1. Boŋ maŋ soŋ Jehoova puorebiiri baŋ naŋ kyɛnɛ puoruu yelmennoŋ poɔŋ aneazaa ka ba tuoree yelkpeɛne?

 “ZIE na maaleŋ eɛ kpeɛŋaa yaga zaa.” Lɛ ka a Baabole manne wuli ka a te bebie ŋa na waaŋ. (2 Tim. 3:1) Jehoova puorebiiri maŋ tuoree yelkpeɛne na neɛzaa naŋ tuoro a donfaa ŋa poɔŋ, a kyɛ lɛ tuoro dɔgroŋ meŋ ba naŋ puoro Jehoova zuŋ. Kyɛ a dɔgroŋ ŋa zaa puoriŋ, boŋ maŋ soŋ te ka te naŋ puoro Jehoova? Yel na kaŋa naŋ maŋ soŋ te yaga zaa la ka, te wa zanne nyɛɛŋ ka Jehoova la “a Naaŋmen-vore.”​—Jer. 10:10; 2 Tim. 1:12.

2. Sobuoŋ ka Jehoova e a Naaŋmen-vore?

² Jehoova eɛ Neɛ naŋ bebe meŋɛmeŋɛ, a maŋ nyɛrɛ yelkpeɛne na zaa te naŋ tuoro, a maŋ e siri meŋ ka o soŋ te. (2 Tun. 16:9; Yiem. 23:4) Ka teneeŋ wa teɛre baŋ ka te Naaŋmen na eɛ Naaŋmen-vore, lɛ na soŋ teŋ ka te taa a faŋa a toɔ̃ are yelkpeɛne zaa teŋ na tuore noɔreŋ. Te nyɛ lɛ a yɛlɛ ŋa taa naŋ da soŋ Naa Deevid.

3. Boŋ ka Deevid da boɔrɔ ka o wuli saŋa na oŋ da yelka “Jehoova bebeŋ tegitegilɛ” na?

³ Deevid da baŋɛɛ Jehoova a kyɛ dɛle O meŋ. Saŋa na Deevid dɔndɔnne ane Naa Sɔɔl naŋ da boɔrɔ ka ba ko o na, Deevid da puore sɔrɛɛ sommo yi Jehoova zie. (Yiem. 18:6) Naaŋmen naŋ da kyɛlle woŋ o puoro a kyɛ faa o na puoriŋ, Deevid da yeleeŋ ka: “Jehoova bebeŋ tegitegilɛ!” (Yiem. 18:46) A yɛlɛ ŋa Deevid naŋ da yel na, boŋ oŋ da boɔrɔ ka o wuli? Yelpeɛre gane kaŋa yeleeŋ ka, Deevid da boɔrɔŋ ka o wuli ka o dɛlɛɛ Jehoova, ka “ona la a yelmeŋɛ Naaŋmen naŋ maŋ e siri  meŋ ka o soŋ o puorebiiri.” Yelmeŋɛ la, Deevid zemmo yɛlɛ da somooŋ oŋ nyɛ ka Naaŋmen sereŋ eɛ Naaŋmen-vore, lɛ ŋa da somooŋ oŋ da naŋ moɔ̃ nimiri puoro Jehoova.​—Yiem. 18:28, 29, 49.

4. Ka teneeŋ maŋ nyɛ ka Jehoova eɛ Naaŋmen-vore, bo tɔnɔ teŋ maŋ nyɛ?

⁴ Sagediibu te naŋ taa ka Jehoova eɛ Naaŋmen-vore na na baŋ soŋ teŋ ka te de eŋnyagroŋ a puoro o. Te na taa la a faŋa ka te are yelkpeɛne zaa teŋ na tuore noɔreŋ, a kyɛ naŋ de eŋnyagroŋ tɔnne neŋ O puoruu toma na. Te meŋ na eɛ siri ka te naŋ tagra peɛlɛ Jehoova.

