Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

Ithuemacany

Ithuemacany

 1 ITRE TREPENE MEKÖT

Itre trepene meköti Akötresie la ka nyitrepene la itre wathebo i Nyidrë. Itre trenge nyipici hna qatreng e hnine la Tusi Hmitrötr. Itre ej a xatua së troa trotrohnine la itre mekuna i Akötresie me itre aliene hni Nyidrë. Itre eje fe a xatua së troa kuca la itre ewekë ka loi me axecië mekune hnyawa. Nge itre ej a xatua së ngöne lo itre götrane laka, pëkö wathebo i Akötresie ka qaja mekötin la nyine troa kuca.

Mekene 1, paragaraf 8

 2 IDRENGETHENGE

Easa drengethenge Iehova la easa kuca la aja i Nyidrë cememine la hni ka pexej. Aja i Nyidrë tro la ihnim a upi së troa drengethenge Nyidrë. (1 Ioane 5:3) Maine ka hnimi Akötresieti së me mejiun koi Nyidrë, tro hë sa xötrethenge la itre eamo i Nyidrë, ngöne la nöjei götrane la mele së. Ngacama hace koi së, ngo loi tro palahi sa drengethenge Nyidrë. Nyine loi koi së la troa drengethenge Iehova ke, Nyidrëti a ini së troa mele ka loi, qaane enehila. Nge nyimutre la itre manathith hnei Nyidrëti hna thingehnaean kowe la itre drai elany.—Isaia 48:17.

Mekene 1, paragaraf 10

 3 ATREINE IË EWEKË

Hnei Iehova hna hamë së isa ala cas la atreine ië ewekë. Tha hna xupi së kö ceitu me itre sine masin (robot). (Deuteronomi 30:19; Iosua 24:15) Kola aijiji së hnene la atreine cili, troa isa axecië mekune hnyawa. Ngo loi tro pala hi sa thupën, wanga axecië mekune jë së, ceitu me itre ka pë inamacan. Haawe, thenge la aqane ië ewekë së, isa qanyi së axeciën troa mele nyipici koi Iehova, me amamane la ihnimi së koi Nyidrë.

Mekene 1, paragaraf 12

 4 ITRE TREPENE MEL

Iehova a acil la itre trepene meköt thatraqane la mele së, ene la aqane tro sa ujë me aqane huliwa së. Tusi Hmitrötr a amaman koi së la itre trepene mel, memine la aqane tro itre ej a xatua së troa mele ka loi. (Ite Edomë 6:16-19; 1 Korinito 6:9-11) Itre eje fe a xatua së troa trotrohnine la mekuna i Akötresie göi loi me ngazo. Itre eje mina fe a amaman koi së la aqane troa ihnimikeu me loi thina, me aqane troa axecië mekune hnyawa. Kola patre trotro la itre trepene meköti ne fen, ngo ka cile hut la itre trepene meköti Iehova. (Deuteronomi 32:4-6; Malaki 3:6) Maine tro sa xötrethenge hnyawa itre ej, eje hi laka, tro itre ej a thupë së qa ngöne la itre akötr me hace.

Mekene 1, paragaraf 17

 5 MEKUTHETHEU

Mekuthetheu la ka qajaqaja e kuhu hni së ka hape, ka loi la ewekë maine ka ngazo. Hnei Iehova hna hamën la mekuthetheu koi së isa ala cas. (Roma 2:14, 15) Troa lolo la mekuthetheu së e hna inine hnyawa hnene la itre trepene meköti Iehova. Ame cili tro hë ej a upi së troa iëne hnyawa la itre mekun ka amadrinë Akötresie. (1 Peteru 3:16) Eje fe a hmekë së, matre tha tro pi kö sa iëne la itre ewekë ka hetre ethan. Maine pena, tro ej a ahleuhleune la hni së, e hne së hna kuca la ngazo. Troa kucakuca la mekuthetheu së, ngo jëne la ixatua qaathei Iehova, ijije hi tro hmaca ej a lolo. Maine ka lolo la mekuthetheu së, haawe, troa tingetinge la hni së memine la mekuna së.

Mekene 2, paragaraf 3

 6 XOUE AKÖTRESIE

Ame la xoue Akötresie tre, ene la troa metrötrën me hnimi Nyidrë, nge tha ajane kö së troa kuca la ketre ewekë hnei Nyidrëti hna sisin. Ame la easa xoue Akötresie tre, kola xatua së troa kuca la loi, nge kola sewe së troa kuca la ngazo. (Salamo 111:10) Kolo fe a upi së troa drenge hnyawa la itre hnei Nyidrëti hna qaja. Nge pine laka easa metrötrë Nyidrë, matre easa eatrëne la itre hne së hna sisinyi koi Nyidrë. Hnene laka easa xoue Akötresie, matre lolo la aqane waiewekë me aqane ië ewekë së, me aqane goeëne së la itre atr.

