MEKENE 5
“Hnëqa Huni La Troa Drengethenge Akötresie”
Itre aposetolo a xome la ketre mekun, hna troa xötrethenge hnene la itre nyipi keresiano e thupen
1-3. (a) Pine nemen matre hna kootrën la itre aposetolo, nge nemene la jol? (b) Pine nemen matre ketre ini ka nyipiwekë koi së enehila la aqane axecië mekun ne la itre aposetolo?
ELËHNI catr la itre ka iameköti ngöne la Hnakootr Ka Tru i angetre Iudra! Nge kola cile qëmekei angatr la itre aposetolo i Iesu. Pine nemen? Kaiafa lo atre huuj ka sisitria, nge tane la Hnakootr Ka Tru a catre fë ka hape: “Hne huni lo hna wathebo epuni troa hamë ini ngöne la ëje cili.” Elëhni palaha nyidrë, matre xele fe nyidrë ma qaja la ëje i Iesu. Öni nyidrë hmaca jë hi: “Ngo hanawang! Ase hë epuni haöthe la Ierusalema asë hnene la ini i epun, nge epuni fe a thele troa nyizö huni la madra ne la atre ce.” (Itre hu. 5:28) Kolo hi lai a qaja ka hape: Pë hmaca kö cainöj . . .
2 Tune kaa la aqane tro angatr a ujë? Ame lo lai huliwa ne cainöj, ke hnëqa i angatr qaathei Iesu, jëne la mene i Akötresie. (Mat. 28:18-20) Tro kö angatr a xoue atr me lapa thaup? Maine tro pena a catre me sisedrën la huliwa ne cainöj? Hana lai jol: Tro kö angatr a drei Akötresie maine atr? Casi hi la mekuna ne la itre aposetolo matre hna canga sa hnei Peteru, nge ka meköt me catre la itre trengewekë i angeic.
3 Ketre ini ka lolo catr koi së enehila, la ka traqa kowe la itre aposetolo qëmekene la Hnakootr Ka Tru i angetre Iudra. Ame la troa cainöj, ke hnëqa së fe hi lai enehila, nge easë fe a ixelë memine la icilekeu. (Mat. 10:22) Itre ithupëjia a thele troa sawa la huliwa së. Nemene hë la nyine tro sa kuca? Nyipiewekë tro sa xomi ini qa ngöne la aqane ujë me axecië mekune ne la itre aposetolo qëmekene la Hnakootr Ka Tru i angetre Iudra. a
’Hnene La Angela i Iehova Hna Fe La Qëhnelö’ (Itre Huliwa 5:12-21a)
4, 5. Pine nemen matre tru ‘catr la zalu’ i Kaiafa memine la itre Sadukaio?
4 Ame lo ketre ijin, hna amekötine koi Peteru me Ioane laka, tha tro hmaca kö nyidro a cainöj. Ngo öni nyidro: “Thatreine kö nyio cipane la itre ewekë hnei nyio hna öhne me dreng.” (Itre hu. 4:20) Thupene la itre jol ka traqa ngöne la Hnakootr Ka Tru, tha cile kö nyidro memine la itre xaa aposetolo troa cainöj e hnine la uma ne hmi. Hnei angatr hna kuca la itre iamamanyikeu, tune la troa aloine la itre ka wezipo me helëne la itre dremoni. Angatr fene la götrane hna hape, “Ikapa i Solomona,” nge e cili hi la hna lapa itronyi hnene la angetre Iudra. Goi mene fe la iahnue i Peteru! Alanyimu la itre atr hna amelen, ke hnei angatr hna kapa la maca ka loi. Matre, “kolo pala hi a nyixane la etrune la itretre lapaune koi Joxu hnene la ka ala nyim, itre trahmanyi me föe.”—Itre hu. 5:12-15.
5 Tru ‘catr la zalu’ i Kaiafa me itre sine hmi angeic, ene la itre Sadukaio, matre hnei angatr hna akalabusin la itre aposetolo. (Itre hu. 5:17, 18) Pine nemen la kola elëhni la itre Sadukaio? Pine laka itre aposetolo a qaja ka hape, hna amele Iesu hmaca, ngo tha mejiune kö angatr kowe la melehmaca. Önine la itre aposetolo, lapaune koi Iesu hmekuje hi la ka troa amelene la atr. Matre angatr a xou wanga tranyi angatre jë hnene la angetre Roma, e traqa ju la nöj mejiune koi Iesu. (Ioane 11:48) Tha sesëkötre kö së la angatr a isine troa sawa la huliwa ne cainöj!
