1, 2. (a) Ijije kö tro sa atre hnyawa la ketre atr ka hlemu, qa ngöne hi la ëje i angeic? Qeje pengöne jë. (b) Nemene la hna mekune hnei itre atr göi Iesu?

ALA nyimu la itre atr ka hlemu e cailo fen. Maine jë atre hi së la ëjene la ketre e angatr. Ngo tha hnene kö laka atre hi së la ëje i angeic, matre tro sa qaja ka hape, atre angeice hnyawa hi së. Thatre hnyawa kö së la pengöi angeic, memine la aqane mele i angeic.

² Hnei Iesu hna mel e celë fen, 2 000 hë lao macatre enehila (wange ju la Ithuemacany 12). Maine jë, ase fe hë epuni drenge la kola qeje nyidrë. Xalaithe hi la itre atr ka atre nyidrëti hnyawa. Ala nyimu la ka qaja ka hape, atre ka loi nyidrë. Öni itre xan, perofeta nyidrë. Nge itre xane kö a qaja ka hape, Akötresieti hi nyidrë. Nemene fe la mekuna i epun?

3. Nemene la eloine la tro sa atrepengöi Iehova me Iesu?

³ Ka nyipi ewekë catr tro sa atre la nyipici göi Iesu. Pine nemen? Önine la Tusi Hmitrötr: “Nge dei lo la mele ka tha ase palua kö, laka tro angat’ a ate hmekua [atre hnyawa] cilie la nyipi Akötesie ka cas, me Iesu Keriso la hnei cilieti hna upengëtin [upe].” (Ioane 17:3) Ame la epuni a thele troa atre la nyipici göi Iehova me Iesu ke, ijiji epuni fe hë troa hane mele palua, ngöne la paradraiso e celë fen. (Ioane 14:6) Maine tro sa thele troa atre pengöi Iesu hnyawa enehila, tro hë lai a hetre thangane kowe la mele së. Hnei Iesu hna amamane la aqane tro sa imelekeu me itre xan. Tulu hi lai nyine tro sa xötrethenge. (Ioane 13:34, 35) Ase  hë së wang ngöne lo mekene 1 la nyipici göi Akötresie. Tro pena sa wang enehila la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr göi Iesu.

4. Nemene la aliene la itre hna hape, “Mesia” me “Keriso“ ?

⁴ Itre macatre qëmekene troa hnaho Iesu, hnei Iehova hna thingehnaean laka, troa traqa la Mesia maine Keriso e celë fen. Ame la hna hape, “Mesia”, ke, qene Heberu. Nge ame la hna hape, “Keriso”, ke, qene Heleni. Ame la aliene itre ej, ke hna hape, “siana.” Kolo lai a hape, hna iëne hnei Akötresie matre troa xome la ketre hnëqa ka sisitria. Jëne la Mesia, troa eatre asë la nöjei hna thingehnaeane hnei Iehova.

5. Ka xecie kö kowe la itretre dreng, laka Iesu hi la Mesia?

⁵ Ka xecie hnyawa kowe la itretre drei Iesu laka, nyidrëti hi la Mesia. (Ioane 1:41) Tune la aqane qaja i Simona Peteru koi Iesu ka hape, “Enëtilai la Keriso.” (Mataio 16:16) Hapeu, xecie fe kö koi së, laka Iesu hi la Mesia?

6. Hnei Iehova hna xatuane tune ka la itre atr ka hni ka menyik, troa wangatrehmekune la Mesia?

⁶ Qëmekene troa hnaho Iesu, hnene la itre perofeta i Akötresie hna hamëne la itre ithuemacany, matre troa xatuane la itre atr troa atrehmekune la Mesia. Tro sa xome la ketre ceitun. Kola upi së troa itronyi memine la ketre atr hne së hna thatre ngöne la hna kei avio. Maine troa qejepengöne hnyawa koi së la atr, ke tro së lai a wangatrehmekunyi angeic. Haawe, ceitune hi lai memine la aqane kuca i Iehova. Jëne la itre perofeta, Nyidrëti a hamëne la itre ithuemacany, me itre ewekë ka troa traqa kowe la Mesia. Ame la kola eatre la itre hna perofetane cili, ke, celë hi ka troa xatuane la itre atr ka hni ka menyik, troa trotrohnine hnyawa laka, Iesu hi la Mesia.