Mekene 2, paragaraf 9

 7 IETRA

Ame la ietra tre, kola qaja la hleuhleu ke, hna kuca la ketre ewekë ka ngazo. Ame la atr ka hnimi Akötresie ke, angeic a ietra, la angeic a öhne laka, ame la itre ewekë hnei angeic hna kuca, tre, ka isazikeu memine la itre wathebo me itre trepene meköti Nyidrë. Maine hne së hna kuca la ketre ewekë ka ngazo, tro sa iele Iehova troa kapa la ietra së, jëne la mel hna huujëne hnei Iesu. (Mataio 26:28; 1 Ioane 2:1, 2) Maine tro sa ietra qa kuhu hni së, me isin matre tha tro hmaca kö sa kuca la ngazo tre, troa xecie koi së laka, tro Iehova a senge la ngazo së. Ame cili, tha tro hmaca kö sa mekun la itre ngazo hne së hë hna ietran. (Salamo 103:10-14; 1 Ioane 1:9; 3:19-22) Tro pe sa xomi ini qa ngön, me saze la aqane mekune së. Tro fe sa xötrethenge la itre wathebo me itre trepene meköti Iehova.

Mekene 2, paragaraf 18

 8 KOLA UPETRÖNEË

Maine hna kuca la ngazo ka tru hnene la ketre Keresiano, me thipetrij la itre wathebo me itre trepene meköti Iehova, nge tha ietra kö, tre, tha ijiji angeice hmaca kö troa sine la ekalesia. Troa upetröneë angeic. Tha tro hmaca kö sa ce tro me ithanata koi angeic. (1 Korinito 5:11; 2 Ioane 9-11) Ame la kola upetröneë la ketre, tre, göne la ehmitrötrene la ëje i Iehova, memine la ekalesia. (1 Korinito 5:6) Celë hi ketre aqane ihaji ka xatuane lai atr troa ietra, me bëeke hmaca koi Iehova.—Luka 15:17.

Mekene 3, paragaraf 19

 9 IUJIN ME EAMO

Iehova a hnimi së nge aja i Nyidrë troa xatua së. Celë hi matre Nyidrëti a iuji së me hamëne la itre eamo, jëne la Tusi Hmitrötr me itre atr ka hni Nyidrë. Pine laka itre atr ka tha pexeje kö së, matre sisitria koi së la ixatua i Nyidrë. (Ieremia 17:9) Ame la easa drengethenge hnyawa la itre atr hnei Iehova hna acil troa iuji së, easë hi lai a amamane ka hape, easa metrötrë Nyidrë, nge aja së troa drengethenge Nyidrë.—Heberu 13:7.

Mekene 4, paragaraf 2

 10 PI TRU ME HNI KA IPIË

Hnene laka itre atr ka tha pexej kö së matre, nango hetrenyi pala hi the së la mele cas me pi hun. Ngo aja i Iehova tro sa hetre hni ka ipië. Eje hi, ame la easa trotrohnine la edraië i Iehova, easë hi e cili a nyiqane inine la aqane troa hni ka ipië. (Iobu 38:1-4) Ame la ketre aqane troa hni ka ipië tre, ene la troa catre meku itre xan hu së, me thele la itre ewekë ka loi koi angatr. Ame la atr ka pi hun, angeic a amamane ka hape, sisitria kö angeic hune la itre xan. Nge ame la atr ka hni ka ipië, angeic a pane waipengöi angeic, me atre laka, ka hetre ifego i angeic. Tha xou i angeice kö troa qaja la itre tria i angeic. Canga tro hi angeic a qeje menu, me kapa la itre ihaji me eamo. Angeic a mejiun koi Iehova me xötrethenge la itre hnei Nyidrëti hna amekötin.—1 Peteru 5:5.

Mekene 4, paragaraf 4

 11 MUS

Ame la mus tre, kola qaja la meköt troa amekötin me axecië mekun. Iehova la atre mus ka sisitria e koho hnengödrai me e celë fen. Hnei Nyidrëti hna xupe la nöjei ewekë asëjëihë, nge Nyidrëti la Trene Men ngöne la nöjei götran asë. Nyidrëti a huliwane la musi Nyidrë nyine loi kowe la itre atr. Hnei Nyidrëti fe hna nue kowe la itre xaa atr troa mus. Tune la hnëqa hna nue kowe la itre keme me thin, itre qatre thup ne la ekalesia me itre musi ne fen. Iehova a ajan tro sa drengethenge angatr. (Roma 13:1-5; 1 Timoteo 5:17) Ngo maine kola isazikeu la itre musi ne fen memine la itre wathebo i Iehova, haawe, hnëqa së troa drengethenge Akötresie hune la atr. (Itre Huliwa 5:29) Ame la easa sajuën la musi ne la itre atr hnei Iehova hna acil, easë hi lai a amaman ka hape, easa metrötrën la itre hnei Nyidrëti hna amekötin.

Mekene 4, paragaraf 7

 12 ITRE QATRE THUP

Iehova a iëne la itre trejin trahmanyi ka maca, tune la itre qatre thup, troa thupëne la itre atrene la ekalesia. (Deuteronomi 1:13; Itre Huliwa 20:28) Angatr a xatua së matre tro palahi a lolo la aqane imelekeu së me Iehova. Ketre, matre troa tingetinge la hmi së e hnine la ekalesia. (1 Korinito 14:33, 40) Qëmekene troa acil la ketre trejin hnei uati hmitrötr, loi tro angeic a trongëne hnyawa la itre hna amekötin e hnine la Tusi Hmitrötr. (1 Timoteo 3:1-7; Tito 1:5-9; 1 Peteru 5:2, 3) Pine laka easa mejiune kowe la organizasio i Akötresie me sajuën ej, haawe, easa madrin troa drengethenge la itre qatre thup.—Salamo 138:6; Heberu 13:17.

