Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

MEKENE 25

“Eni a Hë Koi Kaisara!”

“Eni a Hë Koi Kaisara!”

Ketre tulu la aqane isigöline Paulo la maca ka loi

Itre Huliwa 25:1–26:32

1, 2. (a) Nemene la itre ewekë ka traqa koi Paulo? (b) Nemene la hnying hna amejën qa ngöne la hnei Paulo hna hë koi Kaisara?

 HNA thupë Paulo hnyawa hnene la itre soc e Kaisaria. Ke lue macatre qëmeken, hnene la angetre Iudra hna akönia thele troa humuthi angeic lo angeic a bëeke hmaca a tro Iudra. (Itre hu. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27) Nge uti hë la ijine celë, thatreine pala hi angatr humuthi Paulo, ngo tha cile kö angatr. Matre ame hë la Paulo a öhne laka, ka catre pala hi la aja i angatr, öni angeice jë hi koi Gavena Feso: “Eni a hë koi Kaisara!”—Itre hu. 25:11.

2 Hapeu, hnei Iehova kö hna kapa la sipo i Paulo troa tro koi Kaisara e Roma? Ame la aqane sa la hnyinge celë, ke ka nyipiewekë catr koi së, itre ka cainöjëne la Baselaia i Akötresie ngöne la ijine la pun. Ka loi e tro sa atre ka hape, nyine tulu fe koi së la aqane “cilëgölin me isigöline [Paulo] la maca ka loi qëmekene la itre mus.”—Fil. 1:7.

“Qëmekene La Ita Ne Iameköti Kaisara” (Itre Huliwa 25:1-12)

3, 4. (a) Nemene la hna juetrën hnene la sipo i angetre Iudra, ngo hnauëne laka, mele ju kö Paulo? (b) Tune kaa la aqane xatua së enehila hnei Iehova tui Paulo ekö?

3 Köni drai thupene lo kola acili Feso troa Gavena ne la provës ne Iudra, hnei angeic hna tro Ierusalema. a Hnei angeic hna drenge la kola upezö Paulo hnene la tan ne la itretre huuj me itre qatr ne Iudra ka hape, ka ngazo catre la itre hnei Paulo hna kuca. Atre hi angatr ka hape, hna amekötin kowe la Gavena troa tingeting e Iudra. Matre hetre sipo i angatr koi Feso, ene la troa tro sai Paulo a tro Ierusalema me kootrë angeic e cili. Ngo tha nyipi sipo kö, angatre pe a ajan troa humuthi Paulo ngöne la gojeny ne tro Ierusalema. Ngazo pe xele kö Feso, nge öni angeic: “Maine nyipici hi laka, hna kuca la ngazo hnene la atr cili, haawe, loi e tro la itre ka mus thei nyipunie a ce uti me eni [koi Kaisara], me utisai angeic.” (Itre hu. 25:5) Haawe, mele hmaca ju kö Paulo e cili.

4 Hnei Iehova pala hi jëne Iesu Keriso hna xatua Paulo ngöne lo itre ijine kola kootrë angeic, ke öni Iesu lo kowe la aposetolo ka hape: “Catre pi!” (Itre hu. 23:11) Nge enehila mina fe, itre hlue i Akötresie a ixelë memine la itre jol me itre iakötrë. Tha Iehova kö a apatren asë la itre jol, ngo Nyidrëti pe a hamë së la inamacan me trengecatr troa xomihnin. Ngo eje hi laka, tro pala hi la Akötresi së ka tru ihnim a hamën koi së “la men atraqatr.”—2 Kor. 4:7.