6. Drei la itre ka icilekeu memine la itre hlue i Iehova enehila, nge pine nemen matre tha sesëkötre kö së?
6 Ceitune hi lai memine la hneijine së enehila, ame la icilekeu ka traqa kowe la itre hlue i Iehova, ke qaathene la itre he ne hmi. Angatr a ce me itre mus memine la itre medias, matre sawa la huliwa ne cainöj. Tro kö sa sesëkötr? Waea. Pine laka, maca ka loi a jelethoine la hmi ka thoi. Alanyimu la itre atr ka kapa la nyipici, matre hna nuamele angatr qa ngöne la hmi ka thoi me itre huliwa ne ej. (Ioane 8:32) Tha sesëkötre kö së laka, kola tru catr la zalu me elëhni hnene la itre he ne hmi kowe la maca hne së hna tro fë enehila.
7, 8. Nemene la thangane la hna qaja hnene la angela kowe la itre aposetolo, nge nemene la hnying nyine tro sa isa hnyingën?
7 Ame e hnine la kalabus, itre aposetolo jë a mekun ka hape, tro ha humuthi angatr pine la lapaune i angatr. (Mat. 24:9) Ngo sesëkötre ju hi angatr lo hej, ke “hnene la angela i Iehova hna fe la kalabus.” b (Itre hu. 5:19) Matre önine jë hi la angela: “Tro jë kowe la uma ne hmi, nge the mano kö nyipunie cainöjëne” la maca ka loi. (Itre hu. 5:20) Xecie hnyawa kowe la itre aposetolo laka, ka loi la aqane axecië mekune i angatr, celë hi ka hamë trengecatre koi angatr troa cile kowe la nöjei pengöne jol. Hnene la lapaune me catre i angatr, matre “angatr a lö jë hnine la uma ne hmi e kaqa ne lai, me nyiqaane hamë ini.”—Itre hu. 5:21.
8 Isa hnyinge jë së ka hape, ‘Hetrenyi kö theng la catr me lapaun troa cainöj ngöne la icilekeu ka tune la?’ Haawe, the thëthëhmine kö laka, ame la easa “qejepengöne hnyawane” la Baselaia i Akötresie, ke easë e cili a kapa la ixatua ne la itre angela.—Itre hu. 28:23; Hna ama. 14:6, 7.
“Hnëqa Huni La Troa Drengethenge Akötresie Hune La Atr” (Itre Huliwa 5:21b-33)
“Hnene pë hë la itretre thup hna tro sai ange aposetolo qëmekene la Hnakootr Ka Tru i Angetre Iudra.”—Itre Huliwa 5:27
9-11. Nemen la hna kuca hnene la itre aposetolo la kola wathebo angatr troa cainöj hnene la Hnakootr Ka Tru i angetre Iudra, nge easa nyitipu angatr tune kaa?
9 Kaiafa me itre ka cilëne la Hnakootr Ka Tru i angetre Iudra a treqen troa amekötine la itre aposetolo. Matre hnei angatr hna upe la itretre thup troa theng la itre aposetolo, ngo thatre pi kö angatr la ka traqa e hnine la kalabus. Pane mekune jë së la itretre thup a traqa me öhne laka, pëkö atr e hnine la kalabus hna kiin, nge “kola cile la itretre thup e cili.” (Itre hu. 5:23) Hna canga thuemacanyi angatr laka, bëeke hmaca ha lo itre aposetolo ngöne la uma ne hmi troa cainöjë Iesu. Kepine hi lo lai matre kalabusi angatre jë! Matre hnene la tane la itretre thup hna canga bëeke sai angatr kowe la Hnakootr Ka Tru i angetre Iudra.
10 Tune la hna qaja ngöne la mekene celë, hnene la itre he ne hmi ka elëhni hna wathebone la itre aposetolo troa cainöj. Nemene la hnei angatr hna kuca? Öni Peteru jë hi a canga sa: “Hnëqa huni la troa drengethenge Akötresie hune la atr.” (Itre hu. 5:29) Kolo hi lai a amamane laka, tro pë hë la itre keresiano a ujë tun. Maine tro joxu a wathebo së troa kuca la ketre ewekë hna amekötin hnei Akötresie, maine upi së pena troa kuca la ketre ewekë hna wathebon hnei Nyidrë, ke tha tro kö sa dreng. Haawe, maine tro la “itre mus” a wathebone la huliwa ne cainöj, ke tro palahi sa cainöj. (Rom. 13:1) Tro pala hi sa thele jën troa cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia i Akötresie.
