MEKENE 2
Cile Hë e Hnengödrai La Baselaia
1, 2. Nemene la ewekë ka tru catre ka traqa me saze la mele ne la atr, nge pine nemene matre thatreine kö tro la atr a öhne hnei lue mek?
PANE mekune jë epuni laka kola traqa la ketre ewekë ka saze la mele ne la atr. Tru hnei atr ka melëne la ewekë cili. Ngo pane mekune jë: Maine hnei epuni ju hna hane melëne la ewekë cili, tro kö epuni a öhne la itre ewekë ka traqa ne troa saze la mel? Maine jë tha tro kö epuni a öhn, pine laka ame la itre ewekë ka akeine la itre musi hnapan lo hna fejane ngöne la itre itus, tre, itre ewekë lai tha hna öhne kö hnei nöjei atr. Nyimu ewekë ekö hna kuca ngöne la gaa co, maine ngöne la gaa sihngödr. Ngo ame pe, itre milio lao atr hna ketr hnene la itre ewekë cili.
2 Ngo tune kaa la ewekë ka tru catre ka traqa kowe la fen? Itre milio lao atr hna ketr hnene la ewekë cili. Ngo ame pe la kola traqa, tha öhne kö hnei itre atr. Easa qaja lo ijine kola acile e hnengödrai la Baselaia i Akötresie, kolo musi hna thingehnaeane hë ekö hna cilëne hnene la Mesia, mus ka troa apatrene la fene celë, laka calemi hë. (E jë la Daniela 2:34, 35, 44, 45.) Pine laka pëkö ka öhne la kola acile la musi cili, tro jë kö sa mekune ka hape, Iehova a juetrë ewekë kowe la fen? Hapeu, tha Nyidrëti pena kö lai a hnëkëne la itre hlue i Nyidrë kowe la musi cili? Tro sa ce wang.
“Tro [La Macang] a Nyihnyawane La Gojenyi Qëmekeng”
3-5. (a) Drei lo “maca ne la isisinyikeu” hna qaja ngöne Malaki 3:1? (b) Nemene la ewekë ka troa traqa qëmekene tro “la maca ne la isisinyikeu” a traqa kowe la ēnē?
3 Qaane ekö qa, hnei Iehova pala hi hna hnëkëne la itre hlue i Nyidrë kowe la ijine troa cile la Baselaia hna cilëne hnene la Mesia. Pane mekune jë së lo hna perofetane hnei Malaki 3:1: “Hana wang, ini a upe la macang, nge tro angeic’ a nyihnyawane la gojenyi qëmekeng ; nge tro ha canga traqa kowe la ēnē i nyidë lo Joxu hnei nyipunie hna thele, ene la maca ne la isisinyikeu, lo hnei nyipunie hna madin.”
4 Ame ngöne la kola eatre ngöne la hnedrai së la hna perofetan, eue la Iehova, ene la “Joxu” a traqa troa waipengöne lo angetre huliwa e celë fen ngöne la götrane hnahage ne “la ēnē i Nyidrë” ngöne la götrane u? Kola qeje pengöne hnene la hna perofetane ka hape, tro Iehova a traqa memine “la maca ne la isisinyikeu.” Kola qeje drei lai? Iesu Keriso hi, Joxu lo Mesia! (Luka 1:68-73) Ame ngöne la kola nyiqaane acili nyidrë troa Joxu, tro nyidrëti a waipengöne me nyidrawane la nöje i Akötresie e celë fen.—1 Pet. 4:17.
5 Nge drei kö lo lai ketre hna hape, “macang” hna qaja panëne ngöne Malaki 3:1? Tro lai maca cili a mama qëmekene troa nyiqaane cile la mus ne la Joxu, ene lo Mesia. Ame lo itre macatre qëmekene lo 1914, hetre ka “nyihnyawane [kö] la gojenyi” qëmekene troa acile la Joxu, lo Mesia?
6. Drei la ka huliwa ceitu memine lo hna hape, “macang” ka pane traqa ne troa hnëkëne la nöje i Akötresie kowe la itre ewekë ka troa traqa?
6 Tro la itusi celë a sa la itre hna hnyinge ngöne la kola wange la aqane trongene la mele ne la nöje i Iehova ngöne la hneijine së. Ame hë ngöne la pune la itre macatre 1800, mama pi hi qa ngöne la itre Keresiano göi ëjen, la ketre neköi lapa ne la itre atr ka nyipi lapaun. Kola atrepengöne la neköi lapa cili hnene la aqane hë angatr, Itretre Ini Tusi Hmitrötr. Ame la angetre cilë meken, tre, Charles Russell me itre sine huliwa i nyidrë, angetre huliwa ceitu memine lo hna hape, “macang.” ‘Maca’ hi lai ka tro xome trongëne la nöje i Akötresie, me hnëkë angatre kowe la itre ewekë ka troa traqa. Tro sa ce wange la foa lao aqane eatrëne hnene lai ‘maca’ la huliwa i angeic.
Kola Atrunyi Akötresie Cememine La Nyipici
7, 8. (a) Ame ngöne la itre macatre 1800, drei la itre atr ka nyiqaane qaja amamane ka hape, trengathoi la ini, tha ka meci kö la u? b) Nemene la itre xa ini ka thoi hna qaja amamane hnei Russell me itre sine huliwa i nyidrë?
