Drei jë kö la trenge pi meköle i Iesu thupene la hna thithi jidri ka pexej, me iëne la 12 lao aposetolo. Ngacama fetra ha la jö, ngo nyidrëti pala kö a ajane troa xatuane la itre atr. Matre nyidrëti a xatua angatre jë hune la ketre götrane la wetr e Galilaia ezine Kaperenauma, lo hnë cainöje i nyidrë.

Itre atr ka ala nyimu a traqa qa gaa nanyi koi nyidrë. Hetre ka traqa qa kolojë, me qa Ierusalema me itre xa götran e Iudra. Nge itre xan a traqa qa ngöne la itre ngönegejë ne Turo me Sidona, me qa ngöne la itre nöj akawane kolopi nge kuë. Hnauëne la angatr a thele Iesu? “Angatr a traqa troa drei nyidrë, me thele nyin la itre meci angatr.” Nge celë hi ka traqa—Hnei Iesu hna “aloinyi angatr.” Pane mekune jë! Hna aloine la nöjei atr ka wezipo. Hnei Iesu fe hna aloine “la itre hna axösisin hnei dremoni,” itre hna akötrën hnene la itre angela ka ngazo i Satana.—Luka 6:17-19.

Iesu a tro ju kowe la ketre götrane gaa nango draië ne la wetr, nge hnene la itre atr hna lapa xötreithi nyidrë. Nge ma ezi nyidrëti fe lo 12 lao aposetolo me itre xa atre dreng. Itre atr a lapa treqene troa kepe ini qaathei nyidrë, atre ka atreine kuca la itre huliwa ka men. Matre Iesu a ini angatre jë la itre ini nyine loi koi angatr. Qaane la ijine cili, ala nyimu la itre ka kepe manathith. Nge ijiji së fe troa trotrohnin, ke hmaloi hi la aqane qejepengöne la itre ini ka jui. Hnei Iesu hna hamëne la itre ceitun hna xom qa ngöne la itre hna melën, me hna atre hnei itre atr. Itre ewekë lai ka aijijëne la nöjei atr troa trotrohnin, itre ka ajane troa mele ka loi jëne Akötresie. Nemene la itre ini ka tru hnine la cainöj celë?

Ajan asë hi së troa madrin, nge atre hnyawa hi Iesu lai, matre hnei nyidrë hna nyiqane qaja la pengöne la itre atre ka öhne la nyipi madrin. Matre pane mekune jë la aqane pi drei Iesu hnene la itre atr. Ngo hetre ewekë ka ajolë angatr.

Öni Iesu: “Madrine la itre ka atrehmekune laka, nyipiewekë Akötresie koi angatr, ke thatraqai angatre la Baselaia ne hnengödrai. Madrine la itre ka hace hni, ke tro ha axapone la itre hni angatr. . . . Madrine la itre ka ajane catrëne la thiina ka meköt, ke tro ha ameji angatr. . .  Madrine la itre hna axösisine pine la thiina ka meköt, ke thatraqai angatre la Baselaia ne hnengödrai. Madrine nyipunie e kola qejegele nyipunie, me axösisi nyipunie. . . pi ni. Madrine jë nge madrine atraqatre jë.”—Mataio 5:3-12.

Nemene la aliene la hna hape, “madrin”? Tha kolo kö a qaja la kola hnyimahnyima, tune la kola elo. Ka ketre pengöne kö la madrine cili. Kola qaja la atre mejihnine la hna hetreny, me madrine la hna kuca, me madrine fë la mele i angeic.

Öni Iesu ka hape, ame la itre ka nyipi madrin, tre itre ka atrehmekune laka, ka tru Akötresie koi angatr, nge itre atr ka ngazo angatr, matre angatr a thele troa atrepengö Akötresie me nyihlue i nyidrë. Ngacama kola methinë angatr me axösisisi angatr pi Akötresie, ngo ka madrine angatr, ke atre hi angatr ka hape, angatr a amadrinë Akötresie, nge tro kö nyidrëti a hamë angatre la mele ka pë pun.

