1-3. (a) Nemene la hna ini së hnene la tusi Ite Edomë 13:20? (b) Pine nemene matre nyipiewekë tro sa iëne hnyawa la itre sinee së?

 ÖHNE fe hi epuni la pengöne la medreng? Ngacama tha ithanata palakö nyën ngo, drenge hë nyën maine wangatrehmekune hë nyën la itre ewekë. Nyën a tru trootro nge, nyëne ha nyitipu keme me thin. Ceitune hi lai memine la itre ka tru, angatr a nyitipune la aqane ujë, me aqane mekun ne la itre atr hna majemine ce tro lapa memin.

² Öni Ite Edomë 13:20 ka hape: “Ame la ate ce tro me ite ka inamacan, te, troa inamacan.” Ame la hna hape, “ce tro me,” ke, kola qaja la troa ce tro lapa memine la ketre atr. Ame la troa ce tro, ke, tha kolo kö lai a hape, kolo hi a ce me angeic. Önine la ketre atr ka qejepengöne la Tusi Hmitrötr ka hape, kola qaja la lue atr ka ihnim, nge ka imajemikeu. Maine tro sa ce tro lapa memine la ketre atr, nge ketre sineee së hi, canga tro hi së lai a xome la thiina i angeic.

³ Eje hi, troa hetre thangane koi së la hne së hna ce tro lapa me itre sinee së. Öni Ite Edomë 13:20: “Ngo troa hete ngazo la ate sine la ite hmo.” Ame la  hnaewekë qene Heberu, “atre sine” ke, kola qaja e itre xaa ijin, la troa “nyi sinee” maine troa ce tro lapa memin. (Ite Edomë 22:24; Angete Amekötin 14:20) E ka hnimi Akötresie la itre sinee së, tro angatre lai a xatua së troa mele nyipici koi Nyidrë. Tro sa ce wange la aqane iëne Iehova la itre sinee i Nyidrë. Celë hi ka xatua së troa iëne hnyawa la itre sinee së.

4. Pine nemen matre ketre manathith la troa nyisinee i Akötresie? Pine nemen matre Iehova a hë Aberahama ka hape, “enehmu i Nyidrë”?

⁴ Ngacama ka draië catr Iehova, ngo Nyidrëti a aijiji së troa hane sinee i Nyidrë. Drei la ketre manathith! Ngo Nyidrëti a iëne la itre ka lapaun me ka hni koi Nyidrë. Pane meku Aberahama jë. Hnei angeice palahi hna drengethenge me mele nyipici koi Akötresie ngöne la mele i angeic ka pexej. Tha hnei angeice kö hna cipa Isaka nekö i angeic. Ka catr la mejiune i Aberahama laka, “atreine hi Akötresie amele nyëne hmaca qa hna mec.” (Heberu 11:17-19; Genese 22:1, 2, 9-13) Pine laka ka mele nyipici me ka idrengethenge Aberahama, ene pe, hë angeice jë ka hape, “enehmu [maine, nyipi sinee] i Iehova.”—Isaia 41:8; Iakobo 2:21-23.

5. Nemene la aqane goeëne Iehova la itre ka mele nyipici koi Nyidrë?

⁵ Ka tru koi Iehova la itre sinee i Nyidrë. Ngo loi e tro angatr a mele nyipici koi Nyidrë. (E jë la 2 Samuela 22:26.) Eje hi, ihnim la ka upi angatr troa drengethenge Nyidrë me mele nyipici. Önine la Tusi Hmitrötr, Akötresieti a “isilixelë [maine, ihnim] me ite ka meköt,” ene la itre ka drengethenge Nyidrë. (Ite Edomë  3:32) Iehova a könëne la itre sinee i Nyidrë troa lapa hnine la “uma ne heta” i Nyidrë. Nyidrëti a ithuecatr koi angatr, troa thili koi Nyidrë me thithi o drai.—Salamo 15:1-5.