7. Qaja jë la lue hna perofetane ka anyipicine laka Iesu hi la Mesia.

 ⁷ Hanawange la lue hna perofetan, göne la Mesia. Ame la hnapan, hna perofetane hnei Mika, 700 lao macatre qëmeken, laka troa hnahone la Mesia ngöne la traone ka co e Bethelema. (Mika 5:2) Nyipici, e cili hi la hna hnaho Iesu. (Mataio 2:1, 3-9) Ame la hnaaluen, ke, hnei Daniela perofeta hna qaja ka hape, troa traqa la Mesia ngöne la macatre 29 (Daniela 9:25) (wange ju la Ithuemacany 13). Hnene la lue hna perofetane celë, me itre xane ju kö, hna anyipicine laka, Iesu hi lo Mesia hna treqen.

8, 9. Nemene la ewekë ka traqa ngöne lo ijine kola bapataiso Iesu? Nge nemene la hna anyipicin?

⁸ Hnei Iehova hna amamane hnyawa, laka Iesu hi la Mesia. Hnei Nyidrëti hna ahnithe koi Ioane Bapataiso, laka tro Nyidrëti a hamëne la ketre hatren, ka troa xatua angeice troa wangatrehmekune la Mesia. Celë hi hnei Nyidrëti hna kuca, ngöne la ijine kola bapataiso Iesu. Ame hë lo macatre 29, hnei Iesu hna sipo Ioane troa bapataiso nyidrëti ngöne la hneopegejë e Ioridano. Tusi Hmitrötr a qaja ka hape: “Nge ase hë bapataiso Iesu, ame hna canga nyikëtijë [mejë jë] qa ngöne la tim; nge hanawang, la hnengödrai hna thawapi koi angeic, ame hnei angeice hna goeëne la uati Akötesie kola sheshëpi kösë piny, me traqa hu i anganyidë. Nge dei lai aqane ula qa hnengödrai kola ulatin, ka hape, Dei la Nekönge hniminang; ini a madi nyidë.” (Mataio 3:16, 17) Ame la Ioane a öhne la hatrene cili, trotrohnine ju hi angeice ka hape, Iesu hi la Mesia.  (Ioane 1:32-34) E cili hi la Iesu a kapa la uati hmitrötre i Iehova, nge nyidrëti hë la Mesia. Nyidrëti hi lo hna iëne hnei Iehova troa Elemekene me Joxu.—Isaia 55:4.

⁹ Ame la itre hna perofetane e hnine la Tusi Hmitrötr, memine lo itre hatrene ka mama ngöne lo ijine kola bapataiso Iesu ke, kola anyipicine laka, Iesu hi la Mesia. Ngo ka xulu Iesu qa kaa? Nemene la pengöi nyidrëti ekö? Tro sa wange la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr.

10. Ka xulu Iesu qa kaa, qëmekene tro nyidrëti a traqa e celë fen?

¹⁰ Tusi Hmitrötr a qaja ka hape, qëmekene tro Iesu a traqa e celë fen, hnei nyidrëti hna mele e koho hnengödrai. Hnei Mika hna qaja ka hape, hna mele hnene la Mesia, “qan’ ekö, ka hekö palua kö.” (Mika 5:2) A nyimu a qaja Iesu ka hape, hnei nyidrëti hna mele e koho hnengödrai qëmekene tro nyidrëti a traqa e celë fen. (E jë la Ioane 6:38; 3:13; 6:62; 17:4, 5.) Ame la aqane imelekeu i nyidrëti me Iehova e koho hnengödrai ke, ka sisitria catre pala hi.