7 Hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr hna thith qëmekene troa inine la Tusi Hmitrötr; ame hë la kola casi la mekuna i angatre ngöne la itre nyipi ini, angatre hi lai a ce xome itre ej, me fejan ngöne la itre itus. Ame ngöne la itre macatre ka nyimutre, itre Hmi Keresiano Göi Ëjen a etheny ngöne la götrane u; itre eje a hamëne la itre ini ka nyimutre ka xulu qa ngöne la itre nöje wanaithilë. Ame la ketre ceitune ka mama hnyawa, tre, ene la ini hna hape, tha ka meci kö la u. Ngo ame ngöne la itre macatre 1800, hnene la itre xa ka nyipi inine la Tusi Hmitrötr hna waipengöne hnyawa la ini cili, me öhne ka hape, tha ihmeku kö memine la hna qaja hnene la Wesi Ula i Akötresie. Hnei Henry Grew, me George Stetson, me George Storrs hna qaja amamane me cinyihane ngöne la itre itus ka hape, ame la ini cili, tre trengathoi Satana. a Hetre thangane fe koi Russell me itre sine huliwa i nyidrë la itre huliwa i angatr.
8 Hnene fe la Itretre Ini Tusi Hmitrötr hna wangatrehmekune ka hape, ame la itre xa ini ka ce tro memine la ini hna hape, tha ka meci kö la u, tre, ka iamenu, nge ka tria. Kolo itre ini hna hape, tro la nöjei atr ka loi a elë asë hnengödrai eë, maine pena Akötresieti a axösisine paluane la u ne la itre atr ka ngazo ngöne la ifereno. Hnei Russell me itre sine huliwa i nyidrë hna qaja amamane la itre trengathoi cili ngöne la itre zonal, me itre itus, me itre sine boroshür, me itre tarak, me itre cainöje hna fejan ngöne la itre zonal.
9. Nemene la aqane qaja amamane la Ita Ne Thup la aqane thoi ne la ini hna hape, A.I.U?
9 Ketre mina, hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr hna qaja amamane ka hape, ame la A.I.U., (Akötresie, Iesu, Uati Hmitrötr), tre ini ka thoi. Ame lo macatre 1887, hnene la Ita Ne Thup Ne Ziona hna qaja ka hape: “Tha ka jole kö la aqane qaja hnei Tusi Hmitrötr la eisapengö i Akötresie me Joxu Iesu, memine la pengöi nyidro laka tha lue trehnyiwa kö nyidro.” Thupene lai kola amamane hnene la zonale la aqane kapa hnene la itre atr me aqane hlemu la mekun hna hape, “A.I.U., lo hna hape, ca Akötresie ka köni qenön, maine alakön ngo casi hi la Akötresie. Kola mama ka hape, tha hna nyitrepene kö la ini cili hnene la Tusi Hmitrötr, nge ketre ame fe hmi, tre, ka hmulizië hnyawa ngöne la götrane u, matre ijine ka loi hi lai koi Satana troa akökötrene catrëne la itre ini ka thoi.”
10. Nemene la aqane amamane hnyawa hnene la Ita Ne Thup ka hape, 1914 la macatre ka hetre alien?
10 Tune la hna amamane hnyawa hnene la tane la zonal, Ita Ne Thup Ne Ziona Me Maca Ne Hape, Keriso Hë La, kola qaja atrune la itre hna perofetane ka amamane ka hape, Keriso hë la. Hnene la itre trejine ka cinyihane la zonale celë hna öhne ka hape, ame la hna perofetane hnei Daniela göne lo “sevene lao ijine,” tre, ka hetre pengöne ej memine lo ijine troa eatre la aja i Akötresie göne lo Baselaia ne la Mesia. Ame ngöne lo itre macatre 1870, hnei angatre hna amamane hnyawa la macatre 1914 ka hape, macatre ka nyipune lo seven lao ijin. (Dan. 4:25, MN; Luka 21:24) Ngacama ame ngöne la ijine cili, tha nyipi trotrohnine hnyawa kö la aliene la macatre cili hnene la itre trejin, ngo tha mano kö angatre cainöjëne la hnei angatre hna atre e cailo fen, nge mama pala hi la itre thangane enehila.
11, 12. (a) Drei la hnei Russell hna qaja atrun göne la itre ini hnei nyidrëti hna öhn? (b) Nemene la enyipiewekëne la huliwa hna kuca hnei Russell me itre sine huliwa i nyidrë ngöne la itre macatre qëmekene 1914?
11 Tha hnei Russell kö me itre sine huliwa i nyidrë hna selëne ka hape, qaathei angatre matre trotrohnine hnyawa jë la itre nyipici qa hnine la Tusi Hmitrötr. Hnei Russell pe hna qaja atrune la itre ka tro pa hui nyidrë. Ngo e hune la nöjei ewekë cili, Iehova Akötresie la Atre atreinë angatr, nge Atre inine la nöje i Nyidrë la itre ewekë nyine tro angatr a atre ngöne la ijine ka ijij. Eje hi laka hnei Iehova hna amanathithi Russell me itre sine huliwa i nyidrë matre troa mama pi la nyipici qa ngöne la thoi. Tro ju pë hë la itre macatre, nge kola mama ka hape, hna isa angatre matre isapengöi angatre catre memine la itre hmi Keresiano göi ëjen.
