⁸ Wala teŋ na baŋ e kaara te menne velaa a ta kpɛ pigrinyɛ poɔ? Te nyɛ yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi a bipɔlee na yɛlɛ naŋ be Yeng Yelibie zuri 7 na. O neŋ pɔg-gyɛnterɛ kaŋa da toŋɛɛ peɛ̃mo toma. O wɛlbo 22 yeleeŋ ka, a bipɔlee da kare tuuŋ “dayeni.” Kyɛ a yi a yɛlɛ piilee zaa, a sɛgre wuleeŋ ka a bipɔlee da deɛ gbɛɛ mine naŋ ba soma aŋ da vɛŋ oŋ te e a yelfaa ŋa.

⁹ Bo yɛlɛ ka a bipɔlee da e aŋ vɛŋ oŋ te e a yelfaa ŋa? A dɛndɛŋ soba, zimaanee saŋa, o da “kyɛnɛɛ a sokpɛŋ zuŋ a peɛle zie na a pɔge die naŋ be.” A da kyɛnɛ tori a pɔge die. (Kanne Yeng Yelibie 7:8, 9.) Saŋa na meŋ oŋ da wa nyɛ a pɔge na, o da ba zo yi be gaa. Kyɛ o da vɛŋɛɛŋ oŋ mugre o noɔre a kyɛ kyɛlle woŋ yɛlɛ na meŋ oŋ da yele na. O da yelka o iree maaroŋ sarekare aminekaŋaŋ ka lɛ na vɛŋ ka a bipɔlee teɛre ka o ba e neŋfaa zaa. (Kanne Yeng Yelibie 7:13, 14, 21.) Ka a bipɔleeŋ da ba de a lɛ gbɛ-faare ŋa, o da naaŋ koŋ te kpɛ pigrinyɛ poɔ a te e a yelfaa ŋa.

10. Sobuo ka neɛ na baŋ ŋmɛ gbɛ-faa zenɛ aŋa a bipɔlee na?

¹⁰ Soolomoŋ zemmo yɛlɛ wulee yɛlɛ naŋ na baŋ pɔge Jehoova puorebie kaŋa zaa. Ka neɛŋ wa e yelfaa kaŋa naŋ e nimizeɛ, aminekaŋaŋ o na yeleŋ ka o da tuoree a pigrinyɛ saŋa na oŋ da ba kaara soriŋ, ka lɛ vɛŋ oŋ te e a yelfaa. Kyɛ ka o naŋ leɛteɛre a yɛlɛ soŋ, o na nyɛŋ ka o da de la gbɛ-faare mine naŋ vɛŋ oŋ te e a lɛ yelfaa na. Aminekaŋaŋ o da lanna neŋ la zɔmenne naŋ ba nɔŋ Jehoova. Bee kaapɔge yɛlɛ o naŋ da maŋ de pɛlɛ o niŋe, intanɛt ziiri mine o naŋ da maŋ gɛrɛ, bee ziiri mine oŋ da maŋ gɛrɛ ba soma ka Kristabie gɛrɛ be. Aminekaŋaŋ meŋ o da barɛɛ puoro, Baabole kannoo, lammozie gaabo, ane a naaŋ moɔloo gaabo. Azuŋ te na baŋ yeleŋ ka o de la gbɛ-faare mine aŋ vɛŋ oŋ te e yelfaa naŋ e nimizeɛ aŋa a bipɔlee na yɛlɛ te naŋ yel aŋ be a Yeng Yelibie gane poɔŋ na.

11. Bo aŋ seŋ ka te e ka lɛ vɛŋ ka te ta te e yelfaa zaa?

¹¹ Boŋ teŋ zanne yi a yɛlɛ ŋa poɔŋ? A ba seŋ ka te zagre yelfaare eebo yoŋ, kyɛ aseŋ ka te zagre yelzaa naŋ na baŋ vɛŋ ka te te e yelfaa. Soolomoŋ meŋ da vɛŋɛɛŋ ka a yɛlɛ ŋa pɛle saŋa na oŋ da wa manne a pɔg-gyɛnterɛ ane a bipɔlee yɛlɛ baare na. Kawane oŋ da tere a kyaare a pɔg-gyɛnterɛ la ŋa: “Kaara soŋ a ta wa tuuro o sokyenee.” (Yeng. 7:25) O gba da la yeleeŋ ka: “Tage ho meŋɛ yi o zieŋ; ta wa peɛlɛ o yiri denoɔre.” (Yeng. 5:3, 8) Ka teneeŋ na baŋ go te menne yi yelfaare eebo eŋɛŋ, aseŋ ka te tage te menne yi yelzaa naŋ na baŋ vɛŋ ka te te e yelfaa. b Lɛ wuleeŋ ka ka yelkaŋa eeboŋ ba e yelfaa ko Kristabie gba, kyɛ ka teneeŋ baŋ ka a na baŋ eɛ pigrinyɛ ko te, te koŋ de te menne eŋ a lɛ yɛlɛ na poɔŋ.​—Mat. 5:29, 30.

