1-2. Bo maaloo ka neɛ maŋ nyɛ ka o naŋ wa de suobu baare?

 TE POƆ maŋ pɛleŋ ka teneeŋ wa de suobu a wa poɔ Jehoova puorebiiri poɔŋ. A eɛ apoɔsori naŋ e kpoŋ yaga zaa ka te neŋ Jehoova taa niiloŋ naŋ e kpeɛŋaa. Nɔkpeɛne zaa kyebe ka te neŋ a yieloŋ yiele Deevid laŋɛɛ teɛroŋ, o yeleeŋ ka: “Nyɛ neɛ hoŋ [kaa iri] oŋ maŋ wa ho zie a kpeɛrɛ ho [die] poɔŋ popɛle naŋ seŋ.”​—Yiem. 65:4.

² Neɛzaa naane ka Jehoova maŋ vɛŋ ka o ne o nyɔge zɔmennoŋ bee a maŋ vɛŋ oŋ wa poɔ o puorebiiri poɔŋ. Aŋa lɛ te naŋ zanne a zannoo naŋ pare na poɔŋ, o maŋ tage peɛlɛɛ noba na naŋ boɔrɔ ka ba tage peɛloo na. (Gyi. 4:8) Ka hooŋ wa de ho meŋɛ ko Jehoova a de suobu, ho na tage peɛlɛɛ Jehoova sori naŋ e o yoŋ poɔŋ. Ho na sagediŋ peɛlaaŋ ka ho suobu deebo puoriŋ, o na “[kyiree maaloo] waare [bo] ka [ho] koŋ taa zie na eŋaa.”​—Maal. 3:10; Jer. 17:7, 8.

3. Bo ferebo toma naŋ e nimizeɛ la ka Kristabiiri naŋ de ba menne ko Jehoova a de suobu taa? (Ikilisiasitiz 5:​4, 5)

³ Suobu deebo eɛ Jehoova puoruu piilee. Ka hooŋ wa de suobu baare, ho na mɔɔrɛɛ ho mɔɔbo zaa ka ho paale noɔre na ho naŋ eŋ ko Jehoova na, ka hooŋ gbaŋ wa tuore pigrinyɛ bee yelkpeɛne mine. (Kanne Ikilisiasitiz 5:4, 5.) Ho naŋ e Yezu potuuro na zuŋ, ho na mɔɔ la ho moɔbo zaa a tuuro Yezu ewuli sonne na ane bege na zaa o naŋ ko te na. (Mat. 28:19, 20; 1 Pit. 2:21) A zannoo ŋa na soŋ boŋ ka ho toɔ̃ e lɛ.

“NAŊ KYƐNƐ TUURO” YEZU KA HOOŊ GBAŊ WA TUORO PIGRINYƐ ANE YELKPEƐNE

4. Sobuoŋ teŋ na baŋ yelka Yezu potuuribo tuo la “dɔgɛɛ daa”? (Luka 9:23)

⁴ Ta teɛrɛ ka ka hooŋ wa de suobu baare ho koŋ tuore yelkpeɛŋaa zaa ho zemmo poɔŋ. Yezu gba da yeleeŋ ka o potuuribo  na tuo la “dɔgɛɛ daa.” Ba na maŋ eɛ lɛ “bebiri zaa.” (Kanne Luka 9:23.) Ka lɛ Yezu da boɔrɔŋ ka o wuli ka o potuuribo na maŋ diree dɔgɛɛ wagre zaa bee? Ai lɛ naane.Yɛlɛ oŋ da yele la ka, aneazaa ka ba na nyɛɛ maaloo, kyɛ ba na tuoree yelkpeɛne mine. A lɛ yelkpeɛne ŋa mine gba na maŋ eɛ kpeɛŋaa yaga zaa.​—2 Tim. 3:12.