12 Nyine hain la huliwa hna kuca hnene la itre trejine cili, göi troa isigöline la itre nyipici qa hnine la Tusi Hmitrötr ngöne lo itre macatre qëmekene 1914! Hnene ekö la Ita Ne Thup ne 1 Nofeba 1917 hna qaja ka hape: “Itre milio lao atr enehila hna nuamacane qa ngöne la xou ka xulu qa ngöne la itre ini, hna hape, troa dreuthi së hnine la eë, me itre xa ini ka thoi ju kö . . . Ka ceitu la nyipici memine la hoke ne gejë laka, hna nyiqaane kukupe ekö a 40 hë lao macatre, nge kolo pala hi a kökötre catre draië uti hë la atiqane asë la fen; nge itre ka icilekeu a tupathe troa sawa, ngo kösë angatr a xome la ukewati drohnu troa ethe apatrene la tim.”
13, 14. (a) Nemene la hna kuca hnene la ‘maca’ troa nyihnyawane la gojenyine la Joxu? (b) Nemene la ini hne së hna xome qa ngöne la hna kuca hnene la itre trejin cili ekö?
13 Pane ce wange jë së la itre mekune celë: Ijije kö tro la itre hlue i Akötresieti a hmeke me treqene la ijine troa mama ka hape, Keriso hë la, nge thatreine pe angatre troa wangatrehmekune laka, isapengöi Iesu kö me Iehova, Tretretro i nyidrë? Ohea! Ketre tha tro pena kö angatre lai a hmeke e tro angatr a mekune ka hape, ame la mele së asë, tre, mele ka tha tro hmaca kö a hane mec, ngo kolo hmekuje hi lo ahnahna lai thatraqane la itretre drei Keriso ka ala xalaith. Ketre tha tro kö angatr a hnëkë maine tro angatr a mekune ka hape, Akötresieti a akötrëne paluane la itre atr hnine la ifereno. Tha sihngödri kö laka, hna nyihnyawane hnene la ‘maca’ la gojenyine la Joxu, lo Mesia!
14 Nge tune kaa fe së enehila, itre ka mele thupene hë lo lai waane hadredre lao macatre, hetre ini kö hne së hna troa hane xome qa ngöne la hna kuca hnene la itre trejin ekö? Nyipi ewekë fe tro sa hane catre e me inine la Wesi Ula i AKötresie. (Ioane 17:3) Ame la fene enehila ka thele mo, tre, kösë ka mecijine ngöne la götrane u, ngo ame së tre, kolo pala hi a kökötre catre la aja së troa xome la göxeni ngöne la götrane u!—E jë la 1 Timoteo 4:15.
“Nöjenge Fe, Tropi Qa Thei Nyido”
15. Nemene la hna öhne trongëne hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr? (Wange ju fe la ithuemacany.)
15 Hna amekötine hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr ka hape, nyipi ewekë tro angatr a trotrije la itre hmi. Ame lo macatre 1879, hna ithanatane ngöne la Ita Ne Thup la “hmi Babulona.” Hapeu, Pape jë lai hna qaja me hmi Katolik? Ngöne la itre hadredre lao macatre, hnene la hmi Porotesta hna qaja la hmi cili ka hape, celë hi lo “Babulona” hna qaja e hnine la Tusi Hmitrötr. Ngo, hna öhne trongëne pe hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr ka hape, ame la nöjei hmi Keresiano Göi Ëjen asë, tre, itre eje hi la hna hëne enehila ka hape, “Babulona.” Pine nemen? Pine laka angatr asë hi a hamëne la itre ini ka thoi tune la hne së hë hna ce wange e caha. b Ame hë e thupen, kola ha qaja mekötine e hnine la itre itusi së la nyine troa kuca hnene la itre ka hni ka nyipici nge ka hmi pala kö ngöne la itre hmi Babulona.
16, 17. (a) Nemene la aqane upe la itre atr hnene la hnaakönine uke itus L’Aurore du Millénium memine la Ita Ne Thup troa lö trije la itre hmi? (b) Pine nemene matre hna wanga hmalohmaloeëne lo itre ithuemacanyi hna pane hamën? (Wange ju la ithuemacany.)
16 Ame lo 1891, hnene la hnaakönine uke itus, L’Aurore du Millénium, hna qaja ka hape, ase hë Akötresie nuetrije la Babulona enehila me hape: “Hna nuetrije asë hë la itre Hmi Keresiano Göi Ëjen.” Nge eje a sisedrëne ju me hape, ame asë hi la itre ka “tha kapa kö la itre ini me huliwa ka thoi, tre, loi e tro angatr a lö trije itre ej.”
17 Ame lo Januare 1900, hnene la Ita Ne Thup hna hamëne la ketre ithuemacanyi kowe la itre ka tha qeje fenesi pala kö qa ngöne la itre Hmi Keresiano Göi Ëjen. Angatr a sei kepine la aqane ujë i angatr, me hape: “Ame koi eni, ame asë hi la itre nyipici qa hnine la Tusi Hmitrötr, hnenge asë hi hna kapa, nge hna e draine pe hi la ijine tro ni koi uma hmitrötr.” Önine la tane mekune ka hape: “Ngo meköti kö troa ca waca e koho hnine Babulona, nge ca waca e trön? Hapeu, celë hi aqane idrengethenge lai, . . . idrengethenge hna kapa hnei Akötresie? Ohea. Ame lai atr [ene la ka hmi], tre, hnei angeice hna sisiny kowe la hmi qëmekei nöjei atr, haawe, tro angeice lai a melëne la itre hna amekötine hnei hmi uti hë la tro angeic. . . a qeje fenesi hnyawa qëmekene la itre atr, maine troa köletrije pena la ëje i angeic qa ngöne la hmi.” Ngöne la itre macatre thupene lai, kolo pala hi a mama hnyawa la hna amekötine cili. c Nyipi ewekë tro la itre hlue i Iehova a nuetrije hnyawa la hmi ka thoi.
