Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

MEKENE 16

“Traqa Pi e Makedonia”

“Traqa Pi e Makedonia”

Itre manathith kowe la itre ka kepe hnëqa nge ka madrine qëmekene la icilekeu

Itre Huliwa 16:6-40

1-3. (a) Tune kaa la aqane xatua Paulo me itre sinatronge i angeic hnene la uati hmitrötr? (b) Nemene la hne së hna troa ce wang?

 ITRE föe a tro qa ngöne la traon ne Filipi, e Makedonia, me canga traqa ngöne la ketre hnepe götran ezine la neköi hneopegejë Gangitès. Tune la hna majemin, angatr a lapa ezine la tim göi troa thith kowe la Akötresi i Isaraela. Nge Iehova a goeë angatr.—2 A. l. ite jo. 16:9; Sal. 65:2.

2 Ame mina fe ngöne la ijine cili, kola hnëkë hnene la itre trahmany, angatr ngöne la ketre traon laka, 800 kilomet qa Filipi. Nge angatr ha tro qa ngöne la traone cili, ene Lusetara, ngöne la götrane kolojë ne Galatia. Itre drai thupen, hnei angatr hna traqa ngöne la ketre gojeny i angetre Roma hna kuca hnei etë. Kola tro la gojenyi cili kowe la götrane kuë, matre traqa kowe la ketre nöj ka tru ne Asia. Hnene la itre atre cili, ene Paulo, Sila, me Timoteo, hna mekun troa xötrëne la gojeny cili a tro Efeso me itre xa traon, ke ala nyimu la itre ka pi dreng la angatr a qeje Iesu. Ngo qëmekene tro angatr a tro, hna sewe angatr hnene la uati hmitrötr troa cainöj e Asia, ngacama tha hna qaja kö la kepin hnei Tusi Hmitrötr. Hnauën? Pine laka, jëne la uati hmitrötr, aja i Iesu tro Paulo a tro Asia, me thupa la hnagejë Égée, matre traqa kowe la neköi hneopegejë e Gangitès.

3 Hetre ini ka lolo hne së hna xome qa ngöne la aqane upi Paulo me itre sinatronge i angeic hnei Iesu a tro Makedonia. Tro hmaca së a ce wange lo itre ewekë ka traqa ngöne la hnaaluene trongene mesinare i Paulo, qaane lo 49 M.K.

‘Hnei Akötresie Hna Upi Hun’ (Itre Huliwa 16:6-15)

4, 5. (a) Nemene la ka traqa koi Paulo me lue sinatronge i angeic ezin e Bithunia? (b) Nemene la hnei angatr hna axeciën, nge nemene hë la thangane lai?

4 Pine laka, hna sewe angatr troa cainöj e Asia, hnei Paulo me itre sinatronge i angeic hna tro kolopi, troa cainöj ngöne la itre traon ne Bithunia. Maine jë, nyimu drai ne trongëne angatr la itre xa gojeny ka ngazo ngöne la itre nöj ka co atren, ene Ferugia me Galatia. Nge ame hë la angatr a easenyin e Bithunia, hnei Iesu hmaca hna sewe angatr jëne la uati hmitrötr. (Itre hu. 16:6, 7) Matre tha trotrohnine hnyawa kö angatr. Atre hi angatr la nyine cainöjën, me aqane troa cainöj, ngo thatre pe angatr ka hape, ekaa. Kösë angatr a fenafena la qëhnelö e Asia, ngo pëkö ka fe. Matre angatr a tro ju Bithunia, ngo casi pala hi. Ngo ka xecie koi Paulo troa fenafena uti hë la troa fe la ketre qëhnelö. Celë hi matre axeciën jë angatr la ketre mekun ka jol koi së troa trotrohnin. Hnei angatr hna bëek hmaca, me trongëne la 550 kilomet kowe la götran kuë. Nyimu traon hnei angatr hna tro sasaith uti hë la hna xepe hnei he e Troas, gojenyi angatre hi lai a tro Makedonia. (Itre hu. 16:8) Nge ame hë e cili, ngöne la hnaakönine fenafena Paulo, madrine jë hi angeic la Iesu a fe la qëhnelö!

