Ame la ketre ijin, hna traqa koi Iesu la ketre föe ne Heleni, la nyidrëti e Suria, ketre götrane tröne Isaraela, nge hna musinëne hnei Roma. Eahlo a traqa troa sipo ixatua. Matre hnei Iesu hna sa jëne la ketre ceitun. Hnei nyidrëti hna aceitunëne la angetre ethen memine la “itre neköi kuli.” Ngo, ame ngöne la Wathebo i Mose, öni ka pui ngazo la kuli. (Levitiko 11:27) Hapeu, Iesu kö a jelëne lai föe ne Heleni memine la angetre ethen?

Ohea. Iesu pe a amamane kowe la itretre drei nyidrë laka, nyipiewekë koi nyidrë troa pane xatuane la angetre Iudra. Celë hi matre öni nyidrëti e kowe la föe ne Heleni, ka hape: “Tha loi kö troa xome la a i ite nekön, me kuiëne koi ite [neköi kuli].” (Mataio 15:21-26; Mareko 7:26) Ame kowe la angetre Heleni me angetre Roma, ame la kuli tre, ketre öni hna thupën hnyawan. Eje a hane mele hnine la uma, me ce elo memine la itre nekönatr. Matre, ame lo hnaewekë, “neköi kuli” tre, kolo hi lai a qaja la keukawa, me ihnim. Haawe, canga kapa hi la föe ne Heleni lai hna qaja hnei Iesu. Öni eahlo: “Ö, Joxu, ngo itre neköi kuli a xen la itre wamine ka malamala qa hune la laulau ne la itre tixe i nyudren.” Hnei Iesu hna qaja aloinyi eahlo ke, ka tru la lapaune i eahlo, nge hna aloine la mec ne la nekö i eahlo jajiny.—Mataio 15:27, 28, MN.

Hnei Paulo hna të hune la he a tro Italie. Ame la ijine cili, kola mejë la lue enyi ka catrehnin. Hnei Paulo hna ithuemacanyine la itre xan, matre troa pane treqene qëmekene troa ea la he. (Ite Huliwa 27:9-12) Hapeu ka loi kö la mekuna i Paulo?

Ame la itre atrene la he ekö, tre, atre hnyawa hi angatr laka, ngazo catr e troa ea la he ngöne la itre ijine hnötr. Hna wathebone troa ea ngöne la itre nyipine treu Nofeba me Maac. Ngo Paulo e celë a qaja la kola ea la he, ngöne la itre treu Semitrepa me Okotropa. Ame e hnine la itusi hna hape, Epitome de la science militaire hna cinyihane hnei Végèce, atre ne Roma, ke, hna qejepengöne la troa ea e caha hnagejë. Öni nyidrë: “Hetrenyi la itre treu ka lolo troa ea la he. Ngo hetre itre treu hna lueluëne troa ea la he, nge itre treu lai ka ngazo nge hna wathebon.” Öni nyidrë hmaca ka hape, ijije hi troa ea e caha hnagejë e 27 Mei koi 14 Semitrepa. Ngo ngazo e troa ea, e 15 Semitrepa koi 11 Nofeba me 11 Maac koi 26 Mei. Atre hnyawa hi Paulo lai, ke ketre ka majemine nyidrëti ihamë me ti he. Ketre, atre hnyawa hi la tixene he memine lai atrekë hen la ewekë cili, ngo tha hnei nyidroti pe hna drei Paulo. Ame la pune lai, hna lö la he.—Ite Huliwa 27:13-44.