A NAAŊMEN-VORE NA EŊ BOŊ FAŊA

5. Ka teneeŋ wa tuoro pigrinyɛ, boŋ na baŋ eŋ te faŋa? (Filipae 4:13)

⁵ Ka teneeŋ wa teɛre baŋ ka Jehoova eɛ Naaŋmen-vore a e siri ka o soŋ te meŋ, a na soŋ teŋ ka te are te pigrinyɛ zaa noɔreŋ, ka a eɛ bɛrɛ bee bilii. Bonso yelkpeɛne zaa kyebe a gaŋ te Naaŋmen na faŋa. O na la a Kpeɛ̃o Zaa Daana, a na baŋ ko te a faŋa ka te are te yelkpeɛne zaa noɔreŋ. (Kanne Filipae 4:13.) Azuŋ te taa la ananso zaa ka te de nyaa are te yelkpeɛne zaa noɔreŋ. Ka teneeŋ wa nyɛrɛ lɛ na Jehoova naŋ sonnɔ te te yelkpeɛne naŋ e bilii poɔŋ, a maŋ soŋ teŋ ka te baŋ ka o na soŋ teŋ ka teneeŋ wa tuoro pigrinyɛ naŋ e kpeɛne yaga zaa.

6. Bo yɛlɛ la da e Deevid baapaaloŋ saŋa aŋ vɛŋ oŋ maaleŋ sage Jehoova di yaga zaa?

⁶ Te nyɛ yɛlɛ ayi mine naŋ da e Deevid zemmo poɔŋ aŋ da vɛŋ oŋ maaleŋ dɛle Jehoova yaga zaa. Saŋa na Deevid naŋ da e bipɔlebile a kyeenɛ o saa peere na, bear daŋ wa nyɔgɛɛ o saa peere na kaŋa, ka gbeŋni meŋ daŋ wa nyɔge a peere kaŋa. A yɛlɛ ayi ŋa zaa poɔŋ, Deevid da maŋ de la nyaa a kare a duŋo a te faa a pere yi o noɔreŋ. Kyɛ Deevid da ba maŋ teɛrɛ ka o eɛ a yɛlɛ ŋa o meŋɛŋ. O da baŋɛɛŋ ka Jehoova la da maŋ somoo. (1 Saa. 17:34-37) Deevid daŋ ba inni a yɛlɛ ŋa zaa. Ka o naŋ wa teɛre a yɛlɛ gaa tɔɔre, a da maŋ vɛŋeŋ oŋ sagedi yaga zaa ka nendaarekaŋa meŋ a Naaŋmen-vore na kooŋ kpeɛ̃o.

7. Bo yɛlɛ ka Deevid da teɛrɛ, ka sobuoŋ aŋ da somoo oŋ da zɔɔ neŋ Golaiyat?

⁷ Saŋa na Deevid naŋ da naŋ e bipɔlibile na, o da gaa la a Izerayɛl sogyare kampu na. O da nyɛɛŋ ka a sogyare zoree dabeɛ̃ yaga zaa saŋa na Filiisitiya dɔɔ gaŋdaa kaŋa baŋ boɔlɔ Golaiyat naŋ da wa yi a “yele yelfaare kyaara” a Izerayɛl sogyare na. (1 Saa. 17:​10, 11) Izerayɛl sogyare na da kaarɛɛ lɛ Golaiyat naŋ e kpoŋ seŋ ane yɛlɛ na oŋ da yele korɔ ba. Lɛŋ da vɛŋ ka dabeɛ̃ da kpɛ ba yaga zaa lɛ. (1 Saa. 17:24, 25) Kyɛ ana yɛlɛ na naane ka Deevid da kaara. O da nyɛɛŋ ka yɛlɛ na naŋ da erɛ na ba e zomma a kyaare a Izerayɛl sogyare yoŋ, kyɛ a da eɛ zomma a kyaara “a Naaŋmen-vore na a zɔɔre ŋa poɔŋ.” (1 Saa. 17:26) Jehoova yoŋ yɛlɛ ka Deevid da teɛrɛ. Deevid da sagedieŋ ka a Naaŋmen na naŋ da somoo saŋa na oŋ da e pikyeenɛ na na somooŋ a zɔɔre ŋa meŋ poɔŋ. Deevid da dɛlɛɛ Naaŋmen a kyɛ gaa tuore Golaiyat, a da zɔɔtoɔ̃!​—1 Saa. 17:45-51.