11. Pine nemene matre ka tru la ihnimi Iehova koi Iesu?

¹¹ Ame Iesu ke, hnimina i Iehova, pine laka, nyidrëti la pane hnei Iehova hna xup. Celë hi kepine matre kola hë Iesu ka hape, “haetra ne la nöjei hna xup asë.” (Kolose 1:15) Ketre, tru la ihnimi Iehova koi Iesu, pine laka Iesu hi la hnei Nyidrëti hna xupe hmekuj. Celë hi kepine matre kola hë Iesu ka hape, “Nekö i nyidrëti ka cas.” * (Ioane 3:16) Hnei Iesu hna ce xupe me Iehova la nöjei ewekë asë. (Kolose 1:16) Nyidrëti hmekuje hi la hna hën, ka hape “Logo” [Nyi Trenge Ewekë]. Kola hë nyidrëti tune lai, pine laka hnei Iehova hna nyi jëne nyidrë matre troa tro fë itre maca, memine la itre hna amekötine kowe la itre angela me itre atr.—Ioane 1:14.

12. Tro sa atre tune kaa laka, tha ala caasi kö Akötresieti me Iesu?

¹² Alanyimu la itre atr ka mekune ka hape, ame Akötresieti me Iesu ke, casi hi Nyidro (wange ju la Ithuemacany 14). Ngo tha celë kö la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr. Eje a qaja ka hape, ame Iesu, ke hna xup, matre ka hetre qaane nyidrë. Ngo ame Akötresie, lo Atre Xup, ke ka pëkö qaan.  (Salamo 90:2) Tha hnei Iesu kö hna pi xom la hnëqa ne la Keme i nyidrë. Tusi Hmitrötr a qaja ka hape, ka draië catre kö la Kem, hune la Nekön. (E jë la Ioane 14:28; 1 Korinito 11:3.) Iehova hmekuje hi la “Akötresieti ka ’tein’ asë.” (Genese 17:1) Ka sisitria pala kö Nyidrë me Kapucatinasë, hune la nöjei ewekë asëjëihë.

13. Pine nemene laka Tusi Hmitrötr a qeje Iesu ka hape, “hnaiji Akötresie ka tha mama kö”?

¹³ Hnei Iehova me Iesu hna ce huliwa ngöne la itre miliar lao macatre, qëmekene la troa xupe la hnengödrai memine la ihnadro. Hna acatrene catrëne la ihnim i Nyidro, hnene la aqane imelekeu i Nyidro ngöne la ijine cili. (Ioane 3:35; 14:31) Hnene la hnei Iesu hna xötrethenge hnyawa la itre thiina ne la keme i nyidrë, matre Tusi Hmitrötr a hë nyidrëti ka hape, “hnaiji Akötresie ka tha mama kö.”—Kolose 1:15.

14. Hnei Iesu hna traqa tune kaa e celë fen?

¹⁴ Hnei Iesu hna nue la mele i nyidrëti e kolo hnengödrai, matre troa mele tune la atr, e celë fen. Hna eatre tune kaa lai? Jëne la ketre iamamanyikeu, hnei Iehova hna xome la mele i Iesu, matre troa amë e kuhu hni ne la ketre nyipi jajiny, Maria la ëjen. Ame e cili ke, tha nyipiewekë hmaca kö troa hetre keme i Iesu. Hnei Maria hna hnahone la medreng trahmanyi, ka pexej, nge hna hën ka hape, Iesu.—Luka 1:30-35.