Mekene 4, paragaraf 8

 13 HE NE LA HNEPE LAPA

Iehova a nue kowe la itre keme me thin la hnëqa ne troa thupën la hnalapa me itre nekönatr. Ngo Tusi Hmitrötr a qaja ka hape, trahmanyi la he ne la hnepe lapa. Maine thine hmekuje hi la ka hiane la itre nekönatr, tre, thin la he ne la hnepe lapa. Hnëqa ne la he ne la hnepe lapa, troa thupën la hnalapa göi xen me iheetr me hnalapa. Ka nyipiewekë catr tro la he ne hnepe lapa a thupëne la hnepe lapa, göne la hmi. Tune la troa xatua angatr troa sine lapan la itre icasikeu, troa cainöj trotro, me ce ini Tusi Hmitrötr. Ketre, qa i angeic troa axeciën la itre mekun ne la hnepe lapa. Angeic a isin troa xötrethenge la tulu i Iesu, ene la troa loi thina, me itrotrohni me menyik, nge tha ka iakötrë kö. Aqane tro hi angeice lai a akökötrene la ihnimekeu me tingeting ngöne la hnepe lapa, me acatrene la aqane imelekeu i angatr me Iehova.

Mekene 4, paragaraf 12

 14 LAPA NE XOMI MEKÖT

Ame la Lapa Ne Xomi Meköt tre, itre hna iën troa mel e koho hnengödrai hna acil hnei Akötresie troa elemeken la huliwa ne la itre Keresiano. Ngöne lo hneijin ne lo itre pane Keresiano, hnei Iehova hna huliwane la Lapa Ne Xomi Meköt troa iujine la nyipi hmi memine la huliwa ne cainöj. (Itre Huliwa 15:2) Ame enehila, kola elemekene la nöje i Iehova hnene la Lapa Ne Xomi Meköt. Angatr a eköth me iujin, me thupën la itre hlue i Nyidrë. Angatr a axecië mekun thenge la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr, me uati hmitrötr. Hnei Iesu hna hë angatr ka hape, “hlue ka nyipici me ka inamacan.”—Mataio 24:45-47.

Mekene 4, paragaraf 15

 15 TROA ATU HE

Ame itre xaa ijin, troa sipon kowe la trejine föe troa kuca la ketre hnëqa hna athip kowe la trejin trahmany. Ame la angeic a kuca la hnëqa, loi tro angeic a atuth la he i angeic, matre amamane ka hape, angeic a metrötrëne la mus hna acil hnei Iehova. Ngo, hetre itre ijine kö tro angeic a atu he. Tune la angeic a ini Tusi Hmitrötr me ketre atr, ngo cememine la föi angeic maine ketre trejin trahmany ka xomi bapataiso hë.—1 Korinito 11:11-15.

Mekene 4, paragaraf 17

 16 THA ATRE NE FENE KÖ

Ame la hnaewekë, tha atre ne fene kö, tre, kola hape, tha ka hane kö sine la kuci politik. (Ioane 17:16) Ame la itre hlue i Iehova, angatr a sajuëne la Baselaia i Nyidrë. Tui Iesu, tha angatre kö a hane sine la kuci politik.

Iehova a upi së “troa drengethenge la itre mus, me itre trene mus.” (Tito 3:1, 2; Roma 13:1-7) Ngo kolo fe a qaja hnene la wathebo i Nyidrë ka hape, tha tro kö a ihumuth. Celë hi matre, thatreine jë kö la Keresiano troa mekun, ka hape, ijiji angeic troa hane isi. Ngo maine ijiji angeic troa kuca la ketre huliwa i mus nyine nyihnane la troa sooc, loi tro angeic a kuca thenge la mekuthetheu i angeic.

Easë hmekuje hi a thili koi Iehova pine laka, Nyidrëti la ka xupi së. Easa metrötrëne la itre ewekë ka nyihatrene la nöj, ngo tha easë kö a sali koi darapo me nyimane la nyima ka ce tro memin. (Isaia 43:11; Daniela 3:1-30; 1 Korinito 10:14) Ketre, qanyine kö la itre hlue i Iehova isa axeciën laka, troa vot maine tha tro kö a votën la ketre atr, maine ketre parti politik. Eje hi laka, ase hë së sisinyi kowe la Baselaia i Akötresie.—Mataio 22:21; Ioane 15:19; 18:36.

Mekene 5, paragaraf 2

 17 AQANE MEKUNE I FEN

Fen a iaöne la itre atr troa mekun tui Satana. Kola mama hnyawa la mekuna i Satana thene la itre atr ka thipetriji Iehova, me ka tha metrötrëne la itre wathebo, me itre trepene meköti Nyidrë. (1 Ioane 5:19) Hna hëne la aqane mekune cili me itre huliwa hna kuca ka hape, aqane mekune i fen. (Efeso 2:2) Itre hlue i Iehova a hmekën matre tha tro kö a löthi angatr hnene la aqane mekune cili. (Efeso 6:10-18) Easa madrine la itre pengöi Iehova, nge easa thel troa kuca asë la hne së hna atrein matre troa mekune tui Nyidrë.

