1. Te naŋ poɔ Jehoova laŋnoɔre puoruu na zuŋ, bo maaloo mine la teŋ nyɛrɛ?

 A E LA maaloo yaga zaa ko te te naŋ poɔ Jehoova laŋnoɔre puoruu na poɔŋ a bebi-baaree ŋa naŋ e kpeɛŋaa yaga zaa ŋa saŋa. A donfaa ŋa poɔŋ zemmo maaleŋ erɛɛ kpeɛŋaa yaga zaa, kyɛ Jehoova ko teŋ te yɔɔmine naŋ na baŋ soŋ te. (Yiem. 133:1) O maŋ soŋ teŋ ka te neŋ te booree taa popeɛloŋ. (Efe. 5:33–6:1) O maŋ ko teŋ yɛŋ naŋ na baŋ soŋ te ka te are te gaŋ koŋ gbire yɛlɛ noɔreŋ a kyɛ taa popeɛloŋ meŋ.

2. Bo aŋ seŋ ka te e, ka ananso la wala?

² Kyɛ aseŋ ka te naŋ mɔɔrɔ te moɔbo zaa a naŋ puoro Jehoova yelmennoŋ poɔŋ. Bonso saŋa kaŋa te taaba mine yel-eree bee yel yelee na baŋ vɛŋeŋ ka te poɔ sãã. Aminekaŋaŋ te menne gbɛ-ŋmɛ na baŋ vɛŋeŋ ka te enne kyoɔre, agaŋaazaa ka teneeŋ wa ŋmɛ a lɛ gbɛre na gbɛɛ yaga. Kyɛ aseŋ ka te naŋ moɔ̃ nimiri a puoro Jehoova (1) ka te yɔɔ kaŋaŋ wa e yelkaŋa a sãã te poɔ, (2) ka te kultatɔŋ wa sãã te poɔ, ane (3) ka tenee menne gbɛ-ŋmɛŋ wa vɛŋ ka te poɔ sãã. A zannoo ŋa poɔŋ, te na zannɛɛ noba bata mine meŋ zemmo yɛlɛ naŋ be a Baabole poɔŋ. Ba meŋ da tuoree a yɛlɛ ŋa taa.

NAŊ MOƆ̃ NIMIRI A PUORO JEHOOVA KA HO YƆƆ KAŊAŊ WA E YELKAŊA A SÃÃ HO POƆ

3. Bo yelkpeɛŋaa la ka Jehoova puorebiiri tuoro?

³ A yelkpeɛŋaa. Te Kristabitaaba maŋ taa la gyogri mine naŋ maŋ vɛŋ ka te suuri iri. Ba mine na baŋ eɛ yelkaŋa a sãã te poɔ bee a e te yɛlɛ mine naŋ ba soma. A lantaapuoruu nembɛrɛ meŋ na baŋ ŋmɛ la gbɛɛ. A yelkpeɛne ŋa taa na baŋ vɛŋeŋ ka noba piili bonnɔ ka aminekaŋaŋ Naaŋmen yelmeŋɛ laŋnoɔre puoruu naane ŋa. Ba maŋ zagreŋ ka ba naŋ kyɛnɛ puoro Jehoova a laŋ ne ba yɔɔmine “noɔreyeni” poɔŋ, a gba maŋ zagre ka ba yel yɛlɛ ko ba yɔɔmine naŋ sãã ba poɔ na bee a gba  bare lammore gaabo. (Zef. 3:9) Ka lɛ yɛŋ be la a yɛlɛ ŋa poɔŋ bee? Te nyɛ neɛ kaŋa meŋ naŋ da tuore a yɛlɛ ŋa mine ka o zemmo yɛlɛ be a Baabole poɔŋ.

