1, 2. Maine tro epuni a patr, ke, hapeu, ka nyipiewekë kö troa amamai gojeny? Nemene la hnei Iehova hna hamën nyine eatrongë së?

 PANE mekune jë. Epuni e nyipine la ketre ihnapapa atraqatr. Kola hnahna menu la enyi me so. Tha öhne hë epuni la gojeny. Ame pe hi la ka mama koi epun, ke, loi troa hetre ka amamai gojeny, tune la busol, maine itre wëtresij, maine jö, maine GPS, maine jë ketre atre hi ka atre hnyawa la götrane cili. Eje hi laka, e pëkö ka amamai gojenyi, ka luzi hë së lai.

 ² Ame enehila, thatre ju hë së la nöjei pengöne jol ka traqa koi së. Ame itre xa ijin, kösë easa ha troa menu. Ngo Iehova a hamën koi së la mekuthetheu matre troa eatrongë së. (Iakobo 1:17) Tro sa pane ce wang la pengöne la mekuthetheu memine la enyipiewekën. Nge thupene lai, easa troa wang la aqane tro sa inin la mekuthetheu së, me aqane troa metrötrën la mekuthetheu ne la itre xan. Easë fe a troa ce wang la aqane troa xatua së hnene la mekuthetheu ka lolo.

3. Nemene la mekuthetheu?

³ Ahnahna ka lolo catr qathei Iehova la mekuthetheu. Ketre ewekë e kuhu hni së ka aijijë së troa atrehmekune la loi me ngazo. Ame e hnine la Tusi Hmitrötr, hna ujën qene Geres la “mekuthetheu” ka hape, “troa sipu atrepengö së.” Maine ka lolo la mekuthetheu së ke, tro lai a xatua së troa atre hnyawa la sipu pengö së. Eje fe a xatua së troa waipengöne hnyawa la itre mekuna së memine la itre aliene hni së. Ej a ee së kowe la itre ewekë ka loi, me ananyi së qa ngöne la itre ewekë ka ngazo. Ej a jelemeköti së, e ka lolo la aqane axecië mekune së, nge easa madrin. Ngo tro ej a jelengazo së, e ka ngazo la aqane axecië mekune së.—Wange ju la Ithuemacanyi 5.

4, 5. (a) Nemene la thangane la hnei Adramu me Eva hna tha drenge la mekuthetheu i nyidro? (b) Qaja jë la itre ceitun e hnine la Tusi Hmitrötr, ka amaman la enyipiewekëne la troa hetre mekuthetheu ka loi?

⁴ Isa qanyi së kö mekun, tro sa dreng, maine tha drenge pena la mekuthetheu së. Tha hnei Adramu kö me Eva hna drengethenge la mekuthetheu i nyidro, ene pe kei pi nyidro kowe la ngazo. Nyidroti a öhne e thupen  laka, tria ha nyidro. Ame la engazon, hnei nyidroti hna ena la wathebo i Akötresie. (Genese 3:7, 8) Ka pexej la mekuthetheu i Adramu me Eva. Atre hnyawa hi nyidro laka, tha ka loi kö troa ena la wathebo i Akötresie. Ngo sipu mekuna i nyidroti kö troa tha drenge la mekuthetheu i nyidro.

⁵ Alanyimu fe la itre atr ka drengethenge la mekuthetheu i angatr. Iobu la ketre e angatr. Ka lolo palahi la aqane axecië mekune i angeic. Öni angeic: “Tha tro kö la hning’ a qaja angazo ni.” (Iobu 27:6) Ame la hna hape, “hning”, ke, Iobu a qaja la mekuthetheu i angeic, hna inin troa atrehmekune la loi me ngazo. Ame pena Dravita, tha hnei angeice kö hna drengethenge e itre xa ijin la mekuthetheu i angeic, matre hnei angeice hna tria. Tha hnei angeice kö hna metrötrë Saulo joxu, ame hna “thine la hni Dravita (kola manomano la wenethëhmi).” (1 Samuela 24:5.) Mekuthetheu i angeic la ka qajaqaja ka hape, ka ngazo la hnei angeice hna kuca. Maine tro angeic a drengethenge la mekuthetheu i angeic, tha tro hmaca kö angeic a kei kowe la ngazo.