6. Nemene la aqane tro sa amaman ka hape, easa hnimi Iesu?

⁶ Öni Iesu: “Maine tro la ketre atr a hnimi ni, tro angeic a trongëne la itre hnenge hna amekötin, nge tro hë la Kemeng a hnimi angeic.” (Ioane 14:23) Haawe, maine aja së troa nyisinee i Iehova, loi tro sa hnimi Iesu me kuca la aja i Nyidrë. Tune la troa cainöjëne la maca ka loi, me inine la itre atr. (Mataio 28:19, 20; Ioane 14:15, 21) Pine laka tru la ihnimi së koi Iesu matre easa ‘xötrethenge la itre thupaca i nyidrë.’ (1 Peteru 2:21) Iehova a madrine la aqane catre xötrethengene së la tulu i Iesu, ngöne la aqane ithanata me aqane ujë.

7. Pine nemene matre loi tro fe a hane sinee i Iehova la itre sinee së?

⁷ Ka mele nyipici me idrengethenge la itre sinee i Iehova. Atraqatre fe la ihnimi angatr koi Iesu. Tuneka fe la itre sinee së? Maine ka xötrethenge Iesu fe angatr me catre cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia, tro hë angatre lai a xatua së troa catre mele nyipici koi Iehova.

8. Nemene la elolone la aqane ihnimi Naomi me Rutha?

⁸ Tusi Hmitrötr a qaja la itre atr ka ihnimekeu. Hanawang la ketre ceitun. Rutha me Naomi la lue treme tresin, nge lue treme sineen. Isa nöje i nyidroti kö, me isa aqane mel. Ngacama ka tru catre Naomi hui Rutha, ngo ka catre la ihnimi nyidro ke, lue ka hnimi Iehova asë hi nyidro. Ame hë la Naomi a mekun troa bëeke  hmaca qaa Moaba a tro Isaraela ke, hnei ‘Rutha hna fedre catre koi Naomi.’ Öni angeice koi Naomi: “Ame la nöjei ate i eapo nöjei atenge fe; ame la Akötesi eapo Akötesingöti fe.” (Rutha 1:14, 16) Ka loi thiina Rutha koi Naomi. Ame la nyidroti a traqa e Isaraela, hna catre huliwa hnei Rutha matre troa thupë Naomi. Tru la ihnimi Naomi koi Rutha. Hnei eahlo hna hamëne la itre eamo ka lolo koi angeic. Hnei Rutha hna kapa hnyawa la itre eamo, nge hna isa amanathithi nyidro.—Rutha 3:6.

9. Nemene la nyine hain ngöne la aqane ihnimi Dravita me Ionathana?

⁹ Lue ka ihnimekeu fe Dravita me Ionathana. Ka mele nyipici asë hi nyidro koi Iehova. Ka tru catre Ionathana hui Dravita, 30 lae iananyine la lue macatre i nyidro. Ketre, Ionathana la ka troa joxu e Isaraela. (1 Samuela 17:33; 31:2; 2 Samuela 5:4) Ngo ame la angeic a atre laka, hna ië Dravita hnei Iehova troa joxu, tha hnei angeice kö hna zalu me thele troa thapa la hnëqa qaathei Dravita. Hnei angeice pe hna xatua Dravita. Ame ngöne la ketre ijine kola traqa la jol koi Dravita, hnei Ionathana hna xatua angeic me “thue cate i angeice göi Akötesie.” Goi nue mele fe angeic koi Dravita. (1 Samuela 23:16, 17) Nyipi sinee Dravita. Hnei angeic hna eatrëne la hna sisiny, ene la troa thupën la hnepe lapa i Ionathana, uti hë la mec.—1 Samuela 18:1; 20:15-17, 30-34; 2 Samuela 9:1-7.

