1. Ka nobaŋ wa wa te Lammozie a dɛndɛŋ saŋa, bo baŋ maŋ nyɛ aŋ e ba noɔ̃? (Kaa a foto meŋ.)

 TE DE ka kultaa deme mine dɛndɛŋ saŋa la ŋa baŋ gaa Jehoova Sieree Deme lammo ba Lammozieŋ. Saŋa na baŋ da te ta be na, ba noɔre zaaŋ da mãã ka ba poɔ meŋ pɛle ane lɛ baŋ da nyɛ Jehoova Sieree Deme naŋ taa zɔmennoŋ gyogo a kyɛ wulo taa nɔmmo yaga zaa na. Saŋa na ba naŋ da wa yi a Lammozie a gɛrɛ die na, a pɔge da yelko la o serɛ ka, ‘Jehoova Sieree Deme yɛŋ eɛ ba yoŋ, N poɔ zaaŋ pɛle te naŋ gaa ba Lammozie zenɛ.’

2. Bonso ka noba mine maŋ bare Jehoova puoruu?

² Nɔmmo naŋ be a Kristabiiri lantaapuoruu poɔŋ na eɛ o yoŋ. Yelmeŋɛ la, Jehoova Sieree Deme ba e noba naŋ pɛgeyi. (1 Gyn. 1:8) Ka teneeŋ wa baŋ te Kristabitaaba naŋ be a lantaapuoruu poɔ soŋ ana vɛmeŋ ka te wa baŋ ba gbɛŋmɛ meŋ. (Uro. 3:23) Kyɛ a posaanaa la ka, noba mine vɛŋɛɛŋ ka ba taaba gbɛŋmɛ vɛŋ baŋ bare Jehoova puoruu.

3. Wala ka noba na toɔ̃ e baŋ Yezu yelmeŋɛ potuuribo? (Gyɔɔn 13:34, 35)

³ Hooŋ lɛ kaa a zannoo ŋa yelzu na a nyɛ. (Kanne Gyɔɔn 13:34, 35.) Wala ka noba na toɔ̃ e baŋ yelmeŋɛ Kristabiiri? A Baabole yelka ba na wulee nɔmmo a korɔ taa, kyɛ a Baabole ba yelka ba na eɛ noba naŋ pɛgeyi. Ka hooŋ nyɛ, Yezu da ba yelka: ‘A ŋaa zie la ka yɛ na baŋ ka yɛ e la N potuuribo.’ Kyɛ o da yeleeŋ ka: “A ŋaa zie la ka neɛzaa na baŋ ka yɛ waa la N potuuribo.” Azuŋ Yezu da boɔrɔŋ ka o wuli ka o potuuribo yoŋ naaneŋ na nyɛ ka ba eɛ o potuuribo, kyɛ noba gba naŋ ba kye a Kristabiiri lantaapuoruu poɔŋ na nyɛ baŋ ka ba sereŋ eɛ Yezu yelmeŋɛ potuuribo, a yi yelmeŋɛ nɔmmo na ba naŋ taa ko taa na zuŋ.

4. Bo yɛlɛ mine la ka noba mine na boɔrɔ ka ba baŋ kyaare yelmeŋɛ Kristabiiri?

 ⁴ Aminekaŋaŋ noba naŋ ba e Jehoova Sieree Deme na maŋ sooreŋ ka: ‘Sobuo ka nɔmmo na baŋ soŋ te ka te baŋ Yezu yelmeŋɛ potuuribo? Sobuo ka Yezu da wuli nɔmmo a ko o bitontonee na? Ka sobuo meŋ teŋ na baŋ tɔgle Yezu ewuli soŋ na zenɛ ŋa?’ Jehoova Sieree Deme meŋ gba seŋ ka ba teɛre a soorebie ŋa nɔɛ iribo yɛlɛ gaa tɔɔre. Ka teneeŋ erɛ lɛ, a na soŋ teŋ ka te maaleŋ wulo nɔmmo yaga zaa agaŋaazaa ka te yɔɔ kaŋaŋ wa ŋmɛ gbɛre a e yelkaŋa a sãã te poɔ.​—Efe. 5:2.