Ala nyimu la itre atr ka mekune ka hape, jëne madrine la troa trene mani, me thele catrëne la itre nyine iamadrinë. Ngo hnei Iesu pe hna qaja la ketre ewekë ka isazikeu, nge ka upi angatr troa waipengöi angatr. Öni Nyidrë: “Hnëjine hë nyipunie itre trenamo, ke hetrenyi hë nyipunie la itre nyine iamadrinë nyine tro nyipunieti a kapa. Hnëjine hë nyipunie itre ka xeni mej enehila, ke tro hë nyipunieti a mecijiin. Hnëjine hë nyipunie itre ka hnyima madrin, ke tro hë nyipunieti a treije me latresi. Hnëjine hë nyipunie  e tro la nöjei atr a qaja aloinyi nyipunie, ke celë hi hna kuca hnene lo itre qaaqaa i angatr ekö kowe la itre perofeta thoi.”—Luka 6:24-26.

Hnauëne laka, hnëjine la itre trenamo, me itre ka madrin, nge hna qajaloin? Ke e hnime hë ketre la itre ewekë cili, tha nyipiewekë hë koi angeic troa nyihlue i Akötresie, qaane la nyipi madrin. Ketre, tha Iesu kö a qaja ka hape, tro la atr a madrin e ka pë ewekë, maine ka mecijin pena. Ngo angatre pe la itre ka canga kapa la itre ini i Iesu, me öhne la nyipi madrin.

Iesu pena ha a qeje itretre drei nyidrë, öni nyidrë: “Nyipunieti la sootre ne la fen.” (Mataio 5:13) Hnei Iesu hna aceitunëne la itretre dreng memine la sootr, ke hna huliwan ej matre tha tro kö a luzi la xen. Nge ngöne lo uma ne hmi i Akötresie, ezine la ita ne huuj, hetre ita sootr hna xom nyine tro fë huuj. Ketre, ej a nyihatrene la ewekë ka tha pi kö, nge ka tha hnyiqetre kö. (Levitiko 2:13; Ezekiela 43:23, 24) Matre ame la kola hape, “sootre ne la fen” la itretre drei Iesu, kolo lai a hape, angatr a xatuane la itre atr matre tha tro kö a luzi la aqane imelekeu i angatr me Akötresie, memine la itre thiina ka loi i angatr. Eje hi, ame la maca hnei angatr hna tro fë, ej a thupëne la mele ne la itre ka drei angatr.

Öni Iesu fe kowe la itretre drei nyidrë: “Nyipunieti la lai ne la fen.” Tha nyine tro kö a amë fene itrengene la lam, ngo nyine tro pe a atë hune ita ne lam. Matre Iesu a upi angatre jë ka hape: “Loi e hudrume la lai i nyipunie qëmeke i nöjei atr, matre mama pi la itre huliwa ka loi i nyipunie, nge matre tro fe angatr a hane atrune la Keme i nyipunie e koho hnengödrai.”—Mataio 5:14-16.

Ame koi itre hene ne hmi i angetre Iudra, Iesu a eni wathebo, nge eue hi lo, hnei angatr hna ithanatane troa humuthi nyidrë. Matre öni nyidrë koi nöjei atr: “The mekune kö nyipunie laka, eni a traqa troa apatrene la Wathebo me itre Perofeta. Tha traqa kö ni troa apatren, ngo troa aeatrën.”—Mataio 5:17.

Eje hi, hnei Iesu hna nyipiewekëne la Trenge Wathebo i Akötresie, me xatua itre xan troa  nyitipu nyidrë. Öni nyidrë: “Ame la atre ena la neköi wathebo ka co catr, me inine la itre atr troa ujë tune lai, tha ijiji angeice kö elanyi troa lö kowe la Baselaia ne hnengödrai.” Ngo öni nyidrëti hmaca: “Ame la atre trongëne asë la Wathebo me inine la itre atr, ijiji angeic elanyi troa lö kowe la Baselaia ne hnengödrai.”—Mataio 5:19.