4. Bo yelkpeɛne mine ka a bitontona Pɔɔl da tuore?

⁴ Neɛ kaŋa zemmo yɛlɛ naŋ be a Baabole poɔŋ. A bitontona Pɔɔl da baŋɛɛ ka o Kristabitaaba na ba pɛgeyi. Aŋa mannoo poɔŋ, noba mine naŋ da be a lantaapuoruu naŋ da be Gyɛruzɛlɛm na da ba sagedi ka o wa leɛ la Yezu potuuro na kaŋa. (Tom. 9:26) Ba mine gba da yelee yelfaare a kyaaroo ka lɛ na vɛŋ ka o taaba ta sage o di. (2 Kor. 10:10) Pɔɔl da nyɛɛ a lantaapuoruu neŋkpoŋ kaŋa naŋ de gbɛre kaŋa naŋ da na baŋ vɛŋ ka o taaba mine ŋmɛ gbɛɛ. (Gal. 2:11, 12) Ka Pɔɔl zɔmeŋɛ kaŋa naŋ da peɛloo yaga zaa ka o yuori di Marko meŋ da e yɛlɛ mine a sãã o poɔ. (Tom. 15:37, 38) Pɔɔl da na baŋ zagreŋ ka o laŋna neŋ a noba na zaa naŋ da e o yɛlɛ naŋ ba soma na. Kyɛ o da naŋ taa la teɛroŋ soŋ a kyaare o yɔɔmine na kyɛ da naŋ moɔ̃ nimiri a puoro Jehoova yelmennoŋ poɔŋ. Boŋ da soŋ Pɔɔl oŋ toɔ̃ are kpeɛŋaa?

5. Boŋ da soŋ Pɔɔl oŋ naŋ tage peɛle o yɔɔmine na? (Kolosi 3:​13, 14) (Kaa a foto meŋ.)

⁵ Pɔɔl da nɔnɔ la o yɔɔdɔbɔ ane o yɔɔpɔgeba. Pɔɔl naŋ da nɔnɔ o yɔɔmine na zuŋ, o da ba maŋ kaara ba gbɛ ŋmɛ, kyɛ o da maŋ kaarɛɛ gyog-sonne na ba naŋ taa na. Pɔɔl naŋ da taa nɔmmo zuŋ, o da maŋ erɛɛ yɛlɛ na ona meŋɛ naŋ da sɛge aŋ be Kolosi 3:13, 14. (Kanne.) Te nyɛ lɛ o naŋ da di suuri ko Marko. Aneazaa ka Marko da zoeŋ kyɛ bare Pɔɔl o dɛndɛŋ sokyɛŋ toma na poɔŋ, kyɛ o da di la suuri koo. A puoriŋ, saŋa na Pɔɔl naŋ da sɛgrɛ lɛtɛ naŋ eŋnɛ faŋa ka o te ko a lantaapuoruu naŋ be Kolosi na, o da pugi la Marko a yelka o eɛ o tontoŋtɔ naŋ e nanee yaga zaa, a “da waa neɛ naŋ . . . korɔ ma” sukyiridii. (Kol. 4:10, 11) Saŋa na baŋ da nyɔgoo eŋ nempɔgedieŋ Urom paaloŋ na, Pɔɔl da yeleeŋ ka Marko wa somoo. (2 Tim. 4:11) A pɛlɛɛŋ ka Pɔɔl da di la suuri ko o yɔɔmine na, a kyɛ tage peɛle ba meŋ. Boŋ teŋ na baŋ zanne yi Pɔɔl zieŋ?

6-7. Wala teŋ na baŋ e a naŋ kyɛnɛ wulo nɔmmo korɔ te yɔɔmine aneazaa ka ba maŋ ŋmeɛrɛɛ gbɛɛ yaga? (1 Gyɔɔn 4:7)

⁶ Yɛlɛ te naŋ zanne yi be. Jehoova boɔrɔŋ ka te naŋ moɔ̃ nimiri a wulo nɔmmo korɔ te yɔɔmine. (Kanne 1 Gyɔɔn 4:7.) Ka te yɔɔ kaŋaŋ wa e te yɛlɛ naŋ ba seŋ ka Kristabie de e o tɔ, te na baŋ sagediŋ ka o boɔbo naane ka o e te a lɛ yɛlɛ na, kyɛ o mɔɔrɛɛ o moɔbo zaa meŋ ka o e yɛlɛ naŋ soma Jehoova nimitɔɔreŋ. (Yeng. 12:18) Naaŋmen nɔnɔ la o puorebiiri aneazaa ka ba maŋ ŋmeɛrɛɛ gbɛɛ yaga. Ka  teneeŋ wa ŋmɛ gbɛre o ba maŋ ŋmaa te yɛlɛ bare te, kyɛ o naŋ maŋ eɛ te zɔmeŋɛ ka o suuri meŋ ba maŋ iri neŋ te. (Yiem. 103:9) Te puoree Jehoova bareka o naŋ maŋ di suuri ko te, azuŋ aseŋ ka te meŋ tɔgloo a maŋ dire suuri korɔ te taaba!—Efe. 4:32–5:1.

