ITRE XAA MEKUN
Kepin Matre Thaa Hmi Fë Kö La Kuluse Hnene La Itre Nyipi Keresiano
ITRE milio lao atr ka thili kowe la kuluse me metrötrëne ej. Hna hën la kuluse hnene la ketre itus, The Encyclopædia Britannica ka hape, “ewekë ka tru ne la hmi ne la Keresiano.” Ngo ame pe la itre nyipi Keresiano, thaa angatre fe kö a hane xome la kuluse matre nyine troa hmi kow. Ke hnauën?
Ame la nyipi kepine lai, tre, thaa hnei Iesu Keriso kö hna meci hune la ketre kuluse. Ame la qene Heleni hna xom matre troa ujën la hnëewekë hna hape “kuluse” tre stau·rosʹ. Ngo ame la alien la stau·rosʹ, tre, “ketre ikapa, maine sinöe pena.” Kola amamane hnyawa hnene la Tusi
Hmitrötr, The Companion Bible ka hape: “Ame la [Stau·rosʹ ] tre, thaa kolo kö a qaja la lue sinöe hna iamëkeun laka, caa ka cile meköt nge caa hna agön . . . Pëkö ngöne la qene Heleni, ene lo qene hlapa hna cinyihane ngön la [Isisinyikeu Ka Hnyipixe], la ketre mekune ka ithanatane ka hape, lue sinöe.”Ame ngöne la itre xötr ka nyimutre, hnene la itre ka cinyihan la Tusi Hmitrötr hna xome la ketre hnëewekë, matre troa qaja la ewekë hna athipi Iesu ngön. Ame la hnëewekë cili qene Heleni tre, xyʹlon. (Ite Huliwa 5:30; 10:39; 13:29; Galatia 3:13; 1 Peteru 2:24) Ame la aliene la hnëewekë cili, tre “jo” maine “ketre sine sinöe, maine tö, maine isinöe.”
Kola qejepengöne hnei Hermann Fulda jëne la ketre itus hna hape, Das Kreuz und die Kreuzigung (Kuluse Me Satauro) la kepin matre ame la hna majemine, tre, ene la troa xome la ketre sinöe nyine troa athipe la atr hna troa humuth; öni angeic, ka hape: “Pë ju hi isinöe ngöne la itre götran hna iën, matre troa athipe la itre nyine troa humuth qëmeken la ka ala nyim. Haawe, si hnene ju hi me acil e cili la ketre inatr. Athipe jë hi hune lai inatr la ka eni wathebo, lue wanakoim a hna hule draiën nge hnöthe ju hë maine jei faon pena, nge aqane tro fe hi lai a kuca kowe la lue waca hna ce hnöthe ipiën.”
Ngo ame la ka amamane hnyawa la nyipici, tre, Wesi Ula i Akötresie. Kola qaja hnei Paulo aposetolo, ka hape: “Hnei Keriso hna itö shë qa ngöne la hnëjine ne la wathebo, ke hna ahnëjinë nyidë thatraqai shë ; ke ase hë cinyihan, ka hape, Hnëjin’ asë hë la nöjei ate hna athipe ngöne la sinöe [“isinöe,” King James Version].” (Galatia 3:13) Paulo a amexeje la hna qaja ngöne Deuteronomi 21:22, 23, kola amamane hnyawa laka, thaa kuluse kö ngo sinöe hi. Pine laka, kola “hnëjin” la ketre atr jën la sinöe hna humuthi angeice ngön, haawe, thaa loi kö tro la itre Keresiano a thaipin la itre hnalapa i angatr hnene la itre iatr ka amaman la kola athipi Keriso.
Ame ngöne lo 300 lao macatre thupene la hna meci hnei Keriso, pëkö nyine anyipicin ka hape, hna majemine xome la kuluse ngöne la hmi hnene la angetre sipu selëne ka hape, itre Keresiano fe angatr. Ngo ame hë qaane lo macatre 300, hna hane hmi hnene la ketre wanaithihlë, ketre atre mus, Constantin la ëje i nyidrë; hnei nyidrë hna xome la hmi keresiano ka thoi me iup troa xome la kuluse matre nyine hmi fë. Ngacama hetre ketre mekuna i Constantin kö, ngo pëkö nyine kuca ka loi koi Iesu Keriso jëne la kuluse. Ka xulu la kuluse qa ngöne la itre ini wanaithihlë. Kola qaja hnene la itus New Catholic Encyclopedia ka hape: “Hna mama la kuluse ngöne la hneijin paatre petre kö la hmi Keresiano, me thene la qene nöj ne la itre atr laka, thaa itre Keresiano kö angatr.” Ame ngöne la itre götrane ka nyimutre, tre, hetre pengöne
la kuluse ka caasi memine la hmi kowe la dro, me itre huliwa ka sis hna majemine kuca hnene la itre wanaithihlë.Pine nemene kö matre hane jë sajuën la hatrene celë, hatren ne la itre wanaithihlë. Kolo hi matre hmaloi kowe la itre wanaithihlë troa kapa la “Hmi ne la itre ka selën ka hape, itre Keresiano fe angatr.” Ngo kola mama hnyawa pe laka, ame la troa thili kowe la itre ewekë ka nyi hatren la hmi wanaithihlë, tre, hna ahnëjinëne asë hi itre ej hnei Tusi Hmitrötr. (2 Korinito 6:14-18) Kola wathebone mina fe hnei Tusi Hmitrötr la nöjei jëne troa hmi kowe la itre idrola. (Esodo 20:4, 5; 1 Korinito 10:14) Qa ngöne lai, hetre nyipi kepin matre thaa hane kö xome hnene la itre nyipi Keresiano la kuluse ngöne la hmi i angatr. *
^ par. 1 Maine kola ajan la itre xaa ithuemacany ngöne la kuluse, wange ju la itre götrane 77-81 ne la itus Comment raisonner à partir des Écritures, hna amamane hnene la Itretre Anyipici Iehova.