15. Tune kaa la aqane tro sa atre Iehova hnyawa?

¹⁵ Hna hëne la itre tusi Mataio, Mareko, Luka me Ioane ka hape, itre Evangelia. Itre ej a qeje pengöne hnyawa la mele i Iesu memine la itre thiina i nyidrë. Öni Iesu ka hape, “Ame la ate goeë ni, angeice fe a goeëne la Tetetro.” (Ioane 14:9) Iesu a qaja tune lai ke, ka ceitu i nyidrëti hnyawa hi memine la Keme i nyidrë. Matre ame hi la hne  së hna e göi Iesu ke, tro hi lai a xatua së troa atre Iehova hnyawa.

16. Nemene la ini hna hamëne hnei Iesu? Nge drei la qaane la itre ini cili?

¹⁶ Nyimutre la itre atr ka hë Iesu ka hape, “Atre Ini.” (Ioane 1:38; 13:13) Ame la ketre ini ka nyipiewekë catr hnei nyidrëti hna hamëne ke, ene “la maca ka loi ne la Baselaia.” Nemene lai Baselaia? Ketre musi e koho hnengödrai, nge hnei Akötresieti hna hnëkëne ej, matre troa musinëne la ihnadro. Tro la itre ka drengethenge Akötresieti a kepe manathithi qa ngöne la musi cili. (Mataio 4:23) Qaathei Iehova hmekuje hi la nöjei ini hnei Iesu hna hamën. Öni Iesu: “Tha qa kö thenge la ining, ngo qa thei nyidëti ate upi ni.” (Ioane 7:16) Atre hnyawa hi nyidrëti laka, aja i Iehova tro la itre atr a drenge la maca ka loi celë, laka tro la Baselaia i Akötresieti a musinëne la fen.

17. Hnei Iesu hna inine e kaa la itre atr? Pine nemen matre Iesu a catre ini angatr?

¹⁷ Hnei Iesu hna inine e kaa la itre atr? Ngöne la nöjei götrane asë. Ngöne la itre hnalapa i angatr, me ngöne itre hna eëny, me ngöne la itre traon, me itre hna maketr, me itre hnë hmi. Tha nyidrëti kö a treqene tro la itre atr a traqa koi nyidrë. Nyidrëti la ka tro koi angatr. (Mareko 6:56; Luka 19:5, 6) Hnei Iesu pala hi hna catre troa inin la itre atr, me xomi ijine troa cainöje trootro. Pine nemen? Pine laka, celë hi aja i Akötresie, nge aja i nyidrë troa xötrethenge hnyawa la hna upi nyidrëti hnei Keme i nyidrë. (Ioane 8:28, 29) Ame la ketre kepine ke, tru la utipine i nyidrëti kowe la itre atr. (E jë la Mataio 9:35, 36.) Mama hnyawa hi koi Iesu laka, tha hnene kö la itre heme ne hmi hna amamane la nyipici göi Akötresie, memine la Baselaia i Nyidrë. Ame koi Iesu, tro la itre atr a drenge la maca ka loi.

18. Nemene la itre thiina i Iesu ka ketri epun?

¹⁸ Tru la ihnimi Iesu kowe la itre atr, nge nyidrëti a  meku së. Canga saqe hi angatr tro koi nyidrë ke lolo la thiina i nyidrë. Ka madrine fe la itre nekönatr troa tro koi nyidrë. (Mareko 10:13-16) Ka nyipici palahi nyidrë, nge methi nyidrëti la iangazo memine la qene atrekënö. (Mataio 21:12, 13) Ame ngöne la ijine cili, pëkö metrötr kowe la itre föe nge hna waja huji angatr. Ngo hnei Iesu pe hna wanga atrunyi angatr. (Ioane 4:9, 27) Ka hni ne ipië nyidrë, kola mama lai ngöne la ketre hej. Hnei nyidrëti pena hna kuca la hnëqa ne la ketre hlue, ene la troa waasine la itre waca ne la itretre drei nyidrë.—Ioane 13:2-5, 12-17.

