Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

MEKENE 2

“Tro Hë Nyipunie a Itretre Anyipici Ni”

“Tro Hë Nyipunie a Itretre Anyipici Ni”

Aqane hnëkëne Iesu la itre aposetolo göne la huliwa ne cainöj

Itre Huliwa 1:1-26

1-3. Nemene la aqane nue Iesu hnene la itre aposetolo, nge nemene la itre hnying göne lai?

 XELE kö la itre aposetolo ma nue Iesu, ke lolo palaha la itre wiik ne ce lapa angatr me nyidrë. Ngacama tru la hleuhleu ne la itre aposetolo, ngo madrine catre angatr, ke mele hmaca ha Iesu. Eje hi, 40 hë lao drai ne Iesu a iamamany matre ini me ithuecatr hmaca koi angatr. Ngo ame hë enehila, ke nyidrëti ha nue angatr.

2 Angatr a icasikeu hune la Wetr e Elaio, nge tha aqane pi drei Iesu kö hnei angatr e ithanata. Thupene jë hi la hnei nyidrëti hna ithanata, Iesu a xejë jë la lue ime i nyidrë, me amanathithi angatr. Ame hnei angatr hna goeë nyidrëti a elë e hnengödrai hnine la ketre iaw. Cile ju pe hi angatr a goeëne la hnengödrai.—Luka 24:50; Itre hu. 1:9, 10.

3 E cili hi la kola saze la mele ne la itre aposetolo. Maseta i angatre hë e hnengödrai, nge nemene pë hë la nyine tro angatr a kuca? Ase hë nyidrëti hnëkë angatr troa sisedrëne la huliwa hnei nyidrëti hna nyiqane kuca. Hna tune kaa? Nge nemene la aqane kapa angatre lai? Tro fe lai a xatua së tune kaa enehila? Kola sa la itre hnyinge cili hnene la mekene 1 ne la tusi Itre Huliwa.

Itre “Nyine Anyipicin” (Itre Huliwa 1:1-5)

4. Hnei Luka hna nyiqane tune kaa la tusi Itre Huliwa?

4 Ame ngöne la qaane la tusi Itre Huliwa, Luka a cinyanyi koi Theofila lo hnei angeic hna cinyanyi kow, ngöne lo Evangelia i angeic. a Hnei angeic hna nyiqaan amexej lo itre hnei angatr hna melën, tune la aqane kuca i angeic ngöne lo tusi Luka. Kolo hi matre mama ka hape, kola sisedrëne la tusi Luka .

5, 6. (a) Nemene la ka troa xatuane la itretre drei Iesu troa catre lapaun? (b) Nemene la ka acatrene la lapaune së enehila?

5 Nemene la ka troa acatrene la lapaune ne la itretre drei Iesu? Itre Huliwa 1:3, easa e göi Iesu laka: “Hnei nyidrë hna anyimua mama koi angatr nyine anyipicin laka mele kö nyidrë.” Ame la hnaewekë, “nyine anyipicin,” ke Luka hmekuje hi “droketre me trejine hnimina” la ka cinyanyin e hnine la Tusi Hmitrötr. (Kol. 4:14) Aqane qejepengöne i itre droketre hi lai ekö la itre nyine anyipicin cili. Celë hi aqane anyipicine i Iesu, ke hnei nyidrëti hna anyimua mama kowe la itretre drei nyidrë. Koi cas maine luetre maine pena koi itre aposetolo asë, nge ngöne la ketre ijin, kowe la 500 nge hetre munën lao trejin. (1 Kor. 15:3-6) Celë hi lai ka anyipicine laka, hna amele Iesu!

6 Ame fe la lapaune ne la itre nyipi keresiano enehila, ke hna acatren hnene la itre “nyine anyipicin.” Hetre itre hna anyipicine kö ka hape, hnei Iesu hna mel e celë fen, me meci pine la itre ngazo së, me mele hmaca? Eje hi! Hetre itre atr ka anyipicin e hnine la Tusi Hmitrötr laka, hnei angatr hna öhnyi Iesu e celë fen. Ame la easa e lai me thith, kola acatren la lapaune së. Ka nyipiewekë la itre nyine anyipicin, ke celë hi lai ka troa xatua së troa hetrenyi la nyipi lapaun. E pëkö nyipi lapaun, pëkö mele palua.—Ioane 3:16.

