1, 2. Hnauëne laka, tha sesëkötre kö Paulo la kola akötrë angeic e Ierusalema?

 HNA amele Paulo qaathene la itre atr ka elëhni e Ierusalema, nge angeice hmaca ha e kalabus. Tha sesëkötre kö angeic la kola akötrë angeic, ke ase hë hmekë angeic ka hape, “kalabusi me akötr” la ka treqe angeic e cili. (Itre hu. 20:22, 23) Ngacama tha nyipi mama kö koi angeic la itre ewekë ka troa traqa, ngo atre hi angeic ka hape, tro pala hi angeic a akötr pine la ëje i Iesu.—Itre hu. 9:16.

² Hna hane fe hmekë angeic hnene la itre perofeta laka, troa othi angeic me ‘nue angeic kowe la ime ne la itre atre ne fen.’ (Itre hu. 21:4, 10, 11) Eue hi lo, hna pi humuthi angeic hnene la angetre Iudra. Nge e thupen, hnene la Hnakootr Ka Tru i angetre Iudra hna thel troa ‘humuthi Paulo’, ke angatr a elëhni pine la hnei angeic hna qaja. Ame enehila, hna akalabusi angeic hnene la itre soc ne Roma, nge angeic a lapa treqen la ijin troa kootrë angeice hmaca, matre tro angeic a isigöli angeic. (Itre hu. 21:31; 23:10) Celë hi matre Paulo a aja ithuecatr!

3. Qaathei drei la itre ithuecatr ka xatua së troa catre cainöj?

³ Ame ngöne la itre drai ne la pun, atre hi së ka hape, “ame la itre ka ajane troa mele thenge la aja i Akötresie, me casi me Keriso Iesu, tro fe a hane axösisi angatr.” (2 Tim. 3:12) Ka tu së fe, ame itre xa ijin, easa aja ithuecatr matre tro pala hi sa catre cainöj. Easa kapa madrine la itre iakeukawany ka lolo jëne la itre itus, me itre icasikeu hna hnëkën hnene la “hlue ka nyipici me ka inamacan”! (Mat. 24:45) Iehova a qaja koi së laka, pëkö ithupëjia ka troa sawa la huliwa ne cainöj. Pëkö ka troa apatren asë la itre hlue i Akötresie, me acilëne la huliwa ne cainöj. (Is. 54:17; Iere. 1:19) Nemene hë la ka traqa koi Paulo? Hnei angeice kö hna kapa la itre ithuecatr, matre troa catr cainöj ngöne la icilekeu? Maine eje hi, ke nemen la ithuecatr hnei angeic hna kapa, nge nemene la aqane ujë i angeic?

4, 5. Nemene la ithuecatr hna kapa hnei Paulo, nge hnauëne laka kola traqa ngöne la nyipi ijin?

⁴ Ame lo jidr thupen lo itre ewekë ka traqa ngöne la Hnakootr Ka Tru  i angetre Iudra, hnei Paulo hna kapa la itre ithuecatr ka lolo. “Hnene la joxu hna cil ezi angeic me hape: ‘Catre pi! Ke tune la aqane anyipici ni hnei eö e Ierusalema, tro fe eö a hane anyipici ni e Roma.’ ” (Itre hu. 23:11) Jëne la ithuecatr qaathei Iesu, xecie koi Paulo laka, troa nue angeic hmaca qa kalabus. Atre hë angeic laka, tro angeic a tro Roma troa anyipici Iesu.

⁵ Hna traqa ijije la ithuecatre koi Paulo, ke ngöne la drai thupen, hnene la 40 lao atre Iudra “hna sisinyi ka hape, xeni jë kö huni la ketre ewekë e ase jë humuthi Paulo.” Kolo hi lai a amaman la treng aja i angatr troa humuthi Paulo. Kösë angatr a qaja ka hape: “Tro sa hnëjin e tha kuca kö së lai!” (Itre hu. 23:12-15) Nge hnene la tan la itre atre huuj me itre qatr, hna kapa la hnei angatr hna sisiny. Angatr a mekun troa bëeke sai Paulo kowe la Hnakootr Ka Tru i angetre Iudra, me qaja thoin ka hape, hetre nyine troa hnyingë angeic. Ngo angatre pe a troa tra thethi angeic, matre humuthi angeic.