Mekene 5, paragaraf 7

 18 IAMENUMENU

Ame la iamenumenu tre, kola cile kowe la nyipici ne la Tusi Hmitrötr. Kola icilekeu la itre ka iamenumenu me Iehova me Iesu, Joxu ne la Baselaia i Akötresie. Angatre fe a iaöne la itre xan troa ce xöle me angatr. (Roma 1:25) Ketre, angatr a kuca matre troa luelu la itre hlue i Iehova. Hetrenyi fe ekö la itre pane Keresiano ka iamenumenu, ketre tune enehila. (2 Thesalonika 2:3) Ame la itre ka mele nyipici koi Iehova, tre, tha ce angatre kö memine la itre ka iamenumenu. Tha tro kö a musinë së hnei itre xan, troa e, maine drenge la itre mekuna ne la itre ka iamenumenu. Easë pe a ajan troa mele nyipici, me thili hmekuje hi koi Iehova.

Mekene 5, paragaraf 9

 19 ILOI ME AKÖTRESIE

Thenge la Wathebo i Mose, hnei angetre Isaraela hna sipo Iehova troa senge la itre ngazo i angatr. Hnei angatr hna traqa fë ngöne la ene la itre huuje ne iloi, tune la qitr, oel maine itre öni. Kola amekunë angatr laka, aja i Iehova troa senge la itre ngazo i angatr. Itre ngazo ne la nöj, me angatre fe isa ala cas. Nge thupene la hnei Iesu hna huujëne la mele i nyidrë matre troa köletrije la itre ngazo së, tha nyipiewekë hmaca kö lo itre huuje ne iloi. Hnei Iesu hna “aca huujëne la ngönetrei nyidrë” ka pexej.—Heberu 10:1, 4, 10.

Mekene 7, paragaraf 6

 20 TROA HNIME LA ITRE ÖNI

Ame ngöne la Wathebo i Mose, hna nue la angetre Isaraela troa öni mitr. Hna amekötine fe koi angatr troa huujëne la itre öni. (Levitiko 1:5, 6) Ngo tha hnei Iehova kö hna nue angatr troa qanangazon la itre öni. (Ite Edomë 12:10) Hetrenyi e hnine la Wathebo, la itre hna amekötin laka, tha tro kö a axösisine la itre öni. Hnëqane la angetre Isaraela troa thupën la itre öni angatr.—Deuteronomi 22:6, 7.

Mekene 7, paragaraf 6

 21 ITRE MUTINE MADRA ME AQANE TROA HULIWANE ITRE EJ

Itre mutine madra. Hetrenyi la foa lao götrane ka tru ne la madra: globules rouges, globules blancs, plaquettes me plasma. Ijije hi troa xome qa ngöne la itre götrane ka tru cili, la itre wamine mutin, hna hëne ka hape, itre mutine madra. *

Itre Keresiano a thipën la madra ka pexej, maine ketre hi, qa ngöne lo foa lao götran ka tru. Ngo tune ka göne la itre wamine mutine madra? Ijije kö tro angatr a hane kapa? Pëkö hna amekötin hnei Tusi Hmitrötr göne lai. Celë hi matre, sipu qa ne kö la Keresiano troa axecië mekun, thenge la mekuthetheu i angeic hna inine hnei Tusi Hmitrötr.

Hetre itre Keresiano ka thipën la itre wamine mutine madra asë. Maine jë angatr a mekun la Wathebo hna hamën ekö koi Isaraela, ene la troa anenine la madra ne la öni, me “neng’ eje hune la hnadro.”—Deuteronomi 12:22-24.

Ame itre xaa Keresiano, tha ngazo kö la mekuthetheu i angatr troa kapa la itre xaa wamine mutine madra. Maine jë ame koi angatr, ame la itre neköi wamin cili, tre, tha ka nyihatrene hmaca kö la mele ne la atr, maine öni pena.

Qëmekene troa axecië mekun göi itre wamine mutine madra, loi troa pane mekune hnyawa ka hape:

  • Trotrohnine kö ni laka, ame la eni a thipetrije la nöjei wamine mutine madra asë, kolo lai a hape, eni fe a thipetrij la itre xaa drösinöe, nyine nyinyine la itre mec, me ka xatuan la madra matre tha tro kö a neni menu?

  • Tro ni a qejepengöne tune ka koi droketre la kepin, matre eni a thipetrij, maine kapa pena la itre wamine mutine madra?

Itre aqane inyië. Pine laka itre Keresiano së, matre tha easë kö a hamëne la madra së, maine amë acone pena, treqene la ijine kola xöji së. Ngo hetre itre xaa aqane inyië së, memine la sipu madra së. Ame cili, qa së itre Keresiano troa isa axeciën la aqane troa huliwane la madra së ngöne la ijine kola troa xöji së, maine ngöne la kola thele la meci së, maine pena, ngöne la kola nyinyine la ketre meci së. Ame itre xaa ijin, jëne la itre aqane inyië cili, troa xome la madra ne la atr hna troa inyiën me amë acone koi hnepe ijin.—Wange ju la itre xaa ithuemacanyi ngöne la Ita Ne Thup ne 15 Okotropa 2000, götrane 30-31 (qene Wiwi).

