1. Nemene la hne së hna ajan?

PANE mekune jë laka, epuni a iöhnyi memine la ketre atr hnei epuni hna atre me metrötrën. Tha wangatrehmekunyi epuni kö hnei angeic, nge thëthëhmine hë angeice la ëje i epun. E cili, tha madrine kö epun, pine laka aja së asë hi troa wangatrunyi së me nyipiewekë së. Ketre, easë fe a ajane troa atre la pengö së, memine la itre hne së hna kuca.—Numera 11:16; Iobu 31:6.

2, 3. Nemene la ethanyin e tro sa ajane troa atrunyi së palaha hnei itre xan? (Wange ju la pane iatr.)

² Ngo ame pe, loi e tro sa thupën ke, sasaithi tulu jë la aqane thele së troa atrunyi së. E cili, tro ha tria la aqane waiewekë së. Ketre, kola upi së hnene la fene i Satana troa hlemu me pi draië. Maine troa kökötre la aja cili e kuhu hni së, tro ha jole koi së troa atrunyi Iehova Akötresie, Tretretro së e koho hnengödrai.—Hna Amamane 4:11.

³ Ame ngöne lo hneijine i Iesu, ka tria la aqane waiewekë ne la itre hene ne hmi, göne la aqane troa iatruny. Celë hi matre,  hnei Iesu hna hmekëne la itretre drei nyidrë me hape: “Wange kö la angete cinyihany, itete ajane troa tro agö fë la ite ixete ka hoea, me ihehe ngöne la ite hnaitö, me ite nyipi ita ne lapa hnine la ite sunago, me ite maca ne lapa ngöne la ite pui ne xen.” Öni nyidrëti hmaca jë hi: “Tro ha angat’ a hetenyi la hnëjin’ atraqat.” (Luka 20:46, 47) Hnei Iesu pe hna qaja atrune la ketre sine föe. Pë fe kö ka pi goeëne la hnei eahlo hna hamën. (Luka 21:1-4) Eje hi, isapengöne catre la aqane waiewekë Iesu memine la itre hene ne hmi, göne la aqane troa iatruny. Tro la tane mekune celë a xatua së troa hetrenyi la aqane waiewekë hna kapa hnei Iehova Akötresie.

4. Nemene la nyine tro sa kuca matre troa wangatrunyi së, nge pine nemen?

⁴ Nemene la nyine tro sa kuca matre troa wangatrunyi së? Tha kolo kö a qaja la easa kuca la itre ini ka tru, maine cilëne la ketre huliwa ka tru, maine thele troa hlemu e cailo fen. Hnei Paulo hna qaja la nyine troa kuca matre troa wangatrunyi së. Öni nyidrë: “Enehila ate Akötesieti hë nyipunie, ene pe Akötesieti a ate nyipunie, hna uë nyipunie laka ujë hmaca kowe la ite ini hnapane ka kucakuca, me tha nyipi ewekë, lo hnei nyipunie hna ajane hmaca troa nyi hluen?” (Galatia 4:9) Nyipiewekë catr troa ‘atre easë hnei Akötresie,’ ene lo Atre Musi Kapucatinasë! Atre hnyawa hi Iehova la pengö së. Ketre, atraqatre la ihnimi Nyidrëti koi së, nge Nyidrëti a ajane tro sa qale catre koi Nyidrë.—Ate Cainöj 12:13, 14.

5. Nemene la nyine tro sa kuca matre troa atre së hnei Iehova?

⁵ Mose la ketre sinee i Iehova. Ame lo Mose a sipone koi Iehova troa amamane la itre jë i Nyidrë,’ hnei Iehova hna sa, ka hape: “Tro ni a kuca fe la ewekë celë hnei ’ö hna qaja ; ke ini a hnimi ’ö, nge ate eö hi ni me eje i ’ö.” (Esodo 33:12-17) Haawe, ketre tu së fe, atre së hnyawa hi hnei Iehova. Nemene la nyine tro sa kuca matre tro sa ce sinee me Iehova? Loi e tro sa hnii Nyidrë, me nue la mele së koi Nyidrë ngöne la easa sa xepu me xomi bapataiso.—E jë la 1 Korinito 8:3.

6, 7. Nemene la itre ewekë ka troa thë la aqane imelekeu së me Iehova?