Hnei Iesu fe hna qajaqaja la itre thiina ka ihul troa eni Wathebo. Iesu a pane amexeje la trenge wathebo ka hape, “The ihumuthi kö,” nge öni nyidrë: “Ame la atre lapa fë trenge hni kowe la trejine me angeic, tro ha uti sai angeice kowe la hnakootr.” (Mataio 5:21, 22) Tha nyine tro kö a wangacone la troa lapa fë trenge hni, ke ewekë lai ka iuku troa ihumuth. Matre, Iesu a amamane jë la aqane tro sa isine troa lapa tingeting. Öni nyidrë: “Haawe, maine eö a tro fë la ahnahna i eö kowe la ita ne huuj, nge e cili, mekune hmaca jë hi eö laka, jole hë la trejin hnei eö, pane amë ju la ahnahna i eö qëmekene la ita ne huuj, nge tro jë troa pane iloi memine la trejine me eö. Nge e bëeke hë eö, tro fë jë hë la ahnahna i eö.”—Mataio 5:23, 24.

Ame la ketre Wathebo, tre göi nyixetë. Öni Iesu: “Drenge hë nyipunie lo hna qaja ka hape: ‘The nyixetë kö.’ Ngo eni pe a qaja koi nyipunie ka hape, ame la atre goeëne lapane la ketre föe, me meciu eahlo, ase hë angeic nyixetë memine la föe e kuhu hni.” (Mataio 5:27, 28) Tha Iesu kö a qaja la kola aca traqa lai mekune ka ngazo. Ngo nyidrëti pe a qaja la engazone la troa “goeëne lapan,” ke tro lai a ahlëne la aja. Nge e traqa la ijin, tro hë lai atr a nyixetë. Tro angeic a tune kaa matre tha kö a traqa kowe la nyixetë? Loi e tro angeic a canga lepetrij. Öni Iesu: “Maine eö a kei hnene la alameke maca i eö, sea trije pi. . . . maine eö a kei hnene la ime maca i eö, thupa trije pi.”—Mataio 5:29, 30.

Ame itre xan, angatr a nue troa xöje la itre hnepe ngönetrei angatr ka si mec, matre mel. Haawe, maine aja së troa lepetrije la itre mekune ka sis me itre ethanyine, loi e tro sa ‘thupa trije’ la ketre ewekë ka huli së koi ngazo tune la iwanakoim maine alamek. Ke öni Iesu: “Ke ka loi kö troa patre la ketre götrane la ngönetrei eö hune la troa kuiën asë la ngönetrei eö ngöne la Gena” (hnaasany tröne la itre hag ne Ierusalema). Ej a nyihatrene la ewekë ka patre palua.

Hnei Iesu fe hna hamë eamo göi aqane troa sei jol. Öni nyidrë: “The icilekeu kö memine la atr ka ngazo, ngo ame la atre xe la itrasitre maca i eö, line pi fe la ketre koi angeic.” (Mataio 5:39) Tha kolo kö lai a hape, troa nue ketre troa angazone la mele së, maine hnepe lapa së. Ame la kola xe la ketre atr, tha kolo kö a thele troa eatrë angeic, maine humuthi angeic pena; ngo göne hi matre troa amhahmanyi angeic. Nyidrëti lai a qaja ka hape, e tro ketre a pi isi maine isi ithanata, uti fe hë la troa xe eö, maine qaqa eö, tha tro kö a të koi angeic.

 Kola ce tro la eamo cili memine lo wathebo i Akötresie hna hape, troa hnime la atre lapa easenyi eö. Matre Iesu a qaja ju kowe la itre ka drei nyidrë ka hape: “The mano kö hnime la itre ithupëjia me nyipunie, me thithi sai angetre axösisi nyipunie.” Nyidrëti a qaja jë la kepin me hape: “Matre amamane ka hape, nyipunie la itre nekö ne la Keme i nyipunie e koho hnengödrai, ke, nyidrëti la ka axulune la jö kowe la itre atr ka ngazo me ka loi.”—Mataio 5:44, 45.

Iesu a acasine jë la nöjei ini cili ngöne la trengewekë celë. Öni nyidrë: “Haawe loi e tro nyipunieti a pexej, tune la Keme i nyipunie ka pexej.” (Mataio 5:48) Ngo eje hi laka, tha nyidrëti kö a hape, ka pexeje la itre atr. Ngo e tro sa nyitipu Akötresie, ijije tro sa akökötrene la ihnimi së, me hnime fe la itre ithupëjia me easë. Matre ame la alien, tre: “Catre jë nyipunieti utipin, tune la Keme i nyipunie, ke ka utipine nyidrë.”—Luka 6:36.

