1, 2. (a) Pine nemen matre ame la kola qaja, ka hape, atre hi nyipunie la ketre atr ka hlemu, tre, thaa kolo kö lai a hape atre angeice hnyawa hi hnei epun? (b) Nemene la aqane qaja menune hnene la itre atr la pengö i Iesu?

HETRENYI la itre atr ka nyimutre ka hlemu e cailo fen. Ame itre xan, tre, hna atre angatre hnyawa ngöne la itre lapa, maine ngöne la traon, maine ngöne la nöje pena. Ame itre xan, tre, hna atre angatr e cailo fen. Ngo, thaa hnene kö laka atre hë së la ëjene la ketre atr, ke kolo lai a hape atre angeice hnyawa ha hne së. Ketre, thaa kolo kö lai a qaja ka hape, atre hi epuni la nöjei götrane ne la mele i angeic ekö, uti hë la itre pengö i angeic.

² Hna drei mejen e cailo fen la pengö i Iesu Keriso, ngacama traqa ha koi 2 000 lao macatre enehila thupene lo hnei nyidrëti hna mele ekö e celë fen. Eje hi laka, nyimutre la itre atr ka imenun la pengö i Iesu. Ame itre xan, tre, angatr a qaja, ka hape, ketre atr nyidrë ka loi. Ame itre xan, öni angatr, ka hape, ketre perofeta hi nyidrë. Itre xane pena a mekun, ka hape, Akötresieti Iesu nge loi e troa thili koi nyidrë. Matre tune kaa, nyipici kö lai?

3. Pine nemen matre nyipi ewekë koi nyipunie troa atre la nyipici göi Iesu?

³ Ka nyipi ewekë catr koi nyipunie troa atre la nyipici göi Iesu. Pine nemen? Pine laka kola qaja hnei Tusi Hmitrötr ka hape: “Nge dei lo la mele ka tha ase palua kö, laka tro angat’ a atehmekua cilie la nyipi Akötesie ka cas, me Iesu Keriso la hnei cilieti hna upengëtin.” (Ioane 17:3) Nyipici, maine tro sa atre la nyipici göi Iehova Akötresie me Iesu Keriso, haawe, ijije hi tro sa hane kapa la mele ka thaa ase palua kö ngöne la paradraiso e celë fen. (Ioane 14:6) Ketre, Iesu a hamën la ketre tulu ne aqane mele ka sisitria, memine la aqane troa ce mele memine la itre xaa atr. (Ioane 13:​34, 35) Ame ngöne lo  pane mekene la itusi celë, hne së hna ithanatane hë la nyipici göi Akötresie. Tro pena së enehila a ce wange la sipu ini hna hamën hnei Tusi Hmitrötr göi Iesu Keriso.

4. Nemene la aliene la itre taan hna hape “Mesia” me “Keriso”?

⁴ Qëmekene troa hnaho Iesu, hna ahnithe amë hë hnei Tusi Hmitrötr laka troa traqa lo atr hna upe hnei Akötresie, ene la Mesia maine Keriso. Ame la itre aqane hën hna hape “Mesia” (qa ngöne hnëewekë qene Heberu) nge “Keriso” (qa ngöne hnëewekë qene Heleni), tre kola hape “Hna Iën.” Hna iëne la Atr hna thingehnaean, nge hna sië nyidrë hnei Akötresie matre troa cilëne la ketre götrane qa ka ketrepengöne kö. Ame pë hë ngöne la itre xaa meken ne la itusi celë, tre, tro pë hë së a wange  hnyawa pe la pengöne la hnëqa ka tru, hna cilëne hnene la Mesia atre troa aeatrën lo itre ewekë hna thingehnaean hnei Akötresie. Tro mina fe së a atre la itre manathith enehila hne së hna kapa qaathei Iesu. Qëmekene lo kola hnaho Iesu, nyimutre jë la itre ka thele ka hape, ‘Drei la atr ka ijije troa Mesia?’