12. Bo gbɛre ka Gyoob da de, ka sobuo aŋ da na baŋ somoo ka o go o meŋɛ yi pigrinyɛ poɔŋ? (Joob 31:1)

¹² Ka teneeŋ boɔrɔ ka te tage te menne yi yɛlɛ naŋ na baŋ vɛŋ ka te te e yelfaa, aseŋ ka te de gbɛre a are kpeɛŋaa a kaara te menne soŋ. Lɛ ka Gyoob da e. O da “biŋee nɔlaŋ neŋ [o] nimie” ka o daŋ koŋ kaa pɔge zaa neŋ peɛ̃mo vɔlaa. (Kanne Joob 31:1.) Ka o naŋ  moɔ̃ nimiri erɛ yɛlɛ na o naŋ de gbɛre ka o na eŋ na, o koŋ te kpɛ kulta-sãã poɔŋ. Te meŋ na baŋ tagɛɛ te menne yi yelzaa naŋ na baŋ vɛŋ ka te te e yelfaa kaŋa.

13. Ananso la wala aŋ seŋ ka te kaara te teɛrɛ zieŋ soŋ? (Kaa a fotori meŋ.)

¹³ Aseŋ ka te go te teɛrɛ meŋ soŋ. (Yiib. 20:17) Noba mine maŋ teɛrɛŋ ka ka hooŋ maŋ zeŋ ŋmaara yɛlɛ foto ho teɛroŋ poɔŋ a nyɛ ho naŋ erɛ yelfaare mine kyɛ ba te e a yelfaa yɛŋ, ho ba e yelfaa zaa. Kyɛ a lɛ teɛroŋ ŋa ba tori. Ka hooŋ zeŋ teɛrɛ a yelfaa eebo, a na vɛŋeŋ ka vɔlaa ho naŋ taa ka ho e a yelfaa na maaleŋ e kpeɛŋaa yaga zaa. Ka hooŋ e lɛ a na maaleŋ eɛ kpeɛŋaa yaga zaa ko bo ka ho zagre pigrinyɛ. Yelmeŋɛ la ka teɛroŋ faare na baŋ wa la te teɛroŋ saŋa kaŋa. Ka a naŋ wa wa, yɛlɛ teŋ na baŋ e la ka te iri a teɛroŋ faare bare te teɛroŋ wieoŋ lɛ a kyɛ leɛteɛrɛ yel-sonne. Ka teneeŋ wa e lɛ, teɛroŋ faa zaa koŋ wa leɛ vɔlaa naŋ e kpeɛŋaa te eŋɛŋ. A na soŋ teŋ meŋ ka te go te menne yi yelfaare naŋ e nimizeɛ eebo eŋɛŋ.​—Fil. 4:8; Kol. 3:2; Gyi. 1:13-15.

14. Boŋ na baŋ lɛ soŋ te ka te go te menne yi pigrinyɛ eŋɛŋ?

¹⁴ Bo yɛlɛ teŋ na baŋ lɛ e a go te menne yi pigrinyɛ eŋɛŋ? Aseŋ ka te sagedi kpɛlɛŋkpɛlɛŋ ka ka teneeŋ tuuro Jehoova bege, te na nyɛ la tɔnɔ. Saŋa kaŋa, a na maŋ eɛ kpeɛŋaa ka te taa poteɛrɛ na Jehoova naŋ boɔrɔ ka te taa na. Kyɛ ka teneeŋ mɔɔrɔ te moɔbo zaa ka te e lɛ te na taa la popeɛloŋ.

15. Ka teneeŋ maŋ taa a boɔbo ka te erɛ yelsonne, sobuoŋ aŋ na baŋ soŋ te ka te go te menne yi pigrinyɛ eŋɛŋ?

¹⁵ Aseŋ ka te mɔɔ kyɛ taa a boɔbo ka te maŋ erɛ yelsonne. Ka teneeŋ zanne ka te “kyiiri faaloŋ, a nɔnɔ soŋ,” a na vɛŋeŋ ka te maaleŋ e siri yaga zaa ka te tage te menne yi yɛlɛ naŋ na baŋ vɛŋ ka te te e yelfaa eŋɛŋ. (Eem. 5:15) Ka teneeŋ taa a boɔbo ka te erɛ yelsonne, a wa tuore pigrinyɛ saŋa na gba te naŋ ba kaara soriŋ, kyɛ te na toɔ̃ arɛɛ a noɔreŋ.

