1. Bo yɛlɛ la ka maleke kaŋa yele? Ka bo aŋ seŋ ka te e?

 KA MALEKEŊ yele yɛlɛ korɔ bo, ka lɛ ho na kyɛlle woŋee o yelyaga na? Zenɛ ŋa, maleke kaŋa yelee yɛlɛ korɔ “a tenne zaa, bale zaa, kɔkɔɛ zaa ane noba zaa.” Boŋ yɛlɛ oŋ yele? “Yɛ zoro Naaŋmen a kyɛ koroo gyeremɛ meŋ . . . puoro Soba na naŋ maale sazu ane teŋgane.” (Yel. 14:​6, 7) Jehoova yoŋ la a yelmeŋɛ Naaŋmen neɛzaa naŋ seŋ ka o puoro. Te puoruuŋ bareka yaga zaa o naŋ ko te apoɔsori naŋ e tegroŋ ka te puoruu o siiloŋ ŋmenpuoredekpoŋ naŋ!

2. Bo la Jehoova siiloŋ ŋmenpuoredie na? (Kaa a daga ŋa meŋ, “ Bon A Siiloŋ Poɔ Ŋmenpuoredie Naŋ Ba Are Ko.”)

² Bo meŋɛmeŋɛ la a siiloŋ poɔ ŋmenpuoredie na? Ka yeŋ teŋ na baŋ peɛre nyɛ o poɔ yɛlɛ gaa tɔɔre? Ana siiloŋ ŋmenpuoredie na ba e die meŋɛ ba naŋ mɛ. O eɛ yelsɛgraa Jehoova naŋ sɛgre biŋ a kyaare o puoruu yɛlɛ teŋ na baŋ tu be a kyɛ de puoruu naŋ seŋ neŋ a koroo, a tuuro Yezu yɔɔdeɛbo sareka na eŋɛŋ. A bitontona Pɔɔl da mannɛɛ a yɛlɛ ŋa gaa tɔɔre o lɛtɛ na o naŋ da sɛge ko a dɛndɛŋ Hiburu Kristabiiri naŋ da be Gyuudiya na. b

3-4. Bo yɛlɛ mine la da dɔnnɔ Pɔɔl a kyaare a Hiburu Kristabiiri naŋ da be Gyuudiya na yɛlɛ? Ka sobuo oŋ da tu kyɛ soŋ ba?

³ Ananso la wala ka Pɔɔl da sɛge a lɛtɛ te ko a Hiburu Kristabiiri naŋ da be Gyuudiya na? Aminekaŋaŋ yɛlɛ ayi ŋa zuŋ oŋ da e lɛ. A dɛndɛŋ soba, ka o eŋ ba faŋa. Ba yaga zie zaa, a Gyuumine ŋmenpuore yɛlɛ poɔŋ baŋ da guoli ba. Aminekaŋaŋ  a Gyuumine puoruu wedeɛreba na da na maŋ erɛ baŋ seɛ ba naŋ wa leɛ Kristabiiri zuŋ. Ananso la wala? Bonso a Kristabiiri da ba taa ŋmenpuoredie zaa baŋ na baŋ gaa be a te puore, ba ba taa sareka irizie meŋ baŋ na toɔ̃ iri sareka be a ko Naaŋmen, ŋmenpuore wedeɛrɛ meŋ zaa kyebe a na maŋ iri sareka ko ba. A yɛlɛ ŋa da na baŋ vɛŋeŋ ka a Kristabiiri ŋa eŋɛ kyoɔre a vɛŋ ka ba sagediibu bale. (Hib. 2:1; 3:​12, 14) Aminekaŋaŋ, ba mine gba da na boɔrɔŋ ka ba leɛ gaa a Gyuumine puoruu na poɔ.

