1. Nemene la wathebo hnei Iesu hna hamëne kowe la itretre drei nyidrë? (Wange ju la pane iatr.)

 AME ngöne la jidr qëmekene tro Iesu a mec, hnei nyidrëti hna hamëne la ketre wathebo kowe la itretre drei nyidrë. Öni nyidrë: “Tune la aqane hnimi nyipunieti ni, qa i nyipunie troa ihnimikeu. Qa ngöne lai, tro la nöjei atr asë a wangatrehmekune laka, nyipunieti la itretre drei ni, e tro nyipunie a ihnimikeu.”—Ioane 13:34, 35.

2. Pine nemene matre nyipiewekë tro sa ihnimikeu?

² Öni Iesu ka hape, maine tro la itretre drei nyidrë a nyitipune la aqane ihnimi nyidrë, tro hë la itre atr a canga wangatrehmekune la itre nyipi Keresiano. Celë hi ka mama ngöne lo ijine la itre pane Keresiano, nge ketre tune fe enehila. Nyipiewekë tro sa cile kowe la itre jol ka sewe së troa ihnimikeu!

3. Nemene la hne së hna troa ce wang ngöne la tane mekun celë?

³ Itre atr ka ngazo asë hi së, matre jole troa amamane la ihnimi së koi itre xan. Ngo loi e tro sa catre nyitipu Keriso. Ame ngöne la tane mekun celë, tro sa ce wang la aqane tro la ihnim a xatua së troa thele tingeting, me tha ië hna hnim, me ikep. Isa hnyinge jë ka hape: ‘Nemene la ini hnenge hna xom qa ngöne la tulu ne la itre trejin ka catre ihnimikeu, ngacama tru la itre jol?’

4. Thenge la Mataio 5:23, 24, pine nemene matre loi e troa thele tingeting memine la ketre trejin ka wesitr koi së?

⁴ Hnei Iesu hna amamane la enyipiewekëne la troa thele  tingeting memine la ketre trejin ka wesitr koi së. (E jë la Mataio 5:23, 24.) Öni nyidrë ka hape, maine easa ajane troa amadrinë Akötresie, loi e tro sa mele tingeting me itre xan. Iehova a madrin ngöne la easa thele tingeting, me iloi memine la itre trejin. Tha tro kö Nyidrëti a kapa la hmi së, e hne së palahi hna wesitr kowe la ketre trejin, nge tha thele tingetinge pena kö së.—1 Ioane 4:20.

5. Pine nemene matre jole koi Mark troa iloi me thele tingeting?

⁵ Maine jë, jole koi së troa thele tingeting. Pine nemen? Hanawang la ka traqa koi Mark. * Akötr catre angeic ngöne la kola xöjetriji angeic hnene la ketre trejin ne la ekalesia. Nemene la aqane ujë i Mark? Öni angeic: “Hnenge hna elëhni.” Tha madrine kö Mark la aqane ujë i angeic, matre hnei angeic hna qeje menu me thele troa iloi hmaca. Ngo tha hna kapa kö hnene lai trejin. Ame lo xötrei, öni Mark ka hape, ‘Hnauëne laka tro palahi ni a thele tingeting, nge xele pe angeic?’ Hnene la atre thupëne la sirkoskripsio hna ithuecatr koi Mark troa catre xomihni. Nemene la hna kuca hnei Mark?

6. (a) Nemene la aqane thele tingeting hnei Mark? (b) Nemene la aqane trongëne Mark la hna qaja ngöne Kolose 3:13, 14?

⁶ Hnei Mark hna lapa mekune la aqane ujë i angeic. Hnei angeic hna öhn laka, tha ka hni ka ipië kö angeic. Trotrohnine hë angeic laka, loi e troa saze. (Kol. 3:8, 9, 12) Hnei Mark hna wange hmaca la trejin me qeje menu. Hnei angeic hna cinyanyi tus me qaja la aja i angeic tro hmaca nyidroti a iloi. Hnei Mark fe hna nyi ahnahna koi angeic, ngo tru catre palaha la elëhni angeic. Ame pe, hnei  Mark palahi hna trongëne la hna qaja hnei Iesu, me hnime lai trejin me thele troa iloi. (E jë la Kolose 3:13, 14.) Ngacama tha kapa kö la ketre trejin ngöne la easa iloi me angeic, ngo tro la nyipi ihnim a xatua së troa nue la ngazo, me thith matre troa iloi me tingeting.—Mat. 18:21, 22; Gal. 6:9.

7. (a) Nemene la hnei Iesu hna ithuecatr koi së? (b) Nemene la jol hna melën hnene la ketre trejin?

⁷ Hnei Iesu hna ithuecatr koi së tro palahi a kuca koi itre xan, tune la hne së hna ajane troa kuca koi së. Öni nyidrëti fe ka hape, tha tro hmekuje kö sa hnime la itre ka hnimi së. (Luka 6:31-33) Pane mekune jë laka, kola xele ma wai së me ibozu hnene la ketre trejin. Nemene la aqane tro sa ujë? Celë hi ka traqa koi Lara. Öni angeic: “Kola xele ma wai ni hnene la ketre trejin, ngo thatre pe ni la kepin. Akötre catre ni, nge tha madrine hë ni troa sine la itre icasikeu.” Ame lo xötrei, öni Lara: ‘Tha zönge kö. Nge öhne hë la itre xan la aqane ujë i angeic.’