5. Yelbie na Yezu naŋ yel aŋ be Gyɔɔn 15:12, 13 na tɛgɛ la boŋ?

⁵ Yezu da vɛŋɛɛŋ aŋ pɛle ka, o potuuribo na taa la nɔmmo kaŋa naŋ e o yoŋ a ko taa. (Kanne Gyɔɔn 15:12, 13.) Yezu da ko la o potuuribo na noɔre ka: “Yɛ nɔnɔ taa aŋa lɛ N naŋ da nɔŋ yɛ.” Wala ka lɛ wuli? Yezu da lɛ gaa la nimitɔɔre a wuli a tɛgɛ ka, ana nɔmmo ŋa tɔ eɛ meŋɛ deterebo nɔmmo, nɔmmo naŋ na baŋ vɛŋ ka Kristabie e siri ka o kpi ko o Kristabitɔ ka anaŋ seŋ neŋ ka o e lɛ. b

6. Sobuo ka Naaŋmen yelbiri na wuli lɛ nɔmmo yɛlɛ naŋ e nimizeɛ seŋ?

⁶ Naaŋmen Yelbiri na wuli teŋ ka nɔmmo yɛlɛ eɛ nimizeɛ yaga zaa. Aŋa mannoo poɔŋ, Baabole sɛgre mine naŋ maŋ noma korɔ noba yaga zie zaa la ama: “Naaŋmen waa la nɔmmo.” (1 Gyn. 4:8) “Nɔŋ fo tɔ a seŋ fo meŋɛ.” (Mat. 22:39) “Nɔmmo maŋ pɔge la yelbebe yaga.” (1 Pit. 4:8) “Nɔmmo daŋ koŋ baare zaa.” (1 Kor. 13:8) Ana sɛgre ŋa zaa ane a taaba mine naŋ be a Baabole poɔŋ vɛŋɛɛŋ aŋ pɛle ko neɛzaa lɛ aŋ e nimizeɛ ka te taa ana gyog-soŋ ŋa a kyɛ wuluu korɔ noba meŋ.

7. Bonso ka Setaana koŋ baŋ vɛŋ ka noba taa noɔreyeni ane nɔmmo?

 ⁷ Noba yaga maŋ sooreŋ ka: ‘Wala maŋ na toɔ̃ e baŋ a yelmeŋɛ puoruu? Puoruu zaa maŋ yeleŋ ka yɛlɛ na ba naŋ wulo na la a yelmeŋɛ, kyɛ yɛlɛ na ba zaa naŋ wulo kyaare Naaŋmen na ba yitaa.’ Setaana vɛŋɛɛŋ ka zirii puoruu yaga wa bebe, ka lɛ vɛŋ aŋ e kpeɛŋaa ko noba ka ba baŋ a yelmeŋɛ puoruu. Kyɛ o daŋ koŋ baŋ vɛŋ ka noba naŋ yi a donɛɛ lombori zaa wa lantaa a e Kristabiiri naŋ taa nɔmmo a ko taa. Jehoova yoŋ la na baŋ e lɛ. Te baŋɛɛ lɛ bonso Jehoova zie ka yelmeŋɛ nɔmmo yi. Azuŋ, bana na zaa naŋ taa Jehoova maaloo ane o vooroŋ soŋ na yoŋ la na baŋ taa yelmeŋɛ nɔmmo a ko taa. (1 Gyn. 4:7) Azuŋ ka Yezu da yelka, o potuuribo yoŋ la na baŋ taa yelmeŋɛ nɔmmo a ko taa.

8-9. Ka nobaŋ wa nyɛ nɔmmo na Jehoova Sieree Deme naŋ taa na, sobuo aŋ maŋ soŋ ba?

