1, 2. Pine nemene matre hnei Akötresieti hna nuetriji Saulo? (Wange ju la pane iatr.)

 AME la kola ië Saulo hnei Iehova troa joxu, atre hnyawa hi angeic la itre ifego i angeic. (1 Samuela 9:1, 2, 21; 10:20-24) Ngo thupene lai, hnei angeic hna nyiqaane pi tru. Ame ngöne la ketre ijin, hna traqa hnene la itre thauzane lao angetre Filisiti troa isi memine la angetre Isaraela. Hnei Samuela perofeta hna thuemacanyi Saulo ka hape, tro kö nyidrëti a traqa troa huujëne la ketre huje ne dreuth koi Iehova. Ngo, pine laka, hna hmitre traqa hnei Samuela, ame hna xou hnene la angetre Isaraela, me nuetriji Saulo. Tha hna treqe Samuela hnyawa kö hnei Saulo, ngo hnei angeice hna ketre sipu huujëne la huje ne dreuth. Tha hnëqa i angeice kö lai, matre tha madrine kö Iehova.—1 Samuela 13:5-9.

² Ame la kola traqa hnei Samuela, hnei nyidrëti hna ameköti Saulo pine la tha idrei i angeic. Ngo ame koi angeic, tha ka ngazo kö la hnei angeic hna kuca. Ngo hnei angeice pe hna thele kepin, me upe zöne koi itre xan la ngazo i angeic. (1 Samuela 13:10-14) Qaane ju hi lai, tru catr la itre xa huliwa hna kuca qene pi trun hnei Saulo. Ame hnei Iehova hna nuetriji angeic matre tha tro hmaca kö angeic a joxu. (1 Samuela 15:22, 23) Ka lolo hi ekö la  mele i Saulo ngöne la qaan, ngo ka hleuhleu pe la pune la mele i angeic.—1 Samuela 31:1-6.

3. (a) Nemene la mekuna ne la itre atr göne la itre ifego i angatr? (b) Nemene la lue hnying hne së hna troa ce wang?

³ Ame kowe la itre xa atr enehila, thatreine kö tro angatr a atre la itre ifego i angatr, nge ka hlemu pe angatr, me cilëne la itre göhnë ka tru. Angatr a sipu selë angatre kö göi troa mama ka hape, sisitria kö angatr hui itre xan. Önine la ketre atr ka hlemu, nge ka kuci politik: “Ame koi ni pëkö ifegong, nge e hetre ifego, tha thatraqai eni fe kö, nge eje hi lai.” Pine nemene matre loi e tro la keresiano a atre la itre ifego i angeic? Nemene la aliene la kola hape, troa atre la itre ifego së? Ame ngöne la tane mekune celë, tro sa sa la lue hnyinge cili. Nge ame ngöne la tane mekune ka troa xulu, tro sa ce wang la nyine tro sa kuca matre tro pala hi sa atre la itre ifego së ngacama tha ka hmaloi kö.

4. Nemene la aliene la hna hape, aqane ujë ka pi tru?

⁴ Tusi Hmitrötr a amamane ka hape, ame la atr ka pi tru tre, ka ifeketh memine la atr ka atre la ifego i angeic. (E jë la Ite Edomë 11:2.) Öni Davita e sipo iele Iehova ka hape: “Cipaneju la hlue i cilie qa ngöne la [aqane ujë ka pi tru].” (Salamo 19:13) Nemene la aliene la hna hape, aqane ujë ka pi tru? Ame la aqane ujë ka pi tru tre, ene la troa kuca la ketre ewekë hna wathebon, maine kuca la ketre ewekë, ngo tha qa së pe. Easa ujë tune lai hnene laka, thatreine kö së itreqe, maine ka pi mama së. Hne së asë hi hna ujë qene pi tru ke, itre atr ka tha pexeje kö së. Ngo, jëne la hna melëne hnei Saulo joxu, easa trotrohnine laka, e hne së hna lapa majemine kuca tun, tha tro hë Iehova lai a kepe së. Salamo 119:21 a qaja ka hape, tro Iehova a “[ameköti] angete hni tru.” Pine nemene matre Nyidrëti a ujë tun?