8. Nemene la aqane thele tingeting hnei Lara, nge nemene la ini koi së?

⁸ Hnei Lara hna thele tingeting. Hnei angeic hna thithi koi Iehova me tro troa wang lai trejin. Hnei nyidroti hna ce ithanata me iloi. Ngo öni Lara: “Hna saze hmaca la aqane ujë i angeic koi ni tune lo xötrei, matre kucakuca catre ni.” Ame koi Lara, tro hi angeic a madrin e tro la trejin a saze aqane ujë. Thupene lai, hnei angeic hna trotrohnin laka, loi e tro angeic a hnime lai trejin me ‘nue hnyawane la ngazo’ hna kuca. (Efe. 4:32–5:2) Mekune hi Lara laka, “tha ka lapa fë trenge hni kö la ihnim. Nge ihnim a xomihnine la nöjei ewekë asë, me kapa la nöjei ewekë asë, me mejiune la nöjei ewekë asë, me cile huti ngöne la nöjei ewekë asë.” (1 Kor. 13:5, 7) Tingetinge hë la hni Lara. Thupene lai, lolo hmaca ha la aqane ujë ne lai trejin. Maine tro  palahi sa thele tingeting me hnime la itre trejin, “tro hë la Akötresie ne ihnim me tingeting a ce me [së].”—2 Kor. 13:11.

9. Thenge la Itre Huliwa 10:34, 35, pine nemene matre tha tro kö sa ië hna hnim?

⁹ Tha ka ië hna hnime kö Iehova. (E jë la Itre Huliwa 10:34, 35.) Ame la easa hnime la nöjei atr asë, easë hi lai a amamane laka, itre nekö i Nyidrëti së. Easë fe a drengethenge la wathebo ka hape, troa hnime la atr lapa easenyi së tu së hi, me thele tingeting.—Rom. 12:9, 10; Iako. 2:8, 9.

10-11. Nemene la hna kuca hnene la ketre trejin matre troa saze la aqane mekuna i angeic?

¹⁰ Ame koi itre xan, jole troa tha ië hna hnim. Hanawang la hna melën hnei Ruth. Ame lo angeic a thöth, hetre ewekë ka ngazo hna kuca hnene la ketre trehnyiwa. Nemene hë la thangan? Öni Ruth: “Xele ni ma dreng la kola qaja la nöje cili. Ame koi ni, ka ceitu asë hi la itre atr e cili, tune fe la itre trejin.” Nemene la aqane cile Ruth kowe la jole cili?

¹¹ Atre hi Ruth laka, loi e tro angeic a saze aqane mekun. Hnei angeic hna e la itre hna melën hnene la itre trejin ngöne la nöje cili e hnine Annuaire. Öni angeic: “Hnenge hna thel troa goeën aloine la itre atrene la nöje cili. Hnenge hna öhn laka, itre trejin e cili a catre huliwa i Iehova. Trotrohnine hë ni laka, angatre fe a hane sine la lapa ka cahae i Iehova.” Atre hi Ruth laka, hetre nyine tro palakö angeic a kuca. Öni angeic: “Ame la eni a iöhnyi memine la itre trejin ne la nöje cili, eni a thele troa nyihnyawa angatr. Eni a ithanata me angatr me thel troa atrepengöi angatr hnyawa.” Nemene hë la thangan? Öni Ruth: “Paatre hë la iwangatrehmekunyi atr qa kuhu hning.”

12. Nemene la jol hna cile kow hnei Sarah?

¹² Ame itre xan, thatre kö angatr laka, angatr a hane ië hna hnim. Drei la ketre ceitun. Ame koi Sarah, tha ka ië hna hnime kö angeic ke, tha hane fe kö angeic qeje gele itre xan, pine la nöje i angatr, me aqane mel, maine hnëqa e hnine la ekalesia. Ngo öni angeic: “Öhne hi ni laka, eni fe a hane iwangatrehmekunyi atr me ië hna hnim.” Tune kaa? Ka inamacane la fami Sarah, nge hnei angeic palahi hna ce tro memine la itre ka tui angeic. Ame la ketre drai, öni angeic kowe la ketre sinee i angeic: “Eni hi a ce tro memine la itre trejin ka inamacan. Thatre pë hë la itre xan.” Eje hi, loi e tro Sarah a saze la mekuna i angeic. Tune kaa?