⁸ Aŋa lɛ Yezu naŋ da yel biŋ na, noba yaga wa baŋɛɛ Yezu yelmeŋɛ potuuribo na a yi yelmeŋɛ nɔmmo na ba naŋ maŋ wulo korɔ taa na. Aŋa mannoo poɔŋ, te yɔɔdɔɔ kaŋa yuori naŋ di Ian leɛteɛrɛɛ a dɛndɛŋ saŋa o naŋ gaa te lammokpɛŋ na kaŋa. Ba da e la ana lammo ŋa sports stadium kaŋa naŋ peɛle o die. Kyuuri awala mine sɛre kyɛ baŋ na e a lammo be na, Ian da gaa la ana sports stadium ŋa ka o te kaa kɔbɔ dɛnnoo deɛŋ mine. O yeleeŋ ka: “A noba naŋ da wa ka ba kaa a kɔbɔ dɛnnoo deɛŋ na ane a noba naŋ da wa a lammokpɛŋ ŋa zie yel-eree ba yi taa fẽẽ zaa. A Jehoova Sieree Deme da taa la gyeremɛ ka ba bonsuurii meŋ soma, ka ba biiri meŋ da taa gyog-soŋ yaga zaa. N da nyɛɛŋ ka a noba zaa naŋ da bebe na, niŋe da paɛŋ ane bonzaa ba naŋ taa ba zemmo poɔŋ, a taa emmaaroŋ meŋ. Ana yɛlɛ ŋa maŋ meŋ da boɔrɔ N zemmo poɔŋ. N ba lɛ teɛre a yelyaga na kaŋa zaa ba naŋ da tere a Lammozieŋ na, kyɛ ba gyog-sonne na baŋ da taa na yɛŋ, N naŋ teɛraaŋ.” c Yelmeŋɛ la, te naŋ taa yelmeŋɛ nɔmmo ko taa naŋ vɛŋ teŋ maŋ taa ana gyog-soŋ ŋa. Te naŋ nɔŋ te yɔɔdɔba ane te yɔɔpɔgeba na zuŋ, te maŋ wulee gyeremɛ ane nimimaaroŋ a korɔ ba.

⁹ Lɛ neŋ o zu ka te yɔɔdɔɔ kaŋa yuori naŋ di John meŋ da nyɛ saŋa na oŋ da piili gɛrɛ te lammore na. O yeleeŋ ka: “Ba yɛlɛ da somaŋ yaga zaa azuŋ N da teɛre ka ba eɛ noba naŋ pɛgeyi. Ba yelmeŋɛ nɔmmo ba naŋ taa ko taa na da vɛŋɛɛŋ maŋ sagedi ka N nyɛɛ a yelmeŋɛ puoruu.” d A noba ŋa zemmo yɛlɛ ŋa ane a taaba yaga wuleeŋ ka, Jehoova puorebiiri na wuloŋ ka bana la a yelmeŋɛ Kristabiiri.

10. Bo saŋa la teŋ maŋ taa soyuo ka te wuli te Kristabiiloŋ nɔmmo ko te yɔɔmine? (Kaa a muni zie yɛlɛ na.)

¹⁰ Aŋa lɛ teŋ nyɛ yi a zannoo piileeŋ na, te Kristabitaaba na kaŋa zaa ba pɛgeyi. Saŋa kaŋa ba na maŋ yelee yɛlɛ mine bee a e yɛlɛ mine naŋ na sãã te poɔ. e (Gyi. 3:2) Azuŋ ka te yɔɔ kaŋaŋ wa e te yelkaŋa bee a yel yelkaŋa naŋ sãã te poɔ, te na baŋ wuliŋ ka te taa la nɔmmo ko te yɔɔ na a yi lɛ teŋ na yel yɛlɛ koo, bee lɛ teŋ na e te yɛlɛ. Sobuo teŋ na baŋ tɔgle Yezu ana yɛlɛ ŋa poɔŋ?​—Gyn. 13:15.

11. Bo gyogri naŋ ba soma la ka Gyimisi ane Gyɔɔn da wuli? (Kaa a foto meŋ.)

¹¹ Yezu da ba kaara soriŋ ka o potuuribo na eɛ noba naŋ pɛgeyi. Kyɛ o da yi la nɔmmo poɔŋ a boɔrɔ ka o soŋ ba ka ba leɛre gyog-faare na ba naŋ taa na, kyɛ leɛ taa gyog-sonne ka lɛ vɛŋ ka Jehoova poɔ pɛle ba yɛlɛ. Saŋa  kaŋa Yezu bitontonee bayi mine, Gyimisi ane Gyɔɔn da yelko la ba ma ka o gaa te sɔre Yezu ka o ko ba arezi-bɛrɛ a Naaloŋ poɔŋ. (Mat. 20:20, 21) Yɛlɛ na Gyimisi neŋ Gyɔɔn naŋ da e na da wuleeŋ ka ba eɛ noba naŋ wulo ba menne a boɔrɔ ka ba e nentegrɛ a gaŋ ba taaba.​—Yeng. 16:18.