18. Pine nemene matre nyipi ewekë kowe la itre atr troa trotriji Babulona Atraqatr?
18 Maine tha hna amexeje lapane ju ka hape, troa trotriji Babulona Atraqatr, hapeu, tro jë kö Keriso, lo Joxu hna xötrei acil a hetrenyi la ketre lapa hna hnëkëne hnyawa, ene la itre hna iën e celë fen? Ohea, pine laka itre Keresiano hmekuje hi la hna nuamacane qa hnine la Babulona la itre ka troa nyihlue i Iehova “ngöne la u me nyipici.” (Ioane 4:24) Nge hapeu enehila, ka xecie hnyawa pala kö koi së la enyipiewekë la troa ananyine la hmi ka thoi? Loi e tro pala hi sa drengethenge la hna amekötine celë: “Nöjenge fe, tropi qa thei nyido”!—E jë la Hna Amamane 18:4.
Icasikeu Ne Atrunyi Akötresie
19, 20. Nemene la aqane ithuecatrene la itre hlue i Akötresie hnene la Ita Ne Thup troa ce icasikeu ne atrunyi Akötresie?
19 Hna amekötine hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr ka hape, tro la itre ka hmi nyipici a ce icasikeu ngöne la ketre göhnë ka ijij, troa atrunyi Akötresie. Tha tro hmekuje kö la itre nyipi Keresiano a tro trije la hmi thoi, ngo nyipi ewekë catre fe tro angatr a hane kuca la itre huliwa ne la nyipi hmi. Qaane lo itre pane Ita Ne Thup, kolo fe hi lai a ithuecatrene la itre ka e troa icasikeu göi troa atrunyi Akötresie. Haawe, ame lo Julai 1880, hnei Charles Russell hna cinyihane la hnei nyidrëti hna öhne ngöne la kola cile fë cainöje ngöne la itre nöj ka hape, tru la itre ithuecatre hna kapa qa ngöne la itre icasikeu ka nyimutre. Thupene lai, hnei nyidrëti hna ithuecatrene la itre ka e troa qaja jëne cartes postales la aqane kökötre i angatre ngöne la götrane u; nge ame itre xan, hna cinyanyin ngöne la itre zonale ne la nöj. Göi nemen? “Loi e troa atre . . . La aqane amanathithi epuni hnene la Joxu jëne la hnei epuni hna catre ce icasikeu memine la itre ka ce thawa me epuni la lapaun.”
20 Ame lo 1882, kola mama la ketre tane mekune hnine la Ita Ne Thup, hna hape, “Ce Icasikeu Jë.” Eje a ithuecatrene la itre Keresiano tro pala hi a icasikeu “göi troa ithawakeune la lapaun, me ithuecatrekeu, me hamë ixatuakeu.” Önine eje fe: “Tha nyipi ewekë kö troa hetre atrein, maine ka qa hna kuca la itre ini ka tru. Ngo loi pe troa isa traqa fë Tusi Hmitrötr, me pepa, me pen, me nöjei tus hna hetrenyi göi troa ithel e hnine la Tusi Hmitrötr. Iëne jë la ketre topik; sipone jë la ixatua ne la uati hmitrötr matre troa trotrohnine ej, thupene lai, e jë, me mekun, me iwangekeune jë la itre xötr, nge eje hi laka, tro la uati hmitrötre a xometrongë epuni kowe la nyipici.”
21. Nemene la tulu hna amamane hnene la ekalesia ne Allegheny, Pennsylvanie, göne la itre icasikeu me aqane ithupëne la itre mamoe?
21 Hna hnen la Filial ne la Itretre Ini Tusi Hmitrötr e Allegheny, Pennsylvanie, Etazini. Ame e cili, hnei angatre hna amamai tulu ka loi; hnei angatre hna ce icasikeu, kola xötrethenge la eamo ngöne Heberu 10:24, 25. (E jë.) Ame hë e thupen, kolo hmaca mekune hnei Charles Capen ketre trejine ka qatre hë, la nyidrëti a lapa sine la itre icasikeu cili lo kola nekönatr. Öni nyidrë: “Mekune pala kö ni la ketre xötre hna peidrën ngöne la ngöne uma ne asabele. ‘Casi hi la ate Ini nyipunie, ene Keriso ; nge ite tejine asë nyipunie.’ Ketre xötre lai ka mama cile pala hi koi ni—tha sisitria kö la itre hene ne hmi hune la itre xa ka hmi hnine la nöje i Iehova.” (Mat. 23:8) Mekune pala fe hi Charles Capen la itre ithuecatre qa ngöne la itre icasikeu, me aqane keukawane itre ej, me aqane catre i Charles Russell troa thupëne la nöjei atrene la ekalesia.