5 Ame hnei Luka atre cinyanyine la Evangelia, hna traqa koi angatr e Troas, nge angeic a qaja jë la ewekë ka traqa. Öni angeic: “E jidr, hnei Paulo hna meköle goeëne la ketre ewekë. Kola cile la ketre trahmanyi qaa Makedonia, nge angeic a sipone iele Paulo ka hape: ‘Traqa pi e Makedonia troa xatua hun.’ Haawe, ase jë hi angeic meköle goeëne lai, hne huni hna isine troa tro Makedonia, ke atrehmekune hi huni laka, hnei Akötresieti hna upi huni troa tro fë la maca ka loi koi angatr.” a (Itre hu. 16:9, 10) Haawe, atre hë Paulo ka hape, troa cainöj ekaa. Angeic a madrine laka, tha hnei angeice kö hna cil troa fenafena! Ame hnei angatr hna canga tro a tro Makedonia.

“Qaa Troas, hne huni hna ea meköt.”—Itre Huliwa 16:11

6, 7. (a) Nemene la ini hne së hna xome qa ngöne la tronge i Paulo? (b) Hnauëne laka, kola thuecatre së la hna melën hnei Paulo?

6 Nemene la ini hne së hna xom qa ngöne la hna melën celë? Pane mekune hmaca jë: Hna mama la mene ne la uati hmitrötr koi Paulo, thupene la hnei angeic hna tro Asia, nge hnei Iesu hna mama koi Paulo, thupene la angeic a traqa ezin e Bithunia, nge hnei Iesu mina fe hna upi Paulo a tro Makedonia, thupene la angeic a traqa e Troas. Pine laka, Iesu la He ne la ekalesia, tro fe nyidrëti lai a kuca tun koi së. (Kol. 1:18) Maine jë, hne së hna mekun troa xome la huliwa ne pionie, maine tro kowe la ketre nöj gaa aja ixatua. Ngo eje hi laka, tro Iesu lai a xatua së jëne la uati hmitrötr, e thupene hne së hna pane thele troa eatrën la mekuna së. Pine nemen? Hane hi la ketre ceitun: Tro lai ka xomi loto a atreine ajeane la loto e ka nyinyap. Ketre tune fe, tro Iesu a e së kowe la ketre huliwa ka tru, e ka huliwa ha së.

7 Nge nemene la nyine kuca e tha eatrëne kö së la mekuna së? Hapeu, tro kö sa nue la huliwa ke ame koi së pëkö ixatua ne la uati hmitrötr? Waea. The thëthëmine kö laka, hna traqa fe koi Paulo la mekune cili. Ngo hnei angeic hna fenafena uti hë la kola fe la ketre qëhnelö. Haawe, loi e xecie koi së laka, maine tro sa catre thel matre troa “fe [. . .] la ketre qëhnelö atraqatre göne la huliwa ne cainöj,” tro Iehova a amanathithine la trengecatre së.—1 Kor. 16:9.

8. (a) Ka tune kaa la traon ne Filipi? (b) Nemene la ka traqa lo Paulo a tro ngöne la “hnë hmi”?