⁷ Teɛre baŋ meŋ ka, a donfaa ŋa naŋ tara o baaraa na a eɛ nimizeɛ ka te tage peɛle te yɔɔmine. Aseŋ ka te kaara soriŋ ka te na maaleŋ tuoree dɔgroŋ yaga zaa. Aminekaŋaŋ gba ba na nyɔge teŋ eŋ nempɔgedieŋ te sagediibu zuŋ. Ka lɛŋ wa e, te na boɔrɛɛ te yɔɔmine sommo a gaŋ saŋa zaa naŋ pare. (Yeng. 17:17) Te nyɛ yɛlɛ naŋ da pɔge Josep a naŋ e a lantaapuoruu neŋkpoŋ kaŋa naŋ be Spain paaloŋ. Ba da nyɔgɛɛ o neŋ te yɔɔdɔbɔ mine laŋ eŋ nempɔgedieŋ ba naŋ zagre ka ba de ba menne eŋ a donɛɛ naaŋ di yɛlɛ poɔŋ zuŋ. O yeleeŋ ka: “Te zaa naŋ da laŋ kpeɛrɛ a nempɔgedieŋ na zuŋ, saŋa kaŋa te yel-eree mine da maŋ iree taa suuri. A da seŋ ka te naŋ kyɛnɛ dire kannyiri korɔ taa a vɛnɛ korɔ taa zaala zaala. A lɛ ŋa da soŋ teŋ teŋ taa noɔreyeni a kyɛ kaara taa zu soŋ. Noba naŋ da ba puoro Jehoova meŋ da be la a nempɔgedie poɔŋ. Bebiri kaŋa, N nu da perɛɛŋ baŋ da de bon vili vili a nu, azuŋ N da koŋ baŋ e yelzaa N meŋɛŋ. Kyɛ a te yɔɔdɔɔ na kaŋa da maŋ pɛgɛɛ N boma a kyɛ soŋ ma soe yaga poɔŋ. Ba da wuli maŋ yelmeŋɛ nɔmmo yaga zaa saŋa na aŋ da fɛre ka ba e lɛ na.” Azuŋ te maŋ mɔɔrɔ te moɔbo zaa ka te maale taa pampana ka te neŋ te yɔɔmineŋ wa taa nɔkpeɛne!

NAŊ MOƆ̃ NIMIRI A PUORO JEHOOVA KA HO KULTATƆŊ WA SÃÃ HO POƆ

8. Bo yelkpeɛne la ka kultaa deme maŋ tuoro?

⁸ A yelkpeɛŋaa. Kultaa zaa maŋ taa la yelkpeɛne mine. A Baabole meŋɛ yeleeŋ peɛlaaŋ ka “kultaa deme na nyɛ la a teŋɛzu yelwonii.” (1 Kor. 7:28) Bonso a dɔɔ ane a pɔge zaa ba pɛgeyi, ka ba gyogri meŋ ba yitaa, ka yɛlɛ ba naŋ nɔŋ ane yɛlɛ ba naŋ ba nɔŋ meŋ ba yitaa. Noba na baŋ kulee taa kyɛ ka ba sããkoŋyɛlɛ ane lɛ ba naŋ guoli ba na ba yitaa. Aminekaŋaŋ, ka ba naŋ wa kultaa baare ba na piili nyɛrɛɛ taa gyogri mine ba naŋ da ba baŋ. A yɛlɛ ŋa zaa na baŋ de la nɔkpeɛne waneŋ. Aneazaa ka ba zaa maŋ ŋmɛɛ gbɛɛ, kyɛ aminekaŋaŋ ba na piili paanɛɛ taa a gaŋ baŋ na laŋ noɔreyeni a sɛgre a yɛlɛ. Aminekaŋaŋ gba, ba na baŋ piili teɛrɛɛŋ ka ba kaŋa zaa maŋ te kpeɛrɛ o yoŋ bee ka ba bare a kultaa. Kyɛ ka ba kaŋa zaaŋ yi te kpeɛrɛ o yoŋ bee ka ba naŋ bare a kultaa lɛ na vɛŋeŋ ka ba taa popeɛloŋ bee? b Te zanne yelkaŋa yi pɔge kaŋa zemmo yɛlɛ naŋ be a Baabole poɔŋ naŋ da naŋ dire yelmennoŋ korɔ Jehoova aneazaa ka o serɛ da vɛŋɛɛŋ ka zemmo e kpeɛŋaa koo yaga zaa.