⁴ A yiiloŋ soba, Pɔɔl da vɛŋɛɛŋ ka a Hiburu Kristabiiri na baŋ ka ba ba moɔ̃ niŋe zanna boma, azuŋ ba ba baŋ a Baabole yelmenne naŋ e zuluŋ na. (Hib. 5:​11-14) Ba mine da naŋ tuuro la a Moosis Bege na. Kyɛ Pɔɔl da vɛŋɛɛŋ aŋ pɛle ka, sarekare na a Bege naŋ da yelka ba maŋ iri na koŋ baŋ iri ba yelbebe bare kpɛlɛŋkpɛlɛŋ. Lɛŋ vɛŋ baŋ “iri” a Bege bare. Azuŋ Pɔɔl pãã da wuli baŋ a yelmenne na mine naŋ e zuluŋ na. O da teɛrɛɛ o Kristabitaaba na a “teɛretɔroo naŋ seɛ” baŋ taa a Yezu yɔɔdeɛbo sareka na zuŋ, ona la na baŋ soŋ ba ka ba “tage peɛle Naaŋmen.”—Hib. 7:​18, 19.

5. Bo yɛlɛ aŋ seŋ ka te baŋ a yi a Hiburu gane na poɔŋ, ka ananso la wala?

⁵ Pɔɔl da vɛŋɛɛŋ ka o yɔɔmine naŋ e Hiburu Kristabiiri na baŋ ka, lɛ na ba naŋ puoro Jehoova pampana aŋa Kristabiiri naŋ seɛ saŋa na baŋ da be a Gyuumine puoruu poɔŋ na. A Gyuumine puoruu yɛlɛ na da eɛ “bonna naŋ na wa dasuoluŋ, kyɛ a bon meŋɛ waa la a Krista soobo.” (Kol. 2:17) Ka hooŋ wa nyɛ bonkaŋa dasuoluŋ, a dasuoluŋ ba e a bon meŋɛ, kyɛ o dasuoluŋ yoŋ la hoŋ nyɛrɛ. Azuŋ takoreŋ saŋa Gyuumine puoruu na da eɛ a dasuoluŋ, bonso sori naŋ soma yaga zaa teŋ na baŋ tu kyɛ puore Naaŋmen da waana la. Aseŋ ka te baŋ yɛlɛ na Jehoova naŋ sɛgre biŋ teŋ na baŋ tu be a nyɛ te yelbebe sudi, a toɔ̃ de puoruu naŋ seŋ neŋ a koroo. Te de a “dasuoluŋ” (ona la a Gyuumine puoruu yɛlɛ na) manne neŋ “a bon meŋɛ” (ona la a Kristabiiri puoruu yɛlɛ na), aŋa lɛ na a Hiburu gane naŋ wuli na. Ka teneeŋ e lɛ, a na soŋ teŋ ka te baŋ a siiloŋ poɔ ŋmenpuoredie na yɛlɛ soŋ zaa ane lɛ aŋ kyaare te.

6. Boŋ baŋ da maŋ de a ŋmenpuoredie na Moosis naŋ da maale na erɛ?

⁶ A Gyuumine puoruu yɛlɛ. Pɔɔl yelyaga na zaa da kyaarɛɛ a ŋmenpuoredie na Moosis  naŋ da maale yuoni 1512 B.C.E. na. (Kaa a daga ŋa, “A Gyuumine Puoruu Yɛlɛ—A Kristabiiri Puoruu Naŋ E A Bon Meŋɛ.”) A ŋmenpuoredie na Moosis naŋ da maale na da eɛ sege bee tɛnti a Izerayɛl biiri naŋ da maŋ de gɛrɛ zie zaa ba naŋ gɛrɛ. Ba da deoŋ toŋ ne toma ba puoruu poɔŋ yuomo 500 a te ta saŋa na baŋ da mɛ ŋmenpuoredie Gyɛruzɛlɛm poɔŋ. (Yiib. 25:​8, 9; Sor. 9:22) A ŋmenpuoredie ŋa Moosis naŋ da maale na da eɛ zie a Izerayɛl biiri naŋ na baŋ gaa Naaŋmen nimitɔɔre a te iri sareka koo, kyɛ puoruu meŋ. (Yiib. 29:​43-46) Kyɛ a ŋmenpuoredie ŋa da are ko la bon kaŋa naŋ e kpoŋ yaga zaa naŋ waana ko Kristabiiri.