5. Pine nemene matre ka ngazo catr la troa ujë qene pi tru?

⁵ Hetre thangane ka ngazo la troa ujë qene pi tru. Ame la hnapan, tha easë kö a metrötrë Iehova, Akötresie së me Atre musi koi së. Ame la hnaaluen, kola aciane la iwesitrë, me isazikeu la easa kuca la ketre ewekë, ngo tha qa së pe. (Ite Edomë 13:10) Ame la hnaakönin, kola jele hmo së, e hne së hna ujë qene pi tru, nge mama catr koi itre atr. (Luka 14:8, 9) Matre, easa trotrohnine la kepine matre Iehova a ajane tro sa isa atre la itre ifego së.

6, 7. Pine nemene matre ame la atr ka atre la itre ifego i angeic tre, atre lai ka hni ka ipië?

⁶ Eje hi laka, ame la atr ka atre la itre ifego i angeic tre, atr lai ka hni ka ipië. Tha ka pi mama kö la keresiano ka hni ka ipië, ngo ame koi angeic, sisitria kö itre xan hui angeic. (Filipi 2:3) Ame la atr ka hni ka ipië, mama hnyawa hi koi angeic la itre ifego i angeic, nge angeic a qaja amamane la itre ngazo i angeic. Ketre, ka dreng angeic la itre mekune hna hamëne hnei itre xan, me nyipiewekën itre ej. Itre atr ka hni ka ipië la hnei Iehova hna kapa.

⁷ Tusi Hmitrötr a amamane ka hape, ame la atr ka atre la itre ifego i angeic tre, atre kö angeic la pengö i angeic. Ame koi angeic, hetre itre ewekë laka, thatreine kö angeic troa  kuca, nge hetre itre xan hna aijiji angeic troa kuca. Celë hi ka xatua angeic troa metrötrëne la itre atr, me thiina ka menyik koi angatr.

8. Nemene la itre mekune nyine tro sa thipetrij?

⁸ Ame itre xa ijin, hnene la itre trejin hna ujë qene pi tru, ngo thatre kö angatr. Kola mama ngöne la aqane ujë i angatr. Angatre hë a mekune ka hape, sisitria kö angatr hui itre xan ke, atre kö angatr la itre xa huliwa hna cilëne hnei itre xan ngöne la ekalesia. (Roma 12:16) Maine pena easë hë a thele matre troa goeë së. (1 Timoteo 2:9, 10) Ketre, easa ha nyiqaane amekötin la itre trejin, ene la nyine tro angatr a kuca, me tha nyine kuca.—1 Korinito 4:6.

9. Pine nemene matre kola ujë qene pi tru hnei itre xan? Qaja jë la itre xa hna melën e hnine la Tusi Hmitrötr.

⁹ Nge e tha xomehnöthe kö së la itre aja së ka ngazo, easa ujë qene pi tru. Nyimutre la itre atr ka ujë tune lai ke, angatr a pi mama, maine angatr a zalu koi itre xan, maine thatreine kö angatr xomehnöth la elëhni angatr. Hna hane traqa tun kowe la itre xa atr hna qaja hnei Tusi Hmitrötr, tui Abasaloma, Uzia, me Nebukaneza. Hnei Iehova hna amamane hnyawa koi angatr la enyipiewekëne troa hni ka ipië.—2 Samuela 15:1-6; 18:9-17; 2 Aqane lapa ite joxu 26:16-21; Daniela 5:18-21.

10. Pine nemene matre tha tro kö sa mekuhnin la itre atr? Qaja jë la itre xa hna melën e hnine la Tusi Hmitrötr.

¹⁰ Hetre itre xa aqane ujë hna mekune ka hape, kola qene pi tru. Pane mekune jë la hna melën hnei Abimeleke me Peteru. (Genese 20:2-7; Mataio 26:31-35) Hapeu, tro kö sa qaja ka hape, itre ka qene pi tru angatr? Maine pena hnei angatre kö hna kuca thatre? Haawe, thatre kö së la ka ej e kuhu hni angatr, matre tha loi kö tro sa mekuhni angatr.—E jë la Iakobo 4:12.

11. Nemene la nyine tro sa atre?

¹¹ Ame la atr ka atre la itre ifego i angeic, atre hi angeic ka hape, hetre hnëqa i angeic ngöne la itre ewekë hnei Iehova hna acil. Iehova la Akötresie ka kuca alolone la itre ewekë. Nge, hetre itre hnëqa hna isa kapa hnene la itre atrene la ekalesia qaathei Nyidrë, nge ka nyipi ewekë asë hi së. Hetre itre ahnahna hne së hna isa kapa qaathei Iehova, me itre hne së hna atreine kuca. Nge, Nyidrëti a nue së troa isa huliwane itre ej. Matre, e atre hi së la itre ifego së, tro hë së lai a huliwane la itre ahnahna cili thenge la aja i Iehova. (Roma 12:4-8) Aja i Nyidrë tro sa huliwane itre ej nyine atrunyi Nyidrë, me xatuane la itre atr.—E jë la 1 Peteru 4:10.