22. Nemene la aqane ujë ne la itre ka hmi nyipici kowe la ithuecatre hna hamën göi troa sine la itre icasikeu, nge nemene la ini koi së?
22 Hnene la itre ka hmi nyipici hna xötrethenge la tulu cili memine la eamo hna hamën. Hna eköthe la itre ekalesia ngöne la itre xa götrane ka tune Ohio me Michigan, nge thupene lai ngöne la götrane Ailopi Ne Amerika asë, memine la itre xa nöje ju kö. Pane mekune jë së: Tro kö la itre ka hmi nyipici a hnëkë hnyawa kowe la ijine Keriso hë la, nge tha ka hane pe angatre drengethenge la eamo göi troa ce icasikeu ne atrunyi Akötresie? Ohea! Tune kaa fe së enehila? Nyipi ewekë tro fe sa catre sine lapane la itre icasikeu, me thele troa ce atrunyi Akötresie, me ithuecatrekeu ngöne la götrane u.
Aqane Catre Cainöj
23. Nemene la aqane amamane hnyawa hnene la Ita Ne Thup la enyipiewekëne tro la itre hna iën asë a cainöjëne la nyipici?
23 Hna amekötine hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr ka hape, qa ne la itre hna iëne asë troa cainöjëne la nyipici. Hanawange la hna qaja ngöne lo Ita Ne Thup lo 1885: “Tha tro pi kö sa thëthëhmine laka ame la nöjei trejine hna iën, tre, kola ië angatre göi troa cainöj (Is. 61:1), hna hë angatre troa xome la huliwa ne cainöj.” Hanawange lo ithuecatre ngöne lo zonale ne 1888: “Tha sihngödri hmaca kö la hnëqa së . . . Maine tro sa wange sixane ej, me thele kepin, easë hi lai a amamane ka hape, easë la itre hlue ka witri maine geny, nge ka tha ijije kö troa hane ketre hna iën.”
24, 25. (a) Nemene la aqane thuecatrene Russell me itre sine huliwa i nyidrë la itre ka hmi nyipici troa cainöj? (b) Nemene la aqane qeje pengöne hnene la ketre pionie la huliwa i angeic?
24 Hnei Charles Russell me itre sine huliwa i nyidrë hna ithuecatre kowe la itre ka hmi nyipici troa cainöj. Hnei angatre fe hna kuca la itre tarak qene Papale hna hëne ka hape, ‘Tarak Ne La Itretre Ini Tusi Hmitrötr’ (nge hna hëne e thupen ka hape, Old Theology Quarterly). Kola kapa itre eje hnene la itre ka e la Ita Ne Thup, me tro fë gufane kowe la itre atr.
Loi e tro sa isa sipu waipengö së me hape, ‘Huliwa ne cainöje kö la ka sisitria ngöne la meleng?’
25 Ame lo itre ka saene kowe la huliwa i Akötresie o drai, tre, hna hë angatr enehila ka hape, itre pionie. Charles Capen, la ketre e angatr, kolo hne së hna ce ithanatane hë. Ame hë e thupen, nyidrëti a mekune hmaca me hape: “Hnenge hna xome la itre imap hna kuca hnene la Institut d’études géologiques des États-Unis göi troa huliwane la teritoare e Pennsylvanie. Kola amamane hnene la itre imap cili la nöjei gojeny, me aijijë ni troa trongëne la nöjei götrane la nöj. Thupene köni drai ne trongëne ni la nöj troa xome la itre komad [wenge itus, Études des Écritures], eni pë hë a nyithupene ju la ca ikatr hna hule hnei hos troa hamëne trongëne la itre itus. Hnenge hna majemine cile trootro me hane meköle thene la itre ka eëny. Itre ijine lai xalaithe catre hi la loto.
26. (a) Pine nemene matre nyipi ewekë tro la itre hlue i Akötresie a eatrëne la huliwa ne cainöj? (b) Nemene la itre hnyinge ka loi nyine tro sa sipu waipengö së?
26 Kola eatre la itre huliwa ka tru cili hnei hna catr. Maine patre ju la itre hna amekötine troa cainöj, hapeu, tro kö la itre nyipi Keresiano a hnëkë angatre kö kowe la musi Keriso? Ohea! Ame la huliwa cili, tre, tro hmaca kö ej a nyipi ewekë catre ngöne la ijine Keriso hë la. (Mat. 24:14) Tro la itre hlue i Akötresie a hnëkë angatre hnyawa matre tro la huliwa cili a sisitria ngöne la mele i angatr. Loi e tro fe së enehila a sipu waipengö së, me hape: ‘Ka sisitria catre fe kö la huliwa ne cainöje ngöne la meleng? Eni fe kö a kuca la hnenge hna atreine göi troa kuca la huliwa cili?’
Ase Hë Acile la Baselaia i Akötresie!
27, 28. Nemene la hna meköle goeëne hnei Ioane aposetolo? Nemene la aqane ujë i Satana me itre dremoni angeice la kola acile la Baselaia?
