Ame e hnine la Uke Tus Qene Heberu, traqa koi 7 000 la etrune la ëje i Akötresieti celë, יהוה. Ame la aqane ujëne lai eke mataitus hnene la Traduction du monde nouveau, tre, “Jéhovah (Iehova).” Celë hi ëje lai, ka mama lapa e hnine la Tusi Hmitrötr. Nyipici laka, hnei itre ka cinyanyine la Tusi Hmitrötr hna qeje pengö i Akötresie, ka hape, “Kapucatin’ asë,” nge “Joxu,” nge “Akötesie ka sisitia;” ngo e cinyanyine hë angatr la ëje i Nyidrë, angatr a cinyanyine lo lai eke mataitus.

Iehova Akötresieti kö la ka upi angatr troa cinyanyine la ëje i Nyidrë. Hnei Nyidrëti hna upi Ioela perofeta troa cinyanyine ka hape: “Ame la ate hëne la atesiwa i Iehova, te, tro ha amele angeic.” (Ioela 2:32) Hnei Nyidrëti fe hna upi ketre troa cinyanyine ngöne Salamo, ka hape: “Tro nöjei ate a ate laka cilieti la Kasisitia hmekuje hune la fene hnengödrai asëjëihë, nge Iehova la atesiwa i cilie.” (Salamo 83:18) Ame la tusi Salamo, tre itre uke nyima lai hna sil hnene la itre hlue i Akötresie; nge traqa koi 700 la etrune la ëje i Nyidrë ka mama e cili. Ngo hnauëne laka, tha mama fe kö la ëje i Akötresie e hnine la itre xa Tusi Hmitrötr? Hnauëne laka tha nyipi atre kö së la sipu aqane troa hëne la ëje i Akötresie? Nge nemene la aliene la ëje i Nyidrë?

Hnauëne laka, patre kö la ëje i Akötresie e hnine la itre xa Tusi Hmitrötr? Tru hnei kepin. Ame kowe la itre xa ka ujë Tusi Hmitrötr, tre tha nyipi ewekë kö troa sija la nyipi ëje i Akötresie. Ame itre xan, tre angatr a tui angetre Iudra; angatr a neëne troa qaja la ëje i Akötresie, wanga pë pi  ehmitrötren. Ame hmaca pena itre xan, öni angatr ka hape, pine laka, pëkö atr ka atre la nyipi aqane troa qaja la ëje i Akötresie, haawe, qaja ju hi ka hape, “Joxu,” maine “Akötresie”. Ngo pëkö nyipi trepene la itre aqane ujë caha, ke hane hi la itre kepin:

• Ame la itre ka mekune ka hape, tha nyipi ewekë kö troa sija la nyipi ëje i Akötresie, tre thëthëhmine hë angatr ka hape, nyiqaane mama ha la ëje i Nyidrë e hnine lo itre pane tus ne la Tusi Hmitrötr, lo ijine patre petre kö Keriso. Nge Akötresieti kö la ka kuca matre traqa pi koi 7 000 la etrun la ëje i Nyidrë e hnine la Tusi Hmitrötr. Sipu hatrene hi lai laka, Nyidrëti a ajane tro sa atre, me hëne la ëje i Nyidrë.

• Hetre ewekë fe hna hane thëthëhmin hnene la itre atr ka xome la aqane waiewekë ne la angetre Iudra. Nyipici laka, xele kö la angetre Iudra ma qaja la ëje i Akötresie, ngo tha hnei angatre kö hna xometrije la ëje i Nyidrë qa hnine la itre Tusi Hmitrötre i angatr. Ame e Qumrân (ezine lo hnagejë hna hape, la mer Morte), tre hna öhne la itre xa götran ne la Tusi Hmitrötr; nge a nyimu a mama e hnine la itre xötr, la ëje i Akötresie. Önine la itre xa ka ujë Tusi Hmitrötr ka hape, Ame hnine lo itre uke tusi qene Heberu, hna nyihnane la nyipi ëje i Akötresie hnene la “JOXU” hna cinyanyine hnei itre mataitusi ka tru. Haawe, öhne hi angatr ka hape, a nyimu a mama la ëje i Akötresie e hnine la Tusi Hmitrötr, ngo thatre kö së la kepin, matre angatr pë hë a nyi hnane pi, maine xometrij la ëje i Akötresie. Thatre kö së ka hape, drei koi angatr la ka ijij troa amekötine ka hape, troa nyi hnane la ëje i Akötresie. Ketre atre kö angatr.