Iesu a sisedrëne la cainöj me iele itre ka drei nyidrë, me hape: “Wange kö ke kuca jë nyipunie la itre ewekë ka loi qëmekene la itre atr nyine nyi drön.” Xele catre Iesu ma wange la itre ka nyi drön, matre öni nyidrë: “E tro eö a hamë ahnahna ne utipin, the ufi trutru kö qëmeke i eö tune la itre ka lue iqëmek.” (Mataio 6:1, 2) Sisitria kö e troa hamëne acone la itre ahnahna ne utipin.

Thupene lai öni Iesu: “Ame la eö a thith, the ujë tune kö la itre lue iqëmek, ke aja i angatre troa thithi cil hnine la itre sunago, me ngöne la itre hna ijejea, matre troa mama koi itre atr.” Ngo öni nydrëti pe: “Ame la eö a thith, lö jë kowe la hnahage i eö ka pë atr, nge e ase hë thinge la qëhnelö, thithi ju kowe la Keme i eö ka dreng ngöne la gaa sihngödr.” (Mataio 6:5, 6) Tha Iesu kö a qajangazone la itre thith hna kuca qëmekei nojei atr, ke hnei nyidrëti fe hna thithi tun. Nyidrëti pe a qaja la troa pi mama, maine kepe iatruny la troa thithi tun.

Nyidrëti a hamë eamo jë kowe la ka ala nyimu me hape: “Ame la nyipunie a thith, the qaja lapane kö la itre trengewekë ka cas, tune la hna majemin hnene la itre atr ne la itre xa nöj.” (Mataio 6:7) Tha Iesu kö a hape, tha loi kö e troa sipone lapa la ketre ewekë, nyidrëti pe a qaja la engazone troa thithi gufa, me “qaja lapane” la trengewekë hna e gufan. Matre nyidrëti a amamane jë la ketre tulu ne thith, me sipone la sevene lao ewekë. Ame la hnaapan, tre göne la emekötine la musi Akötresie, me aja i nyidrë—kola hape, troa ahmitrötrëne la ëje i nyidrë, nge troa traqa la Baselaia i nyidrë, me eatre la aja i nyidrë. Thupene la itre sipo ka tru cili, tro hë së a sipo göi easë, tune la troa hetre xeni kowe la drai, me troa nue la itre ngazo së, me sipone matre tha kö a traqa koi së la itre itupath hne së hna thatreine xomihnin, me sipone troa thepe së qaathene la atre ka ngazo.

 Nemene la aqane tro sa waipengöne la itre mo së? Öni Iesu kowe la ka ala nyim: “Ea loi ju hë hna xawane la itre trengamo e celë fen, itre ewekë lai hna xuje hnei neköi öni me xojen ne fao, nge gaa hetre atrekënö, itre ka thë me thepe mo.” Drei la ketre eamo ka inamacan! Eje hi, troa patr la itre mo, nge tha itre eje kö la ka upi Akötresie troa kepe së. Ngo öni Iesu pe: “Xawane jë pe thatraqai nyipunieti la itre trengamo e hnengödrai.” Tro sa kuca lai, e tro sa amë panëne la huliwa i Akötresie ngöne la mele së. Pëkö ala casi ka atreine saze la mekuna i Iehova göi easë, nge goi pë fe ka atreine thapa la thupe së, ene la mele ka pë pun. Haawe, trenge nyipici hi la hna qaja hnei Iesu ka hape: “Ame la göhne ne la trengamo i eö, tre göhne ne fe hi la hni eö.”—Mataio 6:19-21.

Iesu a acatrene hmaca jë la mekune cili jëne la ketre ceitun, öni nyidrë: “Laame ne la ngönetrei la alamek. Matre, e ka maca la alameke i eö, tro ha hudrume asë la ngönetrei eö. Ngo maine ka ngazo la alameke i eö, tro ha miti asë la ngönetrei eö.” (Mataio 6:22, 23) Haawe, e ka maca la alamek, ej a nyi laame ne la ngönetrei. Ngo tro ej a maca, e tro la alameke së a goeëne hi la ca ewekë; ngo e tha hna tune kö, tro ha tria la aqane waipengöne së la mel. Nge e tro la alameke së a goeëne la itre mo hune la itre huliwa i Akötresie, “tro ha miti asë la ngönetrei” së.