27 Haawe, traqa ha la macatre 1914 hna lapa treqen. Tune lo hne së hna ce wange hë ngöne la qaane la mekene celë, pëkö atr ka öhne la itre ewekë ka tru nge ka traqa ha e koho hnengödrai. Ngo ame pe hnei Ioane aposetolo hna nyihatrene la itre ewekë cili göi troa qeje pengöne itre ej. Pane mekune jë së: Ioane a goeëne “la haten’ atraqat” e hnengödrai. “Föe” i Akötresie, ene la organizasio i Nyidrë e hnengödrai, a lapa treqene troa hnahone la nekö trahmany. Kola qaja ka hape, saqe catre hë matre tro lai hna nyihatrene hnene lai nekönatre a “musinëne la nöjei nöje asëjëihë hnene la wameuce fao.” Ase jë hi hnahon, nge kolo fe hi a “kapa la nekö i nyido koi Akötesie, ngöne la therone i [N]yidë.” Aqane ewekë atraqatre qaa hnengödrai a qaja ka hape: “Traqa ha enehila la mel, me men, me baselaia i Akötesi shë me musi ne la Keriso i nyidë.”—Hna ama. 12:1, 5, 10.
28 Eje hi laka, hnei Ioane hna meköle goeëne la kola acile la Baselaia Ne La Mesia. Ketre ewekë lai ka tru, nge ka lolo, tha hna kapa pe hnei nöjei atr. Hnei Satana me itre dremoni angeic hna isi memine la itre angela ka mele nyipici, itre ka lapa fene la musi Mikaela, ene Keriso. Nemene ju hë la pun? Hna cinyihane ka hape: “Ame hna helënepi la drakona atraqat ; celë hi une ekö, ëjene Diabolo nge Satana, ate amenune la fene hnengödrai asëjëihë ; hna helë nyëne pi kowe la fene hnengödrai nge hna ce helë nyëne me ite angela i nyën.”—Hna ama. 12:7, 9.
29, 30. Thupene la hna acile la Baselaia ne la Mesia, nemene la itre ewekë ka traqa (a) e celë fen? (b) me e hnengödrai?
29 Nanyi pala kö matre traqapi kowe la 1914, nge hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr hna qaja ka hape, troa nyiqaane la ketre hneijine ka jolejole ngöne la macatre cili. Ngo tha ase kö angatre mekune ka hape, ame la hnei angatre hna qaja, tre, troa eatre hnyawa. Tro lai a catrehnine catre la aqane tro Satana a ajojezine la itre atr, tune la hna meköle goeëne hnei Ioane, kola hape: “Ekölö hi ni la hnadro me hnagejë ! qa ngöne la hna utipi koi nyipunie la diabolo ka tru tenge elëhni, ke trotrohninë hë nyëne laka xoxopate pe hi la ijine i nyën.” (Hna ama. 12:12) Ame lo 1914, kola nyiqaane lo pane isi ka tru e cailo fen, nge kola nyiqaane mama ngöne la fen asë la hatren laka Keriso hë la. Kolo hi a nyiqaane la “ite drai hnapin” ne la fene celë.—2 Tim. 3:1.
30 Ngo, madrine pe e koho hnengödrai. Ase hë helëne trije palua Satana me itre dremoni angeic. Önine la tusi Ioane ka hape: “Qa ngöne lai madinejë, nöjei hnengödrai, me angete lapa ngön’ it’ ej.” (Hna ama. 12:12) Ase hë nyidrawane la hnengödrai, nge cile fe hë Iesu troa Joxu hune la theron, ijije hë tro la Baselaia Ne La Mesia a kuca la huliwa ne ej thatraqane la nöje i Akötresie e celë fen. Nemene la huliwa nyine tro ej a kuca? Tune lo hne së hna wange hë ngöne la qaane la mekene celë, tro Keriso, lo “maca ne la isisinyikeu” a pane nyidrawane la itre hlue i Akötresie e celë fen. Kola hapeue lai?
Ketre Ijine Itupath
31. Nemene la hna ahnithe hnei Malaki göi ijine nyidrawa, nge nemene la aqane eatre lai? (Wange ju fe la ithuemacany.)
31 Hnei Malaki hna perofetane hë ka hape, ame la ijine nyidrawa, tre, tha ijine ka hmaloi kö. Hnei angeice hna cinyihane ka hape: “Dei la ate troa xomi hnine la drai ne traqa nyidë ? nge dei la ate troa cile e mamapi nyidë ? ke nyidëti a tune la e ne la ate deu fao, me tune la sope ne la ate hne ixet.” (Mal. 3:2) Drei la enyipicine la itre ithanata celë! Qaane lo 1914, kola cile hnene la itre hlue i Akötresie kowe la wenge itupath ka tru me akötr ka traqa itrai. Ame ngöne la ijine Pane Isi Ka Tru, ala nyimu la Itretre Ini Tusi Hmitrötr hna axösisin, me akalabusin. d
32. Nemene la jole e hnine la organizasio ka akötrëne la hni ne la itre hlue i Akötresie thupene lo 1916?
32 Ame ngöne lo ijine cili, hetre gomegome fe e hnine la organizasio. Ame lo 1916, kola meci hnei Charles Russell nge 64 lao macatre i nyidrë, nge ala nyimu la itre hlue i Akötresie hna akötrëne la hni, nge ka luelu. Mama pi hi jëne la meci nyidrë ka hape, ala nyimu qaathei angatre la itre ka xötrethenge atr. Ngacama tha aja i Charles Russell fe kö troa atrunyi nyidrë, ngo ala nyimu kö la itre ka atrunyi nyidrë. Ala nyimu la ka mekune ka hape, tha tro hmaca kö a mama la itre nyipici, ke meci hë nyidrë, nge ame itre xan, angatr a cile kowe la itre hna amekötin hnene la organizasio. Hnene la aqane ujë cili hna aciane la iamenumenu, me thi lapa e hnine la organizasio.