6. Pine nemen matre, ketre ahnahna qathei Akötresie la mekuthetheu?

⁶ Ame la itre xan, thatre Iehova kö angatr. Ngo ame pe, wangatrehmekune hi angatr la itre ewekë ka loi maine ka ngazo. Tusi Hmitrötr a qaja ka hape: “Mekuthetheu i angatr a qaja aloine la itre huliwa i angatr, maine jelengazone pena.” (Roma 2:14, 15) Celë hi matre atre hnyawa hi la itre atr, ka hape, ka ngazo la troa ihumuth maine atrekënö. Haawe, ame la angatr a ujë tune  lai, ke, ngacama thatre kö angatr, ngo angatre hi lai a drengethenge la mekuthetheu i angatr qathei Iehova. Angatre hi lai a metrötrën la itre trepene meköt. Kola qaja la itre nyipici qathei Iehova, ka xatua së troa ië ewekë hnyawa.

7. Pine nemen matre kola tria e itre xa ijin la mekuthetheu së?

⁷ Ame itre xa ijin, troa tria la mekuthetheu së. Pine nemen? Pine laka, tha ka pexeje kö la itre mekune me itre aliene hni së. Ame e cili, tro fe a tria la jë së. Ngo hetre nyine tro sa kuca matre troa amamane hnyawa la gojeny hnene la mekuthetheu së. (Genese 39:1, 2, 7-12) Nyipiewekë tro sa inine ej. Celë hi matre Iehova a xatua së jëne la uati hmitrötr memine la itre trepene meköt. (Roma 9:1) Tro sa wange la aqane troa inine la mekuthetheu së.

8. (a) Nemene la aqane troa ajolën la mekuthetheu së hnene la itre mekuna së? (b) Nemene la nyine tro sa kuca qëmekene troa axecië mekun?

⁸ Itre xan a mekun ka hape, ame hi la hnei angatr hna mekun ke, mekuthetheu hi lai. Angatr a mekun ka hape, ijije hi tro sa isa kuci mekun, e tha ka ngazo kö la hna kuca. Ame la ejolen ke, tha itre ka pexeje kö së, matre ijije hi troa amenu së hnene la itre mekuna së. Nge maine troa jole catre la itre mekuna së, haawe, tro ha ajolën la mekuthetheu së. Öni Tusi Hmitrötr: “Ate nyipi iaö la hni hune la nöjei ewekë asëjëihë, nge nyipi ngazo ej ; dei la ate ate hmekun’ ej?” (Ieremia 17:9) Haawe, maine jë tro sa mekun ka hape, ka loi hi la hne së hna kuca, ngo ame pe, ka ngazo. Hanawang la ketre ceitun. Qëmeken troa atre hnei Paulo la nyipici, hnei angeic hna qanangazon  la nöje i Akötresie. Angeic a mekun ka hape, ka loi la hnei angeice hna kuca. Ngo ame ju hi la angeic a atre la mekuna i Iehova, angeice hi a trotrohnin laka, loi e tro angeic a saze. Trotrohnine hnyawa ha Paulo laka, nyipiewekë troa wië la mekuthetheu xajawai Iehova. Öni angeic: “Iehova casi hi la ka ameköti ni.” (1 Korinito 4:4; Itre Huliwa 23:1; 2 Timoteo 1:3) Celë hi matre qëmekene troa kuca la ketre ewekë, loi e tro palahi sa hnying ka hape: ‘Nemene la aja i Iehova?’