7. Bo saŋa ka a ŋmenpuoredekpoŋ na wa bebe?

⁷ A Kristabiiri puoruu yɛlɛ. A ŋmenpuoredie na Moosis naŋ da maale na da waa la sazu “bommannaa ane dasuoluŋ,” o da are ko la Jehoova siiloŋ poɔ ŋmenpuoredekpoŋ na. Pɔɔl da yeleeŋ ka a “sege [bee tɛnti] dɛndɛŋ soba ŋa la a saŋa ŋa yelmannaa.” (Hib. 8:5; 9:9) Azuŋ saŋa na oŋ wa sɛgrɛ a Hiburu gane na, a siiloŋ poɔ ŋmenpuoredie na da wa bebeŋ. Yuoni 29 C.E. saŋa oŋ da wa bebe. Ana yuoni na, Yezu da de la suobu, ka a vooroŋ soŋ da sɔ o a naaloŋ kãã, oŋ wa leɛ a Jehoova “ŋmenpuore wedeɛrekpoŋ” a siiloŋ poɔ ŋmenpuoredie na poɔŋ. c—Hib. 4:14; Tom. 10:​37, 38.

8-9. Aŋa lɛ Hiburu 7:​23-27 naŋ yel na, bo tɛɛtɛɛ la be a Izerayɛl ŋmenpuore wedeɛrebɛrɛ na ane a Ŋmenpuore Wedeɛrekpoŋ kpoŋ Yezu Krista kpakyagaŋ?

⁸ A Gyuumine puoruu yɛlɛ. A ŋmenpuore wedeɛrekpoŋ da maŋ arɛɛ a Naaŋmen noba gbɛbɔgriŋ Naaŋmen nimitɔɔreŋ. Eeroŋ da la a Izerayɛl biiri ŋmenpuore wedeɛrekpoŋ dɛndɛŋ soba. Jehoova la da kaa iruu saŋa na baŋ da wa de a ŋmenpuoredie na Moosis naŋ maale na eŋ Jehoova nuureŋ baare na. Kyɛ aŋa lɛ Pɔɔl naŋ yel na, “a dɛndɛŋ [ŋmenpuore] wederebɛ da waa la yaga, bonso, kũũ da ba sage ka ba na tonɔ a ba toma gɛrɛ tegitegilɛ.” d (Kanne Hiburu 7:​23-27.) Ba naŋ da e noba naŋ ba pɛgeyi zuŋ, a da seŋ ka a dɔbɔ ŋa meŋ da maŋ iri sareka ko ba menne ba yelbebe zuŋ. Tɛɛtɛɛ yaga be la a Izerayɛl ŋmenpuore wedeɛrebɛrɛ na ane a Ŋmenpuore Wedeɛrekpoŋ kpoŋ Yezu Krista kpakyagaŋ.

⁹ A Kristabiiri puoruu yɛlɛ. Yezu naŋ e a te Ŋmenpuore Wedeɛrekpoŋ zuŋ, o na la a “tontonɔ . . . Naaŋmen die poɔ ane a sege meŋɛ zisoŋ zie na a Daana meŋɛ naŋ maale ka nensaalaa naane maale.” (Hib. 8:​1, 2) Pɔɔl da yeleeŋ ka Yezu na be la a “toma poɔ tegitegilɛ, bonso, O tonɔ gɛrɛ la tegitegilɛ.” Pɔɔl da la yeleeŋ ka Yezu ba waa ŋa a Izerayɛl ŋmenpuore wedeɛrebɛrɛ na, bonso o “ba mɔge yelbieri, a tage O meŋɛ yi yelbebe deme poɔ” meŋ, “a da ba fere ka O maala [sareka] bebiri zaa” a ko o meŋɛ yelbebe. A Gyuumine da taa la sareka iriziiri baŋ maŋ iri sareka. Yɛ vɛŋ ka te nyɛ tɛɛtɛɛ naŋ be ana sareka iriziiri ŋa ane a sarekare na baŋ da maŋ iri na ane ana naŋ bebe zenɛ ŋa a Kristabiiri puoruu yɛlɛ poɔŋ.