11 Eje hi, hnene la itre trengewekë i Peteru hna aelëhnine la itretre huuj ka sisitria. Matre, ase hë axeciën laka, troa “humuthe” la itre aposetolo. (Itre hu. 5:33) Xecie hë kowe la itre aposetolo laka, tro ha humuthi angatr. Ngo ame pe, hna traqa la ketre ixatua ka ketrepengön!
“Thatreine Jë Kö Tro Nyipunieti a Cile Koi Angatr” (Itre Huliwa 5:34-42)
12, 13. (a) Nemene la hna sipone hnei Gamaliela kowe la itre sine huliwa i angeic, nge nemene la hnei angatr hna kuca? (b) Nemene la hnei Iehova hna kuca enehila matre troa thupëne la nöje i Nyidrë, nge nemene la ka xecie koi së la easa “akötr pine la meköt”?
12 Hna pane ithanata hnei Gamaliela, “ketre atre inine la Wathebo, nge hna wangatrun ngöne la nöj.” c Ketre, angeic la ketre atre ini hna metrötrën hnene la itre sine huliwa i angeic, ke angeic la ka amekötin “troa pane lö sai ange aposetolo qaa lai.” (Itre hu. 5:34) Hnei angeic hna pane qaja la itre ka icilekeu ekö ka canga patr, ke hna mec la atre elemekene i angatr. Thupene lai, angeic a sipone jë kowe la Hnakootr troa pane utipin la itre aposetolo, laka Iesu hi lo he ne i angatr hna humuth lo itre drai ka ase hë. Öni angeic: “The kucahmëne kö la itre atre cili, ngo nue angatre pi, ke maine qaathei atr la huliwa i angatr, tro kö lai a patr; ngo maine qaathei Akötresie, thatreine jë kö tro nyipunieti a cile koi angatr. Nge wange kö ke isi jë nyipunieti me Akötresie.” (Itre hu. 5:38, 39) Hna drei angeic hnene la itretre iameköti, ngo hnei angatre pe hna thaucëne la itre aposetolo me “wathebo angatre troa ithanata ngöne la ëje i Iesu.”—Itre hu. 5:40.
13 Ame enehila tune ekö, Iehova pala hi a isigöline la nöje i Nyidrë jëne la itre atr ka tru. (Ite edomë 21:1) Jëne la mene i Nyidrë, Iehova a kuca matre tro la itre he ne ka tru, maine itre atr ka inine la itre wathebo a huliwa thenge la aja i Nyidrë. (Neh. 2:4-8) Maine tro Nyidrëti a nue së troa “akötr pine la meköt,” ngo lue ewekë ka xecie koi së. (1 Pet. 3:14) Ame la hnapan, ke tro kö Nyidrë a hamëne la trengecatr troa atreine xomihni. (1 Kor. 10:13) Nge ame la hnaaluen, ke ‘thatreine jë kö la itre ithujëjia troa cile’ kowe la huliwa i Nyidrë.—Is. 54:17.
14, 15. (a) Hapeu hnene kö la ithaucë hna lep apujen la catre ne la itre aposetolo? Pine nemen? (b) Nemen la hna melën ka amamane laka, ka madrine la itre hlue i Iehova la kola akötrë angatr?
14 Hapeu, hnene kö la ithaucë hna lep apujene la catre ne la itre aposetolo? Waea! Hnei angatre pe hna tro qa lai “me madrin atraqatr.” (Itre hu. 5:41) Pine nemen? Tha hnene kö la akötr thupene la hna lepi angatr, ngo hnene pe la aqane mele nyipici angatr koi Iehova tui Iesu.—Mat. 5:11, 12.
15 Haawe tune lo itre pane keresiano, easa madrine la kola akötrë së pine la maca ka loi. (1 Pet. 4:12-14) Tha ajane kö së troa akötrë së me akalabusi së. Ngo easa madrine troa mele nyipici. Hane hi la hna melën hnei Henryk Dornik, lo kola akötrë angeic hnei mus. Ame lo Ogas 1944, hna ami angeic me trejine me angeic ngöne la ketre hnë ifolosa. Kola qeje nyidro e cili hnei angatr ka hape: “Thatreine kö troa thë la lapaune i nyidro. Nyidroti pe a madrine la kola axösisi nyidro.” Ngo önine la ketre: “Tha ajange kö troa axösisi ni, ngo ame la eni a akötr pine mele nyipici koi Iehova, ke celë hi ka hamë madrine koi ni.”—Iako. 1:2-4.