6. Hna mama tune kaa lo itheth koi Paulo, nge nemene la ini kowe la itre jeune enehila?

⁶ Eloine pe, hna drenge hnene la uthae Paulo, matre hnei angeic hna canga thuemacanyi Paulo. Nge hnei Paulo hna canga upi angeic troa thuemacanyi Kalaudio Lusia, lo tan ne la itre soc i angetre Roma. (Itre hu. 23:16-22) Nyipici, Iehova a madrin kowe la itre jeune tune la uthae Paulo, ke angatr a nue la mele i angatr kowe la nöje i Akötresie, nge angatr a amë panën la itre huliwa ne la Baselaia.

7, 8. Nemene la hna kuca hnei Kalaudio Lusia matre thupë Paulo?

⁷ Ame hë la Kalaudio Lusia a drenge lai, hnei angeic hna upe la 470 lao soc qa ngöne la 1 000 lao atre i angeic, me itre ka ti hos, me itre ka cile fë jo qaa Ierusalema, matre tro sai Paulo e jidr a tro Kaisaria koi Gavena Filiki. a Ame Kaisaria, ke ketre traon ka tru ne la angetre Roma, nge hna cilën hnene la angetre Iudra. Ngacama tru hnei angetre Iudra ka mel e cili, ngo tru catre kö hnei Atre Ne Fen. Nge ka tingetinge kö e Kaisaria hun e Ierusalema, pine laka ame e Ierusalema, tru hnei ka isi pi hmi. Nge e cili fe la hna ji lapa hnene la itre soc i angetre Roma ngöne la provës ne Iudra.

⁸ Hnei Lusia hna cinyanyine la ketre tus koi Filiki, ka qejepengöne la itre ewekë ka traqa koi Paulo. Öni angeic, ame la angeic a dreng ka hape, atre Roma lae Paulo, hnei angeic hna sawa la angetre Iudra troa humuthi Paulo. Nge hnei Lusia hna cinyanyin ka hape, pëkö nyipi kepin troa humuthi Paulo maine troa akalabusin pena. Ngo pine laka, angatr a thel troa tra thethi Paulo, hnei angeic hna upi Paulo koi Gavena Filiki, matre tro nyidrëti a sipu drenge la itre ka iupezö, me amekötin e thupen.—Itre hu. 23:25-30.

9. (a) Hna ena tune kaa la meköti Paulo? (b) Pine nemen matre nyipiewekë tro sa isine la meköti së ngöne la itre nöj?

 ⁹ Ka nyipici kö la hna qaja hnei Lusia ngöne la tus? Waea, tha ka nyipici asë kö, ke kösë angeic a pi selë angeic. Tha hnei angeic kö hna amele Paulo pine laka, atre Roma angeic. Ketre, tha hnei Lusia kö hna qaja ka hape, hna “ceinë [Paulo] hnei lue cein,” nge hnei angeice fe hna iup troa lepe hnyingë Paulo. (Itre hu. 21:30-34; 22:24-29) Tha hnei Lusia kö hna metrötrën la hna amekötin hnene la wathebo göne la atre Roma. Ame enehila, Satana pala hi a nyi jëne la itre ka catre fë hmi, troa amejën la iakötrë, me wajahuje la meköti së. Ngo ame pe, tui Paulo, hnene pala hi la itre hlue i Akötresie hna isine la meköti angatr ngöne la itre nöj, me huliwan la itre wathebo matre isigöli angatr.