Hanawang la ketre aqane inyië, hna hëne ka hape hémodilution. Qëmekene troa xöje la atr, kola xome la madra i angeic me nyihnane hnei drösinöe, ngöne hi la hnepe ijine cili. Nge ngöne la ijine kola xöji angeic, maine e thupen, kolo hmaca hamëne koi angeic la madra cili.

Ame la ketre aqane inyië, tre kola xome hnyawa la madra ka neni, ngöne la kola ixöj, matre tha tro kö a luz. Troa nyihnyawane lai madra me hamëne hmaca kowe lai atrekë madran ngöne la ijine xöj, maine e thupene ju hi la kola ase xöj.

Isapengöne kö la aqane huliwane la itre nyine inyië celë, hnene la itre droketre. Celë hi matre, qëmekene troa ixöj, tune la kola thele la meci angeic, maine inyië pena, loi tro la Keresiano a pane thel troa atrepengöne hnyawa la aqane tro la droketre a huliwane la madra i angeic.

Qëmekene la troa axecië mekun göi madra, loi troa pane mekune hnyawa ka hape:

  • Maine hna anenine la madrang e trön, nge hetre hnepe traeme ne pane tha neni, tre, hapeu? Tha tro jë kö a huliwa la mekuthetheung e tro ni a mekune ka hape, madrange palahi la, matre tha nyipiewekë kö tro ni a “neng’ eje hune la hnadro”?—Deuteronomi 12:23, 24.

  • Tro kö a nango jol la mekuthetheung hna inine hnei Tusi Hmitrötr, la kola troa xome la madra qa ngöne la ngönetreing me nyihnyawane ej, nge e thupen, kola hamë ni hmaca, maine pena troa nyinyine la ketre eatreng?

  • Trotrohnine kö ni ka hape, ame la eni a thipëne la nöjei aqane inyië memine la madrang, kolo lai a hape, eni a thipëne la xomi madra ngöne laboratoire, hémodialyse, maine troa mano hnei masin lo hna hape, coeur-poumon artificiel?

Qëmekene troa axecië mekun göi itre mutine madra, me aqane inyië memine la madra së, nyipiewekë tro sa pane ithel me sipo ixatua koi Iehova. (Iakobo 1:5, 6) Thupene lai, easa ha axecië mekun, thenge la mekuthetheu së hna inine hnei Tusi Hmitrötr. Tha tro pi kö sa hnyingë itre xan la mekuna i angatr, göne la hne së hna axeciën. Nge ketre tha tro kö sa canga kei thenge la mekuna i itre xan.—Roma 14:12; Galatia 6:5.

Mekene 7, paragaraf 11

 22 THINA KA WIË

Ame la thina ka wië, tre, kola qaja la aqane ujë ka meköt memine la itre huliwa hna kuca, thenge la aja i Akötresie. Kola qaja e celë la aqane mekune së me aqane ithanata së. Kola upi së hnei Iehova troa thipetrij asë la nöjei aqane ujë ka sis, me kuci ngazo. (Ite Edomë 1:10; 3:1) Loi tro sa hmek me xötrethenge la itre trepene meköti ka wië i Iehova, matre atreine së cil kowe la itre itupath. Loi e tro palahi sa sipo ixatua thei Akötresie, matre tha tro pi kö a patre the së la itre mekune ka wië. Loi e tro fe sa catre kötrene la kuci ngazo.—1 Korinito 6:9, 10, 18; Efeso 5:5.

Mekene 8, paragaraf 11

 23 AQANE UJË KA SIS, KA PË HMAHMA, NGE KA PË METRÖTR

Ame la kola inagala me pë metrötr, tre, kolo hi lai a thipetrije la itre wathebo me itre trepene meköti Akötresie. Celë fe hi ka amamane laka, pë fe hë hmahma së e troa ujë tun, nge pë fe hë metrötr kowe la itre wathebo i Akötresie. Maine troa ujë tune hnene la ketre Keresiano, troa amekötin hnene la komite ne iameköti. Ame la aqane ujë ka sis, tre, kola qaja la nöjei pengöne aqane ujë ka ngazo. E ngazo catr palaha la hna kuca hnene la ketre Keresiano, ame cili, maine jë troa eköthe hnene la itre qatre thup ne la ekalesia, la ketre komite ne iameköti.—Galatia 5:19-21; Efeso 4:19; wange ju la itre xaa ithuemacanyi ngöne la Ita Ne Thup ne 15 Julai 2006 ngöne Questions des lecteurs (qene Wiwi).

Mekene 9, paragaraf 7; Mekene 12, paragaraf 10

 24 KUCAHMË KA HMITRÖTR

Hnei Iehova hna hamëne kowe la lue trefën la nyipi aqane ce meköle trefën. Ngo maine tro la ketre a kucahmëne la kahmitrötre i angeic, angeice lai a kuci huliwa ka sis. Celë hi ka troa ananazijëne la aqane imelekeu i angeic me Iehova. Celë fe hi ka troa aciane la itre aja ka ngazo, me amenune thei angeic la aqane troa ce meköle trefën. (Kolose 3:5) Maine kola majemine kuca la itre huliwa cili ka sis hnene la ketre, nge thatreine hë nuetrij, haawe, catre pi. (Salamo 86:5; 1 Ioane 3:20) Thithi iele jë koi Iehova troa sipo ixatua. Nuetrije pi la itre ewekë ka axulune la itre mekun ka ngazo, tune la troa goeë iatr ka sis. Ithanatane jë memine la keme maine thine i epuni ka hmi. Maine pena, memine la ketre sinee ka macaj nge ka metrötrëne la itre wathebo i Iehova. (Ite Edomë 1:8, 9; 1 Thesalonika 5:14; Tito 2:3-5) Loi troa xecie koi epuni laka, öhne hi Iehova nge madrine Nyidrëti la aqane isine epun, matre troa hmitrötr la aqane ujë i epun.—Salamo 51:17; Isaia 1:18.