7. Tro sa nyitipu Iesu tune kaa la easa cainöj me inin la itre atr?

7 Hnei Iesu fe hna “ithanatane la Baselaia i Akötresie.” Tune lo nyidrëti a qejepengöne la itre hna perofetan laka, tro la Mesia a akötr me mec. (Luka 24:13-32, 46, 47) Ame la nyidrëti a qejepengön la hnëqa ne la Mesia, ke nyidrëti fe a qeje Baselaia i Akötresie, pine laka nyidrëti hi la ka troa Joxu. Baselaia pala hi ekö la tane la cainöje i nyidrë, nge celë pala hi la hna cainöjën enehila hnene la itretre drei Iesu.—Mat. 24:14; Luka 4:43.

“Ngöne La Nöjei Götrane Gaa Nany Ne La Fene Hnengödrai” (Itre Huliwa 1:6-12)

8, 9. (a) Nemene la itre mekun ka tria ne la itre aposetolo? (b) Nemene la aqane wenë amekötine Iesu la mekuna i angatr, nge nemene la ini kowe la itre keresiano enehila?

8 Iesu a icasikeu tixenuë me itre aposetolo e celë fen, hune la Wetr e Elaio. Ngo angatr a canga hnyingë nyidrë ka hape: “Joxu, enehila hi la ijine tro nyipë a acile hmaca la baselaia thei angetre Isaraela?” (Itre hu. 1:6) Kola mama la lue mekun ka tria thei angatr. Ame la hnapan, angatr a mekun troa acile la Baselaia i Akötresie kowe la angetre Isaraela. Ame la hnaaluen, angatr a mekun laka, “enehila hi la ijine” troa traqa la Baselaia. Nemene la aqane xatua angatr hnei Iesu?

9 Atre hi Iesu laka, tro kö a amekötine la pane mekuna i angatr. Eje hi, 10 petre hi lao drai thupen nge tro angatr a sin la kola acil la nöj ka hnyipixe, ene la Isaraela i Akötresie. Kolo fe hi a nyipun e cili la imelekeu i Akötresie memine la angetre Isaraela. Ame göne la hnaaluene mekune i angatr, öni Iesu: “Tha hna aijijë nyipunieti kö troa atre la traem, maine ijin hnei Kakati hna sa.” (Itre hu. 1:7) Iehova la Joxu ne la nöjei ijin. Qëmeken tro Iesu a mec, öni nyidrë, goi thatre fe la Nekön, la “drai me hawa” ne troa traqa la pun, “ngo Keme hmekuje hi.” (Mat. 24:36) Nge enehila, itre xaa keresiano pala hi a thel ka hape, eu la drai ne troa traqa la pun, ngo ame pe, angatr a hnehengazone menun la ifekë ewekën.

10. Tro sa nyitipune tune kaa la aqane waiewekë ne la itre aposetolo, nge pine nemen?

10 The tro kö sa qaja angazone la itre aposetolo, ke ka tru la lapaune i angatr. Hnei angatr hna kapa hnyawan la ini cememine la ipië. Nge ngacama ka tria la mekuna i angatr, ngo kolo hi lai a amaman laka, ka loi la aqane waiewekë i angatr. Hnei Iesu hna amexej lapan koi angatr laka, nyipiewekë troa ‘Hmek’! (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) Celë hi matre ka hmek pala hi angatr ke, öhne hi angatr la itre hatren laka, calemi hë la drai Iehova. Celë fe hi la aqane tro sa hmek enehila, ke easë hnyawa ha ngöne la “itre drai ne la pun.”—2 Tim. 3:1-5.

11, 12. (a) Nemene la hnëqa hnei Iesu hna hamëne kowe la itretre dreng? (b) Hnauëne la Iesu a pane qeje uati hmitrötr qëmekene troa ahnith la huliwa ne cainöj?

11 Hnei Iesu hna amekunën la itre aposetolo la ewekë ka sisitria koi angatr. Öni nyidrë: “Tro nyipunie a kapa la men, e traqa pi la uati hmitrötr koi nyipunie. Nge tro hë nyipunie a itretre anyipici ni e Ierusalema, me ngöne la nöje Iudra asë, me e Samaria, me ngöne la nöjei götrane gaa nany ne la fene hnengödrai.” (Itre hu. 1:8) Tro angatr a pane cainöjëne la melehmaca i Iesu e Ierusalema, lo götran hna humuthi nyidrë. Thupene lai, tro ha drenge la maca hnei Iudra asë me Samaria, uti fe hë la itre nöje gaa nany.