8 Traqa ha angatr e Makedonia. Nge hnei Paulo me itre sinatrongei angeic hna xötrëne la gojenyi a tro Filipi. Ame la itre atren la traone cili, ke itre ka selën ka hape, angetre Roma angatr. Ame e Filipi, tru hnei ewekë ka ceitu me Roma, nge tru hnei soc ne Roma ka retraite hë ka mel e cili. Nge tröne la traon ezine la hneopegejë, hetre neköi götrane hna öhne hnene la itre mesinare, matre angatr a mekun ka hape, “hnë hmi” hi e cili. b Ame hë la drai Sabath, hnei angatr hna tro cili, me öhne la itre föe ka traqa troa hmi koi Akötresie. Matre hnei angatr hna lapa me porotrik memine la itre föe. Ame la ketre, ke Lidia, hnei eahlo hna ‘drei angatre hnyawa, nge hnei Iehova hna fe la hni eahlo.’ Hna ketr la hni Lidia hnene la itre ini hna hamën, matre hna bapataiso eahlo memine la fami eahlo asë. Nge e thupen, hnei eahlo hna qaja koi Paulo me itre sinatronge i angeic, troa lapa ngöne la uma i eahlo. cItre hu. 16:13-15.

9. Tune kaa la aqane tro sa nyitipu Paulo enehila, nge nemene la itre manathith nyine tro sa kapa?

9 Drei jë kö la madrine ne la itre atr la kola bapataiso Lidia! Nge tha nyine qaja kö la madrine i Paulo, ke hnei angeic hna kapa troa ‘tro Makedonia,’ nge hnei Iehova hna huliwa angatr matre sa la itre thithi ne la itre föe ka xoue Nyidrë! Ketre tune fe enehila, ala nyimu la itre trejin trahmany me föe, jeune me qatr, ka faipoipo me ka tha faipoipo, ka tro kowe la itre nöj gaa aja ixatua. Maine jë, tro angatr a ixelë me itre jol, ngo ka pë pengöne lai hune la madrine i angatr la kola öhne la itre atr a kapa la nyipici tui Lidia. Nge ame fe eö ke, ijije kö tro eö a wai pengöi eö matre troa hane tro kowe la gaa aja ixatua? Tro eö lai a kapa la itre manathith. Tui Aaron, ketre trejin ka 20 lao macatre ka tro kowe la ketre nöj ne Amérique Centrale. Öni angeic: “Hna akökötren la lapauneng me easeny ni catr koi Iehova hnene la huliwang ngöne la ketre nöje trenyiwa. Tha aqane lolo kö la eni a cainöj trootro, ke 8 lao atr hnenge hna ini tusi kow!”

Tune kaa la aqane tro sa ‘traqa e Makedonia’ enehila?

“Ame Hnene La Ka Ala Nyimu Hna Elëhni Koi Nyidro” (Itre Huliwa 16:16-24)

10. Nemene la hna kuca hnene la itre dremoni matre icilekeu jë la itre atr?

10 Elëhni catre Satana, ke kola ha kapa la nyipici me xomi bapataiso ngöne la ketre götran laka, pë pala kö ka hane cil koi angeic me itre dremoni. Matre tha sesëkötre kö së la kola ajolën la huliwa i Paulo me itre sinatronge i angeic! Hna nyiqaane hi lo angatr a tro kowe la hnë hmi. Hnene la ketre nekö jajinyi hna löth hnei dremoni hna xötrethenge angatr. Nge ame la huliwa i nyën, ke troa “qaja la itre ewekë ka tha traqa pala kö,” matre thele mani thatraqane la itre maseta i nyën. Nyën pala hi a xötrethenge Paulo, me sue ka hape: “Angatre hi la itre hlue ne la Akötresie Ka Hmitrötr, nge angatr a cainöjëne la jë ne iamele.” Ma hnene jë la itre dremoni hna uku nyën troa ithanata tun, matre tro la itre atr a mekun ka hape, casi hi la qaan la itre ini i Paulo memine la itre hnei nyën hna qaja. Kola kuca tune lai, matre tha tro kö la itre atr a nyipiewekën la itre nyipi keresiano. Ngo hnei Paulo hna helën la dremoni, nge thinge ju hi la që ne la hlu.—Itre hu. 16:16-18.