10. Nemene la aqane upezö Paulo?

¹⁰ E Kaisaria, hna tro sai Paulo ‘hnine la hnalapa i Herodra,’ matre lapa treqene la itre ka upezö angeic qaa Ierusalema. (Itre hu. 23:35) Thupen la 5 lao drai, traqa pi hi Anania, lo Atre Huuj Ka Sisitria, me Teretulo ketre qeneqaja, me itre xa qatr ne la nöj. E cili, hnei Teretulo hna qaja aloine la itre huliwa i Filiki göi angetre Iudra, b kolo hi matre troa hai angeic. Thupene lai, hnei angeic hna nyizö Paulo me hape, ame “la atre cili ka jë ne gejë, ke angeic a amejëne la icilekeu thene la angetre Iudra ka lapane la nöjei nöj asë, nge angeice fe a elemekene lo hmi hna hëne ka hape, hmi angetre Nazareta. Ketre, tha hnei angeice kö hna metrötrëne la uma ne hmi, matre eahuni pë hë a xolouthi angeice ju.” Nge hnene la itre xa atre Iudra “hna nyixöle i [Teretulo], me catre fë ka hape, trenge nyipici hi lai.” (Itre hu. 24:5, 6, 9) Tha fene inyizö kö la troa amejën la icilekeu, me elemeken la ketre hmi ka troa iangazo, me tha metrötrëne la uma ne hmi, ke meci la pun kowe la ka kuca la itre ewekë cili.

11, 12. Tune kaa la aqane sa i Paulo kowe la itre ka upezö angeic?

¹¹ Thupene lai, hna nue Paulo troa ithanata, öni angeic: “Tru la madrineng troa sipu isigöli ni.” Matre hnei angeic hna jele thoine la itre hna qaja göi angeic. Tha hnei angeice kö hna tha metrötrëne la uma ne hmi, me amejëne la icilekeu. Nge ketre, öni angeic ka hape, nyimutre la itre “hnepe macatre” ne patre angeic e Ierusalema, nge angeic petre hi a traqa troa tro fë ‘ahnahna thatraqane la nöj,’ ene lo itre Keresiano ka  pë mo hnene la jiin me icilekeu. Thupene lai, hnei angeic hna qaja amamane hnyawa ka hape, qëmeken tro angeic a lö kowe la uma ne hmi, hnei angeic hna pane “ahmitrötrë” angeic, me thupën matre ‘tha tro kö la mekuthetheu i angeic a upe zö angeic, qëmeke i Akötresie me itre atr.’—Itre hu. 24:10-13, 16-18.

¹² Ame pe, hnei Paulo hna kapa me qaja amamane ka hape, angeic a hmi kowe la Akötresie ne la itre qaaqaa i angeic, “lo hmi hnei angatre hna hëne ka hape, hmi ka hnyipixe.” Nge angeice fe a qaja amaman la mejiune i angeic kowe la “Trenge Wathebo, me nöjei hna cinyihan hnei itre perofeta.” Nge tune la itre ka upezö angeic, ka mejiune fe angeic koi Akötresie laka, tro nyidrëti a “amelene la itre atre ka meköt, me ka tha meköti kö.” Thupene lai, hnei angeic hna tupath la itre ka upezö angeic me hape: “Loi e tro la itre ka cile qëmeke i nyipë a qaja la ngazo hnei angatre hna sipu öhne lo eni a cile nyipine la Hnakootr. Casi hi la nyine tro angatr a upe zö ni, kolo hnenge hna sue nyipi angatr ka hape: ‘Kola kootrë ni enehila qëmeke i nyipunie pine eni mejiune kowe la mele hmaca!’ ”—Itre hu. 24:14, 15, 20, 21.

13-15. Hnauëne laka, Paulo la ketre tulu koi së göi troa ithanata qëmeken la itre mus?