5. Nemene la pengö i Iesu ka mama cile hnyawa kowe la itretre dreng?

⁵ Ame ngöne lo hneijine i Iesu, atre hnyawa hi hnei itretre dreng ne Nazareta, ka hape, nyidrëti hi lo hna ahnithe ekö troa Mesia (Ioane 1:​41) Hnene la ketre atre dreng trahmany, Simona Peteru la ëje i angeic, hna qaja koi Iesu ka hape: “Enëtilai la Keriso.” (Mataio 16:16) Haawe tune la itretre drenge cili, hnauën matre thaa nyine tro kö së a lueluën, laka, Iesu hnyawa hi lo Mesia hna thingehnaean?

6. Amamane jë jëne la ketre ceitun la aqane xatuane hnei Iehova la itre hlue i Nyidrë, troa wanga atrehmekune hnyawa la Mesia.

⁶ Hnene la itre perofeta ka mele ekö qëmekene troa traqa hnei Iesu, hna ahnithe amë la itre ithuemacanyi ka nyimutre göne la Mesia. Itre ithuemacanyi lai ka troa xatuan la itre xaa atr troa wanga atrehmekunyi nyidrë. Atreine hi tro sa hamën la ketre ceitun matre troa trotrohnine hnyawa lai: E sipo nyipunieti jë troa trotheng la ketre atr hnei nyipunie hna thatre, ngöne la ketre hnë treqe kar, maine hna cile hnei tërë, maine hna kei hnei avio pena. Hapeu, thaa tro kö epuni a pane thele la itre xaa hnepe ithuemacanyi ka qejepengöne lai atr? Ketre tune mina fe, jëne la itre perofeta ne la Tusi Hmitrötr, hnei Iehova hna hamën la itre ithuemacany, ene lo itre ewekë hna troa kuca hnene la Mesia, me itre hnei nyidrëti hna troa melën. Tro la itre hna perofetane cili ka nyimutre ka eatre hë, a xatuane la itre ka nyihlue i Akötresie, matre atreine angatre troa wanga atrehmekune hnyawa la Mesia.

7. Nemene la lue hna perofetan ka eatre hë göi Iesu?

⁷ Tro sa ce wange la lue ceitun. Ame la hnapan, tre 700 petre kö lao macatre qëmekene troa eatr la hna perofetan, hna ahnithe hnei perofeta Mika, laka troa hnahon e Betheleema ketre traone ka co ne la nöje Iudra, lo Atre hna thingehnaean. (Mika 5:2) Haawe, ekaa la hna mala Iesu ngön? E cili hnyawa hi lo hna qaja! (Mataio 2:​1, 3-9) Ame la hnaaluen, tre nyimutre hë la itre hadredre lao macatre ekö qëmekene troa eatr la hna perofetan, hna amaman ngöne  Daniela 9:​25, la macatre ne troa mama la Mesia, ene lo macatre 29 M.K. * * Mama ha hnene la aqane eatr la itre hna perofetane asë, laka, Iesu hi lo Mesia hna thingehnaean.

8, 9. Nemene la ka anyipicin, ka hape, Iesu hi la Mesia, ka mama hnyawa ngöne lo ijine kola bapataiso nyidrë?

⁸ Kola mama hnyawa pë hë ngöne la pune la macatre 29 M.K., laka Iesu hi la Mesia. Celë hi lo macatre ne Iesu lai a tro koi Ioane Bapataiso, matre troa bapataiso nyidrë ngöne la Hneopegejë Ne Ioridrano. Hnei Iehova hna thingehnaean koi Ioane la ketre hatren ka troa aijijë angeic troa wanga atrehmekune la Mesia. Hnei Ioane hna öhne la hatrene cili ngöne lo ijine bapataiso Iesu. Kola qaja hnei Tusi Hmitrötr la ewekë ka traqa, kola hape: “Nge ase hë bapataiso Iesu, ame hna canga nyikëtijë qa ngöne la tim ; nge hana wang, la hnengödrai hna thawapi koi angeic, ame hnei angeice hna goeëne la Uati Akötesie kola sheshëpi kösë piny, me traqa hu i anganyidë. Nge dei lai aqane ula qa hnengödrai kola ulatin, ka hape, Dei la Nekönge hniminang ; ini a madi nyidë.” (Mataio 3:​16, 17) Thupene la hnei Ioane hna öhne me dreng la ewekë ka traqa, thaa luelue hmaca kö angeic, eje hi laka hna upi Iesu hnei Akötresie. (Ioane 1:​32-​34) Ame ngöne la ijin kola kapa hnei Iesu la uati hmitrötre i Akötresie, ene la trenge catre qaathei Nyidrë, ene pe kolo hi lai a Mesia hnei nyidrë, maine Keriso lo hna siën matre troa Hene me Joxu.​—Isaia 55:4.

