1-2. Tune kaa la itre xaa trejin la angatr a iatre?

 AME la ijine iatre, ke ketre ijine madrin. Maine eö a iatre memine la ketre trejin, ke eö a ajane troa tro loi la ijine cili. Madrine catre la itre xaa trefën la angatr hmaca a mekun lo itre ijine cili. Öni Tsion, a ketre trejin föe qa Éthiopie ka hape: “Thatreine kö ni thëthëhmine la ijine eni a iatre memine la föeng. Nyio a porotrikëne la itre nyipi porotrik, me hnyima lapa. Madrine catre ni ke, öhne hë ni la ketre atr ka hnimi ni, nge hnenge hna hnime fe.”

² Ngo öni Alessio, ketre trejin trahmanyi qa Pays-Bas ka hape, “Madrine catre ni me föeng la nyio a iatre, ngo hna traqa fe la itre jol koi nyio.” Ame ngöne la tane mekune celë, tro sa ce wang la itre jol hna melën hnene la itre trejin trahmanyi me föe ka iatre, me itre trepene meköt ka troa xatua angatr ngöne la ijine cili. Tro fe sa ce wang la aqane tro la ekalesia a xatuane la itre trejin ka iatre.

NEMEN LA IATRE?

3. Nemene la kepin matre kola iatre la lue trejin? (Itre Edromë 20:25)

³ Ngacama ijine madrine la ijine iatre, ngo ijine lai ka nyipiewekë catr ke, celë hi ka troa xatuane la lue ka iatre troa wang ka hape, ka ihmeku kö nyidro. Ame la drai ne faipoipo, lue trefën a sisinyi qëmekei Iehova troa ihnimikeu me imetrötrekeu utihë mec. Nge ame la easa sisiny, ke tha nyine tro kö a xome ahmalohmaloeën. (E jë la Itre Edromë 20:25.) Ka tune fe hi la easa faipoipo. Ame la trejin trahmanyi me föe a iatre, ke göi troa atre la pengöi ketre me  ketre, me xomi mekun ka lolo. Ame la itre xaa ka iatre, ke angatr a faipoipo, maine inu pena. Maine tro la lue ka iatre a inu, ke tha kolo kö lai a hape, ka ngazo la iatre i nyidro. Kolo pe lai a eatrëne la aja i nyidro, troa faipoipo maine tro pena a inu.

4. Pine nemene matre loi e tro sa atre hnyawa la pengöne la iatre?

⁴ Pine nemene matre loi e tro la itre ka tha faipoipo palakö a trotrohnine la pengöne la iatre? Matre tha tro kö angatr a iatre menu memine la ketre trejin, nge tha aja i angatre pe troa faipoipo. Ngo loi e tro asë hi së a atre hnyawa la pengöne la iatre. Itre xan a mekun ka hape, ame la lue trejin a iatre, ke nyidroti hë lai a troa faipoipo. Nemene la thangan la aqane mekun cili kowe la itre trejin ka tha faipoipo palakö? Öni Melissa, ketre trejin föe ka tha faipoipo palakö qa Etazini ka hape: “Tru catre la itre jol hna ixelë memin hnene la itre trejin ka iatre. Matre ame la itre xan, angatr palahi a iatre me ketre, ngacama atre hi angatr ka hape, tha koi angatre kö lai trejin cili. Ame pena itre xan, xou i angatr troa nyiqane iatre me ketre. Matre ketre ijine lai easa seseu.”

AQANE TROA ATRE HNYAWA LA PENGÖI KETRE

5-6. Nemene la itre mekun nyine tro la lue ka iatre a ce ithanatan? (1 Peteru 3:4)

⁵ Maine eö a iatre memine la ketre trejin, nemene la ka troa xatua eö troa atre ka hape, angeice hi la hnei eö hna troa faipoipo memin? Loi e tro epon a atre hnyawa la pengöi ketre. Qëmekene tro epon a iatre, ma hetre ewekë hë hnei eö hna öhne thei angeic. Ngo ame hë enehila, ijiji eö hë troa atre ‘la pengöne la hni’ angeic, ene la imelekeu i angeic me Akötresie, me itre thiina i angeic memine la aqane waiewekë i angeic. (E jë la 1 Peteru 3:4.) Kola tro la itre drai, nge tro hë eö a atreine sa la itre hnyinge celë: ‘Ka loi kö angeic koi ni?’ (It. Ed. 31:​26, 27, 30; Efe. 5:​33; 1 Tim. 5:8) ‘Tro kö ni a atreine amamane la ihniming koi angeic elany? Tro kö ni a atreine xomihnine la itre tria i angeic?’ b (Roma 3:​23) Ame la epon a iatre, ke the thëthëhmine kö laka: Tha hnene kö laka, ceitu hi la itre thiina i epon, matre ka ihmeku hi epon.  Ame la ka nyipiewekë, ke troa atreine xomihnine la itre neköi thiina i angeic.