5. Bo maaloo la ka Yezu eŋ noɔre ka noba naŋ de yɛlɛ mine iri sareka na nyɛŋ?

⁵ Aminekaŋaŋ ho yideme dɔgrɔ boŋ, bee aminekaŋaŋ ho de la apoɔsori kaŋa hoŋ da taa ka ho nyɛ libie yaga iri sareka ka lɛ na vɛŋ ka ho toɔ̃ de Naaŋmen Naaloŋ yɛlɛ de weɛ ho zemmo poɔŋ. (Mat. 6:33) Ka lɛ na, ho na baŋ sagediŋ ka Jehoova nyɛɛ yɛlɛ na zaa ho naŋ e koo na. (Hib. 6:10) Aminekaŋaŋ ho nyɛɛŋ ka Yezu yelbie ŋa sereŋ eɛ yelmeŋɛ: “Neɛzaa kyebe a bare o yiri, yɔɔdɔba, yɔɔpɔgeba, ma, saa, biiri, ane wɛre N zuŋ ane a duorisoŋ zuŋ a koŋ lɛ nyɛ a pare gbɛɛ 100 a wagre ŋa poɔŋ—o na lɛ nyɛɛ yie, yɔɔdɔba, yɔɔpɔgeba, mamine, biiri, wɛre ane dɔgroŋ—a donpaalaa naŋ waana poɔŋ meŋ ka o nyɛ nyɔvore naŋ ba taa baaraa.” (Mak. 10:​29, 30) Maaloo na zaa ho naŋ nyɛ na gaŋ la yɛlɛ na zaa ho naŋ de iri sareka na.​—Yiem. 37:4.

6. Bonso aŋ seŋ ka ho naŋ kyɛnɛ zagra a “eŋgane vɔlaa” ka hooŋ wa de suobu baare?

⁶ Ho suobu deebo puoriŋ, a naŋ na fɛreŋ ka ho mɔɔrɔ ho moɔbo zaa ka ho zagre “eŋgane vɔlaa” bare. (1 Gyn. 2:16) Bonso ho naŋ na eɛ nensaalaa naŋ ba pɛgeyi. Aminekaŋaŋ ho na maŋ taa la teɛroŋ na a bitontona Pɔɔl naŋ da taa saŋa na oŋ da sɛge ka: “Bonso, N nɔnɔ la a Naaŋmen bege ne a N sukyiri zaa, kyɛ N nyɛ la a bege kaŋa meŋ a N nandaare poɔ ka o zɔɔrɔ ne a bege naŋ be N yɛŋ poɔ, a e ka N waa neɛ ba naŋ nyɔge ko a yelbieri bege naŋ be a N nandaare poɔ.” (Uro. 7:22, 23) Aminekaŋaŋ vɔlfaare mine ho naŋ mɔɔrɔ ka ho zagre bare na baŋ vɛŋeŋ ka ho eŋɛŋ kyoɔre. Kyɛ ka hooŋ leɛteɛre noɔre na ho naŋ eŋ ko Jehoova saŋa na hoŋ da de ho meŋɛ koo na, a na eŋ boŋ faŋa ka ho e siri ka ho zɔɔtoɔ̃ pigrinyɛ zaa kpɛlɛŋ. Yelmeŋɛ, noɔre na ho naŋ eŋ ko Jehoova saŋa na hoŋ da de ho meŋɛ koo na na soŋ boŋ ka hooŋ wa tuoro pigrinyɛ. Sobuoŋ?

7. Ka hooŋ de ho meŋɛ ko Jehoova, sobuo aŋ na baŋ soŋ bo ka ho dire yelmennoŋ koroo?

⁷ Ka hooŋ wa de ho meŋɛ ko Jehoova, ho maŋ zagrɛɛ ho meŋɛ bare. Lɛ wuleeŋ ka ho maŋ zagrɛɛ ho meŋɛ yelboɔree mine neŋ Jehoova boɔbo naŋ ba kyaare taa bare. (Mat. 16:24) Azuŋ ka hooŋ wa tuore pigrinyɛ, ho koŋ bonnɔ gbɛre na a naŋ seŋ ka ho de. Sɛre kyɛ ka a pigrinyɛ na wa na, ho na baŋɛɛ gbɛre na a naŋ seŋ ka ho de, ka o na la ka ho dire yelmennoŋ korɔ Jehoova. Ho na eɛ siri ka ho pɛle Jehoova poɔ. Ka hooŋ wa e lɛ ho tɔglɛɛ Gyoob. Aneazaa ka o da tuoree yɛlɛ naŋ e kpeɛŋaa yaga zaa, kyɛ o da yeleeŋ ka: “N koŋ bare N yelmennoŋ!”​—Joob 27:5.

8. Ka hooŋ maŋ leɛteɛre puoro na hoŋ da puore a de ho meŋɛ ko Jehoova na, sobuoŋ aŋ na baŋ soŋ bo ka ho are pigrinyɛ noɔreŋ?