⁹ Kola amamane hnene la aqane eatre ne la itre hna perofetan memine la hna sipu anyipicin hnei Iehova, laka, Iesu hi lo Mesia hna thingehnaean. Ngo kola sa hnei Tusi Hmitrötr la lue xaa hnying ka nyipi ewekë catr göi Iesu Keriso: Ka xulu nyidrëti qaa kaa? Nge nemene pengöne atr lae Iesu ekö?

10. Nemene la ini hna hamën hnei Tusi Hmitrötr göi Iesu qëmekene tro nyidrëti a traqa e celë fen?

¹⁰ Kola inin hnei Tusi Hmitrötr, ka hape, ka mele Iesu ekö e koho hnengödrai qëmekene tro nyidrëti a traqa e celë fen. Hna perofetan hnei Mika, ka hape, troa hnahon la Mesia e Betheleema, nge hna  qaja fe ka hape ame la mele i Nyidrëti tre ka “qan’ ekö.” (Mika 5:2) Nyimutre la itre ijin hna ketre sipu qaja hnei Iesu, ka hape, ka mele nyidrëti ekö e koho hnengödrai qëmekene troa hnaho nyidrë matre atr. (Ioane 3:​13; 6:​38, 62; 17:​4, 5) Ame ngöne lo Iesu ekö e koho hnengödrai, tre, ketre ua nyidrë, nge lolo catr la aqane imelekeu i nyidrë me Iehova.

11. Kola amamane tune kaa hnei Tusi Hmitrötr, ka hape, Iesu hi lo Hupuna i Akötresie ka sisitria catr?

¹¹ Iesu la Hupuna i Iehova ka sisitria, nge hetre nyipi kepine lai. Hna hë nyidrë, ka hape, “haetra ne la nöjei hna xup’ asë,” pine laka nyidrëti la pane xupuana i Akötresie. * (Kolose 1:​15) Hetre ketre kepine kö matre kola hë nyidrë, ka hape, Hupuna ka ketrepengön. Celë hi “Nekö i [Akötesieti] ka cas.” (Ioane 3:​16) Kolo lai a hape, Iesu hmekuje hi la hna xupe mekötine hnei Akötresie. Iesu mina fe la hnei Akötresie hna ce huliwa memin, matre troa xupe la nöjei ewekë asë pe e thupen. (Kolose 1:​16) Ketre hna hane hë Iesu fe ka hape “Logo.” (Ioane 1:​14) Tro sa trotrohnine laka, nyidrëti a nyi trenge ewekë i Akötresie, matre thaa luelue kö së laka nyidrëti hi lo ka tro fë la itre maca me itre ithuemacanyi kowe la itre xaa nekö ne la Tretretro, ene la itre ua, me itre atr.

12. Easë a atre tune kaa ka hape, ka draië catre kö Akötresie hune la Hupuna, ene lo neköne haetra i Nyidrë?

¹² Hapeu, ijije kö troa qaja ka hape, ceitune hi la Hupuna neköne haetra me Akötresie, tune lo hna mekune hnene la itre xaa atr? Thaa celë kö la hna inine hnei Tusi Hmitrötr. Tune la hna amamane hë ngöne la paragaraf hnapan, hna xupe la Hupuna. Eje hi laka, ka hetre qaane nyidrë, ngo ame Iehova ka pëkö qaane i Nyidrëti me pun. (Salamo 90:2) Thaa hna hane kö tupath me thele hnene la Hupuna, lo neköne haetra troa pi ceitu memine la Tretretro i angeic. Kola inine hnyawa hnei Tusi Hmitrötr, ka hape, ka draië catre kö la Tretretro hune la Hupuna. (Ioane 14:28; 1 Korinito 11:3) Iehova hmekuje hi la “Akötesie ka ’tein’ asë.” (Genese 17:1) Qa ngöne lai, pëkö ala caas ka ceitu me Nyidrë. *