12. Gyimisi ane Gyɔɔn yoŋ la da wuli gyogri naŋ ba soma bee? Wuli a muni.

¹² Gyimisi ane Gyɔɔn yoŋ naaneŋ da wuli ba gyog-faare ana yɛlɛ ŋa poɔŋ. Te nyɛ lɛ a bitontonee kyɛlɛɛ na meŋ naŋ da e ba yɛlɛ: “A potuuribo pie na naŋ da wa woŋ a lɛ, ba suuri da iri ne la a yɔɔmine bayi na.” (Mat. 20:24) Nɔkpeɛne zaa kyebe ka Gyimisi ane Gyɔɔn ane a bitontonee naŋ kyɛre na da ŋmɛ la nɔkpeɛne yaga zaa a yel yɛlɛ naŋ ba soma a ko taa. Aminekaŋaŋ ba mine da yeleŋ ka: ‘Yɛ teɛrɛ ka yɛneeŋ seɛ te, azuŋ yɛŋ gaa te boɔrɔ arezi-bɛrɛ a Naaloŋ poɔŋ bee? Te zaaŋ laŋ neŋ Yezu a toŋ tonkpeɛne yaga. Azuŋ te zaaŋ seŋ neŋ ka te nyɛ arezi-bɛrɛ!’ Ana daare na, ba da inneeŋ ka aseŋ ka ba wuli nɔmmo ane nimimaaroŋ a ko taa.

13. Boŋ ka Yezu da e kyaare o potuuribo gbɛ ŋmɛ na? (Matio 20:25-28)

¹³ Wala ka Yezu da e kyaare a yɛlɛ ŋa? O suuri da ba iri. O da ba yelka o na gaa bɔ la bitontonee naŋ soma a gaŋ ba a na e noba naŋ taa sigrimennoŋ yaga zaa a kyɛ maŋ wulo nɔmmo meŋ a korɔ taa. Kyɛ o da yi la kannyiri poɔŋ a yel yɛlɛ ko ba, bonso o da baŋɛɛŋ ka a dɔbɔ ŋa  boɔrɔŋ ka ba erɛ yɛlɛ naŋ soma. (Kanne Matio 20:25-28.) Yezu da naŋ kyɛnɛ wulo baŋ nimimaaroŋ, aneazaa ka gbɛɛ yaga ba da naŋ maŋ ŋmɛ la nɔkpeɛne a kyaare soba naŋ e neŋkpoŋ ba zaa poɔŋ.​—Mak. 9:34; Luk. 22:24.

14. Bo tɔ yɛlɛ poɔŋ la ka Yezu bitontonee na da baa?

¹⁴ Nɔkpeɛne zaa kyebe ka Yezu da teɛrɛɛ sããkoŋyɛlɛ na poɔŋ o bitontonee na naŋ da baa. (Gyn. 2:24, 25) A ŋmenpuore wedeɛreba da maŋ wuloŋ ka, ka neɛŋ taa arezi-tegroŋ lɛŋ na wuli ka a soba eɛ nennanee. (Mat. 23:6.) A Gyuu ŋmenpuore wedeɛreba da maŋ teɛrɛŋ ka ba seɛ la ba taaba. f (Luk. 18:9-12) Yezu da baŋɛɛŋ ka ana wuluu ŋa tɔ a ŋmenpuore wedeɛreba naŋ maŋ wulo, ane ana teɛroŋ ŋa ba naŋ taa na, na baŋ saaŋɛɛ a bitontonee meŋ teɛroŋ ba naŋ taa kyaare ba menne ane ba taaba. (Yeng. 19:11) O da baŋɛɛŋ meŋ ka o potuuribo na na baŋ ŋmɛɛ gbɛɛ. Ka ba naŋ wa ŋmɛ gbɛɛ meŋ o da maŋ taa la kannyiri a ko ba. O da baŋɛɛŋ ka ba boɔrɔŋ ka ba maŋ erɛ yɛlɛ naŋ soma, azuŋ o da yi la kannyiri poɔŋ a kyɛ wulo ba ka ba maŋ taa sigrimennoŋ, kyɛ wulo nɔmmo a korɔ taa a gaŋ baŋ na boɔrɔ ka ba wuli ka banaŋ gaŋ ba taaba.