5. Nemene la hna pane kuca hnei Feso qëmeken troa ithanata koi Paulo?

5 Itre drai thupen, hnei Feso hna “të [. . .] hune la ita ne iameköti” e Kaisaria. b Nge qëmeke i angeic, kola cil hnei Paulo me itre ka upezö angeic. Hnei Paulo hna lepetrij la hna upezö angeic, me hape: “Tha ase fe kö ni ena la Wathebo i angetre Iudra, me tha metrötrëne la uma ne hmi, nge pë fe kö ngazo hnenge hna kuca koi Kaisara.” Pëkö ngazo i angeic, matre ijije hi troa nue angeic hmaca. Ngo nemene hë la mekuna i Feso? Aja i angeic troa amadrinëne la angetre Iudra, matre öni angeic koi Paulo: “Eö kö a hane pi tro Ierusalema matre tro ni a kotrë eö pine la itre ewekë hna upe zö eö?” (Itre hu. 25:6-9) Ketre mekune hmo la! Maine tro Paulo a tro Ierusalema, ke tro hë la itre ka upezö angeic a amekötin troa humuthi angeic. Ame ngöne la ijine cili, hnei Feso hna amekötin tune la atre kuci politik, ngo tha tune kö la atre cilë wathebo. Angeic a tui Pilato ekö, lo kola kootrëne la ketre atr ka tru. (Ioane 19:12-16) Nge ka tune fe hi enehila, itre ka iameköti a kei thenge la politik. Matre tha sesëkötre kö së la aqane amekötin la itre Temoë Iehova ngöne la itre xa hnakootr.

6, 7. Hnauëne la Paulo a hë koi Kaisara, nge nemene la itre ini kowe la itre nyipi Keresiano enehila?

6 Ame la aja i Feso troa amadrinëne la angetre Iudra, ke hna mecin koi Paulo. Ngo pine laka, ketre citoyen romain Paulo, matre öni angeice jë hi koi Feso ka hape: “Eni hi la a cil qëmekene la ita ne iameköti i Kaisara, hnë kootrë ni, ngacama öhne hnyawa hi nyipëti laka, pëkö ngazo hnenge hna kuca kowe la angetre Iudra. . . . Eni a hë koi Kaisara!” Nge e troa hë koi Kaisara, thatreine hmaca kö troa bëek. Matre öni Feso jë hi: “Hnei eö hna hë koi Kaisara, tro ha tro sai eö koi Kaisara.” (Itre hu. 25:10-12) Haawe, ame la Paulo a hë kowe la hnakootr ka tru, ke ketre tulu kowe la itre Temoë Iehova enehila. E tro la itre ithupëjia a tupath troa ‘ajolë së hnei wathebo,’ ijiji së hi troa hane uti fë kowe la itre musi ka tru catre kö, matre isigöline la maca ka loi. cSal. 94:20.

7 Thupene la lue macatre ne akalabusi Paulo ngo pëkö kepin, hna tro sai angeic a tro Roma troa isigölin la meköti angeic. Ngo qëmeken tro angeic a tro, hna pane pi iöhnyi me angeic hnene la ketre he ne ka tru.

Easa hë e tha meköti kö la hna axeciën ngöne la hnakootr

“Tha Hnenge Kö Hna Tha Idrei” (Itre Huliwa 25:13–26:23)

8, 9. Hnauëne laka, traqa pi Ageripa e Kaisaria?

8 Itre drai thupen lo Paulo a hë koi Kaisara, hna traqa hnei Ageripa Joxu me Berenike, xa i nyidrë troa “wai Feso,” lo Gavena hna hnyipi acil. d Hna majemine kuca lai e Roma, ene la troa wange la itre Gavena hna hnyipi acil, hnene la itre he ne ka tru. Nge ame la Ageripa a traqa troa wai Feso, ke nyidrëti hi lai a thel tro nyidroti a imelekeu me cas ngöne la politik.—Itre hu. 25:13.

9 Hnei Feso hna qeje Paulo koi Ageripa, matre nyidrëti a sesëkötr. Celë hi matre ngöne la drai thupen, hnei nyidroti hna të hune la ita ne iameköti. Ngo ka pë pengön la edraië i nyidro, hune la itre trenge ithanata i Paulo.—Itre hu. 25:22-27.

