MEKENE 20
Huliwa Ne Ixatua
1, 2. (a) Nemene la jole hna cile kow hnene la itre Keresiano ne Iudra? (b) Nemene la hna kuca kowe la itre trejine ne Iudra nge ka ketr la hni angatr?
AME lo 46 M.K., hna lepi Iudra hnei jiin. Pëhë thupene a ne la itre trejine ne Iudra, ke tru catre pala ha la thupene xen. Atraqatre la mecijine thei angatr, nge easenyi catre hë matre pë hnyawa pi nyine xen. Nge, ame e cili, angatr a öhne la aqane hnimi angatre hnei Iehova, tha ase fe kö la itre xa Keresiano ekö hane melëne la ewekë cili. Nemene la ewekë ka traqa?
2 Hna drenge atrune hnene la itre trejine ne Anetioka e Suria, la akötre ne la itretre Iudra ka hmi Keresiano e Ierusalema me e Iudra. Ame hnei angatre hna ithingë mani thatraqane la itre sine hmi angatr. Hnei angatre hna iëne la lue trejine trahmanyi ka maca thei angatr, Banaba me Saulo, troa tro fë la itre ixatua kowe la itre qatre thup ne la ekalesia e Ierusalema. (E jë la Ite Huliwa 11:27-30; 12:25.) Pane mekune jë la aqane ketr la hni ne la itre trejine ne Iudra hnene la ihnimi ne la itre trejine ne Anetioka!
3. (a) Nemene la aqane nyitipune la tulu ne la itre Keresiano ne Anetioka ekö hnene la itre hlue i Akötresie enehila? Hamëne jë la ketre ceitun. (Wange ju fe la itre mekune hna eköhagen, “Pane Ixatua Ka Tru Hna Kuca Ngöne La Hneijine Së.”) (b) Nemene la itre hnyinge nyine tro sa ce wange ngöne la mekene celë?
3 Ame lai ewekë ka traqa ekö lo hneijine ne la itre pane Keresiano, tre celë hi pane ixatua hna kuca lai hnene la itre Keresiano qa ngöne la ketre nöje kowe la ketre nöj. Ame enehila, easa xötrethenge la tulu ne la itre trejine ne Anetioka ekö. Ame la easa drenge ka hape, hetre itre trejine hna lepe hnei hulö ngöne la ketre götran, haawe, easë fe hi lai a hane ixatua. a Maine aja së troa trotrohnine ka hape, ame la itre ixatua hna kuca, tre casi hi memine la itre xa götrane la huliwa i Akötresie, loi e tro sa pane ce wange la köni hnyinge celë: Pine nemene matre easa xome la huliwa ne ixatua ceitu me ketre huliwa i Akötresie? Nemene la itre kepine matre kuca jë së la huliwa ne ixatua? Nemene la thangane koi së qa ngöne la hne së hna hane ixatua?
Kepine Matre “Huliwa Ka Hmitrötr” La Huliwa Ne Ixatua
4. Nemene la hnei Paulo hna qaja kowe la angetre Korinito göne la huliwa i Akötresie?
4 Ame ngöne la hnaaluene itusi Paulo koi angetre Korinito, hnei angeice hna qaja ka hape, ka lue pengön la huliwa i Akötresie. Maine nyipici laka, hna cinyihane la tusi Paulo thatraqane la itre hna iën, ngo thatraqane mina fe la “ite xa mamoe.” (Ioane 10:16) Ame la ketre götrane la huliwa së koi Akötresie, tre, ene la “huliwa ne iloi,” kola qaja la huliwa ne cainöj, me huliwa ne ini. (2 Kor. 5:18-20; 1 Tim. 2:3-6) Ame la ketre götrane la huliwa, tre kola qaja la troa “xatuane” la itre trejin tune la hna amamane hnei Paulo. (2 Kor. 8:4) Ame la hnaewekë hna hape, “huliwa ne iloi” me “xatuane” tre, hna ujën asë hi qa ngöne la qene Heleni, hna hape diakonia, kola hape, huliwa. Nemene la aliene lai koi së?