Iesu a hamëne jë la ketre ceitun, öni nyidrë: “Pëkö hlu ka atreine troa nyihluene la lue maseta, ke, tro angeice lai a xelene la ketre, me hnime la ketre, maine fedre koi ketre, me methinëne la ketre. Thatreine kö nyipunie troa ce nyihlue i Akötresie me Mani.”—Mataio 6:24.

Thupene la hna drenge lai, ma hnei itre xan hna hnyinge ka hape, ‘Tro sa mele tune kaa?’ Matre nyidrëti a akeukawanyi angatre jë me hape, e tro angatr a amë panëne la huliwa i Akötresie, tha tro kö angatr a seuseu pine la ewekë cili. Öni nyidrë: “Goeëne hnyawane ju la itre waco, tha nyudreni kö a jumi feja, me menuën, me xawane me amë acon ngöne la itre uma të, ngo Keme i nyipunie e koho hnengödrai a thue a i nyudren.”—Mataio 6:26.

 Nge tune kaa göi itre lili ka cia hune la itre wetr? Öni Iesu, “trenamo catre ju hë Solomona ekö, ngo tha hane kö angeice heetre tui nyudren.” Nemene la ini? “Maine celë hi aqane heetrëne Akötresie la itre hnitr ka cia enehila, nge hna troa trije elany kowe la eë, hapeu, tha aja i nyidrëti kö troa heetrë nyipunie?” (Mataio 6:29, 30) Haawe öni Iesu hmaca: “The hnehengazo kö me hape: ‘Nemene la nyine tro sa xen?’ maine, ‘Nemene la nyine tro sa ij?’ maine, ‘Nemene la nyine tro sa heetrën?’ . . . Atre kö la Keme i nyipunie e koho hnengödrai ka hape, ka nyipiewekë koi nyipunieti la itre ewekë cili. Celë hi matre, thele panëne jë la Baselaia memine la thiina ka meköt i nyidrë, nge troa hamë nyipunie la nöjei ewekë asë cili.”—Mataio 6:31-33.

Aja ne la itre aposetolo me itre xan troa mel thenge la hna amekötin hnei Akötresie. Ngo eje hi laka, tha ka hmaloi kö. Ala nyimu la itre Faresaio ka iqeji lapa, nge jol catr la aqane iameköti i angatr. Matre Iesu a qaja ju kowe la itre ka drei nyidrë ka hape: “Ea loi ju hë hna iwaigele, matre tha tro kö Akötresieti a hane waigele nyipunie. Ke ame la aqane iwaigele i nyipunie, tre tro ha waigele nyipunieti tun.”—Mataio 7:1, 2.

Tha loi kö troa iqej tui itre Faresaio, ke öni Iesu: “Ijije kö tro la ka timek a amamai gojenyi kowe la ketre timek? Tha tro kö nyidroti lai a ce kei kowe la hnaop?” Matre nemene la aqane tro la itre ka drei Iesu a waipengöi itre xan? Tha tro kö angatr a iwaigele, ke ngazo ka tru lai. Öni Iesu: “Tro eö a qaja tune kaa kowe la trejin me eö ka hape: ‘Trejin, nue pi tro ni a xometrije la wanamamik qa ngöne la alameke i eö, nge tha öhne pe eö la agö hnine la alameke i eö?’ Atre thoi! Pane xometrije pi la agö qa hnine la alameke i eö, matre mama hnyawa pi la aqane tro eö a xometrije la wanamamik qa hnine la alamek ne la trejine me eö.”—Luka 6:39-42.

Tha kolo kö a hape, tro pala hi itretre dreng a göeëne la ka loi thene la itre atr, ke öni Iesu: “The hamëne kö la ewekë ka hmitrötr kowe la itre kuli, me trije la itre penina koi puaka.” (Mataio 7:6) Ceitune la itre trenge nyipici qa hnine la Tusi Hmitrötr me itre penina ka tru alameken. Maine itre atr a ujë tui itre öni, me tha nyipiewekëne la itre trenge nyipici cili, hnëqa ne la itretre dreng troa trotriji angatr, me thele la itre ka ajan.