12, 13. Nemene la nyine tro sa mekune hnyawa la kola saze la itre hnëqa së?

¹² Ame itre xa ijin, troa saze la aqane huliwa së koi Akötresie ngöne la mele së. Pane mekune jë la hna melën hnei Iesu. Hnei nyidrë hna pane ce mele cas me Iehova ekö. (Ite Edomë 8:22) Thupene lai, hnei nyidrë hna xatuane la Keme i nyidrë troa xup la itre angela, memine la hnengödrai me fen, memine la atr. (Kolose 1:16) Nge hnei Iesu fe hna traqa kowe la fen. Hna hnaho nyidrë, me hia nyidrë uti hë la kola tru. (Filipi 2:7) Nge ame lo kola meci hnei Iesu, hnei nyidrëti hna bëeke hmaca hnengödrai eë, nge hna acili joxu nyidrë ngöne la Baselaia i Akötresie lo 1914. (Heberu 2:9) Nge, thupene la ca thauzan ne musi nyidrë elany, tro nyidrëti a nue hmaca la Baselaia koi Iehova, “ate aipiëne la nöjei ewekë asëjëihë fe i nyidë.”—1 Korinito 15:28.

¹³ Hna hane saze fe la aqane huliwa së koi Iehova. Ame itre xa ijin, saze hë la itre hnëqa së hnene la hna axecië mekun; faipoipo hë së, maine hetre nekö së hë. Nge ame hë e thupen,  easa mekune troa amekötine la mele së matre troa huliwa i Akötresie o drai. Ame pena itre xa ijin, hnene laka, saze hë la pengöne la mele së, haawe, easa amekötine hmaca la aqane tro sa huliwa i Akötresie. Easë hë e cili a hane huliwa catre hmaca kö koi Iehova, maine pena, thatreine hë së huliwa i Nyidrë tune ekö. Matre, thöthi ju hë së, maine qatr, maine ka egöcatr, maine ka wezipo së pena, ngo eje hi laka, isa atre së hnyawa kö hnei Iehova, ene la hne së hna atreine kuca troa nyihlue i Nyidrë. Tha aja i Nyidrëti kö tro sa kuca la itre huliwa, nge tha ijiji së hë. Ngo, atraqatre pe la madrine i Nyidrë la easa kuca thenge la hne së hna atrein.—Heberu 6:10.

14. Nemene la aqane goeëne hnene la atr ka atre la itre ifego i angeic la itre hnëqa i angeic?

¹⁴ Hnei Iesu hna kapa madrine la hnëqa i nyidrë qaathei Iehova, nge loi e tro fe së a hane nyitipu nyidrë. (Ite Edomë 8:30, 31) Ame la atr ka atre la itre ifego i angeic, angeic a eatrëne hnyawa la itre hnëqa i angeic ngöne la ekalesia. Tha angeice kö a thele troa thapa la hnëqa ne la ketre trejin. Angeice pe a kapa hnyawa la itre hnëqa i angeic ngöne la organizasio i Iehova, ceitu me ketre hnëqa qaathei Nyidrë. Ketre, angeic a metrötrëne la itre trejin, me thel troa xatua angatr. Nge trotrohnine hi angeic laka, hetre hnëqa i angatre fe qaathei Iehova.—Roma 12:10.

15. Nemene la ini hne së hna xom qa ngöne la tulu i Gideona?

¹⁵ Gideona la ketre atr ka atre la itre ifego i angeic. Ame lo kola upi angeic hnei Iehova troa thapa la angetre Isaraela qaathene la musi angetre Midiana, öni angeic: “Hana wang, ite cipa la lapang’ e Manase, nge ate ka co cat’ ini ngöne la hnalapa i kaka.” (Angete Amekötin 6:15) Ngo, ka catr la mejiune i  Gideona koi Iehova, ame hnei angeic hna kapa la hnëqa cili. Ame hë la kola trotrohnine la aja i Iehova hnei Gideona, angeic a thithi jë me sipo ixatua. (Angete Amekötin 6:36-40) Gideona la ketre atr ka catr, me ka inamacan, me ka hmek. (Angete Amekötin 6:11, 27) Ame hë e thupen, hnene la nöj hna mekune troa acili angeic matre joxu hui angatr, ngo hnei angeic hna thipën. Ame hë la angeic a ase kuca la hna upi angeic hnei Iehova, angeic a bëeke hmaca jë kowe la hnalapa i angeic.—Angete Amekötin 8:22, 23, 29.