⁸ Ka hooŋ maŋ teɛrɛ puoro na hoŋ da puore sɔre Jehoova a de ho meŋɛ koo na, a na eŋ boŋ faŋa ka ho toɔ̃ are pigrinyɛ zaa noɔreŋ. Aŋa mannoo poɔŋ, ho daŋ koŋ sage e yelzaa naŋ na wuli ka ho boɔrɛɛ neɛ kaŋa pɔge bee neɛ kaŋa serɛ. Ho eŋɛɛ noɔre ko Jehoova ka ho daŋ koŋ sage e lɛ. Ka hooŋ ba tere sori ka teɛroŋ faare ti nyaga ho sukyiriŋ, a na eɛ mɔlɔ ka ho iraa yi ho teɛroŋ. Ho na “leɛ yi” la “neŋbɛɛ [soriŋ].”​—Yeng. 4:14, 15.

9. Ka hooŋ maŋ leɛteɛre puoro na hoŋ da puore a de ho meŋɛ ko Jehoova na yɛlɛ, sobuo aŋ na baŋ lɛ soŋ bo ka ho de Jehoova puoruu de weɛ ho zemmo poɔŋ?

⁹ Ka neɛ kaŋaŋ ko bo toma naŋ koŋ ko bo sori ka ho toɔ̃ gɛrɛ a Kristabiiri lammore  wagre zaa, wala hoŋ na e? Ho na baŋɛɛ gbɛre na a naŋ seŋ ka ho de. Sɛre kyɛ ka o soba gba na ko bo a lɛ toma na, ho daŋ de la gbɛre saŋa zaa ka ho koŋ sage toma zaa naŋ koŋ ko bo sori ka ho maŋ gɛrɛ a Kristabiiri lammore wagre zaa. Te ba teɛre ka ho na sagɛɛ a lɛ toma ŋa taa a tonɔ a toma kyɛ naŋ mɔɔrɔ ho moɔbo zaa ka ho de Jehoova puoruu yɛlɛ de weɛ ho zemmo poɔŋ. Ka teneeŋ maŋ teɛre Yezu ewuli na, a na baŋ soŋ teŋ. O da eɛ siri ka o maŋ erɛ yɛlɛ naŋ na pɛle Jehoova poɔ. Azuŋ maŋ tɔglɔ Yezu, a meŋ e siri ka ho maŋ erɛ yɛlɛ naŋ na pɛle Naaŋmen na hoŋ de ho meŋɛ koo na yoŋ poɔ.​—Mat. 4:10; Gyn. 8:29.

10. Sobuo ka Jehoova na soŋ bo ho suobu deebo puoriŋ ka ho “naŋ kyɛnɛ tuuro” Yezu?

¹⁰ A yelmeŋɛ naŋ bebe la ka, ka hooŋ wa tuore pigrinyɛ ane yelkpeɛne, a maŋ ko boŋ a vuo ka ho wuli ka ho sereŋ eɛ siri ka ho “naŋ kyɛnɛ tuuro” Yezu. Ka hooŋ wa erɛ lɛ, ho na baŋ sagediŋ ka Jehoova na soŋ boŋ ka ho naŋ kyɛnɛ tuuro Yezu. A Baabole yeleeŋ ka: “Kyɛ Naaŋmen eɛ yelmeŋɛ soba, o koŋ tere sori ka yɛ tuore pigrinyɛ naŋ gaŋ yɛ faŋa, kyɛ saŋa na yɛŋ tuoro a pigrinyɛ na, o na yuo la sori ko yɛ ka lɛ vɛŋ ka yɛ toɔ̃ are a pigrinyɛ noɔreŋ.”​—1 Kor. 10:13.