8. Boŋ na baŋ eŋ te sagediibu faŋa ka Jehoova na soŋ teŋ ka teneeŋ wa tuoro yelkpeɛne? (Kaa a foto meŋ.)

⁸ Te meŋ na baŋ arɛɛ yelkpeɛne noɔreŋ a te ta a baaraa ka teneeŋ teɛre baŋ ka a Naaŋmen-vore na na soŋ teŋ. (Yiem. 118:6) Ka teneeŋ maŋ teɛrɛ yɛlɛ na oŋ da e saŋa kaŋa naŋ pare na, a na eŋɛɛ te sagediibu faŋa. Maŋ kanna Baabole sɛgre naŋ na teɛre bo lɛ Jehoova naŋ da maŋ faa o puorebiiri saŋa kaŋa naŋ pare. (Aiz. 37:17, 33-37) Ho na baŋ kaa la vidiori bee a kanne te yɔɔmine zemmo yɛlɛ jw.org zuŋ, a nyɛ lɛ Jehoova naŋ sonnɔ o noba zenɛ ŋa meŋ. Ane meŋ ho na baŋ teɛrɛɛ saŋa kaŋa Jehoova naŋ da e yelkaŋa a soŋ bo. Ta vɛŋ ka a fɛre bo ka yelkpoŋ kaŋa ba e ho zemmo poɔŋ ka Jehoova soŋ bo a poɔŋ aŋa lɛ  Deevid naŋ da zɔɔ neŋ bear ane gbeŋni na. Ananso la wala? A yelmeŋɛ la ka Jehoova eɛ yɛlɛ yaga ko bo ho zemmo poɔŋ! O toŋboɔle boŋ ka ho wa e o zɔmeŋɛ. (Gyn. 6:44) O sommo zuŋ hoŋ naŋ kyɛnɛ puoruu a wa tɔ zenɛ. Azuŋ sɔroo ka o soŋ bo ka ho teɛre saŋa kaŋa oŋ daŋ iri ho puoro noɔre ko bo, a ko bo bon yɛlɛ naŋ fɛrebo wagre naŋ seŋ neŋ poɔŋ, a kaa ho zu soŋ zaa wagre kpeɛŋaa kaŋa poɔŋ. Ka hooŋ maŋ leɛteɛre a yɛlɛ ŋa taa naŋ da e ho zemmo poɔŋ na, a na eŋɛɛ ho sagediibu faŋa ka Jehoova na soŋ boŋ.

9. Bo yɛlɛ aŋ seŋ ka te maŋ leɛteɛre ka teneeŋ wa tuoro yelkpeɛne? (Yeng Yelibie 27:11)

⁹ Ka teneeŋ wa tuoro yelkpeɛne, aseŋ ka te de te teɛroŋ zaa eŋ yɛlɛ naŋ e nimizeɛ yaga na eŋɛŋ. A Dɛɛvul yeleeŋ ka ka teneeŋ wa tuoro yelkpeɛne, te na zagrɛɛ Jehoova bare. Azuŋ ka teneeŋ wa tuoro yelkpeɛne, te yel-eree la na wuli ka yɛlɛ na Setaana naŋ yel na eɛ yelmeŋɛ bee zirii. (Joob 1:​10, 11; kanne Yeng Yelibie 27:11.) Ka teneeŋ wa toɔ̃ are te yelkpeɛne na noɔreŋ, te maŋ wuliŋ ka te nɔŋ la Jehoova, a wuli meŋ ka a Dɛɛvul eɛ ziri-ŋmaara. Aminekaŋaŋ paaloŋ na hoŋ be na gɔmenante iri zɔɔrɔ neŋ la Jehoova puorebiiri, bee naŋ kpɛ boŋ, bee noba na hoŋ moɔlɔ a duorisoŋ korɔ na ba kyɛllɛ wono ho yɛlɛ, bee ho tuoree yeltuo kaŋa ho zemmo poɔŋ. Ka lɛ na, teɛre baŋ ka yelzaa poɔŋ ho naŋ be, a eɛ a vuo ho naŋ nyɛ ka ho e yɛlɛ naŋ na vɛŋ ka Jehoova poɔ pɛle. Baŋ meŋ ka o na baŋ soŋ boŋ ka ho are yelkpeɛŋaa zaa naŋ gaali ho faŋa noɔreŋ. (1 Kor. 10:13) O na ko boŋ a faŋa ka ho are ho yelkpeɛne noɔreŋ.