¹³ Tulu ka lolo la hnei Paulo hna amaman koi së, e traqa jë së cile qëmeken la itre mus pine la hmi së, maine kola upezö së ka hape, itre ka icilekeu, me ka sine la ketre “hmi ka ngazo catr.” Tha hnei Paulo kö hna jieji la he ne la Gavena, tui Teretulo. Ngo hnei angeice pe hna ipië me metrötr, nge ka menyik me lualai la itre nyipici hnei angeic hna qejepengön. Hnei angeice fe hna qaja ka hape, ame lo angetre “Iudra ka  traqa qaa Asia” ka upezö angeic, ke patre fe kö angatr ngöne la hnakootr. Ngo thenge la wathebo, loi e tro angatr a cil qëmeke i Paulo, me qaja mekötin la itre hnei angatr hna upezö angeic pin.—Itre hu. 24:18, 19.

¹⁴ Ngo ame la ka nyipiewekë, ke tha hnei Paulo kö hna cil troa isigöline la lapaune i angeic. Hnei angeic hna qaja amamane la mejiune i angeic kowe la mele hmaca, nge celë hi ka amejëne la icilekeu ngöne la Hnakootr Ka Tru i angetre Iudra. (Itre hu. 23:6-10) Nge ame ngöne lo Paulo a isigöli angeic, ke hnei angeic hna ithanatan hmaca la mele hmaca. Pine nemen? Ke angeic a qejepengöi Iesu me mele hmaca i nyidrë, lue ini lai hna xele ma dreng hnene la itre ka icilekeu. (Itre hu. 26:6-8, 22, 23) Eje hi laka, ame la sipu kepin matre kola kootrë Paulo, ke hnei angeic hna isigölin la mele hmaca i Iesu.

¹⁵ Tui Paulo, ijije hi tro sa catr cainöj me xomi trengecatr, qa ngöne la itre hna qaja hnei Iesu kowe la itretre drei nyidrë. Öni nyidrë: “Tro ha methinë nyipunie hnene la nöjei atr asë pine la ëjeng. Ngo ame la atre cile hut uti hë la pun, tro hë angeic a mel.” Tro kö sa hnehengazone la nyine tro sa qaja? Waea, öni Iesu: “E traqa ju kootrë nyipunie, the hnehengazone kö la nyine troa qaja, ngo qaja jë la hnei nyipunieti hna mekun ngöne la hawa cili, ke tha nyipunieti kö la ka ithanata, ngo uati hmitrötre pe.”—Mar. 13:9-13.

16, 17. (a) Nemene la hna qaja me kuca hnei Filiki lo kola kootrë Paulo? (b) Pine nemen matre hna xou hnei Filiki, nge hnauëne laka, pi tro pala hi angeic a iöhnyi me Paulo?

¹⁶ Atre hnyawa hi Gavena Filiki la mejiune ne la itre pane Keresiano. Easa e ka hape: “Atre hnyawa ha Filiki la pengöne lo hmi hna hape Gojeny [aqane hën lo itre pane Keresiano], matre angeic a upe hmaca pi la itre atr me hape: ‘Tro hë ni a axecië mekun koi nyipunie e pane traqa pi Lusia, tane ka tru ne la itre sooc.’ Haawe, angeic a upe pi lo tane ka co ne la itre sooc troa umë Paulo, ngo tro kö a nue angeic troa kuca la itre xa ewekë, me aijijëne la itre sinee i angeic troa hamëne la itre hnei angeice hna ajan.”—Itre hu. 24:22, 23.

¹⁷ Itre drai thupen, hnei Filiki me föi angeic, Drusila ketre atre Iudra, hna iup troa thei Paulo matre troa ‘dreng la angeic a qaja la lapaune i angeic göi Iesu Keriso.’ (Itre hu. 24:24) Ngo ame hë la Paulo a qeje “thiina ka meköt, me xomehnöth, me iameköti ka troa traqa, [xou i Filiki] ju hi,” ke ka majemin angeic kuca la ngazo. Matre hnei Filiki hna sa koi Paulo ka hape: “Tro jë hë eö! Ngo e hetre ijinenge hmaca ha, tro ni a thei eö.” Maine nyipici laka, hnei nyidroti hna anyimua iöhnyi e thupen, ngo tha göi nyipici kö, ngo göi mani.—Itre hu. 24:25, 26.