Mekene 9, paragaraf 9

 25 NYIMU FÖE

Ame la nyimu föe, tre, ene lo hna majemine troa nyimu föe hmunë. Hnei Iehova hna amë qa ngöne la qaan laka, troa faipoipo la trahmanyi me casi hi la föe. Ame ekö e Isaraela, hna nue hnei Akötresie la itre trahmanyi troa nyimu föe, ngo tha eje kö la aja i Nyidrë, ngöne la qaan. Ame enehila, tha hnei Iehova kö hna nue la itre hlue i Nyidrë troa nyimu föe. Tro la trahmanyi a ca föe, nge tro la föe a ca trahmany.—Mataio 19:9; 1 Timoteo 3:2.

Mekene 10, paragaraf 12

 26 SEIHNACIL ME ISA LAPA

Hnei Iehova hna amë laka, tro la trahmanyi a ce lapa me föi angeic uti hë la mec. (Genese 2:24; Malaki 2:15, 16; Mataio 19:3-6; 1 Korinito 7:39) Nyidrëti a nue troa seihnacil, ngöne hmekuje hi la kola nyixetë la ketre e nyidro. Nge ame cili, Iehova a nue kowe la hna trotrij, troa iëne troa seihnacil, maine tro kö a lapa.—Mataio 19:9.

Ame itre xaa ijin, hetre itre Keresiano ka seihnacil, ngacama pëkö ka nyixetë e nyidro lue trefën (1 Korinito 7:11) Hanawang la itre götran laka, hna nue la Keresiano troa isa lapa memine la föi angeic.

  • E kola xele ma thupëne hnyawa la hnepe lapa: ngöne la kola xele hnene la trahmanyi troa hamëne la ka ijij kowe la mele ne la hnepe lapa, nge uti fe hë laka, pëhë mani me xen.—1 Timoteo 5:8.

  • E kola isi la lue trefën: Kola qaja la trahmanyi maine föe hna akötrën me axösisin, me lepe lapane hnene la föi angeic.—Galatia 5:19-21.

  • Ngöne la kola thele hnene la ketre troa axouene la föe hmunë, matre sewe angeic troa imelekeu me Iehova.—Itre Huliwa 5:29.

Mekene 11, paragaraf 19

 27 ITHUECATR ME QAJA ALOIN

Easë asë hi a ajane troa kepe ithuecatr me qaja aloinyi së. (Ite Edomë 12:25; 16:24) Ijije hi tro sa itö ithuecatr me iakeukawany hnene la itre trengewekë ka menyik nge ka keukawa hnin. Celë hi itre trengewekë ka troa xatuane la itre trejin troa hetrenyi la xomihni, nge tro palahi a catre nyihlue i Iehova, ngacama catr la itre jol. (Ite Edomë 12:18; Filipi 2:1-4) Maine troa kucakuca catr la ketre atr, nyipiewekë tro sa drei angeice hnyawa, me thel troa trotrohnine la aliene hni angeic. E cili, troa mama hnyawa koi së la aqane troa xatua angeic. (Iakobo 1:19) Loi tro sa xomi ijine troa atre hnyawa la itre trejin, matre tro sa trotrohnine la itre aja i angatr. Celë hi ka aijiji së troa xatua angatr, troa hane ujë kowe la Akötresie ne iakeukawanyi me ithuecatr, nge hnapo ka tingeting.—2 Korinito 1:3, 4; 1 Thesalonika 5:11.