A NAAŊMEN-VORE NA KO BOŊ MAALOO

10. Bo ka a Naaŋmen-vore na e ko bana na naŋ puoruu na?

¹⁰ Jehoova maŋ ko la bana na naŋ puoruu na kyɔɔtaa. (Hib. 11:6) O na ko teŋ emmaaroŋ ane popeɛloŋ pampana a kyɛ ko te nyɔvore naŋ ba taa baaraa nendaare kaŋa. Te na baŋ taa la sagediibu ka Jehoova boɔrɔŋ ka o ko te kyɔɔtaa a taa a kpeɛ̃o meŋ ka o e lɛ. Azuŋ te meŋ na moɔ̃ la nimiri a puoro Jehoova aŋa lɛ  na o puorebiiri mine naŋ da e saŋa kaŋa naŋ pare na. Lɛ neŋ o zu ka Timoti meŋ da e.​—Hib. 6:10-12.

11. Bonso ka Timoti da maŋ tonɔ tonkpeɛne yaga zaa a lantaapuoruu poɔŋ? (1 Timoti 4:10)

¹¹ Kanne 1 Timoti 4:10. Timoti da taa la sagediibu naŋ e kpeɛŋaa ka Jehoova na kooŋ maaloo. Azuŋ ka Timoti da maŋ tonɔ tonkpeɛne yaga zaa korɔ Jehoova ane o taaba na. Sobuoŋ? A bitontona Pɔɔl da eŋɛɛ Timoti faŋa ka o moɔ̃ nimiri a nyɛrɛ nimitɔɔre gaabo, a e wulwulo naŋ kyile a naaŋ moɔloo ane a lantaapuoruu poɔŋ. Pɔɔl da la yelko la Timoti ka o e ewuli soŋ ko o Kristabitaaba naŋ e baapaalba ane neŋnyaane zaa. Ba da kooŋ tonkpeɛne mine, ka a mine la ka o yi nɔmmo poɔŋ a ko o Kristabitaaba kawane naŋ seŋ neŋ. (1 Tim. 4:11-16; 2 Tim. 4:​1-5) Saŋa mine, Timoti Kristabitaaba da ba maŋ nyɛ toma na o naŋ tonɔ na bee ba niŋe da ba maŋ pa neŋ toma na oŋ tonɔ na, kyɛ Timoti da sagedieŋ peɛlaaŋ ka Jehoova na kooŋ maaloo.​—Uro. 2:​6, 7.

12. Ananso la wala ka a lantaapuoruu nembɛrɛ maŋ mɔɔrɔ ba moɔbo zaa ba toma na poɔŋ? (Kaa a foto meŋ.)

¹² A lantaapuoruu nembɛrɛ naŋ bebe zenɛ ŋa na baŋ taa la sagediibu ka Jehoova nyɛrɛɛ ba tonkpeɛne na zaa ka o niŋe meŋ pa yaga zaa. Ba maŋ eŋnɛɛ te yɔɔmine faŋa, a wulo ba, a moɔlɔ a duorisoŋ, a kyɛ naŋ maŋ sonnɔ a meɛbo toma, a maŋ gaa soŋ te yɔɔmine meŋ naŋ tuoro saammo bɛrɛ. Ba mine meŋ poɔ la a Patient Visitation Group bee Hospital Liaison Committee meŋ poɔŋ. A lantaapuoruu nembɛrɛ baŋɛɛŋ ka Jehoova la so a lantaapuoruu, nensaalaa zaa naaneŋ so o. Azuŋ ba maŋ yi la ba poɔ zaa a tonɔ ba toma na, a taa sagediibu ka Naaŋmen na ko baŋ maaloo ane toma na zaa ba naŋ tonɔ na.​—Kol. 3:​23, 24.