9. Bo yelkpeɛŋaa la ka Aabigel da tuore?

⁹ Neɛ kaŋa zemmo yɛlɛ naŋ be a Baabole poɔŋ. Aabigel da kulee Neebal, a Baabole yeleeŋ ka o serɛ na da eɛ nimikuonii soba, ka o yel-eree meŋ da ba soma. (1 Saa. 25:3) A da na eɛ kpeɛŋaa yaga zaa ko Aabigel ka o neŋ a dɔɔ laŋ kpeɛrɛ. Ka lɛ Aabigel da na baŋ barɛɛ a kultaa bee? Ɛɛ. O da nyɛɛ a vuo ka o e lɛ saŋa na Deevid naŋ da waana ka o ko o serɛ naŋ da toto o neŋ o dɔbɔ na. (1 Saa. 25:9-13) Aabigel da naaŋ baŋ zoŋ kyɛ tere sori ka Deevid wa ko o serɛ na. Kyɛ o da ba e lɛ, o da sɔrɛɛ Deevid ka o vɛŋ ko Neebal. (1 Saa. 25:23-27) Ananso la wala oŋ da e lɛ?

10. Aminekaŋaŋ boŋ da soŋ Aabigel oŋ da naŋ kyɛnɛ be kultaa kaŋa naŋ da vɛŋ ka zemmo e kpeɛŋaa koo yaga zaa poɔŋ?

 ¹⁰ Aabigel da nɔnɔ la Jehoova a da taa gyeremɛ meŋ ko bege na Jehoova naŋ da biŋ kyaare kultaa na. Aminekaŋaŋ o da baŋɛɛ yɛlɛ na Naaŋmen naŋ da yel saŋa na Oŋ da de Hawaa ko Adama ka o e o pɔge na. (Mun. 2:24) Aabigel da baŋɛɛ ka kultaa eɛ yeltegroŋ Jehoova nimitɔɔreŋ. O da boɔrɔŋ ka o pɛle Naaŋmen poɔ, aminekaŋaŋ lɛŋ da vɛŋ oŋ da mɔɔrɔ o moɔbo zaa ka o faa o serɛ ane o die deme nyɔvoɛ. O da eɛ yɛlɛ wieoŋ ka o pigi Deevid sori ka o ta ko Neebal. O da yi la o poɔ zaa meŋ a sɔre yelbebe sudi aneazaa ka o da ba e yelfaa zaa. Nɔkpeɛne zaa kyebe ka Jehoova da nɔŋ la a pɔge ŋa, bonso o da taa la nyaa kyɛ ba teɛrɛ o meŋɛ yoŋ yɛlɛ. Boŋ ka pɔgeba ane sereba zaa na baŋ zanne yi Aabigel zemmo yɛlɛ ŋa poɔŋ?

11. (a) Bo yɛlɛ ka Jehoova kaara soriŋ a yi kultaa deme zie? (Efesu 5:33) (b) Boŋ hoŋ zanne yi lɛ na Carmen naŋ da mɔɔ o moɔbo zaa ka o kultaa ta sãã na poɔŋ? (Kaa a foto meŋ.)