19. Nemene la ceitune ka amamane laka, tru la aja i Iesu troa xatuane la itre atr?

¹⁹ Atre hnyawa hi Iesu la aja ka ej e kuhu hni ne la itre atr, matre nyidrëti a pi troa xatua angatr. Kola mama ngöne la nyidrëti a aloine la nöjei mec, jëne la mene ka catre i Akötresie. (Mataio 14:14) Tune la ketre ijin, hna xëwe koi nyidrë hnene la ketre lepera me hape: “Maine enëtilai a hanengëtine [ajan], tre, pucatine enëtilai troa ajinia nie [kucajë nyipë matre troa aloinyi ni].” Ame la Iesu a goeëne la aqane akötre i angeic, ke nyidrëti a utipi angeic me thele troa xatua angeic. Hnei nyidrëti hna ketri angeice me hape: “Ini a ajan, loi hë eö”, ame hna patre pi la lepera i angeic. (Mareko 1:40-42) Pane mekune jë së la madrine ka tru thei angeic.

20, 21. Pine nemene matre ijije hi tro sa qaja, ka hape, Iesu hi la tulu ka sisitria, ngöne la aqane mele nyipici koi Akötresie?

²⁰ Iesu hi la tulu ka sisitria, ngöne la troa drenge thenge Akötresie. Ngacama kola qanangazo nyidrëti hnene la itre ithupëjia, ngo hnei nyidrëti pala hi hna mele nyipici koi Iehova. Tune lo kola tupathi nyidrë hnei Satana, laka, hnei nyidrëti hna cile catr uti hë la pun. (Mataio 4:1-11) Hna jele  hmo Iesu hnene la itre sipu sinee i nyidrë, ke tha lapaune kö angatr laka, nyidrë ti hi la Mesia. Ngo, tha hnei nyidrëti kö hna cile troa kuca la aja i Akötresie. (Mareko 3:21) Hnene la itre ka icilekeu me nyidrë hna akötrë nyidrë, ngo tha hnei nyidrëti kö hna thele troa itëkeun. Hnei nyidrëti pala hi hna mele nyipici koi Akötresie.—1 Peteru 2:21-23.

²¹ Tru la hnei Iesu hna xomi akötr qëmekene la tro nyidrë ti a mec, ngo hnei nyidrëti palahi hna mele nyipici koi Iehova. (E jë la Filipi 2:8.) Pane mekune jë së la aqane xomi hni nyidrë, ngöne la ijine cili. Hna othi nyidrë. Ketre, hna upezö nyidrë ka hape, hnei nyidrëti hna qaja angazo Akötresie. Hnene mina fe la itre atre amekötine hna kuca, matre troa kapa la itre hna sil ithanata nyidrë. Hna hnyimasai nyidrë. Hna athipi nyidrëti hune la sinöe ne iaxösisi, me lepi nyidrë. Qëmekene troa patre la hna mano i nyidrë,  sue jë hi nyidrë me hape, “Ase hë!” (Ioane 19:30) Thupene la köni drai, hnei Iehova hna amele nyidrëti hmaca ngöne la u, tune la itre angela. (1 Peteru 3:18) Thupene la itre wiik, hnei Iesu hna elë hmaca hnengödrai eë me “munëti [lapa] huti ju ngöne la götrane maca i Akötesie”. E cili, nyidrëti a treqene la ijine tro Akötresieti a acilë nyidrëti troa Joxu.—Heberu 10:12, 13.

22. Nemene la thangane koi së la hna mele nyipici hnei Iesu kowe la Tretretro i nyidrë?

²² Ame hi la Iesu a mele nyipici kowe la Tretretro i nyidrë uti hë la pun, ke nyidrëti hi lai a aijijë së troa hane mele epine palua ngöne la Paradraiso e celë fen. Celë hi aja i Iehova. Tro pë hë sa ce ithanatan ngöne la ketre meken, la kepine matre, ame la meci Iesu ke, kola aijijë së troa mel epine palua.