⁶ Nemene la itre xaa ewekë nyine tro eö a atre thei angeic? Qëmekene troa kökötr la ihnimi epon, loi e tro epon a ce ithanatan la itre ewekë ka nyipiewekë catr, tune la itre objectifs. Ngo tune kaa la itre ewekë hne së hna lapafë, tune la itre sine mec, maine itre jol göi mani, maine itre ewekë hne së hna melën lo easa nekönatr? Tha nyipiewekë kö tro eö a canga qaja la itre ewekë cili la epon a nyiqane iatre. (Wange ju la Ioane 16:12.) Maine jole palakö koi eö troa fe la hni eö, ke qaja jë koi angeic. Ngo tro kö a traqa la ijine laka, nyipiewekë tro eö a ce thawa me angeic la aliene hni eö, matre tro angeic a tro atre, me axecië mekun. Ame hë e cili, tro hë epon lai a ifekeune la isa aliene hni epon.

7. Nemene la aqane tro la lue ka iatre a atre hnyawa la pengöi ketre? (Wange ju fe la hna eköhagen “ Maine Eö a Iatre Memine La Ketre Trejin Ka Lapa Gaa Nany.”) (Goeëne ju fe la itre iatr.)

⁷ Nemene la nyine tro epon a kuca matre atre hnyawa la pengöi ketre? Ame la ketre aqan, ke troa ce porotrik. Troa ifekeune la itre mekun, me qaja la nyipici. Hnyinge jë, nge drei angeic hnyawa ju. (It. Ed. 20:5; Iako. 1:​19) Celë hi matre, kuca jë la itre huliwa ka aijijë epon troa porotrik, tune la troa ce xen, ce ngenu ngöne la itre götran gaa tru atr, maine ce cainöj. Ketre, tro eö a atre hnyawa la pengöi angeic, e hnei eö hna ce tro memine la itre sinee maine itre atrene la fami angeic. Nge kuca jë la itre xaa ewekë ka aijijë eö troa öhne la aqane ujë i angeic qëmeken la itre xan. Tro sa ce wang la aqane kuca i Aschwin me Alicia ka mel e Pays-Bas. Öni Aschwin: “Nyio a kuca la itre huliwa ka aijijë nyio troa atrepengöi ketre hnyawa. Tune la troa ce kuci xen, maine ménage. Celë hi ka aijijë nyio troa öhne la itre thiina ka lolo me itre xaa neköi thiina nyine troa saze.”

8. Nemene la itre eloin e tro la lue ka iatre a ce ini Tus?

⁸ Tro fe eö a atre hnyawa la pengöi angeic, e tro epon a ce ini Tusi Hmitrötr. Maine faipoipo hë epon elany, tro pala pë hë epon lai a kuca la hmi ne la fami, matre amë panë Iehova ngöne la mele i epon. (A. Cai. 4:​12) Matre, nyipiewekë enehila tro epon a ami ijin troa ce ini Tus. Nyipici laka, ame la lue ka iatre, ke tha ketre fami  palakö nyidro, nge ame la trejin trahmany, ke tha angeic palakö a mus kowe la trejin föe. Ngo ame la epon a ce ini Tus, ke kola aijijë eö troa atrepengöne la imelekeu i angeic me Iehova. Hnei Max me Laysa, lue trefën qa Etazini hna öhne la ketre eloine troa ce ini Tus. Öni Max: “Ame la nyio a nyiqane iatre, hnei nyio hna inin la itre itusi së ka qeje iatre, me faipoipo me mele ne fami. Celë hi ka aijijë nyio troa ce ithanatane la itre mekun ka nyipiewekë. Maine tha ce wange ju hi nyio la itre itusi cili, tha tro kö nyio a ce ithanatane lai.”

ITRE XAA NYINE TROA MEKUN

9. Nemene la nyine troa mekun hnyawan hnene la lue ka iatre, qëmeken troa qaja koi itre xan laka, nyidroti a iatre?

⁹ Tro epon a qaja koi drei ka hape, epon a iatre? Qanyi epon kö wang. Ame ngöne la xötrei, ala xalaithe hi la hnei epon hna troa qaja kow. (It. Ed. 17:27) Matre co hi hnei itre ka troa hnying, me lö hnine la mele i epon. Ngo e tha qaja kö epon koi itre xan, tro hë epon lai a thel troa zae me lapa cas, ke xou i epon wanga atre jë itre xan. Ewekë lai ka ngazo catr! Matre nyipiewekë tro epon a qaja kowe la itre atr ka troa xatua epon me eamo epon, tune la itre atrene la fami, itre sinee ka macaj, maine itre qatre thup.​—It. Ed. 15:22.