12 Qëmekene troa ahnith koi angatr la huliwa ne cainöj, hnei Iesu hna pane amexeje la ixatua ne la uati hmitrötr. A 40 lao e së la hnaewekë “uati hmitrötr” e hnine la tusi Itre Huliwa. Kolo hi lai a amamane laka, thatreine jë kö së kuca la huliwa i Iehova, nge patre kö la ixatua ne la uati hmitrötr. Haawe, ka nyipiewekë tro pala hi sa sipone lai ngöne la thith! (Luka 11:13) Nge the qaja pala ha enehila.

13. Tro la itre Temoë Iehova a cainöj utihë ekaa, nge tune kaa la aqane tro sa canga kepe madrin qa ngöne la huliwa cili?

13 Tha ceitu kö la aqane trotrohnine së la hnaewekë “ngöne la nöjei götrane gaa nany ne la fene hnengödrai,” memine la itre pane keresiano ekö. Tune lo hne së hna wang ngöne lo xötrei, hna kapa madrin hnene la itre Temoë Iehova la huliwa ne cainöj. Angatr a tro thenge la aja i Akötresie, ene la tro nöjei atr a dreng la maca ka loi ne la Baselaia i Nyidrë. (1 Tim. 2:3, 4) Hapeu, eö fe kö a hane catre xome la huliwa cili? Pëkö ketre huliwa ka tune lai, ka lolo nge ka hamë madrin! Tro kö Iehova lai a hamëne koi eö la trengecatr ka ijij göne la huliwa cili. Tro fe la tusi Itre Huliwa a ini eö la nöjei aqane kuca, me aqane waiewekë ka lolo matre maca hnyawa.

14, 15. (a) Nemene la hna qaja hnene la lue angela göne la bëeke hmaca i Iesu, nge qejepengöne jë? (Wange ju la ithuemacany.) (b) Nemene la alien la hna hape, “tro Iesu a bëeke hmaca tune la aqane tro i nyidrë qa la fen”?

14 Hne së hna wang ngöne lo xötrei laka, hnei Iesu hna elë hnine la iaw uti hë la tha öhnyi nyidrë hnene la itre aposetolo. Cile ju pe hi angatr ala 11 a goeën la hnengödrai. E cili, mama pi hi la lue angela me qaja amenyikën koi angatr ka hape: “Angetre Galilaia fe, hnauëne laka, nyipunieti pala kö a goeëne la hnengödrai? Ame lae Iesu hna xome qa nyipi nyipunie a tro hnengödrai, tro hmaca kö nyidrëti a bëeke tune la aqane elë nyidrë hnengödrai eë.” (Itre hu. 1:11) Hapeu, nyidroti kö a qaja ka hape, tro hmaca Iesu a bëek memine la ngönetrei nyidrë, tune la aqane inin la itre xaa hmi? Waea. Easa atre tune kaa?

15 Tha hnene kö la itre angela hna qaja ka hape, tro Iesu a bëeke hmaca hnine la ngönetrei nyidrë, ngo troa bëek ceitu memine la aqane tro i nyidrë qa la fen. b Hnei nyidrëti hna tro tune kaa? Pëkö ka öhnyi nyidrë la kola mama lo lue angela. Itre aposetolo hmekuje hi, la ka trotrohnine ka hape, tro hë Iesu qa la fen kowe la Keme i nyidrë e koho hnengödrai. Nge aqane tro hmaca hi nyidrëti lai a bëek. Ame enehila, kolo hmekuje hi lo itre atr ka atre la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr la ka trotrohnine ka hape, Iesu hë la, nge joxu hë nyidrë e hnengödrai. (Luka 17:20) Loi e tro sa wangatrehmekune la itre hatren laka, nyidrëti hë la. Nge tro fe sa qaja koi itre xan matre tro angatr a hane trotrohnine laka, hohopatre pe hi la ijin.