LƐ HOŊ NA BAŊ E A NAŊ KYƐNƐ TUURO YEZU

11. Bo yelkaŋa la na baŋ soŋ bo yaga zaa ka ho naŋ kyɛnɛ tuuro Yezu? (Kaa a foto meŋ.)

¹¹ Yezu da de la o sukyiri zaa puoro Jehoova, a da tage peɛle Jehoova meŋ. (Luk. 6:12) Yel na kaŋa naŋ na baŋ soŋ bo ka ho naŋ kyɛnɛ tuuro Yezu la ka, ho maŋ erɛ yɛlɛ mine naŋ na soŋ bo ka ho tage peɛle Jehoova. A Baabole yeleeŋ ka: “Lɛ zaa naŋ la, zie na te naŋ nyɛ nimitɔɔre gaabo a ta na, yɛ vɛŋ ka te naŋ moɔ̃ niŋe a kyɛnɛ lɛ neŋ o zu soŋ zaa.” (Fil. 3:16) Saŋa kaŋa ho na maŋ woŋ la te yɔɔdɔbɔ ane te yɔɔpɔgeba mine naŋ de gbɛre ka ba toŋ toma  yaga Jehoova puoruu poɔŋ. Aminekaŋaŋ, ba mine maŋ gaa la a Naaloŋ Duore-Enneba Sakuu kyɛbee a gaa zie ba naŋ boɔrɔ naaŋ moɔleba yaga a te soŋ. Ka ho zemmo yɛlɛŋ na ko bo sori ka ho de a gbɛre ŋa kaŋa, ho na baŋ eɛ lɛ. Jehoova noba maŋ boɔrɛɛ soe yaga baŋ na baŋ tu kyɛ toŋ toma yaga ko Jehoova. (Tom. 16:9) Kyɛ ka hooŋ koŋ baŋ e lɛ pampana meŋ? Ta wa teɛrɛ ka bana na naŋ toɔ̃ erɛ a yɛlɛ ŋa na seɛ boŋ. Yɛlɛ naŋ e nimizeɛ la ka ho moɔ̃ niŋe a naŋ dire kannyiri a are kpeɛŋaa. (Mat. 10:22) Daŋ ta wa inne ka yelzaa ho naŋ toɔ̃ mɔɔ ho moɔbo zaa a e ko Jehoova, o poɔ maŋ pɛleŋ yaga zaa. A yɛlɛ ŋa eɛ yelnimizeɛ kaŋa naŋ na baŋ soŋ bo ka ho naŋ kyɛnɛ tuuro Yezu ho suobu deebo puoriŋ.​—Yiem. 26:1.

12-13. Boŋ na baŋ soŋ bo ka hooŋ ba lɛ taa popeɛloŋ na hoŋ da taa Jehoova puoruu poɔŋ na? (1 Korinti 9:16, 17) (Kaa a daga ŋa “ Naŋ Kyɛnɛ Zoro A Zogaŋtaa Zoobu Poɔŋ.”)

¹² Bo aŋ seŋ ka ho e ka hooŋ wa nyɛ ka ho puoro ba maŋ lɛ yi ho sukyiriŋ, bee ho ba lɛ taa popeɛloŋ na hoŋ da taa a naaŋ moɔloo poɔŋ na? Ka hooŋ ba lɛ nyɛrɛ popeɛloŋ yire ho Baabole kannoo poɔŋ meŋ? Ho suobu deebo puoriŋ ka hooŋ wa nyɛrɛ a yɛlɛ ŋa ho zemmo poɔŋ, ta teɛrɛ ka Jehoova vooroŋ soŋ na ba lɛ be ho zieŋ. Ho naŋ e nensaalaa naŋ ba pɛgeyi na zuŋ, saŋa kaŋa ho teɛroŋ na baŋ leɛreŋ. Ka eŋnyagroŋ na hoŋ da taa Jehoova puoruu poɔŋ naŋ sigre teŋɛ, leɛteɛre a bitontona Pɔɔl yɛlɛ. Aneazaa ka o da boɔrɔŋ ka o tɔglɔ Yezu, kyɛ Pɔɔl da baŋɛɛŋ ka saŋa zaa naane oŋ na maŋ taa eŋnyagroŋ ka o tonɔ toma naŋ seŋ ka o toŋ na. (Kanne 1 Korinti 9:16, 17.) O yeleeŋ ka: “Haali ka maaŋ ba yi N poɔ zaa a erɛ a yɛlɛ, kyɛ N eɛ neɛ ba naŋ de die kaabo toma eŋ N nuureŋ.” Azuŋ te na baŋ yeleŋ ka, Pɔɔl da e la siri ka o toŋ o naaŋ moɔloo toma aneazaa ka saŋa kaŋa, o da ba maŋ taa eŋnyagroŋ ka o e lɛ.