10. A sarekare na baŋ da maŋ ire a yawaa sareka irizieŋ na zaa da are ko la bo?

¹⁰ A Gyuumine puoruu yɛlɛ. A ŋmenpuoredie na Moosis naŋ da maale na, yawaa sareka irizie da be la a yeŋeŋ baŋ da maŋ ko donne a iri sareka ko Jehoova. (Yiib. 27:​1, 2; 40:29) Kyɛ ana sarekare na da koŋ baŋ iri ba yelbebe bare kpɛlɛŋkpɛlɛŋ. (Hib. 10:​1-4) A sarekare na baŋ  da iri beŋ na zaa da are ko la sareka bonyenaa naŋ na faa nensaaleba yi yelbebe eŋɛŋ kpɛlɛŋkpɛlɛŋ.

11. Sareka irizie buo soba la ka Yezu da de o meŋɛ iri sareka o zuŋ? (Hiburu 10:​5-7, 10)

¹¹ A Kristabiiri puoruu yɛlɛ. Yezu da baŋɛɛŋ ka Jehoova tomoo la ka o wa a donɛɛ zu a wa de o nyɔvore iri sareka ko nensaaleba. (Mat. 20:28) Azuŋ saŋa na oŋ wa de suobu na, Yezu da de la o meŋɛ ko Jehoova ka o erɛ Jehoova boɔbo. (Gyn. 6:38; Gal. 1:4) A sareka iri zie na Yezu naŋ da iri o sareka na ba e zie nensaaleba naŋ maale, kyɛ o are ko la Naaŋmen “poboɔbo” ka o Bidɔɔ na de o nyɔvore naŋ pɛgeyi na iri sareka. Yezu da de la o nyɔvore na maale sareka “dayeni yoŋ” ka o yɔɔ, bee a pɔge neɛzaa naŋ sagede a Krista yelbebe. (Kanne Hiburu 10:​5-7, 10.) Yɛ vɛŋ ka te lɛ nyɛ bon na a boma naŋ da be a ŋmenpuoredie poɔŋ naŋ are ko.

12. Nembuoŋ da na baŋ toɔ̃ kpɛ a ŋmenpuoredie poɔ?

¹² A Gyuumine puoruu yɛlɛ. A ŋmenpuoredie na Moosis naŋ da mɛ ane ŋmenpuorederi na baŋ da wa mɛ a puoriŋ Gyɛruzɛlɛm poɔŋ na da yi la taa. Debie ayiŋ da be a poɔŋ, “a Zifori” ane “a Ziforifori Zaa Ziforifori” na, ka patiisa ba naŋ woo da be a debie ayi ŋa kpakyagaŋ. (Hib. 9:​2-5; Yiib. 26:​31-33) Fentilɛ ba naŋ de salama maale neŋ da be la a Ziforifori naŋ, insɛnse nyegi zie meŋ da bebeŋ, ka tabule kaŋa meŋ da bebe baŋ maŋ de paanuu dɔgle o zuŋ. A “ŋmenpuore wedeɛreba na baŋ [sɔ] kãã” na yoŋ la da seŋ ka ba maŋ kpɛ a  ziforifori a te toŋ ba toma. (Sor. 3:​3, 7, 10) A nɔlaŋ daga naŋ da wuli ka Jehoova be la beŋ na da be la a Ziforifori Zaa Ziforifori na poɔŋ. (Yiib. 25:​21, 22) A ŋmenpuore wedeɛrekpoŋ yoŋ la da seŋ ka o pare a patiisa a kpɛ a Ziforifori Zaa Ziforifori na a Yelbebe Pɔgibu Daare na baŋ da maŋ e yuoni zaa na. (Liiv. 16:​2, 17) Yuoni la yuoni zaa, o da maŋ de la donne zĩĩ kpɛ be ka o sɔre o meŋɛ yelbebe sudi ane a paaloŋ zaa yelbebe sudi. Kyɛ a baaraa zaa, Jehoova da tu la o vooroŋ soŋ na eŋɛŋ, a vɛŋ teŋ baŋ bon na a ŋmenpuoredie na Moosis naŋ da maale yɛlɛ zaa naŋ are ko.—Hib. 9:​6-8. e