5. Nemene la hna amamane jëne la itre ithanata i Paulo ka hape, ame la huliwa ne ixatua, tre ketre huliwa i Akötresie?
5 Ame la Paulo a xome la ca hnaewekë göne la lue huliwa celë, tre angeice hi lai a amamane ka hape, ame la huliwa ne ixatua, tre nyine tro fe a eatrëne ngöne la ekalesia tune la itre xa huliwa i Akötresie. Hnei angeice hë lo hna qaja ka hape: “Isa pengöne kö la nöjei ahnahna . . . Nge isa pengöne kö la ite hna qâ, ngo casi la Joxu . . . kola kuca asë lai hnene la uati ka cas.” (1 Kor. 12:4-6, 11) Haawe, ame koi Paulo, itre “huliwa ka hmitrötr” asë hi la nöjei huliwa ne la ekalesia. b (Rom. 12:1, MN, 6-8) Tha tro kö së lai a sesëkötre la Paulo a xome la traeme i angeic troa “nyi hlue ne la ite ka hmitöt.”—Rom. 15:25, 26.
6. (a) Tune la hna qaja hnei Paulo, pine nemene matre ketre huliwa i Akötresie la huliwa ne ixatua? (b) Qeje pengöne jë la aqane eatrëne la huliwa ne ixatua e cailo fen enehila. (Wange ju la itre mekune hna eköhagen, “E Lepi Së Jë Hnei Hulö!”)
6 Hnei Paulo hna xatuane la angetre Korinito troa trotrohnine la kepine matre ame la huliwa ne ixatua, tre ketre igötranene fe la itre huliwa i angatre koi Akötresie. Tro sa pane ce wange la mekune celë: Itre Keresiano a kuca lai, ke angatr a ‘denge thenge la maca ka loi Keriso.’ (2 Kor. 9:13) Haawe, hnene laka hetre ajane la itre Keresiano troa trongëne la itre ini Keriso, angatr a xatuane ju la itre sine hmi angatr. Öni Paulo, ame la itre huliwa ka loi hnei angatre hna kuca thatraqane la itre trejin, tre, hatrene hi “la ihnimi gufa i Akötesie ka nyipi atraqate.” (2 Kor. 9:14; 1 Pet. 4:10) Celë hi matre hnene la Ita Ne Thup ne 1 Diseba 1975 hna qaja la ixatua hna hamëne hnene la itre trejine me hape: “Loi e troa eje koi së ka hape, ka tru koi Iehova Akötresie me Iesu Keriso la pengöne huliwa cili.” Nyipici, ketre huliwa ka hmitrötr la huliwa ne ixatua.—Rom. 12:1, 7; 2 Kor. 8:7; Heb. 13:16.
Huliwa Ne Ixatua Me Itre Alien
7, 8. Nemene la pane aliene la huliwa ne ixatua? Qeje pengöne jë.
7 Nemene la itre kepine matre kuca jë së la huliwa ne ixatua? Hnei Paulo hna sa la hnyinge celë ngöne la hnaaluene tusi angeic kowe la angetre Korinito. (E jë la 2 Korinito 9:11-15.) Ame ngöne la itre xötre celë, Paulo a qaja atrune la köni kepine qa ngöne la hna “huliwane la huliwa celë,” ene la huliwa ne ixatua. Tro sa pane ce wange la hnapan.
8 Ame la pane kepin, tre, huliwa ne ixatua a atrunyi Iehova. Hnene la faifi lao xötre hna qaja e caha hnei Paulo kowe la itre trejin hna amamane la aqane qaja atrunyi Iehova Akötresie. Paulo a amexeje koi angatre la “nyine aciane la ole koi Akötesie” memine la “nyine amanane la ole atraqate koi Akötesie.” (Xötre 11, 12) Angeice fe a qaja kowe la itre Keresiano la aqane “atrunyi Akötesie,” me aqane atrune “la ihnimi gufa i Akötesie” jëne la huliwa ne ixatua. (Xötre 13, 14) Nge Paulo a nyipune la mekuna i angeic göne la huliwa ne ixatua me hape: “Ole koi Akötesieti.”—Xötre 15; 1 Pet. 4:11.
9. Hnauëne laka saze pi hi la mekunane la itre atr hnene la huliwa ne ixatua? Hamëne jë la ketre ceitun.
9 Tui Paulo, itre hlue i Akötresie enehila a waipengöne la huliwa ne ixatua ceitu me itre aqane troa atrunyi Iehova, me aqane troa alolone la itre ini Nyidrë. (1 Kor. 10:31; Tito 2:10) Kola mama laka, huliwa ne ixatua a xometrije la itre mekune ka tria hna qaja göi Iehova me göi Itretre Anyipici Nyidrë. Drei la ketre ceitun: Hnene la ketre föe ka mele ngöne la ketre götrane hna lepe hnei wene hna cinyihane hune la qëhnelö i eaho ka hape: “Itretre Anyipici Iehova, The Fenafena Kö.” Ame hë e ketre drai, eahlo a öhne la kola nyidrawane la ketre uma hnene la itre ka huliwa ne ixatua qëmekene la hnalapa i eahlo. Tro ju pë hë la itre drai, nge mama ha koi eahlo la elolone la thiina ne la itre ka huliwa; eahlo pë hë a tro jë troa thele ithanata me angatr. Ame la eahlo a atre ka hape, Itretre Anyipici Iehova angatr, eahlo a sesëkötre me hape, “Ngazo la thiinange koi epun.” Ame hë e thupen, eahlo ha huletrije pi lo hna cinyihan hune la qëhnelö.