13. Nemen la mekuna i Tusi Hmitrötr ngöne la kola aceitunëne la Hupuna me “hnaiji Akötesie ka tha mama kö”?

 ¹³ Itre miliar la etrune la itre macatre ne ce mele la Hupuna me Iehova, ekö qa catr, qëmekene troa xupe la itre wëtresij e koho hnengödrai memine la fen. Drei la elolone la aqane ihnimikeu i nyidro! (Ioane 3:​35; 14:31) E cili la kola amaman hnene la thiina, laka, ceitune la Hupuna memine la Tretretro i nyidrë. Celë hi kepine matre kola qaja la Hupuna hnei Tusi Hmitrötr ka hape, nyidrëti la “hnaiji Akötesie ka tha mama kö.” (Kolose 1:​15) Nyipici, tune la atr hnaiji keme ngöne la itre götran ka nyimutre, haawe, tune mina fe hi lai Hupuna e koho hnengödrai, laka, kola mama thei nyidrë la itre thiina ka loi memine la itre xaa pengö i Tretretro i nyidrë.

14. Tune kaa la aqane hnahon ceitune me atr, la Hupuna i Iehova ka caas?

¹⁴ Hnene la Hupuna ene lo Nekö i Iehova ka caas hna nue hnyawane la hnengödrai matre uti pi kowe la fen troa mele tui atr. Ngo maine jë tro epuni a thele ka hape, ‘Ijije kö troa hnahon matre nyi atrën la ketre ua?’ Hnei Iehova hna kuca la ketre iamamanyikeu matre troa traqa kowe lai. Hnei Nyidrëti hna xome la mele ne la Hupuna i Nyidrë qaa hnengödrai me amë hnine la trengene hnaho ne la ketre nyipi jajinyi ne Iudra, Maria la ëjen. Matre thaa Maria kö a upune neköne la ketre trahmany, thaa ketre atr kö la kem. Haawe, hnahone pi hi Maria la medrenge trahmany ka pexej nge ati ëjene ju, Iesu.​—Luka 1:​30-​35.

15. Pine nemen matre ijije hi tro sa qaja ka hape, jëne Iesu tro hë së a atre Iehova hnyawa?

¹⁵ Nemene la hnei Iesu hna qaja me kuca ngöne lo nyidrëti e celë fen, itre ithuemacany nyine troa xatua së troa atrepengöi nyidrëti hnyawa. Hetre ketre ewekë pala kö tro sa kapa e atre Iesu hnyawa hne së, nge jëne nyidrë, easë a atrepengöi Iehova hnyawa fe. Pine nemen matre kola qaja tune lai? Mekune hnyawa hi së lo pengöne la Hupuna, nyidrëti hi lo hnaiji Tretretro. Celë hi kepine matre hnei Iesu hna qaja kowe la ketre atre drei nyidrë ka hape: “Ame la ate goeë ni, angeice fe a goeëne la Tetetro.” (Ioane 14:9) Foa lao itusi ne la Tusi Hmitrötr hna hëne ka hape itre evangelia, kola qaja la  tusi Mataio, me Mareko, me Luka, me Ioane; itre itusi lai ka thuemacanyi së hnyawa la pengöne la mele i Iesu Keriso, itre huliwa i nyidrë, me itre sipu thiina ka loi i nyidrë.