Tune la itre aposetolo, easa cainöj ngöne la “itre hnalapa trootro”
16. Tune kaa la aqane catr cainöj la itre aposetolo, nge tune kaa la aqane tro sa xötrethenge la tulu i angatr?
16 Tha cile kö la itre aposetolo troa catr cainöj, “nge e nöjei drai, angatre pala hi a catre cainöjëne la maca ka loi göi Keriso Iesu hnine la uma ne hmi, me ngöne la itre hnalapa trootro.” d (Itre hu. 5:42) Ka catre pala hi angatr qejepengöne hnyawane la nyipici. Ketre, angatr a cainöj ngöne la itre hnalapa trootro tune lo hnei Iesu hna ahnith koi angatr. (Mat. 10:7, 11-14) Celë hi matre tiqa ha Ierusalema hnene la itre ini angatr. Itre Temoë Iehova enehila a xötrethenge hnyawane la tulu ne la itre aposetolo. Ame la easa cainöj ngöne la itre hnalapa me teritoar, ke easë hi lai a amaman laka, aja së tro asë hi la itre atr a dreng la maca ka loi. Iehova kö a amanathithine la easa cainöje trootro? Eje hi! Itre milio lao atr ka kapa enehila la maca ne la Baselaia ngöne la itre ijine la pun. Nge alanyimu la itre atr ka xötrei dreng la nyipici ngöne la qene qëhnelö i angatr.
Itre Atr Hna Acil Kowe La ‘Huliwa Ka Nyipiewekë’ (Itre Huliwa 6:1-6)
17-19. Nemen la jol ka traqa, nge nemen la itre hna amekötin hnene la itre aposetolo matre troa nyinyine la jol?
17 Hetre ketre jol ka traqa e kuhu hnine la ekalesia. Nemene la jol? Alanyimu la itretre drei Iesu hna bapataiso ka hane traqa e Ierusalema, troa pane acatrene la lapaune i angatr qëmekene troa bëeke hmaca. Hnene la itretre drei Iesu ka lapa e Ierusalema hna hamë mani maine xen matre troa xatua angatr. (Itre hu. 2:44-46; 4:34-37) Ngo traqa pi hi la ketre jol. “Ke o drai” ngöne la kola thewe xen, “hna wangacone” la itre sine föe ka qene Geres hune la itre sine föe ka qene Heberu. (Itre hu. 6:1) Kösë traqa ha la ixele ma iwai, nge pëkö ketre jole ka tru hune la jole celë.
18 Hnene lo ala 12, ene lo lapa ne xomi meköt ne la ekalesia hna mekun ka hape, “tha meköti kö e tro huni a nue la trengewekë i Akötresie kowe la huliwa ne thewe xen.” (Itre hu. 6:2) Matre hnei angatr hna iën la 7 lao trahmany “ka hlemu loi, itre ka tiqa hnei uati hmitrötr nge ka inamacan” me acili angatr kowe la “huliwa celë ka nyipiewekë.” (Itre hu. 6:3) Itre trahmany ka atreine huliwa, ke tha angatr hmekuje kö a thewe xen, ngo kolo fe a troa huliwane la mani, maine itö xen, nge troa thupëne hnyawa la trenge mani. Qene Geres la ëjene la itre trahmany cili, matre canga tro hi a kepe angatr hnene la itre sine föe hna wangacon. Thupene hë la hna thith, hnene hë la itre aposetolo hna hamëne koi angatr la ‘huliwa ka nyipiewekë.’ e
19 Hapeu, ame la troa thewe xen, ke kolo lai a hape, tha tro kö a hane cainöj? Waea! Ame la ketre e angatr, ke Setefano, ketre ka catre cainöj me ka tha xou. (Itre hu. 6:8-10) Ame la ketre, ke Filipo lo hna hën “atre tro fë la maca ka loi.” (Itre hu. 21:8) Celë hi matre ame lo lai ala 7, ke itre ka catre cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia.