10, 11. (a) Nemene la itre ceitune ka amamane ka hape, hne së hna eatrëne la hnaaluene aliene la huliwa ne ixatua? (b) Nemene la hna hnëkëne thatraqane la itre ka ixatua? (Wange ju la itre mekune hna eköhagen, “Jia Ne Huliwa Ka Nyipi Ewekë Catr.”)
10 Ame la hnaaluen, ‘troa hamëne la ka ijij’ kowe la itre trejin. (2 Kor. 9:12a) Tru la aja së troa canga xatuane la itre trejine me hamë angatre la ka ijij me ahmaloeëne la akötre i angatr. Pine nemen? Pine laka, ame la itre atrene la ekalesia, tre, ceitu me “ca ngönetei,” nge “maine akötë hë la kete hnepe ngönetei, ce aköte asë ite hnep’ ej.” (1 Kor. 12:20, 26) Celë hi matre, ihnimi trejin me utipin la ka upe la itre trejine troa pane nue la ketre ijin, me huliwane la hnei angatre hna atreine göi troa xatuane la itre trejine hna lepe hnei hulö. (Iako. 2:15, 16) Thupene lo gejë madra e Zapo lo 2011, hnene la filial ne Etazini hna upe la ca tus kowe la komite ne xupi uma ne la nöj e Etazini, me sipone maine “ijije tro la itre trejine ka trene metie” a ixatua xupi Uma Ne Baselaia e Zapo. Tune kaa la aqane sa i angatre la tus? Itre wiik e thupen, traqa koi 600 lao ka sipu saen ka xemine lai sipo, nge sipu qanyi angatre kö nyithupene la pasesi angatr a tro Zapo! Önine la filial ne Etazini, “Tru catre pala ha hnei ka xemin.” Hnene la ketre trejine ne Zapo hna hnyinge kowe la ketre ka traqa ne ixatua qa ngöne la ketre nöj la kepine la traqa i angeic, öni angeic: “Ame la itre trejine ne Zapo, ketre hnepe ‘ngönetrei huni’ hi. Nge ame la angatr a akötr, eahuni fe hi a akötr.” Hnene la ihnim me hni ne huuj, matre itre xa trejin ka traqa ne ixatua a nue mel troa xatuane la itre trejin me angatr. c—1 Ioane 3:16.
11 Hnene fe la itre ka tha ce hmi kö me easë hna hane qaja la madrine i angatre kowe la huliwa ne ixatua. Thupene lo hulö ka traqa e Arkansas, Etazini lo 2013, hnene la zonal ne la nöj hna qaja la enyimenyimene la aqane traqa ne la Itretre Anyipici Iehova ka saen me hape: “Lolo catre la aqane hnëkëne la Itretre Anyipici Iehova la huliwa ne la itre ka traqa ne ixatua matre tha jole kö troa xatuane hnyawane la itre atr hna lepe hnei hulö.” Eje hnyawa hi lo hna qaja hnei Paulo, easa ‘hamëne la ka ijij’ kowe la itre trejine me easë ka aja ixatua.
12-14. (a) Pine nemene matre nyipi ewekë catre troa eatrëne la hnaakönine aliene la huliwa ne ixatua? (b) Nemene la itre hna melëne ka amamane la enyipiewekëne la troa kuca pala hi la itre huliwa i Akötresie?
12 Ame la hnaakönin, easa xatuane la itre hna lepe hnei hulö troa eatrëne hmaca la itre huliwa i angatre koi Akötresie. Pine nemene matre ka nyipi ewekë catre lai? Öni Paulo, ame la itre ka kapa la ixatua, tro ha upi angatre troa “amanane la ole atraqate koi Akötesie.” (2 Kor. 9:12b) Pë hmaca ju kö la aqane tro angatr a amamane la ole i angatre koi Iehova hune la troa canga kuca hmaca la itre huliwa i Akötresie. (Fil. 1:10) Önine la Ita Ne Thup lo 1945: “Ka loi koi Paulo . . . la itre ahnahna hna kuiën, ke kola kuca lai matre tro la itre Keresiano ka aja ixatua a madrine kowe la itre ixatua hna kapa, nge matre troa aijijë angatre troa canga xome hmaca la huliwa ne cainöj.” Kepine fe hi lai matre easa kuca la huliwa ne ixatua enehila. Ame la kola xome hmaca la huliwa ne cainöj hnene la itre trejin, angatre hi lai a ithuecatrene la itre atr ka lapa ezi angatre me angatre fe.—E jë la 2 Korinito 1:3, 4.