16. Ka teneeŋ maŋ erɛ yɛlɛ naŋ na vɛŋ ka Jehoova poɔ pɛle, sobuo aŋ na baŋ soŋ te ka te kaara velaa a ta kpɛ pigrinyɛ poɔ? (Kaa a fotori meŋ.)

¹⁶ Wala teŋ na baŋ e a taa a boɔbo ka te erɛ yɛlɛ naŋ soma? Ka teneeŋ maŋ moɔ̃ nimiri erɛ  yɛlɛ naŋ na vɛŋ ka te neŋ Jehoova niiloŋ e kpeɛŋaa, a na baŋ soŋ teŋ. Ka teneeŋ wa be a Kristabiiri lammore zieŋ, bee a be a naaŋ moɔloo toma poɔŋ, a maŋ eɛ kpeɛŋaa ka te tuore pigrinyɛ. Kyɛ, lɛ eebo maŋ soŋ teŋ teŋ taa a boɔbo ka te erɛ yɛlɛ naŋ pɛlɛ Jehoova poɔ. (Mat. 28:19, 20; Hib. 10:24, 25) Ka teneeŋ maŋ kanna Naaŋmen Yelbiri a teɛrɛ a yɛlɛ gɛrɛ tɔɔre, a na soŋ teŋ ka te kyiire faaloŋ a kyɛ nɔnɔ yelsonne. (Joos. 1:8; Yiem. 1:2, 3; 119:97, 101) Teɛre baŋ ka Yezu da yelko la o potuuribo na ka: “Yɛ . . . puoro nimizeɛ̃, ka lɛ vɛŋ ka yɛ ta wa kpeɛrɛ pigrinyɛ poɔ.” (Mat. 26:41) Ka teneeŋ maŋ puoro sɔrɔ te Saa naŋ be sazuŋ, te maŋ kooŋ a vuo ka o soŋ te, kyɛ aŋ lɛ soŋ te teŋ maaleŋ boɔrɔ ka te erɛ yɛlɛ naŋ na pɛlɛ o poɔ.​—Gyi. 4:8.

NAŊ KYƐNƐ KAARA VELAA

17. Bo bambaaloŋ la ka Piita da taa a mɔɔrɔ faana neŋ?

¹⁷ Aminekaŋaŋ te na baŋ zɔɔtoɔ̃ la yɛlɛ mine naŋ e te bambaaloŋ kpɛlɛŋkpɛlɛŋ. Kyɛ a mine bebeŋ te na zɔɔ neŋ a kɔɔre. Te nyɛ a bitontona Piita zemmo yɛlɛ. Oŋ da zoro nensaalaa dabeɛ̃ zuŋ, o da zagrɛɛ Yezu bare gbɛre bota. (Mat. 26:69-75) Saŋa na Piita naŋ da de nyaa a di sieree Sɛrɛɛ Diibu Zikpoŋ noba zaa nimitɔɔreŋ na, a da waa ŋa oŋ zɔɔtoɔ̃ o dabeɛ̃ na. (Tom. 5:​27-29) Kyɛ yuomo mine puoriŋ, “oŋ da zoro noba naŋ iri ba dɛgre na dabeɛ̃ zuŋ,” o da ba lɛ lanna dire neŋ Kristabiiri naŋ ba e Gyuumine na. (Gal. 2:11, 12) Piita dabeɛ̃ na da lɛ waɛŋ. Aminekaŋaŋ o da ba zɔɔtoɔ̃ o dabeɛ̃ na kpɛlɛŋkpɛlɛŋ.