“Iëne Jë La Atr . . . Hnei Nyipëti Hna Mekun” (Itre Huliwa 1:13-26)

16-18. (a) Nemene la hne së hna atre qa ngöne la tusi Itre Huliwa 1:13, 14, göne la itre icasikeu? (b) Nemene la ini koi së qa ngöne la tulu i Maria thine i Iesu? (c) Pine nemene matre ka nyipiewekë catr la itre icasikeu enehila?

16 Easa trotrohnin la kepin matre itre aposetolo a “bëeke hmaca Ierusalema eë fë la madrin atraqatr.” (Luka 24:52) Ngo nemene la aqane tro angatr a ujë kowe la itre hna amekötin me itre ini Keriso? Ame ngöne la tusi Itre Huliwa mekene 1 xötre 13 me 14, angatr e hnine la “hnahag” e koho. Easë fe e celë a atre la itre ini qa ngöne la itre icasikeu cili. Ame ekö e Palestine, nyimutre la itre uma ka hetre hnahag e koho hun, nge hetre escalier kö e kuhu trön. Maine jë, ame la hnahag cili, ke ej e hune la uma ne la thine i Mareko hna qaja ngöne Itre Huliwa 12:12. Ketre hnahage hi ka ijij hnë troa icasikeu hnene la itretre drei Iesu. Ngo drei la ka traqa ngöne la hnë icasikeu, nge kola troa u?

17 Easa atre laka, tha itre aposetolo hmekuje kö la ka icasikeu, maine itre trahmany pena hi. Hetre “itre xa föe” laka, Maria fe thine i Iesu. E celë hi la kola qaja tixenuë eahlo e hnine la Tusi Hmitrötr. Ka loi fe tro sa mekun la pengöi Maria, ke tha eahlo kö e cili a thel troa pi draië me pi mama. Ngo ka ipië eahlo, ke eahlo a ce atrunyi Akötresie memine la itre trejine trahmany me föe. Eje hi laka, madrine catr eahlo ke, ce eahlo memine la 4 lao nekö i eahlo trahmany. (Mat. 13:55; Ioane 7:5) Nyipici, tha ka mejiune kö angatr koi Iesu lo mele petre kö nyidrë. Ngo qaane ju hi lo nyidrëti a mec me mele hmaca, ke saze hnyawa ha angatr.—1 Kor. 15:7.

18 Easa atre la kepin matre kola icasikeu la itretre dreng: “Nge casi hi la mekuna i angatr, ene la troa catre thith.” (Itre hu. 1:14) Ka nyipiewekë catr pala hi la itre icasikeu enehila. Easa icasikeu matre troa itö ithuecatr me ce kapa la itre ini me itre eamo. Nge ame la ka sisitria, ke easa ce atrune la Keme së, Iehova e koho hnengödrai. Ka tru koi Nyidrë la itre thithi së me itre nyima ngöne la itre icasikeu. Nge nyine loi fe koi easë. Haawe, the nuetrije pi kö së la itre icasikeu ka hmitrötr nge ka thue trengecatre së!—Heb. 10:24, 25.

19-21. (a) Nemene la ini koi së la Peteru xome hmaca la itre xaa hnëqa? (b) Hnauëne laka, troa nyihnai Iudra, nge nemene la ini koi së qa ngöne la aqane nyihnai Iudra?

19 Nyipiewekë tro la itretre drei Iesu a organize hmaca la aqane tro angatr a ce huliwa. Matre Peteru aposetolo la ka saen troa cilën la hnëqa cili. (Xötre 15-26) Hapeu, tha kolo kö a akeukawanyi së la Peteru hmaca a saze thupene lo hnei angeic hna akönia xele Iesu? (Mar. 14:72) Ka kuca asë hi së la ngazo matre loi e tro sa mekun laka, ‘ka loi me atre seng’ Iehova kowe la itre ka nyipi ietra.—Sal. 86:5.