¹¹ Yɛlɛ te naŋ zanne yi be. Jehoova boɔrɔŋ ka kultaa deme naŋ kyɛnɛ be a kultaa poɔŋ, ka anaŋ gbaŋ e kpeɛŋaa ko ba ka ba laŋ kpeɛrɛ. Naaŋmen poɔ zaaŋ maŋ pɛle ka onaŋ wa nyɛ kultaa deme naŋ mɔɔrɔ ba moɔbo zaa ka ba sɛgre yelzaa naŋ be ba kultaa na poɔŋ kyɛ wulo taa yelmeŋɛ nɔmmo ane gyeremɛ. (Kanne Efesu 5:33.) Te nyɛ Carmen zemmo yɛlɛ. Saŋa na o neŋ o serɛ naŋ da wa kultaa baare yuomo ayoɔbo puoriŋ, o neŋ Jehoova Sieree Deme da piili zanna la a Baabole oŋ wa de suobu. Carmen yeleeŋ ka, “N serɛ poɔ da ba pɛle neŋ gbɛre na maŋ da de na. O da erɛɛ nyuuri neŋ Jehoova. O da maŋ toto maŋ a kyɛ yelka ona bare maŋ.” Kyɛ Carmen da naŋ zeŋ la a kultaa poɔŋ. Yuomo 50 oŋ da de a maŋ mɔɔrɔ ka o wulo o serɛ na gyeremɛ ane nɔmmo. “Wagre naŋ gɛrɛ poɔŋ na N wa zanne nyɛɛ lɛ a yɛlɛ naŋ waa ko N serɛ ane lɛ maŋ na maŋ yel yɛlɛ soŋ a koo ka o suuri ta iri. Maŋ wa baŋ ka kultaa eɛ yeltegroŋ Jehoova nimitɔɔreŋ na zuŋ, N da mɔɔ la N moɔbo zaa ka N go te kultaa na. A daŋ ba wa N teɛroŋ gba ka N bare a kultaa bonso N nɔŋ la Jehoova.” c Ka hooŋ wa tuoro yelkpeɛne ho kultaa poɔŋ, ho na baŋ sagediŋ ka Jehoova na soŋ boŋ ka ho naŋ kyɛnɛ be a kultaa poɔŋ.

NAŊ MOƆ̃ NIMIRI A PUORO JEHOOVA KA HOOŊ WA E YELFAA KAŊA NAŊ E NIMIZEƐ

12. Ka teneeŋ wa e yelfaa kaŋa naŋ e nimizeɛ, bo yelkpeɛŋaa aŋ na baŋ de wa eŋ te?

¹² A yelkpeɛŋaa. Te eŋɛ na baŋ kyoɔreŋ yaga zaa ka teneeŋ wa e yelfaa kaŋa naŋ e nimizeɛ. A Baabole yeleeŋ ka, te meŋɛ yelfaare na baŋ  vɛŋeŋ ka te sukyiri “kyɛre a ŋmore.” (Yiem. 51:17) Te yɔɔdɔɔ kaŋa yuori naŋ di Robert da de la yuomo yaga a mɔɔrɔ o moɔbo zaa ka o e a lantaapuoruu nembɛrɛ sonnɔ kaŋa. Kyɛ o da e la yelfaa kaŋa naŋ e nimizeɛ yaga zaa naŋ da vɛŋ oŋ nyɛ ka o sãã la Jehoova poɔ. O yeleeŋ ka, “Saŋa na maŋ wa nyɛ ka N e la yelfaa na, N zomma da dɔnnɔ maŋ yaga zaa. Lɛ da vɛŋɛɛŋ ka N poɔ zaa sãã ka N eŋɛ meŋ da kyoɔre. N da konoŋ kyɛ puoro sɔrɔ Jehoova. N da teɛrɛ ka Naaŋmen daŋ koŋ lɛ kyɛlle woŋ N puoro zaa, bonso N sãã la o poɔ.” Ka teneeŋ wa e yelfaa kaŋa naŋ e nimizeɛ, te eŋɛ na baŋ kyoɔreŋ yaga zaa ka te teɛrɛ ka Jehoova zagre teŋ bare, azuŋ te koŋ baŋ lɛ puoruu. (Yiem. 38:4) Ho meŋ daŋ teɛrɛɛ lɛ bee? Ka lɛ la, yɛ vɛŋ ka te zanne neɛ kaŋa zemmo yɛlɛ naŋ be a Baabole poɔŋ, o meŋ da e la yelfaa kaŋa naŋ e nimizeɛ kyɛ da naŋ moɔ̃ nimiri a puoro Jehoova.