13. Wala ka Jehoova maŋ nyɛ moɔbo na zaa te naŋ mɔɔrɔ o puoruu poɔŋ na?

¹³ Neɛzaa naaneŋ na baŋ e a lantaapuoruu neŋkpoŋ kaŋa. Kyɛ te zaa na baŋ ko la Jehoova bonkaŋa. Te Naaŋmen na poɔ maŋ pɛleŋ yaga zaa ka teneeŋ wa yi te poɔ zaa a puoruu.  O maŋ nyɛɛ bon na zaa te naŋ maŋ iri a de soŋ a donɛɛ zaa puoruu toma na, ka a naŋ gbaŋ e fẽẽ seŋ wala. O poɔ maŋ pɛleŋ ka teneeŋ wa zɛge te nu ka te iri soorebie nɔɛ a lammo zieŋ aneazaa ka vi maŋ erɛ teŋ. O poɔ meŋ maŋ pɛleŋ yaga zaa ka teneeŋ wa di suuri ko te taaba naŋ ŋmɛ gbɛre kaŋa a sãã te poɔ. Ka hooŋ gbaŋ teɛrɛ ka ho ba tonɔ yaga korɔ Jehoova, kyɛ ho na baŋ taa la sagediibu ka Jehoova niŋe paɛ̃ yaga zaa neŋ mɔɔre na ho naŋ mɔɔrɔ na. Mɔɔre na zaa ho naŋ mɔɔrɔ na zuŋ, o nɔŋ boŋ, o na ko boŋ maaloo meŋ.​—Luk. 21:​1-4.

NAŊ KYƐNƐ PEƐLE A NAAŊMEN-VORE NA

14. Ka te neŋ Jehoova niiloŋ e kpeɛŋaa, sobuo aŋ na baŋ soŋ te ka te dire yelmennoŋ a koroo? (Kaa a foto meŋ.)

¹⁴ Ka te neŋ Jehoova niiloŋ e kpeɛŋaa, a na eɛ mɔlɔ ko te ka te dire yelmennoŋ koroo. Lɛ aŋ da waa ko Gyoosɛf. O da zagrɛɛŋ ka o toŋ peɛ̃mo toma. O neŋ Naaŋmen niiloŋ da eɛ kpeɛŋaa, azuŋ, o da ba boɔrɔ ka o e yelzaa naŋ na sãã O poɔ. (Mun. 39:9) Ka te meŋ neŋ Jehoova niiloŋ naŋ na baŋ e kpeɛŋaa, aseŋ ka te maŋ bɔ wagre a puore sɔroo a kyɛ zanna o Yelbiri na meŋ. Lɛ na vɛŋeŋ ka te neŋ o niiloŋ na e kpeɛŋaa yaga. Ka tenee meŋ neŋ Jehoova niiloŋ wa e kpeɛŋaa aŋa Gyoosɛf, te koŋ boɔrɔ ka te e yelzaa naŋ na sãã O poɔ.​—Gyi. 4:8.

15. Boŋ teŋ na baŋ zanne yi yɛlɛ naŋ da pɔge a Izerayɛl biiri saŋa na baŋ da be a wɛgyɛŋ poɔŋ na? (Hiburu 3:12)

¹⁵ Ka neɛŋ ba dɛle Jehoova, a maŋ eɛ mɔlɔ lɛ ka o soba sãã Jehoova poɔ. Te nyɛ yɛlɛ naŋ da pɔge a Izerayɛl biiri saŋa na baŋ da be a wɛgyɛŋ poɔŋ na. Ba da baŋɛɛŋ ka Jehoova bebeŋ, kyɛ ba da piili bonnɔŋ ka aminekaŋaŋ Jehoova koŋ baŋ kaa ba zu. Ba gba da maŋ sooreŋ ka: “Jehoova be la te poɔŋ bee o ba kye te poɔŋ?” (Yiib. 17:​2, 7) Azuŋ ba da zagrɛɛ Jehoova noɔre. Yelmeŋɛ la ka te koŋ boɔrɔ ka te tɔgle ba ewuli faa na, kyɛ a eɛ kpããmo a ko te zenɛ ŋa.—Kanne Hiburu 3:12.