11. Thupene la hna helëne la dremoni qaathene lo hlu, nemene la ka traqa koi Paulo me Sila?

11 Elëhni catr lo itre maseta ne la hlu, ke patre hë la jëne manie i angatr. Matre hnei angatr hna xolouthi Paulo me Sila, me tro sai nyidro kowe la hna maketr, me utisai nyidro kowe la itre trene mus ne Roma. Atre hi la itre maseta i nyën ka hape, methi ne la itre ka iameköti la angetre Isaraela, ke angetre Roma angatr. Celë hi matre hnene la itre maseta hna upezö Paulo me Sila troa tro fë la itre ini ka isazikeu memine la qenenöj i angetre Roma. Öni angatr: ‘Nyidroti a agomegomëne la traon; nge lue atre Iudra nyidro. Nge nyidroti fe a inine la itre ewekë hna wathebone koi hun, angetre Roma.’ “Ame hnene la ka ala nyimu [ngöne la hna maketr] hna elëhni koi [Paulo me Sila],” nge hnene la itre ka iameköti hna up troa “hna jia koi nyidro.” Thupene lai, hna kuië nyidro hnine la kalabus. Nge hnene la atre thupë kalabus hna kuië nyidro ngöne la hnahag ka he hnine qa, me othe la lue ca i nyidro ngöne la inehe ne iaxösisi. (Itre hu. 16:19-24) Ame hë la kola thinge la qëhnelö, miti catr la kalabus matre tha öhnyi ketre kö hnei ketre. Ngo öhnyi nyidroti hi hnei Iehova.—Sal. 139:12.

12. (a) Tune kaa la aqane goeëne la icilekeu hnene la itre keresiano, nge pine nemen? (b) Tune kaa la aqane icilekeu i Satana me itre dremoni enehila?

12 Itre macatre qëmeken, öni Iesu kowe la itretre drei nyidrë: “Tro fe angatr a hane axösisi nyipunie.” (Ioane 15:20) Ame hë la Paulo me itre sinatronge i angeic a traqa e Makedonia, ke ka hnëkë hnyawa ha angatr kowe la icilekeu. Matre ame la kola traqa la icilekeu, tha ase kö angatr mekun ka hape, tha Iehova hmaca kö a nyipi angatr, ngo trenge elëhni Satana pe. Ame enehila, casi hi la hna kuca hnene la itre sine xöle i Satana, memine lo hna kuca e Filipi. Itre ka icilekeu a qajangazo së, ngöne itre uma ne ini, me itre hna huliwa, nge celë hi ka akökötrene la icilekeu. Ame ngöne la itre xa nöj, itre he ne hmi a utisai së me hape: ‘Ame la itre Temoë, angatr a agomegomën la nöj hnene la itre ini angatr, ka icilekeu memine la itre qenenöje së.’ Nge ame ngöne la itre xa götran, ke hna lep me akalabusine la itre trejin. Ngo ame pe, öhne hi Iehova.—1 Pet. 3:12.

“Hna Ce Xomi Bapataiso” (Itre Huliwa 16:25-34)

13. Pine nemen matre hnyinge jë la atre thupë kalabus ka hape: “Nemene la nyine tro ni a kuca matre tro ni a hane mel?”

13 Maine jë, Paulo me Sila a isa xomi ijin troa lapa mekun la itre ewekë ka traqa ngöne la drai. E hnenyipajidr, xapo trootro hë la itre eatre i nyidro, matre hnei nyidroti hna nyiqaane “thithi [ . . . ] me nyima atrunyi Akötresie.” Ame hna jumejume la kalabus hnene la ketre sa atraqatr! Nge hna hlë me xou hnene la atre thupë kalabus, ke kola mekun ka hape, kötre asë hë la itre hna kalabusin, ke hna fe asë la itre qëhnelö. Atre hi angeic ka hape, ka jole hë angeic ke kötre hë la itre hna akalabusin, matre “angeic a hule pi la taua i angeic göi troa hnöjua.” Ngo sue jë hi Paulo, me hape: “The tune kö lai, eahuni asë la!” Angeic pala kö a xou matre öni angeic: “Nemene la nyine tro ni a kuca matre tro ni a hane mel?” Tha Paulo kö me Sila la ka troa amele angeic ngo Iesu hmekuje hi. Celë hi matre öni nyidro: “Mejiune jë koi Iesu Joxu nge tro ha amele eö.”—Itre hu. 16:25-31.