13. Kristabiiri puoruu yɛlɛ poɔŋ, bo ka a Ziforifori ane a Ziforifori Zaa Ziforifori na are ko?

¹³ A Kristabiiri puoruu yɛlɛ. Ba sɔ la a Krista potuuribo mine a naaloŋ kãã, azuŋ ba taa la niiloŋ kaŋa naŋ e o yoŋ ane Jehoova. A noba ŋa noɔre naŋ ta 144,000 na te poɔ la Yezu eŋɛŋ ka ba e ŋmenpuore wedeɛreba sazuŋ. (Yel. 1:6; 14:1) A Ziforifori na are ko la bana na ba naŋ sɔ naaloŋ kãã kyɛ baŋ naŋ be a donɛɛ zuŋ kyɛ a waa Naaŋmen biiri na. (Uro. 8:​15-17) A Ziforifori Zaa Ziforifori na are ko la sazu, be ka Jehoova be na. “A patiisa” naŋ be a Ziforifori ane a Ziforifori Zaa Ziforifori kpakyagaŋ na are ko la Yezu nensaalaa eŋdaa na. O da koŋ baŋ gaa sazu a te e a Ŋmenpuore Wedeɛrekpoŋ kpoŋ a siiloŋ poɔ ŋmenpuoredie na poɔŋ, saŋa na oŋ da naŋ taa a nensaalaa eŋdaa. Kyɛ oŋ wa de o eŋdaa na iri sareka ko nensaaleba na, Yezu da yuo la sori ko Kristabiiri zaa ba naŋ sɔ naaloŋ kãã ka ba gaa sazu na. Aseŋ ka ba meŋ bare ba nensaalaa eŋdaare na kyɛ toɔ̃ gaa sazu. (Hib. 10:​19, 20; 1 Kor. 15:50) Saŋa na baŋ da wa seŋ Yezu na, o da kpɛ la a siiloŋ poɔ ŋmenpuoredie Ziforifori Zaa Ziforifori na, be ka bana na ba naŋ sɔ naaloŋ kãã meŋ na gaa a te poɔ o eŋɛŋ na.

14. Aŋa lɛ Hiburu 9:​12, 24-26 naŋ wuli na, ananso la wala ka Jehoova siiloŋ poɔ ŋmenpuoredie yelsɛgraa na soma yaga zaa?

¹⁴ A pɛlɛɛŋ teŋ nyɛ ka lɛ na Jehoova naŋ sɛgre yelmeŋɛ puoruu yɛlɛ biŋ soŋ zaa a tuuro Yezu yɔɔdeɛbo sareka ane o ŋmenpuore wedeɛrekpoŋ toma na eŋɛŋ somaŋ yaga zaa. A Izerayɛl ŋmenpuore wedeɛrekpoŋ na da maŋ kpɛ la a Ziforifori Zaa Ziforifori na nensaaleba naŋ maale neŋ donne zĩĩ ka o te iri sareka, kyɛ Yezu yɛŋ da kpɛ la “sazu meŋɛ” naŋ e forifori gaŋ a ziforifori zaa ziforifori na, a gaa Jehoova nimitɔɔre. Beŋ oŋ da de o nyɔvore naŋ pɛgeyi oŋ de iri sareka na ko Jehoova te zuŋ, “ka o de o meŋɛ [iri] sareka ka a te yelbebe nyɛ sudi.” (Kanne Hiburu 9:​12, 24-26.) Yezu sareka na iree yelbebe bare kpɛlɛŋkpɛlɛŋ. Te la waanaŋ ka te zanne nyɛ ka, ka te taa la teɛretɔ ka te na gaa la sazu bee ka te na zeŋ la a donɛɛ ŋa zuŋ paradiisi poɔŋ, te na baŋ puoree Jehoova o siiloŋ poɔ ŋmenpuoredie naŋ.

15. Nemboboŋ da maŋ tonɔ toma a ŋmenpuoredie davoro naŋ?

¹⁵ A Gyuumine puoruu yɛlɛ. A ŋmenpuoredie na Moosis naŋ da maale na da taa la davoro yenaa. Be da eɛ ziyɛloŋ kaŋa a ŋmenpuore wedeɛreba naŋ da maŋ tonɔ ba toma. A yaawaa sareka irizie na da be la a davoro ŋa poɔŋ, ane yaawaa talakpoŋ naŋ da maŋ taa koɔ̃ o poɔŋ ka a ŋmenpuore wedeɛreba da maŋ ɔŋ pɛge ba menne sɛre kyɛ piili ba toma. (Yiib. 30:​17-20; 40:​6-8) A puoriŋ, a ŋmenpuorederi na baŋ da mɛ na da taa la yeŋe davoro ka noba naŋ ba e ŋmenpuore wedeɛreba na baŋ are be a kyɛ puore Naaŋmen.