10. Nemene la nyine troa kuca hnene la lue ka iatre matre tro palahi a amadrinë Iehova? (Itre Edromë 22:3)

¹⁰ Nemene la nyine tro epon a kuca matre tro palahi a amadrinë Iehova ngöne la ijine iatre? Ame hë la kola kökötre trootro la ihnimi epon, tro epon lai a pi iöhnyi lapa. Nge aqane kö lai! Nemene la ka troa xatua epon matre tha tro kö a kuca la ketre ewekë ka troa akötrë Iehova? (1 Kor. 6:​18) The porotrikëne kö la itre ewekë ka sis, maine lapa cas, maine iji atrune la ka haitr. (Efe. 5:3) Tro la itre ewekë cili a ahlëne thei epon la aja troa ce meköl, me sewe epon troa kuca la meköt. Matre nyipiewekë tro epon a canga ami ifego me amexeje lapan. (E jë la Itre Edromë 22:3.) Hane hi la hna kuca hnei Dawit me Almaz ka mel e Éthiopie. Öni nyidro: “Hnei nyio palahi hna itronyi ngöne la itre götran gaa tru atr, maine ce tro me itre sinee. Tha ase pi kö nyio ti loto cas, maine lapa cas ngöne uma. Celë hi matre pëkö ewekë ka tupathi nyio troa kuca la itre ewekë ka ngazo.”

11. Qëmekene tro la lue ka iatre a amamane la ihnimi nyidro, nemene la nyine tro nyidro a pane mekun?

¹¹ Ijije kö tro epon a amamane la ihnimi epon? Ame la kola kökötr la ihnimi epon, tro epon lai a ajan troa amamane la ihnimi epon ngöne la tulu. Ngo wange palakö, e catrehnine palaha la aja troa ce meköl, tro lai a jol koi epon troa axecië mekun hnyawa. (N. i Sol. 1:2; 2:6) Ketre, thupëne kö, ke ame la easa nyiqane amamane la ihnimi së, canga tro hi a huli së koi ngazo. (It. Ed. 6:​27) Celë hi matre, canga ami ifego jë ka ihmeku memine la itre trepene meköti Iehova. c (1 Thes. 4:​3-7) Isa hnyinge jë ka hape: ‘Ame ngöne la nöjeng, tune kaa la aqane tro la itre xan a ujë e tro nyio a amamane la ihnimi nyio? Tro kö lai a amejëne thei nyio la itre aja ka ngazo?’

12. Maine tro la lue ka iatre a iwesitrë maine cil kowe la itre jol, ke nemene la nyine tro nyidroti a mekun hnyawa?

¹² Nemene la nyine tro epon a kuca e  traqa jë la itre jol me iwesitrë? Maine isa mekuna i epon kö göne la ketre ewekë, ke kolo kö lai a qaja ka hape, tha ka ihmeku kö epon? Waea. Celë hi hna melën hnene la itre trefën. Troa catre la faipoipo, e tro la lue trefën a ce huliwa matre nyinyine lai jol. Matre e atreine hi epon ce nyinyine la itre jol enehila, ke kolo hi lai a amamane ka hape, troa catr la faipoipo i epon elany. Loi e tro epon a isa hnying ka hape: ‘Nyio kö a ithanata amenyiken me imetrötrekeu? Eni kö a qaja amamane la itre triang, me thel troa saze? Eni kö a catrefë mekun, maine canga qeje menu me nue la ngazo i ketre?’ (Efe. 4:​31, 32) Ngo, maine epon palahi a iwesitrë enehila, ke the mekun pi kö ka hape, troa saze elany thupene la faipoipo. Maine ketre epon a mekun ka hape, tha ka ihmeku kö epon, loi e tro epon a qeje fenes. Nyine loi lai koi epon asë. d

13. Nemene la ka troa xatuane la lue ka iatre troa wang ka hape, tro kö nyidroti a aqean la ijine iatre?

¹³ Tro epon a iatre utihë eu? Ame la atr ka canga sesë troa xomi mekun, ke tro angeice lai a ixelë me jol. (It. Ed. 21:5) Nyipiewekë tro epon a nue ijin matre tro epon a iatre hnyawa. Ngo tha tro kö a aqean menune palaha. Öni Tusi Hmitrötr: ‘Ame la mejiune ka hmitr, ke kola akötrëne la hni.’ (It. Ed. 13:12) Ketre, maine tro palahi epon a ce tro, tro hë lai a jol koi epon troa xomehnöth la itre aja i epon. (1 Kor. 7:9) Matre the hnyinge kö ka hape, ‘Tro nyio a iatre utihë eu?’ ngo hnyinge jë pe ka hape, ‘Hetre xaa ewekë palakö nyine tro ni a atre matre axecië mekune hnyawa?’