14. (a) Tune kaa la aqane xatuane Paulo me Sila la atre thupë kalabus? (b) Tune kaa la aqane amanathithi Paulo me Sila qa ngöne la hnei nyidro hna cile catr?

14 Nyipi hnyinge kö la hna qaja hnene lai atre thupë kalabus? Tha lueluën kö Paulo. Ame lai atre thupë kalabus, ke tha ka hmi kö, nge pëkö hnei angeic hna atre qa ngöne la Itre Hna Cinyihan. Haawe, qëmeken tro angeic a lö kowe la hmi Keresiano, loi e tro angeic a inin me kapa la itre pane nyipici. Ame hnei Paulo me Sila hna xomi ijin troa “ithanatane [ . . . ] la trengewekë i Iehova koi angeic.” Nge pine laka, tru la aja i nyidro troa xatuane lai atre cili, matre tha drenge hë nyidro lo akötre i nyidro. Ngo öhne hi lo lai ka thupë kalabus la itre eatre i nyidro, matre hnei angeic hna köle la itre eatre i nyidro. Thupene lai, hnei angeic me fami i angeic “hna ce xomi bapataiso.” Hane hi lai ketre manathith ka tru koi Paulo me Sila, ke hnei nyidroti hna cile catr me madrine ngöne la iaxösisi!—Itre hu. 16:32-34.

15. (a) Tune kaa la aqane nyitipu Paulo me Sila hnene la itre Temoë enehila? (b) Hnauëne laka, nyipiewekë troa wange lapaane la itre atr ngöne la teritoare së?

15 Tui Paulo me Sila, ala nyimu la itre Temoë enehila ka cainöjëne la maca ka loi, ngacama hna kalabusi angatr pine la lapaun, nge hetre thangane la huliwa i angatr. Celë hi matre, ame ngöne la ketre nöj hna wathebone la hmi së, hnene la sine la itre Temoë ka mele e cili, hna atre la nyipici ngöne kalabus! (Is. 54:17) Ketre, hnene lo atre thupë kalabus hna sipo ixatua thupene la hna traqa lo sa. Nge enehila mina fe, ala nyimu la itre atr ka xele ma kapa la nyipici ekö, ngo saze hë la mekuna i angatr la kola traqa koi angatr la ketre jol. Matre ame la easa traqa lapa kowe la itre atr ne la teritoare së, ke easë hi lai a amaman la aja së troa xatua angatr.

“Angatr a [Pi] Upe Juetrë Nyio?” (Itre Huliwa 16:35-40)

16. Nemene la ewekë ka traqa lo drai thupen la kola ase lepi Paulo me Sila?

16 Ngo e hmakanyi hë, thupene lo hna lepi nyidro, hnene la itretre isenyine hna amekötin troa nue nyidro. Ngo öni Paulo: “Hnei itretre isenyine lo hna lepi nyio qëmeke i nöjei atr, ngo tha pane kootrë nyio pe ke lue atre Roma nyio. Ase jë hi lai, hnei angatr hna kuië nyio hnine kalabus. Nge enehila, angatr a mekune ka hape, tro hi angatr a upe juetrë nyio? Pëkö! Upi angatre jë pe troa thei nyio, me lö sai nyio qaa la.” Ame la itre ka isenyine a atre laka, lue atre Roma nyidro, “angatr a xou ju,” ke hnei angatr hna eni wathebo. d Saze pena ha enehila, ke hna lepi nyidroti lo ngöne la gaa tru atr, nge itretre isenyine pena ha a troa qeje menu koi nyidro ngöne la gaa tru atr. Matre hnei angatr hna sipone catrëne koi Paulo me Sila troa tro qa Filipi. Ame hnei nyidroti hna kapa la sipo i angatr, ngo qëmekene troa tro, hnei nyidroti hna pane thuecatren la itre ka xötrei hmi.