Iesu a ithanatane hmaca jë la thith, me upi itretre dreng troa catre thith. Öni nyidrë: “Sipo jë the mano kö, nge tro ha hamëne koi nyipunie.” Akötresie a treqene troa sa la itre thithi së, kola mama ngöne la Iesu a hnyinge ka hape: “Drei e nyipunie, e tro la nekö i angeic a sipo falawa, troa hamë etë koi nyën? . . . Haawe, maine nyipunie, itre atr ka ngazo, a atreine hamë ahnahna ka lolo kowe la itre nekö i nyipunie, nga the qaja pala ha la Keme i nyipunie e koho hnengödrai, atre hamë ewekë ka loi koi angetre sipo nyidrë!”—Mataio 7:7-11.

Thupene lai, Iesu a qaja jë la aqane troa ujë koi itre xan, öni nyidrë: “Ame asë hi la nöjei ewekë hnei nyipunieti hna ajane tro la itre  atr a kuca koi nyipunie, ketre kuca tune jë fe koi angatr.” Hapeu, nöjei atr asë hi la ka nyipiewekën me trongën? Ngo eje hi laka, tha ka hmaloi kö troa ujë tun, nge hna anyipicin lai hnene la hna amekötin hnei Iesu. Öni nyidrë: “Lö jë ngöne la hnë lö ka ilitr, ke, ame la hnë lö atraqatr memine la gojenyi ka isaisa, tre, jë ne tro kowe la mec, nge ala nyimu la itre ka xötrën; ngo ame la hnë lö ka ilitr, memine la gojenyi ka co, tre, jë ne tro kowe la mel, nge xalaithe hi la angetre öhn.”—Mataio 7:12-14.

Ngazo pe, hetre ka thele troa ajeane la itretre dreng qa ngöne la gojenyi ne mel, matre öni Iesu: “Wange kö la itre perofeta thoi ka traqa koi nyipunie kösë mamoe, ngo ame e kuhu hni, tre, itre luko ka pi öni.” (Mataio 7:15) Öni Iesu jë hi, itre wen a qajaqaja la pengöne la sinöe. Nge tune fe hi kowe la itre atr. Eje hi, mama hi la itre perofeta thoi hnene la itre ini me aqane ujë i angatr. Iesu a qejepengön me hape, tha trengewekë casi kö, ngo aqane ujë mina fe la ka amamane ka hape, ketre atr a xötrethenge nyidrë. Hetre ka selëne ka hape, Iesu la Joxu i angatr, ngo nemene ju hë e tha kuca kö angatre la aja i Akötresie? Öni Iesu : “Tro ni a qaja koi angatr ka hape: ‘Thatre nyipunieti kö ni! Ananyi ni pi hnei nyipunie, itretre huliwa kowe la ngazo!’ ”—Mataio 7:23.

Iesu a nyipune jë la cainöj me hape: “Ame la atre drenge la itre ithanatang, me trongëne itre ej, ceitu i angeic me ka inamacan, atre xupi uma hune etë. Matre traqa pi hi la mani, me di, me eny ka catr, ngo tha kei pi kö la uma, ke, hna acil ej hune etë.” (Mataio 7:24, 25) Hnei nemen matre ka cile pala hi la uma? Ke hnene la atr hna “sine ajuine la dro, me amë la trepene ka catre hune etë.” (Luka 6:48) Haawe, tha tro kö sa drenge hi la itre trengewekë i Iesu, ngo nyipiewekë fe tro sa catre ‘trongën.’

Ngo nemene ju hë kowe la atre “drenge la itre” ithanata i Iesu “ngo tha trongëne pe”? “Ceitu i angeic me atr ka hmo, atre xupe la uma i angeic hune ngöni.” (Mataio 7:26) Ame hna trotro pi la mani, me di, me eny, nge kei pi hi la uma.

Qa ngöne lai, ala nyimu la itre ka haine la aqane hamë ini i Iesu. Hnei nyidrëti hna kuca lai, ke ka trene men qaathei Akötresie, ngo tha tui itre hene ne hmi kö. Matre kola mekune laka, ala nyimu thene la itre ka drenge la cainöj ka xötrethenge Iesu.