9. Kola hapeu la troa xou e Akötresie?

⁹ Tha ajane kö së troa akötrën la ketre atr hne së hna hnim. Pine laka, tru la ihnimi së koi Iehova, haawe, thatreine kö tro sa kuca la ketre ewekë ka troa akötrë Nyidrë. Ame la xoue Akötresie, tre, ene la easa kuca la itre ewekë ka amadrinë Nyidrë. Tha tro pi kö sa kuca la itre ewekë ka troa akötrë Nyidrë. Kola mama ngöne la tulu i Nehemia. Tha hnei angeice kö hna thele troa trenamo ngöne la ijine angeic a gavena. Pine nemen? Öni angeic: ‘Qa ngöne la xoung’ e Akötesie.’ (Nehemia 5:15) Tha ajane kö Nehemia troa ahleuhleune la hni Iehova. Haawe, loi e tro sa tui Nehemia. Tro sa xoue Akötresie matre tha tro kö sa kuca la ketre ewekë ka troa akötrë Nyidrë. Easa amadrinë Iehova, hnene la hne së hna e Tusi Hmitrötr.—Wange ju la Ithuemacanyi 6.

10, 11. Nemen la itre trepene meköt ka xatua së troa axecië mekune hnyawa göi kahaitr?

¹⁰ Drei la ketre ceitun. Qanyine kö la keresiano troa sipu mekun ka hape, troa ij maine tha iji pena la kahaitr. Nemen la itre trepene meköt ka troa xatua angeic? Hanawang la itre xan: Tha Tusi Hmitrötre kö a qaja ka hape, ka ngazo troa iji la kahaitr. Kolo pe a qaja ka hape, ame la waina ke, ahnahna i Akötresie. (Salamo 104:14,  15) Hnei Iesu hna hmekën la itretre drei nyidrë ka hape, tha tro kö a “iji atrunyi” la kahaitr. (Luka 21:34) Paulo mina fe a eamo kowe la itre keresiano troa nuetrij la itre “kuci feete qenahmo, me hmo hnei ka haitr.” (Roma 13:13) Öni angeice fe, tha tro kö la itre ka hmo hnei kahaitr a “hane sine la Baselaia i Akötresie.”—1 Korinito 6:9, 10.

¹¹ Loi e tro la keresiano a hnying ka hape: ‘Ka nyipiewekë kö koi ni la kahaitr? Hapeu, eni kö a ij matre pane loi pi la mekunang? Eni kö a iji matre troa triji xou? Atreine kö ni tuluth la aqane tro ni a iji la kahaitr? * Hapeu, tro palahi a hetre kahaitr ngöne la easa nango ce xen me itre sinee së?’ Nyipiewekë catr troa sipo ixatua thei Iehova, matre tro sa ië ewekë hnyawa. (E jë la Salamo 139:23, 24.) Aqane tro hi së lai a inine la mekuthetheu së jëne la itre trepene meköti ne la Tusi Hmitrötr. Ngo hetre ketre ewekë kö nyine tro sa thupën.

12, 13. Pine nemen matre isa pengöne kö la itre mekuthetheu së? Nemene la aqane tro sa ujë?

¹² Isa mekuthetheu së kö. Ame la hnei epuni hna mekun troa kuca ke, maine jë, tha tro kö a kapa hnei ketre. Tune la iji kahaitr. Maine jë ka loi hi koi epuni troa ij, ngo jole pena kowe la ketre. Pine nemen matre isa pengöne kö la aqane mekune së göi kahaitr?

¹³ Hetre itre ewekë ka ketr la itre mekuna së. Tune la götrane hna hetru së, me aqane ini së e hnine la hnepe lapa. Hanawang la ketre ceitun. Maine jë troa thipëne la kahaitr hnene la ketre atr, ke, ka ngazo troa ij. (1 Ite Joxu 8:38, 39) Tro epuni a tune ka, e traqa ju angeice thipën  la epuni a nei ime i angeic? Tro kö epuni a hace pine lai? Tro kö epuni a iele angeic? Tro kö epuni a hnyingëne thel la kepin matre angeic a thipën? Ohea! Epuni hi lai a metrötrëne la mekuthetheu i angeic.