10. Nemene la hna ini së göi ihnim, hnene la köni thöth ne Heberu?

¹⁰ Hetrenyi fe la köni thöth ne Heberu, Saderaka, Mesaka me Abedenego. Itre treme sineene angatr. Hna thepe angatr nge co petrekö angatr qa ngöne la  nöje i angatr. Pine laka nanyi angatr qathene la itre sinee, matre angatr a ketre itöithucatrekeu troa mele nyipici koi Iehova. Ame hë la angatr a tru, hna tupath la lapaune i angatr. Hnei Nebukaneza joxu hna iupi troa thili kowe la ketre hnasaatr gool, ngo hnei angatr hna thipën. Öni angatr kowe la joxu: “Tha tro kö huni a nyihlue ne la itre haze i cilie, me thili kowe la hnasaatr gole hnei cilieti hna acil.” Hnei angatr hna nyipici kowe la Akötresi angatr.—Daniela 1:1-17; 3:12, 16-28.

11. Ka catre kö la ihnimi Paulo me Timoteo?

¹¹ Ame la kola atre Timoteo, ketre thöth, hnei Paulo aposetolo, ke, canga mama ju hi koi angeic laka, ka hnimi Iehova Timoteo, nge ka hnehengazone fe angeic la mele ne la itre trejin. Hnei Paulo hna ini Timoteo la aqane troa xatuan la itre ekalesia. (Itre Huliwa 16:1-8; 17:10-14) Hna catre huliwa hnei Timoteo matre öni Paulo: “Hnei angeice hna ce huliwa me eni matre akökötrene la huliwa ne tro fë maca ka loi.” Atre hnyawa hi Paulo laka, tro Timoteo a “hnehengazone” la itre trejine föe me trahmany. Hnene la aqane catre nyihlue i Iehova hnei nyidro, matre kola catr la ihnimi nyidro.—Filipi 2:20-22; 1 Korinito 4:17.

12, 13. (a) Nyipiewekë kö tro sa iëne hnyawa la itre sinee së e hnine la ekalesia? (b) Pine nemene matre Paulo a hmekë së ngöne 1 Korinito 15:33?

¹² Nyimutre la itre ini hne së hna xom qathene la itre trejin e hnine la ekalesia. Easë fe a itöithuecatr troa mele nyipici koi Akötresie. (E jë la Roma 1:11, 12.) Ngacama itre trejin asë hi së e hnine la ekalesia,  ngo nyipiewekë tro sa iëne hnyawa la itre hne së hna troa epe kow. Ka mingöminge catre la ekalesia! Hna nyihan hnene la itre keresiano ka xulu qa ngöne la itre nöj me itre qenenöj ka isapengön. Hetre itre ka nyipi lö ngöne la ekalesia nge, itre xan ka he ekö hë. Ame la wene sinöe, troa pane treqene matre macaje pi. Ketre tune fe, loi tro sa nue ijine troa acatrene la aqane imelekeu së me Iehova. Haawe, nyipiewekë tro sa ihnimekeu, me ixomihnikeu, me iëne hnyawa la itre sinee së.—Roma 14:1; 15:1; Heberu 5:12–6:3.

 ¹³ Ame itre xaa ijin, kola traqa la itre jol e hnine la ekalesia. Celë hi matre nyipiewekë tro palahi sa hmek. Maine jë troa kuca hnene la ketre trejin, la ketre ewekë ka isazikeu memine la Tusi Hmitrötr. Maine pena, kola ixöjetrij matre, kola gomegom e hnine la ekalesia. Ngo tha sesëkötre kö së. Itre jole lai ka traqa ekö e hnine la itre ekalesia ne la itre pane keresiano. Hnei Paulo aposetolo hna hmekëne la itre keresiano ne Korinito, ka hape: “The amenu nyipunieti kö, itre sinatro ka ngazo a angazone la itre thiina ka loi.” (1 Korinito 15:12, 33) Hnei Paulo fe hna hmekë Timoteo göne la aqane tro angeic a ië sinee. Haawe, nyipiewekë fe tro sa hane hmek enehila.—E jë la 2 Timoteo 2:20-22.

