Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

Tusi Hmitrötr​—Kepin Matre Nyimutre

Tusi Hmitrötr​—Kepin Matre Nyimutre

Pine nemene matre nyimu aqane ujëne la Tusi Hmitrötr enehila? Ame koi epun ke, itre eje kö a xatua së maine sewe së troa trotrohnine la nyipi aliene la Tusi Hmitrötr? Maine tro sa atre la qaane la itre Tusi Hmitrötr, haawe tro hë së lai a atreine sa la itre hnyinge celë.

Haawe, drei la ka pane cinyihane la Tusi Hmitrötr, nge eu la ijine cili?

PANE TUSI HMITRÖTR

Ame la Tusi Hmitrötr tre, ketre itusi hna thawaluën. Hetrenyi ngöne la pane götran, la 39 lao tusi ka qatrenge la “Wesi Ula i Akötesie.” (Roma 3:2) Jëne la Uati Hmitrötr, hnei Akötresieti hna aijijëne la itre atr ka mele nyipici koi Nyidrë, troa cinyihane itre ej ngöne 1 100 lao macatre, laka qane lo macatre 1 513 M.P.K. uti hë lo macatre thupene lo 443 M.P.K. Pine laka hna pane cinyihane qene Heberu, matre hëne jë ka hape, Itre Hna Cinyihane Qene Heberu. Kolo hna hëne enehila ka hape, Isisinyikeu Hnapan.

Ame ngöne la hnaaluene götran, tre, hetrenyi la 27 lao tusi ka qatrenge la “wesi ula i Akötesie.” (1 Thesalonika 2:13) Jëne la Uati Hmitrötr, hnei Akötresieti hna aijijëne la itretre drei Iesu Keriso, matre troa cinyihane la itre itusi celë. Tha qea ju kö la ijine cinyihane la hnaaluene götrane laka, 60 hi lao macatre. Hna nyiqaane lo macatre 41 M.K. uti hë lo 98 M.K. Pine laka hna cinyihane qene Heleni, matre hëne jë ka hape, Itre Hna Cinyihane Qene Heleni. Kolo hna hëne enehila ka hape, Isisinyikeu Ka Hnyipixe.

Ame la kola ce xawan lai lue götrane asë, ke traqa ha koi 66 lao itusi e hnine la Tusi Hmitrötr. Eje hi la ka qatrenge la maca i Akötresie kowe la nöjei atr. Ngo pine nemene kö matre nyimutre la itre aqane ujëne la Tusi Hmitrötr? Hanawange la köni kepin.

  • Kola aijijëne la itre atr troa e la Tusi Hmitrötr ngöne la sipu qene hlapa i angatr.

  • Kola amekötine la itre tria hna fejan ekö, matre nyihnane hnene lo nyipi alien.

  • Kola ahmaloeëne ke, hna qene minyin.

Tro sa ce wange la aqane huliwane la köni kepine cili, ngöne la kola ujëne lo lue pane itusi ekö.

TUSI HMITRÖTR QENE HELENI HNA HAPE, SEPTANTE

Ame ngöne lo itre macatre qëmekei Keriso, tre, hnene la itre ka inamacan qa Iudra hna nyiqaane ujëne qene Heleni lo Isisinyikeu Hnapan. Nge celë hi hna hëne ka hape, Septante. Pine nemene matre ujëne jë la Tusi Hmitrötre cili? Ame la ujëne jë la Tusi Hmitrötr hna hape, Septante ke, nyine troa xatuane la angetre Iuda ka qene Heleni troa hane e “la ite hna cinyihane ka hmitöt.”—2 Timoteo 3:15.

Ketre, hnene fe la Tusi Hmitrötr cili hna xatuane la itre milio lao angetre ethen me itre xa ka qene heleni, troa atre la itre ini qa hnine la Tusi Hmitrötr. Tune kaa? Öni Wilbert Francis Howard, ketre porofesör, ka hape, “Celë hi Tusi Hmitrötr ne la Hmi Keresiano, hna xome trongëne hnene la itre mesinare ngöne la itre sunago matre ‘anyipicine, laka Iesu hi la Mesia.’ ” (Ite huliwa 17:3, 4; 20:20) Celë hi matre öni Frédérick Fyvie Bruce, ketre atre qejepengöne la Tusi Hmitrötr, ka hape, “Hetrenyi thene la angetre Iudra ka “tha hane kö nyipiewekëne la Septante.