16. Nemene la pane maca i Iesu, nge qaathei drei la itre ini hnei nyidrëti hna hamën?

¹⁶ Kola atre Iesu hnyawa ekö hnene laka “Ate ini” Nyidrë. (Ioane 1:​38; 13:13) Nemene la ini hnei nyidrëti hna hamën? Ame la hnapan, ke ame la maca cili, celë hi “maca ka loi ne la baselaia,” ene la Baselaia i Akötresie, lo musi Nyidrë e koho hnengödrai. Tro ej a musinëne la fene hnengödrai asë, me hamën epine palua la itre manathith kowe la itre atr ka drengethenge. (Mataio 4:​23) Maca qaathei drei lai? Hnei Iesu hna ketre qaja ka hape: “Tha qa kö thenge la ining, ngo qa thei nyidëti ate upi ni,” ene Iehova. (Ioane 7:​16) Atre hi Iesu laka kola ajan hnene la Tretretro i nyidrë tro la itre atr a dreng la maca ka loi ne la Baselaia. Ame ngöne la Mekene 8, tro së a atrepengöne hnyawa la Baselaia i Akötresie, memine la hnene eje hna troa kuca.

17. Ekaa ngön la hnei Iesu hna inine la itre atr, nge pine nemen matre nyidrëti a trongën la itre gojenyi gaa nany troa inine la itre xaa atr?

¹⁷ Ekaa la hnei Iesu hna hamë ini ngön? Ngöne la nöjei götrane hnei nyidrëti hna iöhnyi memine la itre atr, ngöne la itre nöj, me itre traon, me itre tribu, me itre hnamaketr, me ngöne la hnalapa ne la itre atr. Thaa hnei Iesu kö hna treqen tro la itre atr a traqa koi nyidrë. Hnei nyidrëti hna tro koi angatr. (Mareko 6:​56; Luka 19:​5, 6) Pine nemen matre nue pi Iesu la mele i nyidrë me traeme i nyidrë, matre troa cainöj me inine la itre atr? Pine laka celë hi aja i Akötresieti lai, nge ewekë hna thele thei nyidrë. Hnei Iesu pala hi hna kuca la aja i Tretretro i nyidrë. (Ioane 8:​28, 29) Ngo hetrenyi kö la ketre kepin matre nyidrëti a cainöj. Nyidrëti a utipin la itre atr ka ala nyimu ka traqa troa wai nyidrë. (Mataio 9:​35, 36) Hna wanga aconyi angatr hnene la itre hene ne hmi angatr, lo itre ka troa ini angatr la nyipici göi Akötresie memine la itre aja i Nyidrë. Atre hi Iesu laka, nyipi ewekë catr kowe la itre atr troa dreng la maca ne Baselaia.

18. Nemene la itre thiina i Iesu ka huli nyipunie?

¹⁸ Ame Iesu tre ketre atr ka thiina ka menyik nge keukawa la itre ithanata i nyidrë, nge ka jui la itre aliene hni nyidrë. Haawe, thaa  jole kö tro la itre xan a easenyi nyidrë, nge ka lolo thiina. Ketre tune la itre nekönatr laka, thaa jole kö koi nyudren troa tro koi nyidrë. (Mareko 10:​13-​16) Thaa ka iwangatrehmekunyi atr kö Iesu. Hnei nyidrëti hna thipetrij la kuci huliwa ka ngazo me ka thaa meköti kö. (Mataio 21:​12, 13) Ame ngöne lo itre ijine kola wange sixan la itre föe me wanga aconyi nyudren, kolo pe kö a metrötrë nyudren hnei Iesu. (Ioane 4:​9, 27) Hnei Iesu hna hni ka ipië. Ame ngöne la ketre ijin, hnei nyidrëti hna hnea la itre lue ca ne la itre aposetolo i nyidrë, kolo hnëqa ne la hlue ka ipië.