10, 11. Hnei Paulo hna metrötrë Ageripa tune kaa, nge nemene la pengöi angeic ekö hna qaja kowe la Joxu?

10 Hnei Paulo hna olen kowe la joxu, la hnei nyidrëti hna nue angeic troa isigöli angeic qëmekei nyidrë, ke atrepengöne hnyawa nyidrë la qenenöj ne la angetre Iudra, me itre iwesitrë i angatr. Thupene lai, hnei angeic hna qaja la pengöi angeic ekö: “Faresaio ni ekö. [. . .] Pëkö xa hmi thei angetre Iudra ka hnöthi atr, tune la hmi cili.” (Itre hu. 26:5) Ame lo Faresaio pala kö Paulo, ke hnei angeic hna lapa treqen lo Mesia hna thingehnaean. Ngo ame enehila, pine laka, Keresiano hë angeic, angeice hë a cainöjën laka, Iesu hi lo hnei angatr hna lapa treqen. Matre hnei Paulo hna qaja koi Ageripa ka hape, kola kootrë angeic, ke angeic a cainöjën ka hape, eatre hë lo hna thingehnaean hnei Akötresie göne la Mesia. Nge celë fe hi hna mejiune kow hnene la itre ka iutisai. Nge hnene la itre trengewekë i Paulo hna thue aja i Ageripa troa drei angeic hmaca. e

11 Thupen lai, hnei Paulo hna qeje pengön koi Ageripa la aqane axösisin angeic ekö la itre Keresiano. Öni Paulo: “Nyipiewekë [koi ni ekö troa] catre icilekeu memine la ëje Iesu, atre Nazareta. . . . nge pine laka, elëhni catre ni koi angatr [ene la itretre drei Keriso], hnenge fe hna tro kowe la itre traone gaa nanyi troa axösisi angatr.” (Itre hu. 26:9-11) Tha angeic kö e celë a atrun, ke ala nyimu la itre atr ka atre la itre ewekë ka ngazo hnei angeic hna kuca kowe la itre Keresiano. (Gal. 1:13, 23) Ma hnei Ageripa jë hna hnying ka hape, ‘Hnauëne laka, saze pi la trahmany celë?’

12, 13. (a) Nemene la aqane qejepengöne Paulo la angeic a saze hmi? (b) Nemene la aliene la kola hape, Paulo a “pene trongën la usis”?

12 Maine jë, hna sa la hnyinge i nyidrë hnene la itre ithanata i Paulo e thupen: “Ame hë la ketre ijin, hnenge hna tro Damaseko, ke hnene la itre tane i angetre huuj hna upi ni troa axösisi angatr e cili. Nge Joxu, e hnaipajö ngöne la gojeny, hnenge hna öhne la ketre lai qaa hnengödrai nge kola hudrum xötreithi ni me itre sinatrongeng. Matre ame ju hi la eahuni asë a kei e kuhu hnadro, hnenge hna drenge la ketre aqane ithanata kola hape koi ni qene Heberu: ‘Saulo, Saulo, hnauëne la eö a axösisi ni? Eö kö lai a sipu akötrë eö, tune la kau ka tha idrei a pene trongëne la usisi ne la atre engën.’ Öninge jë hi: ‘Drei nyipë Joxu?’ Sa jë hi nyidrë ka hape: ‘Iesu, lo hnei eö hna axösisin.’ ” fItre hu. 26:12-15.

13 Qëmekene troa mama hnei Iesu, kösë Paulo “a pene trongëne la usis.” Tune la ketre öni ka eatr hna pene trongën la usis, Paulo hi lai a sipu akötrën la imelekeu i angeic me Akötresie, la angeic a icilekeu memine la aja i Nyidrë. Ame la Iesu a mama koi Paulo, ke nyidrëti hi lai a xatuan la atr hna engën angazon, troa saze la aqane waiewekë i angeic.—Ioane 16:1, 2.