13 Tro sa ce wange la mekunane la itre hna thuecatrene hnene la ixatua hna hamën, nge itre ka xome hmaca la huliwa ne cainöj. Önine la ketre trejine trahmany: “Ketre manathithi ka tru kowe la hnepe lapange la troa cainöj. Ame la eahuni a thele troa akeukawane la itre xa atr, kolo fe hi lai a nango akeukawanyi hun qa ngöne la itre ewekë ka angazone la hni hun.” Önine la ketre trejine föe: “Ame la eni a catre kuca la itre huliwa i Akötresie, tre, tha mekune catrëne kö ni la itre ewekë hna angazon hnei hulö. Nge tingetinge la hning.” Hna qaja hnene la ketre trejine föe ka hape: “Ngacama pëkö ketre ewekë hne hun hna atreine troa kuca, ngo ame la eloin, huliwa ne cainöj la ka xatua hun. Ame la eahuni a ce thawa me itre xa atr la mejiune hun kowe la fene ka hnyipixe, tre kolo hi lai a acatrene la lapaune hun ka hape, troa ahnyipixene la nöjei ewekë asë.”
14 Ame la troa sine la itre icasikeu, tre ketre huliwa i Akötresie lai nyine tro la itre trejine hna lepe hnei akötr a canga kuca. Tro sa ce wange la ewekë ka traqa koi Kiyoko, ketre trejine föe ka troa traqa kowe la 60 lao macatre. Thupene la gejë madra, ame ju pe hi la hnei eahlo hna hetreny, tre, ene la iheetr hna heetrën, me lue isavat, nge hace catre la mele i eahlo. Traqa ju hi la ketre qatre thup a qaja koi eahlo ka hape, tro angatr a icasikeu ngöne la loto i nyidrë. Öni Kiyoko: “Hnene la ketre qatre thup me föi nyidrë, me ketre trejine föe me eni hna lapa hnine la loto i nyidrë. Kösë ketre iamamanyikeu la icasikeu cili, ke, thëthëhmine hë ni lo gejë madra. Nge tingetinge hë la hning. Hnene la icasikeu cili hna amamane koi ni la menen ne la troa ca lapa memine la itre Keresiano.” Hnene la ketre trejine föe hna qeje pengöne la itre icasikeu thupene la hna traqa la ketre hulö, me hape: “Hnene itre eje hna xatua ni troa cile hut hnine la itre akötr!”—Rom. 1:11, 12; 12:12.
Manathith Ka Hut Qa Ngöne La Huliwa Ne Ixatua
15, 16. (a) Nemene la itre manathith hna kapa hnene la itre Keresiano ne Korinito, me itre xan qa ngöne la hna kuca la huliwa ne ixatua? (b) Nemene la thangane la itre huliwa cili enehila?
15 Ame la Paulo a ithanatane la huliwa ne ixatua kowe la angetre Korinito, hnei angeice hna qaja la itre manathith hna kapa hnei angeic me itre xa Keresiano qa ngöne la hna hane kuca la huliwa cili. Öni angeic: “Angat’ [itretre Iudra ne Ierusalema ka hmi Keresiano nge ka kepe ixatua] a ajane atraqate koi nyipunie qa ngöne la ihnimi gufa i Akötesie ka nyipi atraqate thei nyipunie, nge angat’ a thithi thatraqai nyipunie.” (2 Kor. 9:14) Eje hi, tro la aqane hame i angetre Korinito, memine lo itre xa trejine laka, tha atre Iudra kö, a upe la itretre Iudra Keresiano, troa thithi sai angatr, me hane akökötrene la aqane ihnimikeu i angatr.