14, 15. Nemene la ewekë ka traqa ekö lo ijine i Paulo? Nemene la itre eamo i Paulo?

¹⁴ Hna traqa la ketre ewekë ngöne lo ijine i Paulo, ka amaman ka hape, tha ceitune kö la itre mekuthetheu së. Hna majemin salemën la itre mitr ngöne la hna maketr, thupene la hna huujëne kowe la itre idrola. Pëkö engazone koi Paulo troa itön me öni la itre mitre cili. (1 Korinito 10:25) Öni angeic, qaathei Iehova asë hi la nöjei pengöne xen. Ngo ame kowe la itre keresiano ka thili kowe la itre idrola ekö ke, isa aqane mekune i angatre kö me Paulo. Ame koi angatr, tha loi kö troa öni la mitre cili. Hapeu, hnei Paulo kö hna qaja ka hape: ‘Ketre mekuthetheunge kö la. Pëkö ka musinë ni troa xen, maine troa tha xeni pena la hnenge hna ajan?

¹⁵ Tha hnei Paulo kö hna mekune tune lai ke, ka nyipiewekë kö koi angeic la mekuna ne la itre trejin, hune la aja i angeic. Öni Paulo, tha tro kö sa “thele loi koi së kö.” Öni angeice fe: “Ketre tui Keriso, tha hnei nyidrëti kö hna thele loi koi nyidrë.” (Roma 15:1, 3) Haawe, tui Iesu, hnei Paulo palahi hna wangatrun la mekuna ne la itre xan hune la itre sipu mekuna i angeic.—E jë 1 Korinito 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Pine nemen matre tha tro kö sa qajangazon la mekuthetheu ne la itre xan?

¹⁶ Maine jë, troa upe la ketre atr hnene la mekuthetheu i angeic troa kuca la ketre ewekë. Nemene la nyine tro sa kuca, e easa mekun ka hape, ka ngazo? Tha tro pi kö sa qajangazo angeic. Ketre, tha tro kö sa catre fë la mekuna  së. (E jë la Roma 14:10.) Tha hnei Iehova kö hna hamën la mekuthetheu matre tro sa iameköti. Hnei Nyidrëti pe hna hamën matre troa xatua së troa isa waipengö së. (Mataio 7:1) Easa thupën matre tha tro kö a aisa së hnene la itre sipu mekuna së. Loi e tro palahi sa thele troa tingeting me caas e hnine la ekalesia.—Roma 14:19.

17. Nemene la ka traqa kowe la mekuthetheu ne la itre xan?

¹⁷ Hnei Peteru aposetolo hna cinyihane ka hape: “Isine jë matre tro pala hi a wië la itre mekuthetheu i nyipunie.” (1 Peteru 3:16) Maine tha trongëne kö hnene la  ketre atr la itre trepene meköti qaathei Iehova, nemene la pun koi angeic? Tha tro hmaca kö a huliwa la mekuthetheu i angeic. Öni Paulo: “Kösë hna dreuth hnei fao.” (1 Timoteo 4:2) Maine jë hna hane dreuth angazonyi epun? Hna dreuthe la ikupeine i epun, matre hadrë pë hë. Pë hmaca kö hnei epuni hna drenge enehila. Maine tro palahi la ketre atr a catre kuca la itre ewekë ka ngazo, tha tro hmaca kö a huliwa la mekuthetheu i angeic. Kösë ka meci hnyawa ha la mekuthetheu cili .

18, 19. (a) Nemene la nyine tro sa kuca e kola nyizö së hnene la hni së? (b) Ngacama ase hë së ietra, nemene la ka troa xatua së, e kolo palahi a nyizö së hnene la hni së?