19. Nemene la ceitun hna hamën hnei Iesu ka amamane ka hape, nyidrëti a hane wangatrune la itre aja ne la itre xaa atr?

¹⁹ Hna ketri Iesu hnene la itre aja ne la itre xaa atr. Kola mama hnyawa lai ngöne lo kola kuca hnei nyidrë la itre iamamanyikeu, ene la kola aloine la meci ne la itre atr jëne la mene ne la uati hmitrötre i Akötresie. (Mataio 14:14) Hanawang la ketre ceitun, hna traqa hnene la ketre trahmanyi lepera koi Iesu me qaja ka hape: “Maine enëtilai a hanengëtine, te, pucatine enëtilai troa ajinia nie.” Hnei Iesu hna hane drenge e kuhu hni nyidrë la hleuhleu memine la akötr ne la trahmany. Jëne la utipin, hnei nyidrëti hna xejë la iwanakoime  i angeic me ketri angeic, me qaja ka hape: “Ini a ajan, loi hë eö.” Ame hna loi la meci ne la trahmany! (Mareko 1:​40-​42) Hapeue la madrinene la trahmany, thaa ka sisitria jë kö?

20, 21. Tune kaa la aqane amamai tulu Iesu, ngöne laka, ka nyipici la aqane drengethenge Akötresieti hnei nyidrë?

²⁰ Hnei Iesu hna hamën la ketre tulu ka lolo catr ngöne la aqane troa drengethenge Akötresieti hnyawa. Hnei nyidrëti hna catre mele nyipici kowe la Tretretro i nyidrë e koho hnengödrai, ngacama tru la nöjei pengöne ewekë me nöjei aqane icilekeu me akötr ka traqa koi nyidrë. Hnei Iesu hna cile catre hnyawa kowe la itre itupathi Satana. (Mataio 4:​1-​11) Ame ngöne la ketre ijin, hnene la itre xaa sipu sinee i Iesu ka thaa lapaune kö koi nyidrë, hna qaja ka hape, “hmo hë nyidë.” (Mareko 3:​21) Ngo thaa hnei Iesu kö hna thixötre pine la itre aqane huliwa i angatr; hnei nyidrëti pe hna catre kuca pala hi la huliwa i Akötresie. Thaa hnei Iesu kö hna sa angazon me qaqane la itre ka icilekeu me nyidrë maine thele pena troa akötrë angatr, ohea, hnei nyidrëti pala hi hna xomihni angatr.​—1 Peteru 2:​21-​23.

 ²¹ Hnei Iesu hna mele nyipici uti hë la meci nyidrë, ketre meci ka hleuhleu me ka akötre catr hna kuca koi nyidrë hnene la itre ithupëjia me nyidrë. (Filipi 2:8) Wange ju la aqane xomihnine ahoeane nyidrë ngöne la drai tixenuë ne la mele i nyidrë e celë fen. Hna xölehuji nyidrë, hna jelengazo nyidrë hnene la itre atr ka xatuan la trenga thoi, hna nyi zö nyidrë hnene la itretre amekötin ka ngazo, hna hnyimasai nyidrë me ahmahmanyi nyidrë hnene la itre atr, nge hna axösisi nyidrë hnene la itre sooc. Hna jei fao nyidrë hune la sinöe, nge e cili hi lo hnei nyidrë hna mano tixenuë me u draië ka hape: “Ase hë.” (Ioane 19:30) Ngo ame hë ngöne la hnaakönine drai thupene la hna meci hnei Iesu, kola amele nyidrëti hmaca qa hna mec hnene la Tretretro i nyidrë e koho hnengödrai, matre troa bëeke kowe hmaca lo mel ngöne la ua. (1 Peteru 3:​18) Ame hë lo itre hnepe wiike thupen, nyidrëti hi lai a bëeke jë pe hnengödrai eë. E cili, nyidrëti hë a “munëti huti ju ngöne la götrane maca i Akötesie” me lapa treqen troa kapa la mus.​—Heberu 10:​12, 13.

22. Nemene la hnei Iesu hna aeatrën ngöne la nyidrëti a catre mele nyipici uti hë la mec?

²² Nemene la hnei Iesu hna aijijën jëne la aqane mele nyipici uti hë la mec? Kola fe enehila koi së hnene la meci Iesu, la jëne troa mele epine palua ngöne la paradraiso e celë fen, thenge lo aja i Iehova ekö ngöne la qaan. Troa ce ithanatan ngöne la mekene thupen, la aqane aijijëne lai hnene la meci Iesu.