Ame hë e thupen, hnene la itretre drei Iesu hna kapa La Itre Hna Cinyihane Qene Heleni, me ce xawane memine la Septante, matre hetrenyi jë së enehila la Tusi Hmitrötr ka pexej.

TUSI HMITRÖTR QENE LATË HNA HAPE, VULGATE

Ame ngöne la 300 lao macatre thupene kola cinyihane apexejene la Tusi Hmitrötr, hnei Jérôme, ketre atr ka inamacan, hna ujëne la Tusi Hmitrötr qene latë, lo hna hape enehila, Vulgate. Nyimutre catre hë ekö hnei Tusi Hmitrötr hna cinyihane qene latë. Ngo hnauëne kö laka ujëne jë Jérôme la Tusi Hmitrötre cili? Hna qaja hnene la The International Standard Bible Encyclopedia, ka hape, aja i Jérôme troa amekötine “la itre ini me itre mekun ka tria, memine la itre mekune hna nyixane me xometrij.”

Nyimutre la itre mekune ka tria hna amekötine hnei Jérôme. Ngazo pe hetre ewekë hna kuca hnene la itre hene ne hmi! Öni angatr ka hape, casi hi la Tusi Hmitrötr hna troa kapa, ene la hna hape, Vulgate, nge itre macatre ne sajuëne lai mekune cili. Ame pe la ejolene lai Tusi Hmitrötr hna hape, Vulgate, tre, hna cinyihane qene latë nge pëhë ka trotrohnine la qene hlapa cili. Celë hi matre tha ka xatuane kö la itre atr troa trotrohnine la Tusi Hmitrötr.

NYIMU AQANE UJËN

Ame ngöne lo itre macatre 400 koi 500 M.K., hetrenyi palahi hnei itre ka ujëne la Tusi Hmitrötr, tune la hna hape, La Peshitta. Ngo kolo hi lo itre macatre 1 300, la kola hetrenyi la Tusi Hmitrötr hnene la itre atr, ngöne la itre sipu qene hlapa i angatr.

Ame ngöne la itre macatre cili e Angleterre, hnei John Wycliffe hna ujëne la ketre Tusi Hmitrötr qene papale, matre aijijëne la nöjei atr troa hane trotrohnine ej. Ketre mina fe, hnene la aqane feja itusi Johannes Gutenberg, matre fejane jë hi la itre ka inamacane la Tusi Hmitrötr ngöne la itre xa qene hlapa ne Europe.

Haawe nyimutre catre hë hnei Tusi Hmitrötr hna ujëne qene papale. Nge hnene la itre ka icilekeu hna thele jëne matre tha tro kö a anyimua ujëne la Tusi Hmitrötr, ngöne hi la ca qene hlapa. Celë hi matre ame ngöne lo itre macatre 1 700, hnei John Lewis, ketre hene ne hmi hna cinyihan, ka hape: “Tha trotrohnine hë la itre atr la Tusi Hmitrötr ke, hna qene minyin. Nyipiewekë troa ahmaloeëne lo itre hna ujëne ekö, matre cinyanyine hmaca ngöne la qene hlapa hna qaja enehila hnene la itre atr.”

Ame enehila, tre, kolo hi lo itretre qejepengöne la Tusi Hmitrötr la ka ijije troa ahmaloeëne la nöjei Tusi Hmitrötr hna ujëne ekö, ke angatre hi la ka trotrohnine la itre qene hlapa cili. Nge ketre, jëne la itre xa götranene la Tusi Hmitrötr hna nyipi öhn, atre hi angatr la itre hna qaja ngöne lo pane Tusi Hmitrötr ekö.

Eje hi laka nyipiewekë troa ahnyipixene la itre aqane ujëne la Tusi Hmitrötr, ke hetre itre hna ujëne trian. * Ngo maine ihnimi Akötresie la ka upe la itre ka ahmaloeëne la Tusi Hmitrötr, haawe ketre manathithi ka tru koi së la huliwa i angatr.

 

^ par. 24 Wange ju lai tane mekun ne la zonal ne 1 Mei 2008, hna hape, “Comment trouver la meilleure traduction?