18. Ka teneeŋ zɔɔtoɔ̃ gyog-faa kaŋa, kyɛ ananso la wala aŋ seŋ ka te naŋ kaara te menne velaa?

¹⁸ Aŋa Piita, saŋa kaŋa a na maŋ wa fɛreŋ ka te mɔɔ te moɔbo zaa a zɔɔ neŋ gyog-faa kaŋa teŋ da teɛrɛ ka te zɔɔtoɔ̃yɛŋ saŋa kaŋa naŋ pare. Aŋa mannoo poɔŋ, te yɔɔdɔɔ kaŋa yeleeŋ ka: “N da barɛɛ sɛŋsɛŋ fotori neŋ vidiori kaabo yuomo pie naŋ pare, a da taa sagediibu ka N zɔɔtoɔ̃ la a gyog-faa ŋa. Kyɛ saŋa kaŋa N da maŋ lɛ tuoree a pigrinyɛ ka N kaa sɛŋsɛŋ fotori neŋ vidiori.” A popɛle yɛlɛ la ka te yɔɔdɔɔ ŋa da naŋ zɔɔrɔ neŋ la a gyog-faa ŋa. O da wa nyɛɛŋ ka aseŋ ka o moɔ̃ nimiri zɔɔrɔ neŋ a gyog-faa ŋa bebiri la bebiri zaa, a nyɛ meŋ ka aseŋ ka o erɛ lɛ o nyɔvore zemmo zaa poɔŋ a te ta a donfaa ŋa baaroo saŋa. O maaleŋ  kaarɛɛ o meŋɛ soŋ yaga zaa ka o ta kaa sɛŋsɛŋ fotori ane vidiori, ka o pɔge ane o lantaapuoruu nembɛrɛ meŋ sonnɔ o yaga zaa.

19. Wala teŋ na baŋ e zɔɔtoɔ̃ bambaaloŋ kaŋa te naŋ zɔɔrɔ neŋ?

¹⁹ Ka teneeŋ de Yezu kawane ŋa: “Yɛ kaara velaa” tonɔ neŋ toma, a na soŋ teŋ ka bambaaloŋ kaŋa te naŋ taa ta vɛŋ ka te te e yelfaa. O kawane na tɛgɛ la ka, te go te menne yi pigrinyɛ poɔŋ. Saŋa kaŋa ka teneeŋ gbaŋ wa nyɛ ka te taa la a faŋa a na baŋ zɔɔtoɔ̃ te bambaaloŋ na, kyɛ aseŋ ka te naŋ mɔɔrɔ te moɔbo zaa ka te zɔɔtoɔ̃ o. (1 Kor. 10:12) Naŋ moɔ̃ nimiri erɛ yɛlɛ naŋ na soŋ bo ka ho zɔɔtoɔ̃ ho bambaaloŋ na. Yeng Yelibie 28:14 yeleeŋ ka: “Neɛ na naŋ maŋ kaara o meŋɛ velaa wagre zaa taaɛ popeɛloŋ.”​—2 Pit. 3:14.

TƆNƆ TEŊ MAŊ NYƐ KA TENEEŊ WA KAARA TE MENNE VELAA

20-21. (a) Bo maaloo teŋ na nyɛ ka teneeŋ go te menne yi pigrinyɛ poɔŋ? (b) Ka teneeŋ mɔɔrɔ te moɔbo zaa ka te zagre pigrinyɛ, boŋ ka Jehoova na e ko te? (2 Korinti 4:7)

²⁰ Te na baŋ sagediŋ peɛlaaŋ ka ka teneeŋ go te menne yi pigrinyɛ poɔŋ, a na soma ko teŋ yaga zaa. Ka teneeŋ erɛ yelfaare, te na woŋee “faaloŋ noɔ̃ wagre belaŋ kaŋa poɔŋ.” Kyɛ ka teneeŋ de Jehoova sowuli tonɔ neŋ toma, te na taa la popeɛloŋ yaga zaa te zemmo poɔŋ. (Hib. 11:25; Yiem. 19:8) Bonso o maale teŋ ka te erɛ o boɔbo te zemmo poɔŋ. (Mun. 1:27) Ka teneeŋ wa de Jehoova boɔbo tonɔ neŋ toma te zemmo poɔŋ, te na taa la zoma naŋ soma, ka nendaarekaŋa meŋ ka te nyɛ nyɔvore naŋ ba taa baaraa.—1 Tim. 6:12; 2 Tim. 1:3; Gyud. 20, 21.

²¹ Yelmeŋɛ la, “a eŋgane waa [la] bambaala.” Kyɛ lɛ ba wuli ka te koŋ baŋ e yelzaa kyaare te bambaaloŋ na. Jehoova eɛ siri ka o ko te a faŋa naŋ seŋ neŋ. (Kanne 2 Korinti 4:7.) Baŋ meŋ ka, kpeɛ̃o na Naaŋmen naŋ maŋ ko te na gaŋ la nensaalaa kpeɛ̃o. Kyɛ aseŋ ka te daŋ mɔɔrɔ te moɔbo zaa ka te zɔɔtoɔ̃ pigrinyɛ sɛre kyɛ ka Naaŋmen meŋ soŋ te. Ka teneeŋ mɔɔ te moɔbo zaa, te na baŋ taa la sagediibu ka Jehoova na kyɛlle woŋee te puoro, a ko te a faŋa naŋ seŋ neŋ. (1 Kor. 10:13) Yelmeŋɛ la, Jehoova na baŋ soŋ teŋ ka te go te menne yi pigrinyɛ poɔŋ.