16 Hnene la Ita Ne Thup ne 1 Diseba 1945 hna qeje pengöne la itre manathith nyine kapa e hna trongëne la itre ithanata i Paulo, kola hape: “Ame la kola hamë ewekë hnene la itre xa hlue i Akötresie kowe la itre trejine ka pë ewekë, haawe, celë hi ka amamane hnyawa la cas ka eje thene la itre trejin.” Ewekë hi lai hna melëne hnene la itre ka huliwa ne ixatua enehila. Önine la ketre qatre thup ka traqa ne ixatua thupene la hna di: “Eni a easenyi catre kowe la itre trejin la eni a kuca la huliwa ne ixatua.” Önine la ketre trejine föe ka kepe ixatua: “Ame la aqane ce mele së itre trejin, tre celë hi ka qajaqaja la mele elanyi ngöne la Paradraiso e celë fen.”—E jë la Ite Edomë 17:17.
17. (a) Nemene la aqane eatre la Isaia 41:13 ngöne la huliwa ne ixatua? (b) Qaja jë la itre ixatua hna kuca hnene la itre ka saen ka atrunyi Iehova me acatrene la cas ka eje the së. (Wange ju la itre mekune hna eköhagen, “Ixatua Hna Hamën Hnene La Itre Ka Saen e Cailo Fen.”)
17 E kola traqa la ixatua ngöne la götrane hna lepe hnei hulö, hnene la itre trejine e cili hna melëne la hna qaja axeciëne hnei Akötresie kola hape: “Ini Iehova Akötesi ’ö, ate ea la ime maca i ’ö, ate qaja koi ’ö, ka hape, The qou kö, tro ni a xatua eö.” (Is. 41:13) Thupene la ketre hulö, hnene la ketre trejine föe hna qaja ka hape: “Hace pi hë la hning la eni a goeëne la itre ewekë hna angazon, ngo hnei Iehova hna sathe la ime i Nyidrë koi ni. Thatreine kö ni qaja la aqane xatua ni hnene la itre trejin.” Thupene la ketre hulö ka traqa ngöne la götrane hna mele ngön hnene la lue qatre thup, hnei nyidroti hna cinyihane la mekunane la lue ekalesia i nyidro me hape: “Atraqatre la hleuhleu thupene la kola traqa la sa, ngo hne huni hna kapa la ixatua i Iehova jëne la itre trejin. Hne huni pala hi hna e la kola qaja la itre huliwa ne ixatua, ngo ame enehila lue meke hun a goeën.”
Tro Kö Epuni a Hane Ixatua?
18. Nemene la nyine tro epuni a kuca e ajane epuni troa hane saen göi troa hamë ixatua? (Wange ju fe la itre mekune hna eköhagen, “Celë Hi Ka Amekötine La Mele i Angeic.”)
18 Pi tro fe kö epuni a melëne la madrine ka xulu qa ngöne la hna ixatua? Maine eje hi, loi e tro epuni a atre, ka hape, ame la itre ka saen troa ixatua, itre hna iëne qa ngöne la itre ka xupi Uma Ne Baselaia. Haawe, thuemacane ju la itre qatre thupe i epun ka hape, epuni a ajane troa nyialiene la pepa ne sipo troa ixatua. Tro la qatre thup ka kuca ha la huliwa ne ixatua a amekunë epuni la ewekë celë: “The canga feke kö kowe la götrane hna lepe hnei hulö, e tha ase petre kö epuni kapa la pepa qaathene la Komite Ne Ixatua.” E hnei epuni hna tro thenge la hna amekötine cili, tro ha tro loi la huliwa ne ixatua i epun.
19. Nemene la ka amamane ka hape, easë hi la itretre drei Keriso?
19 Ame la huliwa ne ixatua, tre celë hi ketre jëne ka sisitria nyine amamane ka hape, easa drengethenge la hna amekötine hnei Keriso, ene la troa “ihnimikeun.” Ame la easa amamane la ihnimi cili, celë hi ka anyipicine ka hape, easë hi la itretre drei Keriso. (Ioane 13:34, 35) Ketre manathith ka tru koi së la itre ka saen ka ala nyim. Ame la angatr a xatuane la itre jini ne la Baselaia, itre huliwa i angatr a atrunyi Iehova!
a Hnene la mekene celë hna ithanatane la itre huliwa ne ixatua hna kuca thatraqane la itre trejine me easë. Ngo, ala nyimu la itre ka tha atre anyipici Iehova kö hna hane fe xatuan.—Gal. 6:10.
b Tha hnei Paulo kö hna xome la hnaewekë diakonos (atre huliwa) ngo ene pe la hnaewekë ka qaja la itre ka huliwa göi troa qaja “la nöjei dikona.”—1 Tim.3:12.
c Wange ju la tane mekune hna hape, “Ixatua Thatrane La Itre Trejin Ne Bosnie,” ngöne la Ita Ne Thup ne 1 Nofeba 1994, götrane 23-27 qene Wiwi.