13. Nemene la ini hne së hna xom qa ngöne la aqane saze mekun hnei Sarah?

¹³ Hnene la ketre atre thupëne la sirkoskripsio hna xatua Sarah troa saze. Öni Sarah: “Hnei nyidrëti hna qaja aloine la huliwa ne cainöjeng, memine la itre mekun hnenge hna hamën ngöne la hna icasikeu, me itre hnenge hna atre göne la Tusi Hmitrötr. Thupene lai, öni nyidrë ka hape, kola kökötre la atrehmekune së, matre loi e tro fe sa eënyine la itre thiina ka lolo, tune la troa hni ka ipië me metrötr me ihnim.” Hnei Sarah hna kapa la eamo. Öni angeic: “Atre hë ni laka, ka nyipiewekë la troa thiina ka menyik me ihnim.” Saze hë la aqane goeëne angeic la itre trejin. Öni angeic: “Eni a thele la itre thiina hnei Iehova hna öhn  thei angatr.” Tune kaa fe së? Tha tro kö sa pi draië pine la hne së hna tro kowe la itre uma ne ini ka tru! Maine tro sa ‘hnime la lapa ne la itre trejin asë,’ tha tro hë sa ië hna hnim.—1 Pet. 2:17.

14. Thenge la Heberu 13:16, nemene la mekuna i Iehova ngöne la easa ikep?

¹⁴ Madrine catre Iehova la easa ikep. (E jë la Heberu 13:16.) Ame koi Iehova, ketre igötranene la hmi Nyidrë la troa ikep, tune la troa kapa la itre ka aja ixatua. (Iako. 1:27; 2:14-17) Celë hi matre, Tusi Hmitrötr a qaja ka hape, “the mano kö ikep.” (Rom. 12:13) Ame la easa ikep, easa amamane la ihnimi së, nge easë a ujë tune la itre nyipi sinee. Iehova a madrine ngöne la easa ihë troa ce xen, maine ngöne la easa nue traem koi itre xan. (1 Pet. 4:8-10) Ngo hetre itre ewekë ka troa sewe së troa ikep.

15-16. (a) Pine nemene matre jole koi së troa ikep? (b) Nemene la ka xatua Edith troa hane ikep?

¹⁵ Maine jë, jole koi së troa ikep pine la aqane mele së. Hanawang la hna melën hnei Edith, ketre sine föe. Qëmekene troa atre la nyipici, xele catre eahlo troa könëne la itre xan kowe la hnalapa i eahlo. Ame koi Edith, tha ijiji eahlo kö troa hane ikep, ngo thatraqai itre xane hi.

¹⁶ Ame hë la Edith a ketre atre anyipici Iehova, hna saze la mekuna i eahlo. Hnei eahlo hna thel troa ikep. Öni eahlo: “Ame lo kola xupe la Uma Ne Baselaia, hnene la ketre qatre thup hna sipo ni troa kapa la lue trefën koi lue wiik. Mekune jë hi ni ka hape, hnei Iehova hna amanathithine la sine föe ne Sarepeta.” (1 Ite jo. 17:12-16) Hnei Edith hna kapa la lue trefën. Hapeu, hna amanathithi eahlo kö? Öni eahlo: “Tha lue wiik hmaca kö ngo lue treu ne lapa  nyidro. Lue nyipi sineeng hë nyidro.” Hetre nyipi sinee i Edith fe e hnine la ekalesia. Ketre pionie hë Edith enehila, nge madrine catr eahlo troa könëne la itre ka ce cainöj me eahlo. Öni eahlo: “Eni a madrin ngöne la eni a ham! Nyimutre la itre manathithi hnenge hna kapa.”—Heb. 13:1, 2.

17. Nemene la öhn hnei Luke me föe i nyidrë?

¹⁷ Maine jë, easë ha ikep. Ngo hapeu, hetre ketre nyine tro kö sa kuca? Hanawang la tulu i Luke me föe i nyidrë. Hnei nyidroti hna majemine könëne la kem me thine i nyidro, me itre xaa sinee, memine fe la atre thupëne la sirkoskripsio me föe i nyidrë. Ngo öni Luke: “Öhne hi nyio laka, nyio hi a könëne la itre atr hnei nyio hna atre hnyawa.” Nemene la hnei nyidroti hna kuca?

18. Nemene la hna kuca hnei Luke me föe i nyidrë, matre troa catre ikep?

¹⁸ Hnei Luke me föe i nyidrë hna saze la mekuna i nyidro, thenge la hna qaja hnei Iesu, ka hape: “Maine nyipunie a hnime la itre ka hnimi nyipunie, nemene la manathith hna kapa qa ngön?” (Mat. 5:45-47) Trotrohnine hë nyidro laka, loi e tro nyidroti a nyitipu Iehova, me hetre hni ne ham kowe la nöjei atr. Nyidroti ha könëne la itre trejin hnei nyidroti hna tha hane hën. Öni Luke: “Madrine catre hun la itre ijine cili. Eahuni a ithuecatrekeu me easenyi catre koi Iehova.”

19. Tro sa amamane tune kaa laka, easë hi la itretre drei Iesu, nge nemene la nyine tro sa kuca?

¹⁹ Hne së hna ce wang la enyipiewekëne la troa ihnimikeu. Kola xatua së troa thele tingeting, me tha ië hna hnim, me ikep. Loi e tro sa xometrije la itre mekun ka ngazo göne la itre trejin, me catre ihnimikeu. Tro hë sa madrin me amamane laka, easë hnyawa hi la itretre drei Iesu.—Ioane 13:17, 35.