14, 15. Nemene la aqane qejepengöne Paulo la aqane saze la mele i angeic?

14 Ame hnei Paulo hna qaja koi Ageripa la aqane saze i angeic. Öni angeic: “Tha hnenge kö hna tha idrei kowe la maca ne hnengödrai. Qa ngöne lai, hnenge hna pane tro koi angetre Damaseko, me koi angetre Ierusalema, me ngöne la nöje Iudra asë, me kowe la itre atre ne fen, matre qaja trongëne koi angatre ka hape, nyipiewekë tro angatr a ietra me ujë koi Akötresie, jëne la itre huliwa ne ietra.” (Itre hu. 26:19, 20) Ame enehila, nyimu macatre ne tro fë hë Paulo la huliwa hna ahnith koi angeic hnei Iesu. Nemene hë la thangane lai? Ame la itre ka kapa la maca ka loi hnei angeic hna cainöjën, ke hnei angatr hna ietra, me nuetrij la itre huliwa ka ngazo me ka sis, matre kuca la aja i Akötresie. Nge lolo hë thiina i angatr, angatr a trongën la wathebo, me mele tingeting.

15 Ngo tha hna nyipiewekën kö la itre ewekë cili hnene la angetre Iudra. Matre öni Paulo: “Celë hi kepin matre angetre Iudra a xolouthi ni hnine la uma ne hmi me thele troa humuthi ni. Ngo pine laka, ase hë ni melëne la ixatua i Akötresie, uti hë enehila, eni pala hi a catre [cainöj] kowe la itre ka tru me ka co.”—Itre hu. 26:21, 22.

16. Tune kaa la aqane tro sa nyitipu Paulo la easa ithanatane la mejiune së kowe la itre ka iameköti me ka cilë mus?

16 Ame la itre nyipi Keresiano, nyipiewekë tro angatr a “hnëkë [. . . ] matre tro pala hi a atreine sa kowe la itre ka hnyingëne la kepine la lapaune [i angatr].” (1 Pet. 3:15) Nge ame la easa ithanatan la mejiune së kowe la itre ka iameköti me itre ka cilëne la mus, loi e tro sa xötrethenge la tulu i Paulo. Maine tro sa qejepengöne la aqane saze la mele së hnene la nyipici, memine la mele ne la itre atr ka kapa la maca, ke ijije fe hi troa hane ketr la hni angatr.

“Tha Hmitre Kö Matre Keresiano Jë Fe Ni Hnei Eö” (Itre Huliwa 26:24-32)

17. Nemene la hna qaja hnei Feso la kola ase ithanata hnei Paulo, nge tune kaa fe la itre atr enehila?

17 Hna ketr la lue he ne ka tru cili hnene la itre ithanata i Paulo. Ke thupen la Paulo a qaja lai, “ithanata catre jë hi Feso ka hape: ‘Hmo hë eö Paulo! Kola ahmone la he i eö hnene la inamacane ka tru!’ ” (Itre hu. 26:24) Ame la aqane ithanata i Feso ekö, ke ka tune fe hi la itre atr enehila. Ala nyimu la itre ka qaja ka hape, ka hmo la itre ka inine la Tusi Hmitrötr. Tha kapa kö hnene la itre ka “inamacan,” la itre ini qa hnine la Tusi Hmitrötr göi mele hmaca.

18. Nemene la hna sa hnei Paulo koi Feso, nge nemene la hna sa hnei Ageripa?

18 Ngo öni Paulo kowe la Gavena: “Tha hmo kö ni Gavena Feso, ngo eni pe a qaja la nyipici nge ka hetre alien la hnenge hna qaja. Nge atre hnyawa hi la itre ewekë cili hnene la Joxu hnenge hna ithanata kow [. . . ] Joxu Ageripa, ka lapaune kö nyipë kowe la itre perofeta? Atre hi ni laka, ka lapaune fe nyipë.” Matre öni Ageripa jë hi: “Tha hmitre kö, matre Keresiano jë fe ni hnei eö.” (Itre hu. 26:25-28) Maine tha Joxu kö a nyipi ithanata, ngo mama hi laka, hna ketr la hni nyidrë hnene la itre ithanata i Paulo.