14. Nemene la ka troa ajojezine la aqane imelekeu së me Iehova?

¹⁴ Nyipiewekë tro sa acatrene la aqane imelekeu së me Iehova. Ewekë hi lai ka sisitria ngöne la mele së. Celë hi matre, tha tro kö sa nyisineene la itre atr ka iananazijë me ka troa ajojezine la aqane imelekeu së me Iehova. Maine tro sa trapine la sine falawa e hnine la trepe tri ka dro ke, tha tro kö së lai a xen. Ka ceitune hi lai memine la easa nyisineene la itre atr ka kuca la itre huliwa ka ngazo. Eje hi laka, tro lai a ajolë së troa kuca la itre nyipi huliwa. Haawe, nyipiewekë tro sa iëne hnyawa la itre sinee së.—1 Korinito 5:6; 2 Thesalonika 3:6, 7, 14.

15. Nemene la aqane tro sa hetre sinee e hnine la ekalesia?

¹⁵ Hetrenyi e hnine la ekalesia la itre atr ka hnimi Iehova. Ijiji epuni hi troa hane ce sinee me angatr. (Salamo 133:1) Tha tro hmekuje kö sa ië sinee thene la itre sine xötre së maine, itre ka ce nöje me easë. Ka tru catre kö Ionathana lo, hui Dravita. Ka co Rutha, nge ka  tru catre kö Naomi. Öni Tusi Hmitrötr: “Fe hnyawane pi la itre hni nyipunie.” (2 Korinito 6:13; e jë la 1 Peteru 2:17.) Maine tro sa catre xötrethenge la tulu i Iehova, tro hë la itre xan a thele troa hane ce sinee me easë.

16, 17. Nemene la nyine tro sa kuca e kola akötrë së hnene la ketre trejin?

¹⁶ Ame e hnine la hnepe lapa, isa pengöne kö la itre atren. Tha ceitune kö la aqane waiewekë, me aqane huliwa i angatr. Ceitune hi lai memine la aqane ujë ne la itre atrene la ekalesia. Hnene laka, isapengöi angatre kö, haawe, lolo me keukawahnin la mele i angatr. Easa madrin troa xomi ini qathene la itre trejin. Ngo ame pe, qa ngöne laka isapengö së kö, matre tha itrotrohni kö së e itre xaa ijin. Maine jë tro sa elëhni kowe la ketre trejin. Maine pena tro sa hace pine la hna akötrë së. (Ite Edomë 12:18) Hapeu, tro kö sa kucakuca pine la itre jol cili, maine trotrije pena la ekalesia?

¹⁷ Ohea. Ngacama hna akötrë së hnene la ketre trejin, ngo tha tro pi kö sa trotrije la ekalesia së. Tha Iehova kö la ka akötrë së. Hnei Nyidrëti hna hamëne koi së la mel memine la nöjei ewekë asëjëihë. Nyidrëti la hne së hna troa hni kow, nge loi e tro sa nyipici koi Nyidrë. (Hna Amaman 4:11) Ahnahna i Iehova la ekalesia. Ej a xatua së troa acatrene la lapaune së. (Heberu 13:17) Tha hnene kö laka hna akötrë së hnene la ketre trejin, ke, tro hë sa nuetrij la ahnahna cili.—E jë la Salamo 119:165.

18. (a) Nemene la ka xatua së troa acatrene la imelekeu së memine la itre trejin? (b) Ka nyipiewekë kö tro sa nue la ngazo ne la itre xan?