15. Bo yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi Gyimisi ane Gyɔɔn yɛlɛ na poɔŋ?

¹⁵ Te na baŋ zannɛɛ yɛlɛ yaga a yi yɛlɛ na Gyimisi ane Gyɔɔn naŋ da e na. Baŋ da yelka Yezu ko ba are-zibɛrɛ a Naaloŋ poɔŋ na da eɛ yɛlɛ naŋ ba soma. Kyɛ yɛlɛ na a bitontonee kyɛlɛɛ na meŋ naŋ da e na da ba soma, azuŋ a da leeŋ ka a sãã ba noɔreyeni na baŋ da taa na. Kyɛ Yezu da wulee nɔmmo ane nimimaaroŋ ko o bitontonee 12 na zaa. Bo teŋ na baŋ zanne yi be? Ka neɛŋ wa e yelkaŋa bee a yel yelkaŋa a sãã te poɔ, yelmeŋɛ la ka a soba ŋmɛ la gbɛre, kyɛ aseŋ ka te meŋ kaara soŋ lɛ teŋ na e te yɛlɛ bee lɛ teŋ na yel yɛlɛ a ko o soba. Boŋ na baŋ soŋ te? Ka ho Kristabitɔ kaŋaŋ wa e yelkaŋa a sãã ho poɔ, soore ho meŋɛ ka: ‘Ananso la wala ka yɛlɛ na o naŋ e kyaare ma na vɛŋ ka N suuri iri yaga zaa lɛ? A wuleeŋ ka N meŋ taa la gyogo kaŋa naŋ ba soma aŋ seŋ ka N meŋ leɛre ana gyogo na bee? Aminekaŋaŋ, neɛ na naŋ e ma ka N suuri iri na tuoree yelkpeɛne mine bee? Ka maaŋ gbaŋ nyɛ ka a seŋɛɛŋ ka N suuri iri, kyɛ N na baŋ wulee nɔmmo ko o soba a vɛŋ ko o bee?’ Ka teneeŋ wa wulo nɔmmo korɔ te taaba, lɛ na wuliŋ ka te sereŋ eɛ Yezu yelmeŋɛ potuuribo.

16. Bo yɛlɛ teŋ na baŋ lɛ zanne yi Yezu ewuli soŋ na poɔŋ?

¹⁶ Yezu ewuli soŋ na lɛ wuli teŋ ka te maŋ taa yɛlɛ muni wommo a ko te Kristabitaaba. (Yeng. 20:5) Yelmeŋɛ la, Yezu da na toɔ̃ baŋɛɛ yɛlɛ naŋ be nensaalaa sukyiriŋ. Kyɛ teneeŋ yɛŋ koŋ baŋ e lɛ. Kyɛ te na baŋ taa la kannyiri a ko te yɔɔdɔba ane te yɔɔpɔgeba, ka ba naŋ wa e yelkaŋa a sãã te poɔ. (Efe. 4:1, 2; 1 Pit. 3:8) Ana eɛ mɔlɔ ko te ka te toɔ̃ e lɛ ka teneeŋ baŋ te yɔɔmine soŋ. Te nyɛ yelmannaa kaŋa.