 ¹³ Lɛ neŋ o zu la, ka hooŋ wa boɔrɔ ka ho de gbɛre kaŋa, ta wa vɛnɛ ka ho teɛroŋ nyɛ kpeɛ̃o ho eŋɛŋ. Mɔɔ ho mɔɔbo zaa ka ho e yɛlɛ naŋ tori aneazaa ka a eɛ yɛlɛ ho naŋ ba boɔrɔ. Ka hooŋ naŋ moɔ̃ nimiri erɛ yɛlɛ naŋ tori, wagre naŋ gɛrɛ poɔŋ ho teɛroŋ na baŋ leɛreŋ. Ka hooŋ sɛgre ho meŋɛ soŋ, a erɛ ho meŋɛ boma zannoo, a maŋ puoro, a maŋ gɛrɛ a lammore ane a naaŋ moɔloo, a na soŋ boŋ ka ho naŋ kyɛnɛ tuuro Yezu ho suobu deebo puoriŋ. Ka te yɔɔdɔbɔ ane te yɔɔpɔgeba wa nyɛ lɛ ho naŋ mɔɔrɔ ho mɔɔbo zaa Jehoova puoruu poɔŋ na, a na eŋ baŋ faŋa yaga zaa.​—1 Tɛs. 5:11.

“YƐ [PEƐRE] YƐMENNE NYƐ . . . YƐ TEGRE YƐMENNE NYƐ”

14. Bo yɛlɛ aŋ seŋ ka ho maŋ peɛrɛ wagre zaa, ka ananso la wala? (2 Korinti 13:5)

¹⁴ A na somaŋ ka ho suobu deebo puoriŋ ho naŋ kyɛnɛ peɛrɛ ho meŋɛ nyɛrɛ. (Kanne 2 Korinti 13:5.) A na maŋ somaŋ ka wagre naŋ gɛrɛ poɔŋ na, ho maŋ peɛre ho meŋɛ nyɛ ka ho maŋ puoroŋ bebiri zaa bee? Ho maŋ kannaŋ kyɛ zanna a Baabole bebiri zaa, a gɛrɛ a lammore aneŋ a naaŋ moɔloo bee? Mɔɔ ho mɔɔbo zaa ka ho maŋ taa popeɛloŋ a yɛlɛ ama zaa poɔŋ. Aŋa mannoo poɔŋ, soore ho meŋɛ ka: ‘Ka lɛ N na baŋ mannɛɛ Baabole wuluu naŋ e nimizeɛ a ko neɛ kaŋa bee? Wala maŋ na baŋ e a taa popeɛloŋ a naaŋ moɔloo toma poɔŋ? Bo yɛlɛ la ka N maŋ yele N puoro poɔŋ, ka lɛ a maŋ wuliŋ ka N dɛlɛɛ Jehoova kpɛlɛŋkpɛlɛŋ bee? N maŋ gɛrɛɛ a Kristabiiri lammore zaa bee? Wala maŋ na baŋ e a nyɛ nimitɔɔre gaabo a kyaare lɛ na maŋ maŋ kyɛllɛ yɛlɛ a lammore zieŋ, a kyɛ de N meŋɛ eŋ a lammo poɔŋ na?’

15-16. Bo hoŋ zanne yi te yɔɔdɔɔ kaŋa zemmo yɛlɛ poɔŋ a kyaare lɛ hoŋ na baŋ zagre pigrinyɛ?

¹⁵ Ana somaŋ meŋ ka ho baŋ ho bambaaloŋ meŋ. Te yɔɔdɔɔ kaŋa yuori naŋ di Robert mannɛɛ o zemmo yɛlɛ aŋ vɛŋ ka a yɛlɛ ŋa pɛle soŋ zaa: “N da maŋ de la N wagre kyɛlee tonɔ neŋ toma saŋa na maŋ da nyɛ yuomo 20 na. Bebiri kaŋa, pɔgsaraa kaŋa N ne o naŋ laŋ tonɔ toma da toŋboɔle maŋ ka N wa o yiri saŋa na te naŋ wa iri toma zieŋ na. O da yeleeŋ ka, te yoŋ na bebe, ‘a pɛle te niŋe.’ A piilee na, N da maŋ de la yɛlɛ mine naŋ ba taa nimiri a ire noɔre, kyɛ a baaraa zaa, N da yelkooŋ ka ai, a kyɛ manne wuli ananso meŋ.” Robert da zagrɛɛ a pigrinyɛ ŋa bare, lɛ eebo da somaŋ yaga zaa. Kyɛ a puoriŋ, o da leɛteɛrɛɛ a yɛlɛ a nyɛ ka o da naŋ baŋ de la gbɛre naŋ soma a gaŋ lɛ o naŋ da e na. O yeleeŋ ka: “N da ba de gbɛre wieoŋ a zagre a pigrinyɛ ŋa aŋa lɛ na Gyoosɛf naŋ da zagre Pɔtifa pɔge pigrinyɛ na. (Mun. 39:​7-9) Yelmeŋɛ zaa, a da e  maŋ seɛlee yaga zaa a naŋ da e kpeɛŋaa ko ma ka N zagre. A yɛlɛ ŋa soŋ maŋ maŋ nyɛ ka a eɛ nimizeɛ ka N vɛŋ ka N neŋ Jehoova niiloŋ maaleŋ e kpeɛŋaa yaga zaa.”