33. Nemene la aqane tupathe la itre hlue i Akötresie hnene la itre hnei angatre hna trengeneun?
33 Ame la ketre itupath, tre, kolo itre ewekë hna trengeneun menun. Ngacama hnene la Ita Ne Thup hna amamane hnyawane ka hape ame 1914, tre macatre ne kola nyipune la Hneijine i Angetre Ethen, ngo tha trotrohine kö la itre trejine la ewekë ka troa traqa la macatre cili. (Luka 21:24) Angatr a mekune ka hape ame lo 1914, tro Keriso a xome hnengödrai eë la föi nyidrë, ene la lapa ne la itre hna iën matre ce musi me nyidrë. Tria ju kö la hnei angatre hna trengeneun. Ngöne la pune lo 1917, kola qaja hnene la Ita Ne Thup ka hape, troa umuthe la 40 lao macatre ne menu ngöne la itre pane treu ne la macatre 1918. Ngo tha nyipune ju kö la huliwa ne cainöj. Kolo jë petre hi ka hape, catrehnine jë thupene la macatre cili. Kola qaja hnene la zonal ka hape, troa umuthe la hneijine menu, ngo tro pala kö a hetre hneijine hle munën. Ngo, ala nyimu la itre ka hmaca troa nyihlue i Iehova, ke, tru la wesitre i angatr.
34. Nemene la itupath ka tru ka traqa lo 1918, nge pine nemen matre kola mekune hnene la Itre Hmi Keresiano Göi Ëjen ka hape, patre hë maine “meci” hë la nöje i Akötresie?
34 Hna traqa la ketre itupath ka tru lo 1918. Hna umë J Rutherford, atre nyihnai Russell troa xomiujine la nöje i Akötresie, me sevene lao trejine trene hnëqa. Hna akootrë angatr, nge thupene lai amekötine jë hë laka, tro angatr a lapa kalabus koi itre macatre ka nyimutre ngöne la kalabus e Atlanta, Géorgie, Etazini. Kösë ae hë la huliwa ne la nöje i Akötresie. Ala nyimu qaathene la itre hene ne Hmi Keresiano Göi Ëjen la ka madrin. Kola mekune hnei angatre ka hape, e akalabusine hë la “itre he” me thinge la Bethela e Brooklyn, me apëne la huliwa ne cainöj e Amerika me e Erop, tro hë lai a patre la Itretre Ini Tusi Hmitrötr kösë “meci hë” nge tro hë angatr a lapa tingeting. (Hna ama. 11:3, 7-10) Tria catre la aqane mekuna i angatr!
Mele Hmaca Ha!
35. Pine nemene matre nue jë Iesu la itre itupath troa traqa kowe la itretre drei nyidrë, nge nemene la hnei nyidrëti hna kuca matre troa xatua angatr?
35 Thatre kö la itre ka ithupëjia me nyipici laka, hnei Iesu hna nue la itre itupath matre traqa kowe la itre hlue i Akötresie, ke, ijine Iehova hi lai a lapa ceitu me Atre “deuthe me nyidrawane la sileva.” (Mal. 3:3) Xecie hnyawa koi Iehova me Hupuna i Nyidrë, ka hape, tro la itre ka mele nyipici a wië nge troa nyidrawa angatre hnyawa qa hnine la itre itupath, matre hnëkë angatre hnyawa thatraqane la huliwa ne la Joxu. Qaane lo 1919, hnene la uati hmitrötre i Akötresie hna kuca la ketre ewekë hna thatreine trotrohnine hnene la itre ithupëjia. Mele hmaca ha la itre ka mele nyipici! (Hna ama. 11:11) Ame ngöne la ijine cili, hnei Keriso hna eatrëne hnyawa la götrane ka sisitria ne lo hatren ne la itre drai ne la pun. Hnei nyidrëti hna acile “la hlue ka nyipici me ka inamacan,” ketre lapa ka co ne la itre hna iën, angetre xomiujine la nöje i Akötresie göi troa thawa la xeni ne la u ngöne la nyipi ijin.—Mat. 24:45-47.
36. Nemene la ka amamane ka hape, mele hmaca ha ngöne la götrane u la nöje i Akötresie?
36 Ame lo 26 Maac 1919, kolo hmaca ha nue J Rutherford me itre sine huliwa i nyidrë qaa kalabus. Goi hnëkëne ju fe kö la ketre asabele lai treu Semitrepa cili. Hetre itre ewekë hna hnëkën göi troa nyiqaane la hnaaluene zonal, hna hëne ka hape L’Âge d’Or, nyine nyi sinatrongene la Ita Ne Thup, nge hna hnëkëne göi troa tro fë trongëne ngöne la hna cainöje trootro. e Ame ngöne la macatre cili, kola mama fe la pane tus hna hape, Bulletin, hna hëne enehila ka hape, Huliwa Ne Baselaia. Qaane lo kola xötrei kuca, eje la ka ithuecatre ngöne la hna cainöje trootro. Qaane lo 1919, ame la huliwa hna wangatrune catrën, tre, ene la troa cainöje trootro ngöne la itre hnalapa.