20. Itre hlue i Akötresie enehila a xötrethenge tune kaa la aqane huliwa ne la itre aposetolo ekö?
20 Itre hlue i Iehova enehila a xötrethenge hnyawane la aqane huliwa ne la itre aposetolo ekö. Ame la trejin trahmany hna acil troa xome la itre hnëqa ngöne la ekalesia, ke, loi tro angeic a hetreny la inamacan qa koho, me amamane ngöne la aqane ujë laka, uati hmitrötr a e angeic. Nge ame la itre trejin ka trongëne la itre hna amekötine e hnine la Tusi Hmitrötr, ke kösë Lapa Ne Xomi Meköt la ka acili angatr troa qatre thup, maine atre ixatua. f (1 Tim. 3:1-9, 12, 13) Matre ijije hi troa qaja ka hape, hna acili angeic hnene la uati hmitrötr. Itre trejine cili fe a catr kuca la itre huliwa ka nyipiewekë. Ame la ketre huliwa ne itre qatre thup, ke ene la troa xatuan la itre trejin qatr ngöne la ekalesia . (Iako. 1:27) Itre xan a catr huliwa ngöne la huliwa ne xupi uma ne Baselaia, me hnëkën la itre asabele me huliwa ngöne la CLH. Tru mina fe la itre huliwa ne la itre trejin ka ixatua, ngo tha tune kö la itre qatre thup troa hamë ini me thupëne la itre mamoe. Nyipiewekë tro la itre trejin ka hetre hnëqa a eatrëne la hnëqa i angatr ngöne la ekalesia, ngo memine fe la hnëqa ka sisitria, ene la troa cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia.—1 Kor. 9:16.
’Kola Kökötre Trootro La Maca i Akötresie’ (Itre Huliwa 6:7)
21, 22. Nemen la ka amaman laka, Iehova a amanathithin la ekalesia ka hnyipixe?
21 Hnene la ixatua i Iehova matre hna cile catr la ekalesia ka hnyipixe ngöne la icilekeu qa kuhu tröne me e hnine la ekalesia. Kola mama la itre manathith qaathei Akötresie, ke kola qaja ka hape: “Kola ha kökötre trootro la maca i Akötresie, nge kolo fe a elë catre la etrune la itretre dreng e Ierusalema; nge ala nyimu fe la itretre huuj ka hane lapaun.” (Itre hu. 6:7) Nge hetre xaa ithuemacany hne së hna kapa ngöne la tusi Itre Huliwa (Itre hu. 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31) Hapeu, tha kolo kö lai a ithuecatre koi së la easa dreng me öhne la kola kökötr la huliwa ne cainöj e cailo fen?
22 Ame lo ijine lo itre pane keresiano, ka tru pala hi la elëhni ne la itre he ne hmi matre tha cile kö angatr icilekeu. Nge easenyi catre hë matre catrehnine hmaca jë la iaxösisi. Tune la hne së hna troa ce wang ngöne la tane mekune thupen, Setefano hi la ketre, hnei angatr hna troa axösisin.
a Wange ju la hna eköhagen hna hape, “ Hnakootr Ka Tru i Angetre Iudra.”
b E celë hi la kola pane qeje itre angela, nge traqa koi 20 lao qeje angatr ngöne la tusi Itre Huliwa. Ame ngöne Itre Huliwa 1:10, hna qeje angatr ka hape, itre “trahmanyi ka heetrë ka wië.”
c Wange ju la hna eköhagen “ Gamaliela—Hna Metrötrën Thene La Itre Ka Hamë Ini.”
d Wange ju la hna eköhagen “ Cainöj ‘Ngöne La Itre Hnalapa Trootro.’”
e Ame la itre trahmany celë, hna acili angatr thenge la itre hna amekötin göne troa qatre thup, ke ame la “huliwa celë ka nyipiewekë,” ke ketre hnëqa ka tru. Ngo ame pe, tha hna qaja kö hnei Tusi Hmitrötr la ijine kola nyiqaan acil la itre qatre thup me atre thupëne la itre ekalesia.
f Ame ngöne la hneijine la itre pane keresiano, ke hetre ka ijij troa acile la itre qatre thup. (Itre hu. 14:23; 1 Tim. 5:22; Tito 1:5) Ngo ame enehila, Lapa Ne Xomi Meköt la ka acile la itre ka thupëne la sirkoskripsio, nge qa ne pë hë la itre ka thupë sirkoskripsio troa acile la itre qatre thup me itre ka ixatua.