16, 17. Ijije kö tro sa qaja ka hape, kolo hmekuje hi lo itre atr ka kapa la hnëqa la itre ka macaj?

¹⁶ Ame la kola thel troa xom la itre xa hnëqa hnene la ketre trejin, maine ajan pena la ketre hnëqa, tha kolo kö lai a hape, angeic a qene pi tru. Öni Tusi Hmitrötr, ka loi fe hi e tro la ketre trejin a thel troa xatuane la itre xa trejin, me thel tro pala hi a macaj. (1 Timoteo 4:13-15) Tha hnene kö laka, easa cilëne la ketre hnëqa matre qaja jë ka hape, macaje hë së. Nga easë asë hi enehila a catre melëne pala hi la itre xa thiina ka lolo, me amacane la itre atreine hne së hna kapa qaathei Iehova, matre troa nyihlue i Nyidrë hnyawa me xatuane la itre atr.

¹⁷ Qëmekene troa kapa la ketre hnëqa, tro la atr ka atre la itre ifego i angeic a pane thele troa atre la itre ewekë nyine tro angeic a kuca. Angeic a thith thatraqane lai, me waipengöi angeice kö me hape, ‘Ijijinge kö elanyi troa eatrëne la huliwa celë? Hetre ijinenge kö me trenge catrenge troa eatrëne elanyi la itre xa huliwa ka nyipi ewekë catr? Maine jol, ijije kö troa nue la itre xa huliwang koi itre xan?’ Thupene la hna mekune hnyawa la itre ewekë celë, tro hë la atr ka atre la itre ifego i angeic a axeciën ka hape, thatreine kö angeic troa eatrëne hnyawa la hnëqa ka hnyipixe celë. E ka atre së la itre ifego së, tro së lai a thipëne la hnëqa.

18. (a) Nemene la hna kuca hnene la atr ka atre la itre ifego i angeic la kola kapa la ketre hnëqa? (b) Roma 12:3 a xatua së tune kaa troa atre la itre ifego së?

¹⁸ Iehova a ajane tro sa “ce tro me Nyidrë cememine la thiina ne la atr ka atre la itre ifego i angeic.” (Mika 6:8, MN.) Matre, ame la easa kapa la ketre hnëqa, loi e tro sa mekune hnyawa la hnëqa cili, me sipo Iehova la ixatua ka ijij, tune la aqane kuca i Gideona. Loi e tro sa mekune ajuine la hnei Nyidrëti hna qaja koi së jëne la Tusi Hmitrötr, me organizasio i Nyidrë. Ketre, ka thiina ka menyik Iehova, nge aja i Nyidrë troa xatua së matre atreine së troa kuca la itre huliwa i Nyidrë, ngo tha hnene kö laka, qa ngöne la itre hne së hna sipu atrein. (Salamo 18:35) Ame la atr ka atre la itre ifego i angeic, tha angeice kö “a mekune atrunyi angeice kö hune la ka ijij troa mekun.”—E jë la Roma 12:3.

19. Pine nemene matre loi e tro sa atre la itre ifego së?

¹⁹ Ame kowe la atr ka atre la itre ifego i angeic, Iehova hmekuje hi la ka ijij troa kapa la nyine atruny ke, Nyidrëti la Atre Xup me ka Sisitria ngöne la fen me hnengödrai asë. (Hna Amamane 4:11) Maine ka atre së la itre ifego së, tro së lai a madrine troa kuca la nöjei pengöne huliwa i Nyidrë. Nge, tro fe së lai a nyipiewekëne la mekune ne la itre trejin, nge tro së asë hë lai a cas. Ketre, tro sa pane mekune hnyawane qëmekene troa kuca la ketre ewekë wanga thixötre pi. Kola kapa hnei Iehova la atr ka atre la itre ifego i angeic. Matre nyipi ewekë catr la thiina ka tune lai kowe la itre hlue i Nyidrë. Ame ngöne la tane mekune ka troa xulu, tro sa ce wang la nyine tro sa kuca matre tro pala hi sa atre la itre ifego së ngacama tha ka hmaloi kö.