20 Trotrohnine hi Peteru laka, troa nyihnai Iudra, lo aposetolo ka salemë Iesu. Ngo tro drei? Loi e troa iëne qaathene la itre ka hane xötrethenge Iesu lo nyidrëti a cainöj, me öhnyi nyidrëti e mele hmaca. (Itre hu. 1:21, 22) Ka ihmeku memine la hna qaja hnei Iesu ka hape: Tro fe nyipunie, itretre xötrethenge ni a hane lapane la 12 lao theron, me amekötine la 12 lao tribu ne Isaraela.” (Mat. 19:28) Ame la aja i Iehova, ke tro la 12 lao aposetolo ka xötrethenge Iesu ngöne la huliwa ne cainöj e celë fen, a “12 lao trepen la ihag” ne la Ierusalema Ka Hnyipixe. (Hna ama. 21:2, 14) Celë hi aqane aijijë Peteru hnei Akötresie, troa trotrohnin la hna perofetan göi Iudra ka hape, ‘loi e tro la ketre a xome la hnëqa i angeic.’—Sal. 109:8.

21 Tune kaa la aqane iën angatr? Hna uthi drönegöti, ke hna majemine kuca lai ekö. (Ite edomë 16:33) Ngo e cili hi la kola qaja tixenuën e hnine la Tusi Hmitrötr la aqane kuca cili. E thupen, tha kolo hmaca kö a uthi drönegöti ke, kola mekun laka, jëne pë hë la uati hmitrötr la troa iën la itre atr. Tro sa ce wange la kepin matre itre aposetolo a uthi drönegöti. Hnei angatr hna thith ka hape: “Iehova fe, nyipëti kö la ka atre la aliene hni ne la atr, matre iëne jë thei nyidro la atr hnei nyipëti hna mekune.” (Itre hu. 1:23, 24) Ame koi angatr, ke Iehova kö la ka troa iën, matre Matias la hna iën. Maine jë, angeice fe hi thene lo ala 70 hnei Iesu hna up troa cainöj. Celë hi matre, Matias ha sine lo “ala Truelof.” cItre hu. 6:2.

22, 23. Hnauëne laka, nyipiewekë troa drengethenge hnyawa la itre ka elemekene la ekalesia?

22 Kola amaman hnene la aqane trongen la itre ewekë laka, ka nyipiewekë catr tro la itre hlue i Akötresie a organize hnyawa la huliwa. Ame enehila, kolo pala hi a iën la itre trejin trahmany ka macaj troa xome la hnëqa ne qatre thup e hnine la ekalesia. Itre qatre thup a pane ce wange hnyawane la itre hna amekötine hnei Tusi Hmitrötr, qëmekene troa acil la ketre trejin. E thupen, angatr a thith me sipon la ixatua ne la uati hmitrötr. Celë hi matre ame kowe la ekalesia, ke hna iën la itre trejin hnei uati hmitrötr. Nge ame easë itre keresiano, hnëqa së troa drengethenge me ce huliwa hnyawa me angatr, matre troa tingetinge la ekalesia.—Heb. 13:17.

Tro sa drengethenge la itre ka elemeken

23 Hna acatrene la lapaun ne la itretre drei Iesu lo nyidrëti a mama koi angatr thupene la hna mele hmaca. Nge hna acatrenyi angatre fe hnene la aqane organize la itre huliwa. Matre ka hnëkë hnyawa ha angatr kowe la itre ewekë ka troa traqa e thupen. Tro pë hë sa wange hnyawane lai ngöne la tane mekune thupen.

a Ame ngöne la Evangelia i angeic, ke Luka a qaja ka hape, “Theofila, atre hna wangatrun.” Kola mekune laka, ketre atr ka tru Theofila, ngo tha ka hmi pala kö ngöne la ijine cili. (Luka 1:3) Nge ame ngöne la tusi Itre Huliwa ke, Luka hi a qaja ka hape, “Eö Theofila.” Itre ka ithel e hnin la Tusi Hmitrötr a mekun ka hape, kola lapaun hnei Theofila thupene la hnei angeic hna e la Evangelia i Luka. Celë hi matre tha Luka kö a qaja ka hape, trejin Theofila.

b Ame celë, Tusi Hmitrötr a qaja la hnaewekë qene Geres troʹpos, kola hape “aqan,” ngo tha mor·pheʹ kö hna hape, “ngönetrei.”

c E thupen, hna acili Paulo troa “aposetolo hna upe kowe la itre xa nöj,” ngo tha hna e angeice fe kö thene lo ala Truelof. (Rom. 11:13; 1 Kor. 15:4-8) Pine laka, patre pala kö Paulo ngöne lo ijine Iesu a cainöj trootro, matre tha hane ju fe kö ië angeice troa sine lo ala Truelof.