13. Bo yelfaa kaŋa naŋ e nimizeɛ la ka a bitontona Piita da e, ka boŋ da vɛŋ oŋ e a lɛ yelfaa na?

¹³ Neɛ kaŋa zemmo yɛlɛ naŋ be a Baabole poɔŋ. Zie naŋ na nyaa ka ba ko Yezu na, a lɛ zisoɔree na, a bitontona Piita da ŋmɛ la gbɛɛ yaga naŋ da vɛŋ oŋ e yelfaa kaŋa naŋ e nimizeɛ. A dɛndɛŋ soba la ka, Piita da dɛlɛɛ o meŋɛ te gaali, a gba da wulo o meŋɛ a yele ka ka a potuuribo kyɛlɛɛ naŋ zo kyɛ bare Yezu, kyɛ ona yɛŋ daŋ koŋ gyɛ Yezu bare zaa. (Mak. 14:27-29) Saŋa na meŋ baŋ da wa be a Gɛsamane gaadin na, gbɛɛ yaga Piita da gbireŋ a da ba kaara soŋ. (Mak. 14:32, 37-41) Saŋa na meŋ nembeɛoŋ mine naŋ da taa sɔri a waana ka ba nyɔge Yezu na Piita da zoeŋ kyɛ bare Yezu. (Mak. 14:50) A baaraa zaa Piita da yeleeŋ ka o ba baŋ Yezu, a gba da pɔ a zirii ŋa yɛlɛ. (Mak. 14:66-71) Wala ka Piita da e saŋa na oŋ wa nyɛ ka o e la yelfaa naŋ e nimizeɛ na? O da koŋeeŋ yaga zaa, aminekaŋaŋ o zomma da dɔnnooŋ bonso o da nyɛɛŋ ka o e la yelfaa. (Mak. 14:72) Hooŋ leɛteɛre nyɛ lɛ aŋ na kyɛre Piita sukyiri yaga zaa seŋ saŋa na oŋ wa woŋ a puoriŋ ka ba ko la o zɔmeŋɛ Yezu na. Kaapɔge a lɛ saŋa na Piita da na nyɛŋ ka o ba taa tɔnɔ zaa!

14. Boŋ da soŋ Piita oŋ naŋ moɔ̃ nimiri a puoro Jehoova? (Kaa a foto.)

¹⁴ Kyɛ yɛlɛ mine da soŋ la Piita oŋ naŋ moɔ̃ nimiri a puoro Jehoova. O da ba wɛl o meŋɛ yi o taaba eŋɛŋ; kyɛ o da maŋ gaa la o yɔɔmine na meŋ naŋ da e Yezu potuuribo na zieŋ baŋ te emoo faŋa. (Luk. 24:33) Saŋa na meŋ baŋ da wa seŋ Yezu yi kũũ poɔŋ na, o da iree o meŋɛ wuli Piita, aminekaŋaŋ o naŋ da boɔrɔ ka o emoo faŋa zuŋ. (Luk. 24:34; 1 Kor. 15:5) A puoriŋ, Yezu da ba yel Piita nimiri yɛlɛ koo o naŋ ŋmɛ gbɛɛ mine zuŋ, kyɛ o da yelko la o zɔmeŋɛ Piita ka ona kooŋ toma naŋ e nimizeɛ yaga zaa. (Gyn. 21:15-17) Piita da baŋɛɛŋ ka o  e la yelfaa naŋ e nimizeɛ yaga zaa, kyɛ o da naŋ moɔ̃ la nimiri ka o erɛ yɛlɛ naŋ soma. Ananso la wala? Bonso o da sagedieŋ ka o Neŋkpoŋ Yezu naŋ nɔŋ la o yɛlɛ. Ka Piita taaba naŋ da e Yezu potuuribo na meŋ da sonnɔ o. Boŋ teŋ na baŋ zanne yi Piita zemmo yɛlɛ ŋa poɔŋ?