37. Itre macatre thupene 1919, nemene la aqane mele hnihni ne la itre xa atr?
37 Huliwa ne cainöje trootro la ka nyidrawane pala hi la itre sine huliwa i Keriso, ke, ame la huliwa cili, tre hna xele ma kuca hnene la itre ka pi tru, me pi mama. Ame ange ka xel, hnei angatre hna trotrije la itre ka mele nyipici nge ka catre cainöj. Itre macatre thupene 1919, hnene la itre ka mele hnihni hna wesitr me nyiqaane ixöjetrij, me kuca la itre itus nyine sili trengathoi, goi ce xöle fe angatre memine la itre ka xele ma wange la itre hlue i Iehova.
38. Nemene la hna anyipicine koi së hnene la aqane catre me hun hnene la Itretre drei Keriso e celë fen?
38 Ngacama hna akötrëne ju hë la itretre drei Keriso e celë fen, ngo hnei angatre pala hi hna cile catr, me kökötre lolo ngöne la götrane u. Hnene la aqane catre me hune i angatre hna anyipicine ka hape, musi hë la Baselaia i Akötresie! Ame laka hune jë la itre atr ka tha pexej hui Satana me fene celë ka ngazo, tre, hnene hmekuje hi la ixatua me manathith qaathei Akötresie jëne la Hupuna i Nyidrë memine la Baselaia ne la Mesia!—E jë la Isaia 54:17.
39, 40. (a) Nemene la itre pengöne la itus? (b) Nemene la thangane koi epuni qa ngöne la hna inine la itusi celë?
39 Tro sa ce wange ngöne la itre mekene ka troa xulu, la hna kuca ha e celë fen hnene la Baselaia i Akötresie qaane lo kola hnahone e hnengödrai, a ca hadredre lao macatre hë enehila. E ca xötre mekene ne la itus, eje a qaja la ca götrane huliwa hna kuca hnene la Baselaia e celë fen. E ca mekene tus, hetrenyi la itre mekun hna eköhagen nyine ce wang, nyine troa isa xatua së troa atrehmekune laka, ka mele e kuhu hni së la Baselaia i Akötresie. Ame hë ngöne la itre mekene ka umuthe la itus, tro sa ce ithanatane la ka troa traqa ngöne la ijine tro la Baselaia a apatrene trije la itre atr ka ngazo, me acile la paradraiso e celë fen. Nemene la aqane tro epuni a kepe thangane qa ngöne la hna inine la itusi celë?
40 Satana a ajane troa angazone la lapaune i epuni kowe la Baselaia i Akötresie. Ngo aja i Iehova troa acatrene la lapaune i epuni matre troa thupë epun, nge matre troa hetre trenge catre i epun. (Efe. 6:16) Haawe, eahuni a thuecatre i epuni troa thith qëmekene troa inine la itusi celë. Loi e isa hnyinge jë së ka hape, ‘Ka mele kö e kuhu hninge la Baselaia i Akötresie?’ Maine eje hi ka hape, ame enehila, tre, ka mele hnyawa eje koi epun, tro epuni elanyi lai a cilë göline la Baselaia cili ngöne la ijine tro la nöjei atr a goeëne laka, cile hë ej, nge eje la ka mus!
a Maine epuni a aja ithuemacanyi göi Grew, me Stetson, me Storrs, wange ju la itus Les Témoins de Jéhovah, prédicateurs du Royaume de Dieu, götrane 45-46.
b Ngacama hna trotrohnine hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr la enyipiewekëne la troa trotrije la itre hmi ka nyi sineene la fen, ngo ngöne la itre macatre ka nyimutre, hnei angatre pala hi hna xome ceitune me itre trejin la itre atr ka qaja ka hape, mejiune fe hi angatre kowe la thupene mel me ka hane mekune ka hape, itre hlue i Akötresieti fe angatr, ngo ame pe tha ijije petre kö troa hë angatre ka hape, Itretre Ini Tusi Hmitrötr.
c Nango sihngödri ekö la itre ithuemacanyi cili, pine laka, hna mekune ka hape, ame itre ej, thatraqane hmekuje hi la hna axöe mamoe ka ala xalaith, ene lo 144 000. Tro sa ce wange ngöne la mekene 5 ka hape, qëmekene lo 1935, hna mekune ka hape, ame lo “ka ala nyimu atraqat” hna qaja ngöne Hna Amamane 7:9, 10, tre, itre atrene fe la itre Hmi Keresiano Göi Ëjen, itre ka tro fe a elë hnengödrai eë ceitu me hnaaluene lapa; edrö i angatre lai troa ce me Keriso elanyi ngöne la ijine traqa la pun.
d Ame lo Semitrepa 1920, hna hnëkëne la ketre zonal L’Âge d’Or (aqane hëne ekö la Réveillez-vous !) göi troa amamane la nöjei pengöne iaxösisi hna kuca ngöne la ijine isi e Kanada, me Agele, me Alema, me Etazini; ame itre xa itupath, tre, kola athixötrë së. Ngo, tha hna tune kö ekö qëmekene la pane isi ka tru; xalaithe catre hi la itre itupath ka tune lai.
e Ngöne la itre macatre ka nyimutre, hna kuca la Ita Ne Thup thatraqane hmekuje hi la itre atrene la hna axöe mamoe ka ala xalaith göi troa acatrene la lapaune i angatr.