Mekene 12, paragaraf 16

 28 AQANE TROA EKÖTH LA FAIPOIPO

Pëkö hna amekötine hnei Tusi Hmitrötr göne la aqane eköthe la faipoipo. Isapengöne kö la itre wathebo me itre hna majemine kuca ngöne la itre nöj. (Genese 24:67; Mataio 1:24; 25:10; Luka 14:8) Ame la ijine ka sisitria ngöne la faipoipo tre, ene la kola isisinyikeu hnene la lue ka faipoipo qëmekei Iehova, troa cas utihë la mec. Ala nyimu la itre trefën ka iën troa isisinyikeu ce memine la itre lapa me itre sinee i angatr. Angatre fe a sipone kowe la ketre qatre thup troa cile fë la ketre cainöj qa hnine la Tusi Hmitrötr. Qa ne la lue ka faipoipo troa axeciën ka hape, hetreny, maine pëkö ce xen thupene la hna siji pepa. Nge maine hetreny, nyidroti kö la ka amekötine la aqane trongene la ijine xen. (Luka 14:28; Ioane 2:1-11) Ngacama nyimu aqane eköthe la faipoipo, ngo loi e troa hmekën hnene la lue trefën matre troa atrunyi Iehova hnene la faipoipo i nyidro. (Genese 2:18-24; Mataio 19:5, 6) Troa xatua nyidro hnene la itre trepene meköti Tusi Hmitrötr matre troa axecië mekune hnyawa. (1 Ioane 2:16, 17) Maine hna amekötin hnene la lue trefën troa amë la kahaitr ngöne la ijine xen, nyipiewekë tro nyidroti a ithanatane la aqane troa thupën la ijine cili. (Ite Edomë 20:1; Efeso 5:18) Nge maine hna nue troa elo miuzik me itre xaa nyine madrin, loi troa atrunyi Iehova hnene la itre hna hnëkën. Nyipiewekë troa mama la etrune la aqane imelekeu i nyidroti me Iehova, me aqane imelekeu i nyidro lue trefën, ngo tha ngöne hmekuje kö la ijine faipoipo.—Ite Edomë 18:22; wange ju la itre xaa ithuemacanyi ngöne la Ita Ne Thup ne 15 Octobre 2006, g. 18-23, g. 23-27, g. 28-31 (qene Wiwi).

Mekene 13, paragaraf 18

 29 AXECIË MEKUNE HNYAWA

Easa ajane troa axecië mekune hnyawa thenge la itre trepene meköti Akötresie. Maine jë troa hëne la Keresiano hnene la föi angeic ka tha hmi kö, troa ce xeni memine la itre xaa sinee i nyidro, ngöne la ketre feete i fen. Maine epuni ju, nemene la nyine tro epuni a kuca? Maine ka loi la mekuthetheu i epuni troa hane sine la feet, ijije hi tro epuni a qejepengöne koi föi epuni laka, tha epuni kö a hane troa kuca la itre hna majemine kuca i itre wanaithihlë e cili. Loi tro fe sa mekun ka hape, ame la easa tro ngöne la feet cili ke, hapeu, tha tro jë kö së lai a athixötrë itre xan?—1 Korinito 8:9; 10:23, 24.

Maine pena, kola hamë së la ketre mani nyine ahnahna (prime), hnene la maseta së ngöne ijine feet ne pune macatre. Hapeu, tro kö sa thipën? Isa qanyi së kö mekun. Easë kö la ka troa axeciën thenge la aqane waiewekëne la maseta së. Maine tro sa kapa, ke, hapeu, tro jë kö nyidrëti a mekun ka hape, easa hane feetëne la ijine cili? Maine jë, nyidrëti pena hi a olene la hne së hna catre huliwa? Haawe, thupene la itre hnyinge cili, easa axeciëne ka hape, tro kö sa kapa lai mani, maine ohea.

Ngöne palahi la itre ijine feet, maine jë troa hamë ahnahna koi së hnene la ketre sinee me qaja ka hape: “Atre hi ni laka, tha ka hane kö epuni feetëne la drai celë, ngo eni a ajan troa hamë epuni la ahnahna celë.” Maine jë kolo hi a ajane troa amadrinë së hnene lai sinee. Maine pena, tro sa mekune ka hape, maine jë, angeic a tupathe la lapaune së göne lai feet? Itre mekune lai ka upi së troa pane mekune hnyawa, qëmekene la troa axeciën ka hape, tro sa kapa maine tha tro kö sa kapa la ahnahna. Aja së tro palahi a wië la mekuthetheu së ngöne la nöjei mekun hne së hna axeciën, nge tro palahi sa mele nyipici koi Iehova.—Itre Huliwa 23:1.

Mekene 13, paragaraf 22

 30 HULIWA NE THELE MANIE ME MEKÖT

Maine tro sa canga iloi me thele tingeting, tha tro kö a traqa kowe la gomegom. (Mataio 5:23-26) Ame la ewekë ka sisitria kowe la Keresiano, tre, ene la troa atrunyi Iehova, me thele tro palahi a cas la ekalesia.—Ioane 13:34, 35; 1 Korinito 13:4, 5.

Maine troa iwesitrë la itre Keresiano ngöne la itre huliwa ne thele mani, loi tro angatr a thel troa iloi, ngo tha tro kö a tro koi hna kootr. Ame ngöne la tusi 1 Korinito 6:1-8, nyimutre la itre eamo hna hamëne hnei Paulo thatraqane la iutisai i itre Keresiano. Ijije hi troa adrone la ëje i Iehova memine la ekalesia, hnene la Keresiano ka uti fë koi hna kootr, la ketre trejin. Kola amaman ngöne la tusi Mataio 18:15-17, la köni aqane troa kuca hnene la itre Keresiano, ngöne la kola ijelethoi maine iupatrekënö. (1) Tro la itre trejin a pane thele la aqane troa nyinyine la jol ka eje thei angatr. (2) Maine thatreine kö angatr, loi troa sipo ixatua thene la cas maine lue Keresiano ka macaj ne la ekalesia. (3) Nge maine jole palahi, ijije hi troa sipone la itre qatre thup troa wange lai jol. Ame cili, jëne la itre trepene meköti Tusi Hmitrötr, itre qatre thup a thel troa xatuane ceitun la itre trejin, matre troa iloi hnine la tingeting. Haawe, maine tha drengethenge kö hnene la itre xan la itre trepene meköti Tusi Hmitrötr, qa ne pë hë la itre qatre thup troa amekötin.