18. Hnauëne la Paulo a qeje “thiina ka meköt, me xomehnöth, me iameköti ka troa traqa” koi Filiki me föi angeic?

 ¹⁸ Hnauëne la Paulo a qeje “thiina ka meköt, me xomehnöth, me iameköti ka troa traqa” koi Filiki me föi angeic? Ke hnei nyidro hna pi atre la “lapaune i angeic göi Iesu Keriso.” Atre hi Paulo laka, lue ka kuca la itre huliwa ka sis me ka tha meköti kö, me ka iakötrë, matre hnei Paulo hna amamane la nyine troa kuca matre troa xötrethenge Iesu. Kola mama ngöne la itre trengewekë i Paulo ka hape, ka nanyi catre Filiki me Drusila qa ngöne la itre trepene meköti Akötresie. Maine ju, ke tro hi nyidroti a trotrohnine laka, tro Akötresie a amekötin la nöjei atr thenge la itre mekuna i angatr, me itre huliwa me trengewekë i angatr. Nge ka pëkö ca pengöne la aqane ameköti Paulo enehila hnei Filiki, hun elanyi la tro Akötresie a ameköti Filiki. Haawe, tha sesëkötre kö së la aqane xou i Filiki!

19, 20. (a) Tro sa ujë tune kaa kowe la itre atr ka pi drenge hi la maca, ngo pëkö hna kuca? (b) Easa atre tune kaa ka hape, ame Filiki ke tha nyipi sinee i Paulo kö?

¹⁹ Ame ngöne la huliwa së, ke tro fe së lai a öhne la itre atr ka tui Filiki. Angatre hi a pi dreng la kola qeje Tusi Hmitrötr, ngo tha ajane kö angatr troa trongën, me saze la aqane mele i angatr. Tro sa thupëne hnyawa la itre atr ka tune lai. Tui Paulo, tro pe sa qejepengöne hnyawa la itre trepene meköti Akötresie koi angatr. Maine jë, tro la nyipici a ketr la hni angatr. Ngo maine öhne hi së laka, pëkö aja i angatr, ke nue angatre pi, nge thele jë pe la itre ka ajan la nyipici.

²⁰ Hna mama pë hë e thupen la sipu aliene hni i Filiki, ke “thupene la lue macatre, hna nyihna i Filiki hnei Pokio Feso; ngo tha hnei angeice kö hna nue Paulo, ke aja i angeic tro la angetre Iudra a kapa aloinyi angeic.” (Itre hu. 24:27) Tha nyipi sinee i Paulo kö Filiki, ke atre hi angeic laka, ame la itre ka hmine lo hmi hna hape, “Gojeny,” ke tha angatr kö a icilekeu memine la mus. (Itre hu. 19:23) Nge ketre, atre hi angeic laka, tha hnei Paulo kö hna ena la wathebo i angetre Roma, ngo hnei angeic kö hna akalabusi Paulo, matre tro la “angetre Iudra a kapa aloinyi angeic.”

21. Nemene la ka traqa koi Paulo lo kola gavena hnei Pokio Feso, nge qaa ka la trengecatre i angeic?

²¹ Kola amamane hnene la xötre tixenuë ne la mekene 24 ka hape, Paulo pala hi e hnine la kalabus lo ijine kola nyihnai Filiki hnei Pokio Feso. Nge qane ju hi lai, hnei angatr hna upi Paulo koi ketre hnakootr, matre ketre hnakootr pena. Hna tro fë la aposetolo ka catre celë kowe la itre ‘joxu me itre gavena.’ (Luka 21:12) Nge tro pë hë së a ce wang e thupen, la aqane isigölin angeic la lapaune i angeic qëmeke i Kaisara. Ngacama hna traqa la nöjei jol koi Paulo, ngo ka catre pala hi la lapaune i angeic. Nge eje hi laka, hna hamë trengecatre i angeic pala hi hnene lo trengewekë i Iesu, lo öni nyidrë: “Catre pi!”