• Öni itre xan ka hape, thatre kö së la nyipi aqane troa qaja la ëje i Akötresie; ngo angatre hi a hëne la ëje i Iesu. Tha ceitu kö la aqane hë Iesu hnene la itretre drei nyidrëti ekö, memine la itre Keresiano enehila. Ame la aqane hë Iesu hnene la itre Keresiano ne Iudra ekö, tre Ye·shuʹa‛. Nge ame la aqane qaja angatr la pengö i nyidrë (“Keriso”) tre, Ma·shiʹach, ene “Mesia.” Ame pena la itre Keresiano ne Heleni, tre angatr a hë Iesu ekö ka hape, I·e·sousʹ Khri·stosʹ; nge ame la itre ka ithanatane la qene Latin, tre angatr a hë nyidrë ka hape, Ieʹsus Chriʹstus.  Ame la ëje i Iesu e hnine la Tusi Hmitrötr qene Heleni, tre hna qene Helenin; ke, itre Keresiano ekö a hëne la ëje i Iesu, thenge la qene hlapa hnei angatr hna ithanatan. Celë hi matre, hnene la kometr ne ujë Tusi Hmitrötr (Comité de la Traduction du monde nouveau) hna mekune ka hape, ngacama thatre ju hë së la sipu aqane hëne hnei angetre Heberu ekö la ëje i Akötresie, ngo pëkö engazone e troa hë Nyidrë ka hape, “Iehova.”

Hnauëne laka, tha nyipi atre kö së la sipu aqane troa hëne la ëje i Akötresie? Maine troa ujëne lo eke mataitus (יהוה) ngöne la qene Drehu, troa sija ka hape, YHWH. Kola sija tune lai, pine laka, ame thene la angetre Heberu ekö, tre tha hna hane kö cinyanyine la itre mataitusi föe. Ngo ame la angetre Heberu a e tus, tre atre kö angatr la göhnen la itre mataitusi föe.

Thupene hë la hna ase cinyanyin asë la Isisinyikeu Hnapan, hnene la angetre Iudra ka ini inamacan hna ami hatr, nyine troa atrehmekune la göhnen la itre mataitusi föe. Ngo ala nyimu hë la angetre Iudra ngöne lai hneijine cili, ka mekune ka hape, hmitrötre troa qaja la nyipi ëje i Akötresie; angatr pë hë a hë Nyidrëti jë hnene la itre xa ëj. Ketre, hnei angatre fe hna xome la itre mataitus föe ne la itre ëje cili, matre troa amë akawane lo eke mataitusi ne la nyipi ëje i Akötresie. Celë hi kepine matre, jole hë enehila troa atrehmekune la nyipi aqane hëne ekö la ëje i Akötresie, ngöne la qene Heberu. Öni itre xan, ka hape ame la aqane troa hë  Akötresie, tre, “Yahweh.” Ame e hnine la tusi Levitiko qene Heleni, hna öhn e la mer Morte, tre Iao la ëje i Akötresie. Önine la itre xa angetre Heleni ka pane cinyanyi itusi ekö, ka hape Iae la ëje i Nyidrë; öni itre xan, I·a·beʹ, ame pena itre xan, tre öni angatr ka hape I·a·ou·eʹ la ëje i Akötresie. Ngo, ketre thatreine kö troa catre fë ka hape, eje hi lai. Thatre kö së la aqane hë Akötresieti ekö hnene la itre hlue i Nyidrë, ngöne la qene Heberu. (Genese 13:4; Esodo 3:15) Casi hi laka, hnei Akötresieti pala hi hna qaja kowe la nöje i Nyidrë la nyipi ëje i Nyidrë; nge ketre ame la angatr a ewekë koi Nyidrë, maine koi ketre atr pena, tre angatre fe a hane hëne la nyipi ëje i Nyidrë.—Esodo 6:2; 1 Ite Joxu 8:23; Salamo 99:9.

Nemene la aliene la ëje i Iehova? Ka fetra la ëje i Akötresie, qa ngöne la hnaithanata hna hape “eatr,” qene Heberu; nge önine la itre ka inamacane ka hape, kola mama jëne la aqane cinyanyine lai ëj, ka hape, kola eatr, ke, hetre hna kuca matre eatre jë. Nge kola trotrohnine e cili hnene la kometr ne ujë Tusi Hmitrötr ka hape, ame la ëje i Akötresie, tre kola hape “Atre Aeatrën.” Ngo pine laka isapengöne kö la hna qaja hnene la itre ka inamacan, thatreine kö troa catre fë ka hape, eje hi lai alien. Ngo ame pe, ka ihmeku hnyawa hi lai aqane trotrohnine cili, memine la hnei Iehova hna kuca; ke Nyidrëti la Atre Xup la nöjei ewekë asë, nge Nyidrëti fe kö la Atre Aeatrëne la aja i Nyidrë. Hnei Nyidrëti hna kuca matre hetre hnengödrai jë, me fene hnengödrai, memine la nöjei ka mel, ngo Nyidrëti fe a kuca matre eatr trootro jë la itre aja me itre mekuana i Nyidrë.

Celë hi kepine matre ame la aliene la ëje i Iehova ngöne Esodo 3:14, tre, “Ini La Ka Ej, Nge Eje Kö Ni;” ngo tha aliene hmekuje kö lai. Eje pe a amamane la ketre pengö i Akötresie, laka tha Nyidrëti kö a aeatrëne casine la itre aja i Nyidrë. Ngo hnei Nyidrëti hna xup la itre xa ewekë matre, jëne itre ej, tro fe a eatre la aja i Nyidrë.