Hetre itre götran laka, maine jë troa amekötin hnene la wathebo i mus troa tro koi hnakootr. Ka tune la troa seihnacil, ithepe nekönatr hnei kem me thin, pension i itre nekönatr, assurance, maine pena, itre hna amekötin hna cinyihan amë hë. Maine kola tro koi hnakootr hnene la ketre Keresiano matre troa thele nyine la jol hnine la tingeting, tha angeice kö lai a thipetrij la itre eamo i Paulo.

Ketre tun, maine kola qajaqaja la ketre ewekë ka ngazo hnene la ketre Keresiano kowe la polis, tune la hna atrekënö, hna ilep, itre nekönatr hna angazon maine hna qanangazon, hna ihumuth, ke, tha angeice kö lai a thipetrij la itre eamo i Paulo.

Mekene 14, paragaraf 14

 31 ITRE HNÖ I SATANA

Qane lo ijine ne lo hlapa e Edena, kola thel hnei Satana troa iaöne la itre atr. (Genese 3:1-6; Hna Amaman 12:9) Angeic a amenune la mekune së, matre tha jole koi angeice troa uku së troa kuca la ngazo. (2 Korinito 4:4; Iakobo 1:14, 15) Angeic a thel, jëne la politik, me hmi, me itre huliwa i fen, me itre ini, me itre xaa ewekë ju kö, matre troa hlemu la aqane mekune i angeic.—Ioane 14:30; 1 Ioane 5:19.

Atre hi Satana laka, hohopatre pe hi la ijine tro angeic a iaöne la itre atr. Celë hi matre angeic a kuca asë la hnei angeic hna atrein, matre troa iaön la ka alanyim. Ngo aja i angeic palakö troa iaöne la itre ka nyihlue i Iehova. (Hna Amaman 12:12) Maine tha ka hmeke kö së, ijiji Diabolo hi troa amenune la mekune së. (1 Korinito 10:12) Drei la ketre ceitun. Aja i Iehova troa ce mel hnene la lue trefën. (Mataio 19:5, 6, 9) Ngo alanyimu la itre atr enehila, ka xome ceitune la faipoipo memine la ketre aqane ce lapa trefën nge ijije hi troa isa lapa. Hna haöthe la aqane mekune cili ngöne la televizio me itre film. Celë hi kepin matre nyipiewekë tro sa thupën matre tha tro kö a löthi së hnene la aqane waiewekë i fen göne la faipoipo.

Ketre, Satana a iaö së, jëne la aja troa sipu mus. (2 Timoteo 3:4) Maine tha hmeke kö së, ijije hi troa patre the së, la metrötr kowe la itre atr hnei Iehova hna acil troa mus. Maine jë, troa nyiqane icilekeu la ketre trejin kowe la hna amekötin hnene la itre qatre thup ne la ekalesia. (Heberu 12:5) Maine pena, troa nyiqane isazikeu la ketre trejine föe kowe la hna amekötin, göne la musi ne la hnepe lapa.—1 Korinito 11:3.

Loi tro sa axeciën laka, tha tro pi kö a löthi së hnene la aqane mekune i Diabolo. Aja së pe troa xötrethenge la aqane mekune i Iehova, me “thele catrëne la itre ewekë ne hnengödrai.”—Kolose 3:2; 2 Korinito 2:11.

Mekene 16, paragaraf 9

 32 ITRE NYINE INYIË

Aja së asë hi troa egöcatr me troa aloine la itre meci së hnene la itre drösinöe ka lolo. (Isaia 38:21; Mareko 5:25, 26; Luka 10:34) Nyimutre la itre aqane inyië enehila hna hamën hnene la itre droketre me itre xaa atr ju kö. Nyipiewekë tro sa iëne hnyawa la aqane inyië së jëne la itre trepene meköti Tusi Hmitrötr. Ka eje e kuhu hni së laka, Baselaia i Akötresieti hmekuje hi la ka troa amele së palua. Tha aja së kö troa hnehengazo menu, uti hë la tro sa nanazij koi Iehova, hnene la kucakuca ka eje the së.—Isaia 33:24; 1 Timoteo 4:16.

Loi tro sa thipetrij asë la nöjei drösinöe ka hetre nyikön, nge hna mekuhnin. (Deuteronomi 18:10-12; Isaia 1:13) Celë hi matre, qëmeken la troa kapa la ketre drösinöe maine ketre aqane inyië, tro sa pane thele hnyawa la pengön me qaane itre ej. (Ite Edomë 14:15) Tha tro kö sa thëthëhmine ka hape, jëne la itre hnö i angeic, Satana a huli së troa löhnine la kuci haze. Maine easa mekuhni göne la ketre drösinöe, loi tro sa thipetrije hnyawa ej.—1 Peteru 5:8.

Mekene 16, paragaraf 18

^ Ame koi itre xaa droketre, tre, itre mutine madra ha lai foa lao götrane ka tru. Ame cili, qa së troa isa qejepengöne kowe la droketre la hne së hna axeciën. Ene la troa thipën la madra ka pexej, memine lo lai foa lao götrane ka tru, globules rouges, globules blancs, plaquettes me plasma.