¹⁸ Ame itre xaa ijin, easa hace ke, kola nyizö së hnene la hni së. Kolo hi lai a amaman hnene la mekuthetheu së, ka hape, hetre hne së hna kuca ka ngazo. Ej a xatua së troa atrehmekune hnyawa la ngazo hne së hna kuca, me  thupë së matre tha tro hmaca kö sa kei kowe la ngazo cili. Easa ajane troa xomi ini qa ngöne la itre tria së. Drei la ketre ceitun. Thupene la hna tria hnei Dravita joxu, hna huliwa la mekuthetheu i nyidrë, me upi nyidrë troa ietra. Ame hnei nyidrëti hna sisiine la ngazo me sisinyi troa drengethenge Iehova. Öhne hnyawa ha Dravita ka hape, Iehova la ‘ate sheng, me ka tru ihnimin.’—Salamo 51:1-19; 86:5; wange ju la Ithuemacanyi 7.

¹⁹ Ame itre xan, ngacama ase hë angatre ietra, ngo tha tingetinge kö angatr. Angatre palahi a upe zö angatr me wangaconyi angatr. Maine hna hane traqa tune lai koi epun, mekune ju laka, ame hë la hna kuca ekö, ke, thatreine hmaca kö troa saze. Maine jë, ame ngöne la ijine cili, ke, tha nyipi mama kö koi epuni la ewekë ka loi me ka ngazo. Ngo hnei Iehova hna kepe epun. Ase hë Nyidrëti köletrij la itre ngazo i epun. Wië hë epuni xajawai  Iehova. Ame enehila, atreine hë epuni wangatrehmekune la loi. Maine jë, kolo palahi a nyizö epun hnene la hni epun, ngo öni Tusi Hmitrötr: “Draië kö Akötresie hune la itre hni së.” (E jë la 1 Ioane 3:19, 20.) Kolo lai a hape, troa akeukawane la hni së hnene la ihnim me utipine i Nyidrë, nge pëhë hmahma the së. Loi e troa xecie koi së, ka hape, ase hë Iehova nue la ngazo së. Pine laka, ase hë kepe së hnei Nyidrë, haawe, tingetinge hë la mekuthetheu së, nge ka madrine së troa nyihlue i Akötresie.—1 Korinito 6:11; Heberu 10:22.

20, 21. (a) Nemene la aqane troa xatua së hnene la itusi celë? (b) Nemene la hnei Iehova hna nue së troa kuca? Nemene la aqane tro sa drengethenge Nyidrëti hnyawa?

²⁰ Troa xatua së hnene la itusi celë troa inine la mekuthetheu së. E hna inine hnyawa la mekuthetheu së, tro ej a hmekë së. Tro fe ej a thupë së ngöne la itre drai tixenuë. Eje a xatua së troa trongëne la itre trepene meköti ne la Tusi Hmitrötr, ngöne la nöjei götrane la mele së. Eje hi laka, tha kolo kö a e wengëne la itre wathebo nyine troa xom thatraqane la nöjei pengöne jol. Easa melën la “wathebo i Keriso,” hna nyitrepen hnene la itre trepene meköti Akötresie. (Galatia 6:2) Tha tro pi kö sa mekun, ka hape, ijije hi tro sa kuca la ngazo ke, pëkö wathebo. (2 Korinito 4:1, 2; Heberu 4:13; 1 Peteru 2:16) Maine kola nue së troa isa axecië mekun, ngo loi e tro palahi sa amaman la ihnimi së koi Iehova.

²¹ Ame la easa lapa mekun la itre trepene meköti ne la Tusi Hmitrötr me trongëne itre ej, easë hi lai a thel troa ‘atreine wangatrehmekune,’ me inine troa waiewekë tui Iehova. (Heberu 5:14) Tro ha lolo la mekuthetheu së ke, ej a amamane hnyawa koi së la gojeny, me xatua së troa lapa huti ngöne la ihnimi Akötresie.