 ¹⁸ Tru la ihnimi së kowe la itre trejin, matre easa ajane troa acatrene la aqane imelekeu së me angatr. Tha Iehova kö a thele tro sa pexej. Ketre tu së fe, tha tro kö sa musinëne la itre trejin. (Ite Edomë 17:9; 1 Peteru 4:8) Itre atr ka ngazo asë hi së, celë hi matre ihnim la ka troa upi së troa “inualoinekeun.” (Kolose 3:13) Ihnimi fe la ka troa sewe së troa atrun menune la ketre jol, ngo ka co pe. Nyipici, ame la kola ngazo koi së hnene la ketre trejin ke, tha lapa hnyawa kö së. Canga tro hi sa elëhni kowe la trejin, me xele ma wai angeic. Ketre, tro së lai a hleuhleu me pë madrin. Ngo ame la easa nue la ngazo ne la ketre ke, kola tingetinge la mele së, nge kolo fe a acatrene la caas e hnine la ekalesia. Nge ame la ka nyipiewekë, tre, kola acatrene la aqane imelekeu së me Iehova.—Mataio 6:14, 15; Luka 17:3, 4; Roma 14:19.

19. Nemene la kepin matre tha tro hmaca kö sa nyisineene la ketre atrene la ekalesia?

¹⁹ Pane mekune jë la ketre hnepe lapa ka mele madrin. Ka ihnim la itre atren, nge angatr a thel tro pala hi a madrine la hnepe lapa. Ngo ame ngöne la ketre ijin, hna tha idrei hnene la ketre. Hnene la itre xane hna thele troa xatua angeic, ngo xele pala hi angeic ma drei angatr. Maine jë tro angeic a sipu tro qa ngöne la hnalapa, maine tro pena upi angeic hnene la he ne la hnepe lapa. Troa hane traqa tun e hnine la ekalesia. Maine jë troa catre kuca hnene la ketre trejine la itre ewekë hna xeleene hnei Iehova, nge ka troa hetre  ethan kowe la ekalesia. Tha hnei angeice kö hna kapa la ixatua. Kola mama ngöne la itre huliwa i angeic, ka hape, tha ajane hmaca kö angeic troa sine la ekalesia. Maine jë tro angeic a ketre sipu tro, maine tro pena upetröneë angeic. Tusi Hmitrötr a qaja ka hape: ‘Tha tro hmaca kö nyipunieti a nyisineen la trejine cili.’ (E jë la 1 Korinito 5:11-13; 2 Ioane 9-11) Nyipici, troa hace catre koi së, e hna upetröneë la ketre atrene la hnepe lapa, maine ketre sinee së pena. Ngo, loi tro palakö a sisitria la aqane tro sa nyipici koi Iehova, nge co pë hë koi atr.—Wange ju la Ithuemacanyi 8.

20, 21. (a) Pine nemene matre hatrene ihnimi Iehova la kola upe tröneë la ketre? (b) Pine nemene matre nyipiewekë troa iëne hnyawa la itre sinee së?

²⁰ Ame la kola upetröneë la ketre, Iehova lai a hnimi angeic. Kolo fe a thupëne la ekalesia qathene la itre atr ka tha trongëne la itre trepene meköti Iehova. (1 Korinito 5:7; Heberu 12:15, 16) Haawe, ijine tro hi së lai a amamane la ihnimi së koi Iehova me kowe la ëje i Nyidrëti ka hmitrötr, me itre trepene meköti Nyidrë. (1 Peteru 1:15, 16) Ketre, hatrene ihnimi Iehova hi lai kowe la atr hna upetröneë. Ngacama akötr, ngo celë hi ka xatua angeic troa trotrohin, laka, ka ngazo la hnei angeice hna kuca. Nge ketre, kolo fe a ithuecatr koi angeic troa saze. Nyimutre la itre hna upetröneë ka bëeke koi Iehova, nge hna kepe angatr hmaca hnene la ekalesia.—Heberu 12:11.

²¹ Eje hi laka, ka hetre thangane palahi la hna ce tro memine la itre sinee. Celë hi matre, nyipiewekë tro sa iëne hnyawa la itre sinee së. Maine ka hnimi Akötresieti la itre sinee së, haawe, tro ha xatua së troa mele nyipici koi Nyidrë, epine palua.