19. Nemene la mekuna i Feso me Ageripa göi Paulo?

19 Ame hna cil hnei Ageripa me Feso troa afenesine la icasikeu, nge “angatre [. . .] a iqajakeune ka hape: ‘Pëkö ngazo hna kuca hnene la atre ce matre troa humuthi angeic, maine akalabusine pena.’ Öni Ageripa jë hi koi Feso: ‘Maine tha hë Kaisara ju hnei angeic, tro ha nue angeic.’ ” (Itre hu. 26:31, 32) Atre hi nyidro laka, pëkö ngazo i Paulo. Nge maine jë, tro la ewekë cili a uku nyidroti elany troa metrötrëne la itre xa Keresiano.

20. Nemene la thangane la itre ithanata i Paulo kowe la itre he ne ka tru?

20 Kola mekune laka, pëkö ala cas e nyidro ka lö kowe la hmi Keresiano thupen la hnei Paulo hna cainöj koi nyidro. Matre hapeu, ka nyipiewekë kö la kola kootrë Paulo hnei nyidro? Eje hi, ke jëne la hna ‘xomi angeic kowe la itre joxu me itre gavena’ ne Iudra, hna hane aijijë angatre fe troa drenge la maca. (Luka 21:12, 13) Nge ame fe la hnei Paulo hna kuca, me aqane mele nyipici angeic ngöne la itupath, ke ithuecatr ka tru kowe la itre trejin.—Fil. 1:12-14.

21. Ame la easa catr cainöj, nemene jë la itre ewekë ka lolo ka traqa koi së?

21 Ka tune fe enehila, ame la easa catre cainöj, ngacama kola icilekeu me easë, maine kola traqa la itre jol koi së, ke tro pala hi së a kapa la itre ewekë ka loi. Ame la ketre ewekë ka loi, ke kola aijijë së troa cainöj kowe la itre ka cilën la mus, lo itre atr ka jole troa öhn. Nge ketre, tro la aqane catr së a thuecatre kowe la itre trejin, me nyi tulu koi angatr troa catre tro fë la maca ne la Baselaia.

a Wange ju la hna eköhagen, “ Pokio Feso Gavena Ne Roma.”

b Ame la “ita ne iameköti,” ke ketre icea hna amë hune la gaa draië. Kola amë la icea cili ngöne la gaa draië, nyine amaman kowe la itre atr ka traqa ka hape, ame la mekun hna axeciën, ke tha nyine tro kö a saze. E cili hi lo hnei Pilato hna të lo kola kootrë Iesu.

c Wange ju la hna eköhagen, “ Ihë Troa Isigöline La Nyipi Hmi Enehila.”

d Wange ju la hna eköhagen, “ Joxu Herodra Ageripa 2.”

e Pine laka, Keresiano hë Paulo, angeic a mejiun laka, Iesu la Mesia. Ame kowe la angetre Iudra ka xele Iesu, ke Paulo la ketre ka iamenumenu.—Itre hu. 21:21, 27, 28.

f Ame la Paulo a qaja ka hape, angeic e kuhu gojeny “e hnaipajö,” önine la ketre ka qejepengöne la Tusi Hmitrötr ka hape: “Ame la hna majemin, ke tro la itre atr ka tro ngöne la gojeny a mano ngöne la kola catrehnine catr la hedredrei, ngazo hi e hetre huliwa nyine tro angeic a canga kuca. Matre ame la Paulo a thupa la hedredrei, ke nyine amamane la etrun la aja i angeic troa akötrëne la itre atr.”