17. Saŋa na gbandige zukaara kaŋa naŋ da wa baŋ o Kristabitɔ kaŋa soŋ zaa na, sobuo aŋ da somoo?

¹⁷ Gbandige zukaara kaŋa teɛrɛɛ te yɔɔdɔɔ kaŋa naŋ be lantaapuoruu kaŋa poɔŋ, saŋa na oŋ da tonɔ a gbandige zukaabo toma Africa Sapare seŋ na. A piilee saŋa na a gbandige zukaara da teɛre ka te yɔɔdɔɔ ŋa da eɛ neɛ naŋ ba taa nimimaaroŋ. Wala ka a gbandige zukaara da e o yɛlɛ? O yeleeŋ ka: “N da ba tage N meŋɛ yi te yɔɔdɔɔ ŋa seŋ kyɛ N da mɔɔrɔŋ ka N bamoo soŋ.” A gbandige zukaara da tage  peɛlɛɛ te yɔɔdɔɔ ŋa a wa bamoo soŋ. A da vɛŋɛɛŋ oŋ wa baŋ ka lɛ na ba naŋ tu kyɛ guoli te yɔɔdɔɔ ŋa na, anaŋ vɛŋ oŋ taa lɛ gyogo na. A gbandige zukaara da lɛ yeleeŋ ka: “Saŋa na maŋ wa baŋ lɛ aŋ da e kpeɛŋaa yaga zaa ko te yɔɔdɔɔ ŋa ka o e leɛroo o zemmo poɔŋ, ka lɛ vɛŋ ka o neŋ o taaba toɔ̃ taa emmaaroŋ ane lɛ oŋ e leɛroo yaga o zemmo poɔŋ na, a da vɛŋɛɛŋ maŋ wa nɔŋ o yɛlɛ yaga zaa. N neŋ o da wa nyɔgɛɛ zɔmennoŋ naŋ soma yaga.” Yelmeŋɛ la, ka teneeŋ mɔɔ kyɛ baŋ te yɔɔdɔba ane te yɔɔpɔgeba soŋ a na eɛ mɔlɔ ka te wuli nɔmmo a ko ba.

18. Bo soorebie teŋ na baŋ soore te menne ka te yɔɔ kaŋaŋ e te yelkaŋa a sãã te poɔ? (Yeng Yelibie 26:20)

¹⁸ Aminekaŋaŋ ka te yɔɔ kaŋaŋ wa e yelkaŋa a sãã te poɔ aseŋ ka te gaa o zie ka te neŋ o te yel a yɛlɛ. Kyɛ aseŋ ka ho daŋ soore ho meŋɛ a soorebie ŋa: ‘N baŋɛɛ lɛ a yɛlɛ zaa naŋ e te baare?’ (Yeng. 18:13) ‘Aminekaŋaŋ o ba baŋ perɛ kyɛ e ana yɛlɛ na a sãã N poɔ bee?’ (Ikil. 7:20) ‘N meŋ daŋ ŋmɛ la ana gbɛre ŋa tɔ bee?’ (Ikil. 7:21, 22) ‘Ka maaŋ gaa o soba zie ka te yel a yɛlɛ ŋa, a na maaleŋ saaŋɛɛ a yɛlɛ bee?’ (Kanne Yeng Yelibie 26:20.) Ka teneeŋ peɛre te menne ana soorebie ŋa zaa yɛlɛ soŋ, a na baŋ soŋ teŋ ka te toɔ̃ wuli nɔmmo ko te yɔɔ na a bare a yɛlɛ.

19. Boŋ hoŋ e siri ka ho na eŋ?

¹⁹ Jehoova Sieree Deme maŋ wulee nɔmmo a korɔ taa a wuli ka bana la Yezu yelmeŋɛ potuuribo. Te kaŋa la kaŋa zaa na baŋ wuliŋ ka te eɛ Yezu yelmeŋɛ potuuribo ka teneeŋ maŋ wulo yelmeŋɛ nɔmmo korɔ te yɔɔdɔba ane te yɔɔpɔgeba aneazaa ka ba ba pɛgeyi. Ka teneeŋ wa wulo a yelmeŋɛ nɔmmo ŋa a korɔ te taaba, noba mine meŋ na nyɛŋ ka te sereŋ taa la a yelmeŋɛ puoruu a wa poɔ te eŋɛŋ ka te puoro Jehoova naŋ e a nɔmmo Naaŋmen na. Azuŋ yɛ vɛŋ ka te zaa naŋ kyɛnɛ wulo nɔmmo naŋ na wuli ka te eɛ yelmeŋɛ Kristabiiri.