15. Bo yɛlɛ ka Jehoova boɔrɔ ka te sagedi? (Yieme 86:5; Urom 8:38, 39) (Kaa a foto meŋ.)

¹⁵ Yɛlɛ te naŋ zanne yi be. Jehoova boɔrɔŋ ka te baŋ ka o nɔnɔ teŋ a e siri meŋ ka o di te yelbebe suuri ko te. (Kanne Yieme 86:5; Urom 8:38, 39.) Ka teneeŋ wa e yelfaa kaŋa a maŋ dɔnnɔ la te zomma. A lɛ ba e faa. Kyɛ a ba seŋ ka te teɛrɛ ka Jehoova ba lɛ nɔŋ te yɛlɛ a daŋ koŋ lɛ vɛŋ ko te zaa meŋ. Kyɛ aseŋ ka te bɔ sommo wieoŋ lɛ. Robert, teŋ daŋ yel o yɛlɛ na yeleeŋ ka: “N da eɛ yelfaa naŋ e nimizeɛ N naŋ da dɛle N meŋɛ faŋa ka N zagre pigrinyɛ na zuŋ.” O da wa nyɛɛŋ ka aseŋ ka o yel a yɛlɛ ko a lantaapuoruu nembɛrɛ. O yeleeŋ ka: “Saŋa na maŋ da wa yel a yɛlɛ ko a nembɛrɛ na, ba da soŋ maŋ maŋ nyɛ ka Jehoova nɔŋ maŋ. N da nyɛɛŋ ka a nembɛrɛ meŋ nɔŋ maŋ. Ba da soŋ maŋ maŋ wa sagedi ka Jehoova ba zagre ma bare.” Te meŋ na baŋ sagediŋ ka Jehoova nɔŋ teŋ yaga zaa ka teneeŋ e kaŋdabaŋkalɛ te yelfaare yɛlɛ, a bɔ sommo, a kyɛ mɔɔrɔ te moɔbo zaa ka te ta lɛ e a yelfaa na. (1 Gyn. 1:8, 9) Ka teneeŋ sagedi ka Jehoova nɔŋ teŋ a e siri ka o di te yelbebe suuri ko te, a na soŋ teŋ ka te naŋ moɔ̃ nimiri a puoruu ka teneeŋ gbaŋ wa e yelfaa kaŋa naŋ e nimizeɛ.

16. Bonso hoŋ e siri ka ho naŋ moɔ̃ nimiri a puoro Jehoova?

¹⁶ Jehoova niŋe paɛ̃ yaga zaa ane mɔɔre na zaa te naŋ mɔɔrɔ ka te puoruu a wagre kpeɛne ŋa saŋa na. Ka te meŋɛ gbɛ-ŋmɛ bee te taaba gbɛ-ŋmɛŋ wa vɛŋ ka te eŋɛ kyoɔre, kyɛ Jehoova na soŋ teŋ ka te naŋ moɔ̃ niŋe a puoruu. Te naŋ na baŋ taa la nɔmmo ko te yɔɔmine a di suuri meŋ ko ba ka ba naŋ gbaŋ wa e yelkaŋa a sãã te poɔ. Te na baŋ wuliŋ ka te nɔŋ la Naaŋmen a taa gyeremɛ meŋ ko o yelsɛgree zaa ka teneeŋ maŋ mɔɔ a sɛgre yelkpeɛne zaa te naŋ taa te kultaa poɔŋ. Ka teneeŋ wa e yelfaa kaŋa naŋ e nimizeɛ, te maŋ bɔ la sommo yi Jehoova zie, a baŋ meŋ ka o nɔŋ teŋ a na di te yelbebe suuri ko te, a kyɛ moɔ̃ nimiri a naŋ puoruu. Te na baŋ sagediŋ ka Jehoova na ko teŋ maaloo yaga zaa ka teneeŋ ba “bale yelsonne eebo.”​—Gal. 6:9.