17. Nemene la ini hna xom hnene la itre keresiano qa ngöne la aqane catr i Paulo me Sila?

17 Maine hna tro thenge ju la wathebo i Roma, ke tha tro kö lai a lepi Paulo me Sila. (Itre hu. 22:25, 26) Ngo ame pe, tro hë la itre Keresiano ne Filipi a mekune ka hape, nyidroti a xome la pengöi nyidro, matre tha tro kö a hane akötrë nyidro pi Iesu. Nge eje hi laka, tha tro kö lai a xatuane la itre keresiano ka tha atre Roma kö troa mele nyipici, pine laka, tha ceitu kö la wathebo koi angatr. Ngo ame pe, tha hna wathebone kö hnene la wathebo i Roma troa ilep. Matre ame la aqane cile catr i Paulo me Sila ngöne lo kola ilep, ke nyine tulu kowe la itre ka xötrei hmi. Nge ketre, ame la nyidroti a qaja amamane laka, lue atre Roma nyidro, ke nyine amamane ka hape, hna eni wathebo hnene la itre ka isenyin. Nge tro fe lai a sawa la itretre isenyin troa akötrëne hmaca la itre sine hmi Paulo. Nge ame kowe la itre ka xötrei hmi, ke nyine tulu koi angatr e traqa hmaca ju la itre ewekë ka tun elany.

18. (a) Kola nyitipu Paulo tune kaa hnene la itre atre thupëne la sirkoskripsio? (b)  Nge tune kaa la aqane tro sa “cilëgölin me isigöline la maca ka loi qëmekene la itre mus”?

18 Ame enehila, itre qatre thup a iujine hnyawa la ekalesia, jëne la tulu i angatr. Angatr a pane amamai tulu, qëmeken troa ameköti huliwa kowe la itre mamoe. Nge tui Paulo, tro sa tuluthe la aqan me ijin tro sa huliwan la meköti së. E ijij, tro sa tro kowe la hnakootr ka co, maine hnakootr ne la nöje së, me kowe la hnakootr ka tru, göi troa isigöline la hmi së. Tha easë kö a thel troa saze la itre mus, ngo easë pe a “cilëgölin me isigöline la maca ka loi,” celë hi hnei Paulo hna cinyanyine kowe la ekalesia ne Filipi, 10 lao macatre thupene lo kola akalabusi angeic e cili. (Fil. 1:7) Ngacama ka loi ju hë maine ngazo la hna axeciën ngöne la hnakootr, ngo tui Paulo me itre sinatronge i angeic, tro pala hi sa catre “tro fë la maca ka loi,” ngöne la itre götran hna upi së hnene la uati hmitrötr.—Itre hu. 16:10.

a Wange ju la hna eköhagen, “ Luka—Atre Cinyihane La Tusi Itre Huliwa.”

b Maine jë, hna wathebone kowe la angetre Iudra troa hetre sunago e Filipi, ke ketre traone lai hna lapan hnene la itre soc. Maine pena, xalaithe hi la itre trahmany ne Iudra, nge ame la hna amekötin, ke loi e troa traqa koi ala 10, matre acile jë la ketre sunago.

c Wange ju la hna eköhagen, “ Lidia—Ka Salemë Maano Ka Maeangön.”

d Ame ngöne la wathebo i Roma, ke tha ijije kö troa lep maine troa kuca la ketre ewekë kowe la atre Roma ngöne la gaa tru atr, e tha hna pane tro kö koi hnakootr.