¹⁶ Ana soŋ boŋ yaga zaa ka hooŋ maŋ peɛre ho meŋɛ aŋa lɛ Robert naŋ da e na. Haali ka hooŋ gbaŋ wa toɔ̃ de gbɛre a zagre pigrinyɛ kaŋa, leɛ soore ho meŋɛ ka, ‘Wala aŋ kɔɔre seŋ kyɛ maŋ toɔ̃ de ana gbɛre na?’ Ka hooŋ wa nyɛ ka ziiri mine bebeŋ aŋ seŋ ka ho nyɛ nimitɔɔre gaabo, a ba seŋ ka ho vɛŋ ka ho eŋɛ kyoɔre. Kyɛ aseŋ ka ho poɔ pɛle, bonso ho wa baŋɛɛ ho bambaaloŋ. Puore sɔre Jehoova ka o soŋ bo ho bambaaloŋ poɔŋ, a kyɛ erɛ yɛlɛ naŋ na soŋ bo ka ho taa a boɔbo ka ho sagra o nɔɛ.​—Yiem. 139:23, 24.

17. Sobuoŋ ka Robert ewuli na da vɛŋ ka Jehoova yuori pɛgeyi?

¹⁷ Kyɛ yelkaŋa naŋ bebeŋ teŋ zanne yi Robert zemmo yɛlɛ ŋa poɔŋ. Robert yeleeŋ ka: “Saŋa na maŋ da zagre N tontoŋ tɔ na toŋboɔle na, o da yelko maŋ ka, ‘Ho mɔɔ yɛŋ a enyɛ ŋa poɔŋ!’ Maŋ sooroo ka wala oŋ boɔrɔ ka o wuli? O da yeleeŋ ka o zɔmeŋɛ kaŋa naŋ da e te yɔɔdɔɔ kaŋa yeleeŋ ka, Jehoova Sieree Deme naŋ e baapaalba maŋ sɔgle erɛ yelfaare ka ba naŋ wa nyɛ apoɔsori. O yeleeŋ ka, o yelko la o zɔmeŋɛ na ka o na e maŋ nyɛ ka N waa la lɛ bee. N poɔ da pɛlɛɛŋ yaga zaa N naŋ ba dɛge Jehoova yuori.”

18. Bo hoŋ e siri ka ho na eŋ ho suobu deebo puoriŋ? (Kaa a daga ŋa “ Ka Hooŋ Wa Kanne A Zannoo Yɛlɛ Ayi Ŋa, Ho Na Taa La Popeɛloŋ.”)

¹⁸ Ka hooŋ wa de ho meŋɛ ko Jehoova a de suobu, ho wuleeŋ ka ho na pɛgɛɛ o yuori na lɛ zaa zemmo yɛlɛ naŋ na waa. Ho na baŋ sagediŋ peɛlaaŋ ka, Jehoova baŋɛɛ yelkpeɛne ane pigrinyɛ zaa ho naŋ toɔ̃ are a noɔreŋ. O na maalɛɛ moɔbo na zaa ho naŋ moɔrɔ ka ho dire yelmennoŋ koroo na. Ho na baŋ sagediŋ peɛlaaŋ ka o na de la o vooroŋ soŋ na eŋ bo faŋa ka ho naŋ toɔnɔ erɛ lɛ. (Luk. 11:11-13) Jehoova na soŋ boŋ ka ho naŋ kyɛnɛ tuuro Yezu ho suobu deebo puoriŋ.