AQANE TRO SA XATUAN LA LUE KA IATRE

14. Tro sa xatuane tune kaa la lue ka iatre? (Wange ju fe la iatr.)

¹⁴ Tro sa xatuane tune kaa la lue ka iatre? Ijije hi tro sa hë nyidro troa ce xen me easë, maine sine la hmi ne la fami së, maine tro pena a ce madrin me easë. (Roma 12:13) Itre ijine lai tro nyidroti a iatre hnyawa. Maine jë, nyidroti a ajan troa hetre ka ce tro me nyidro, maine götran hnë tro nyidro a porotrik, maine tro pena a nyiapesai nyidro. Hapeu, ijiji kö tro sa xatua nyidro ngöne la itre götrane cili? (Gal. 6:​10) Öni Alicia föi Aschwin ka hape: “Madrine catre nyio la kola hë nyio hnene la itre trejin kowe la hnalapa i  angatr, matre tha tro kö nyio a lapa cas.” E sipo eö jë hnene la lue ka iatre troa ce tro me nyidro, ke ijine hi lai tro eö a xatua nyidro. The nue nyidroti casi pi kö, ngo nue nyidroti jë troa ce porotrik.​—Fil. 2:4.

15. Nemene la ketre aqane tro sa xatuane la lue ka iatre? (Itre Edromë 12:18)

¹⁵ Ame la ketre aqane tro sa xatuan la lue ka iatre, ke ene la troa thupëne la aqane tro sa ithanata. Ame itre xa ijin, loi e tro sa xomehnöth la thineme së. (E jë Itre Edromë 12:18.) Maine easa pi qaja koi itre xan ka hape, kola iatre la lue trejin, loi e tro sa pane hnying ka hape, ‘Aja i nyidro kö troa thuemacanyine la itre xan?’ Ketre, the qeje nyidroti kö, maine ixöjetrij, ngo metrötrë nyidroti jë pe. (It. Ed. 20:19; Roma 14:10; 1 Thes. 4:​11) Nge the hnyinge menu kö, maine qaja la itre trengewekë ka troa uku nyidro troa canga faipoipo. Öni Elise me föi angeic ka hape, “Hmahma catre nyio la kola hnyingë nyio la ijine faipoipo, nge tha ase palakö nyio ithanatan.”

16. Nemene la nyine tro sa kuca la kola inu hnene la lue ka iatre?

¹⁶ Tune kaa ju hë e tro la lue ka iatre a inu? The lö hnine menune kö la mele i nyidro, nge the nyixöle i ketre kö. (1 Pet. 4:​15) Öni Lea ketre trejin föe ka hape: “Hnenge hna dreng ka hape, hna qeje ni hnei itre xan. Angatr a thel la kepin matre tha iatre hë ni memine la ketre trejin. Akötre pi hë koi ni.” Tune la hne së hna qaja, ame la kola inu hnene la lue ka iatre, tha kolo kö lai a hape, ka ngazo la aqane axecië mekune i nyidro. Kolo pe lai a amamane ka hape, hnei nyidro hna axecië mekun hnyawa. Nyipici laka, thupene la nyidroti a inu, tro nyidroti a akötr me hleuhleu. Matre ijine hi lai tro sa xatua nyidro.​—It. Ed. 17:17.

17. Nemene la nyine troa catre kuca hnene la lue ka iatre?

¹⁷ Tune la hne së hna ce wang, tro la lue trejin a madrin troa iatre, ngo tro fe nyidroti a cil kowe la itre jol. Öni Jessica: “Ame la eni me föeng a iatre, tru la itre jol hnei nyio hna cile kow. Ngacama tru la traem me trengecatr hnei nyio hna nu, ngo tha nyine qaja kö la madrine i nyio enehila.” Maine eö a iatre memine la ketre trejin, ke loi e tro eö a atrepengöi angeic hnyawa. Celë hi lai ka troa xatua epon troa xomi mekun hnyawa elany.