16. Nemboboŋ be a siiloŋ poɔ ŋmenpuoredie davoro ayi na kaŋa zaa poɔŋ tonɔ ba toma?

 ¹⁶ A Kristabiiri puoruu yɛlɛ. Sɛre kyɛ ka a bana na ba naŋ sɔ naaloŋ kãã na do te poɔ Yezu eŋɛŋ ka ba e ŋmenpuore wedeɛreba na, aseŋ ka ba yi yelmennoŋ poɔŋ a toŋ toma a siiloŋ poɔ ŋmenpuoredie nimisogɔ davoro naŋ. A yaawaa talakpoŋ koɔ̃ naŋ da be o poɔŋ na meŋ teɛrɛɛ bana na baŋ sɔ naaloŋ kãã ane Kristabiiri zaa yelnimizeɛ kaŋa, ka aseŋ ka ba e forifori eŋgannnoŋ poɔŋ ane siiloŋ poɔŋ. Kyɛ yeŋ ka a “nembeɛoŋ” naŋ soŋnɔ Krista yɔɔmine na maŋ are kyɛ puoro Naaŋmen? A bitontona Gyɔɔn da nyɛ baŋ baŋ “are a nakogi . . . niŋesogɔ” naŋ are ko a yeŋe davoro na, “a puoro [Naaŋmen] ŋmenaa ane tensogɔ a puoruudie poɔ.” (Yel. 7:​9, 13-15) Te puoree Jehoova bareka yaga zaa o naŋ ko te apoɔsori ka te puoruu a siiloŋ ŋmenpuoredekpoŋ na poɔŋ!

17. Bo sarekare la teŋ taa apoɔsori ka te iri ko Jehoova?

¹⁷ Zenɛ ŋa, Kristabiiri zaa taa la apoɔsori ka ba de ba wagre, ba faŋa, ane ba bontaree iri sareka ko Naaŋmen Naaloŋ na. Aŋa lɛ na Pɔɔl naŋ da yelko a Hiburu Kristabiiri na, te na baŋ iree sareka “korɔ Naaŋmen tegitegilɛ, a lɛ tɛgɛ la, a noɔre yelbie naŋ danna O yuori.” (Hib. 13:15) Te na baŋ wuliŋ ka te niŋe paɛ̃ neŋ apoɔsori te naŋ nyɛ ka te puoro Jehoova ka teneeŋ maŋ mɔɔrɔ te moɔbo zaa o puoruu poɔŋ.

18. Aŋa lɛ Hiburu 10:​22-25 naŋ wuli na, bo yɛlɛ aŋ seŋ ka te maŋ erɛ, ka bo yɛlɛ aŋ ba seŋ ka te inne?

¹⁸ Kanne Hiburu 10:​22-25. A lɛtɛ Pɔɔl naŋ da sɛge ko a Hiburu deme baara zie na, o da wulee yɛlɛ mine a naŋ seŋ ka te maŋ erɛ. Teŋ na maŋ puoro sɔrɔ Jehoova, a moɔlɔ a duorisoŋ, a maŋ gɛrɛ Kristabiiri lammore, a eŋnɛ taa faŋa “a maaleŋ gaŋ a zaa, [te] naŋ nyɛ ka a Daana waabo bebiri [taraŋ].” A gɛrɛ Yel-iriwulaa gane na baara seŋ na, Jehoova maleke na da la yeleeŋ ka: “Puoro Naaŋmen!” O da yelee lɛ gbɛre boyi a wuli lɛ a naŋ e nimizeɛ seŋ. (Yel. 19:10; 22:9) Te daŋ ta wa inne a siiloŋ poɔ yelmenne naŋ e zuluŋ teŋ zanne kyaare Jehoova siiloŋ poɔ ŋmenpuoredekpoŋ na ane apoɔsori te naŋ taa ka te puoro te Naaŋmen na!