16. Boŋ na baŋ vɛŋ ka a e kpeɛŋaa ko te ka te nyɔge te sagediibu kpeɛŋaa?

¹⁶ A donɛɛ ŋa maŋ vɛŋeŋ aŋ e kpeɛŋaa ko te  ka te tage peɛle Jehoova. Noba yaga ba sagedi ka Naaŋmen bebeŋ. Gbɛɛ yaga, a maŋ waa ŋa bana naŋ maŋ zagre ka ba kyɛlle woŋ Naaŋmen yɛlɛ na maŋ taa la zemmo naŋ soma. Ka teneeŋ wa nyɛ lɛ, a na baŋ eɛ te sagediibu nyɛ. Aneazaa ka te baŋɛɛŋ ka Naaŋmen bebeŋ, kyɛ aminekaŋaŋ te na baŋ piili teɛrɛŋ ka o koŋ soŋ te. A yieloŋ yiele na naŋ sɛge Yieme 73 meŋ da taa la a lɛ teɛroŋ ŋa. O da nyɛɛ bana na naŋ ŋmaa gyeeroo a ba erɛ Naaŋmen boɔbo na ka ba diree noɔ̃ ba zemmo poɔŋ. Azuŋ o da piili teɛrɛŋ ka aminekaŋaŋ tɔnɔ zaa kyebe ka o naŋ puoro Naaŋmen.—Yiem. 73:11-13.

17. Boŋ na baŋ soŋ te ka te naŋ kyɛnɛ puoro Jehoova yelmennoŋ poɔŋ?

¹⁷ Boŋ da soŋ a yieloŋ yiele oŋ leɛre o teɛroŋ na? O da teɛrɛɛ yɛlɛ gaa tɔɔre a kyaare yɛlɛ naŋ na pɔge noba naŋ zagre Jehoova bare na. (Yiem. 73:​18, 19, 27) O da la teɛrɛɛ maaloo oŋ na nyɛ ka o naŋ puoro Jehoova. (Yiem. 73:24) Te meŋ na baŋ teɛre nyɛɛ maaloo na zaa Jehoova naŋ ko te na yɛlɛ. Teɛre nyɛ lɛ ho zemmo naŋ da naaŋ waa ka hooŋ da ba puoro Jehoova. Ka teneeŋ maŋ teɛre tɔnɔ teŋ na nyɛ ka teneeŋ puoro Jehoova, a na soŋ teŋ ka te moɔ̃ nimiri a dire yelmennoŋ koroo. Aŋa a yieloŋ yiele, te meŋ na yeleŋ ka: “Kyɛ maaŋ yɛŋ, maŋ na tagra peɛlɛ Naaŋmen eɛ yɛlɛ naŋ soma ko ma.”—Yiem. 73:28.

18. Ananso la wala aŋ ba seŋ ka te zoro yɛlɛ naŋ na e nendaare kaŋa na dabeɛ̃?

¹⁸ Te na baŋ tuoree yeltuo zaa naŋ na pɔge te a bebi-baaree ŋa saŋa, bonso te eɛ “gbaŋgbaare ko a Naaŋmen-vore.” (1 Tɛs. 1:9) Te Naaŋmen na taa la te yɛlɛŋ, o na soŋ teŋ meŋ. O da wuleeŋ ka o be la o puorebiiri zieŋ saŋa kaŋa naŋ pare, o na be la te meŋ zieŋ zenɛ ŋa. A koŋ kɔɔre te na tuoree a dɔgroŋ kpoŋ o tɔ naŋ daŋ ba wa a donɛɛ ŋa zu zaa. Kyɛ te koŋ e te yoŋ, Jehoova na be la te zieŋ. (Aiz. 41:10) Te zaa “de nyaa a yelka: ‘Jehoova la N sonnɔ; N koŋ zo dabeɛ̃.’”—Hib. 13:​5, 6.