⁶ Loi e tro palahi sa acatrene la aqane imelekeu së memine la Tretretro së e koho hnengödrai. Tha tro kö sa tune lo itre pane Keresiano ne Galatia ekö. Tha tro kö sa bëeke kowe la “ite ini hnapane ka kucakuca, me tha nyipi ewekë” ne la fene celë, tune la troa thele troa trenamo me hlemu ngöne la fen. (Galatia 4:9) Atre Akötresieti hnyawa hi hnene la itre Keresiano ne Galatia, nge ketre, atre angatre hnyawa hi hnei Nyidrë. Ngo hnei Paulo hna qaja ka hape, angatr a “ujë hmaca” kowe la itre ewekë ka gufa. Kösë Paulo a hnyingë angatr, ka hape: ‘Hnauëne laka, epuni a bëeke hmaca troa kuca lo itre ewekë ne fen ka ngazo nge ka gufa?’

⁷ Hapeu, ijije kö troa hane traqa tune lai koi së? Eje hi. Tui Paulo, ame lo easa atre la nyipici, hne së hna nuetrije la aqane mele së ekö, tune la troa trenamo maine pena troa hlemu ngöne la fene i Satana. (E jë la Filipi 3:7, 8.) Maine jë, hne së hna nue la itre ini ka tru maine ketre huliwa hna nyithupene hnyawa. Ketre, maine jë ka hlemu së ekö ke, ka elo miuzik maine ka kuci elo pena. Ngo hne së hna thipëne la itre ewekë cili. (Heberu 11:24-27) Eje hi laka, ka ngazo catr troa lapa mekune lo itre ewekë hna nue hë ekö. Ketre tune la troa qaja ka hape, ‘Maine kuca  ju kö ni lo itre huliwa ekö ke, troa lolo la meleng enehila!’ Itre mekune lai ka troa abëekë së hmaca kowe la itre ewekë hne së hna nuetrije hë ekö, tune lo itre ewekë “ka kucakuca, me tha nyipi ewekë.” *—Wange ju la ithuemacany.

8. Nemene la nyine tro sa kuca matre troa wangatrunyi së hnei Iehova?

⁸ Nemene la nyine tro sa kuca matre troa wangatrunyi së hnei Iehova, ngo tha hnei fene kö? Loi e tro sa lapa mekune hnyawa la lue mekun ka nyipiewekë catr. Ame la hnapan, tre, Iehova palahi a wangatrune la itre atr ka catre nyihlue i Nyidrë. (E jë la Heberu 6:10; 11:6) Pine laka, ka tru koi Iehova la itre hlue i Nyidrëti asë, “tha meköti kö” e troa thëthëhmi angatr. Atre hnyawa hi Iehova “la nöjei ate i nyidë.” (2 Timoteo 2:19) Ketre, atre fe hi Nyidrëti la itre “jë i ange ka meköt” memine la aqane troa amele angatr.—Salamo 1:6; 2 Peteru 2:9.

9. Qaja jë la itre ceitune ka amamane ka hape, Iehova a wangatrune la nöje i Nyidrë.

⁹ Ame itre xa ijin, Iehova a amamane la aqane wangatrune Nyidrëti la nöje i Nyidrë. (2 Aqane lapa ite Joxu 20:20, 29) Easa mekune lo aqane amelene Iehova la nöje i Nyidrë. Hnei Iehova hna thawaluëne la Hnagejë Ka Palulu, ngöne lo ijine kola thele hnei Farao me itre sooce i angeic troa lepe la nöje i Nyidrë. (Esodo 14:21-30; Salamo 106:9-11) Ketre ewekë lai nyine hain, ke thupene la 40 lao macatre, kolo palahi a ithanatane lai. (Iosua 2:9-11) Kola hamë trengecatre së, la easa mekune la aqane amelen me hnime Iehova la nöje i Nyidrëti ekö. Easenyi hë tro Nyidrëti a amele së. Nyidrëti a troa thepe së elany ngöne la kola thele troa lepi së hnei Gog atre Magog. (Ezekiela 38:8-12) Tro sa madrine ngöne la ijine cili ke, hne së hna thele matre troa wangatrunyi së hnei Iehova, ngo tha fene kö.

10. Nemene la hnaaluene mekun ka nyipiewekë?

¹⁰ Ame la hnaaluene mekun, tre, easa sesëkötr e itre xa ijin la aqane wangatrunyi së me amanathithi së hnei Iehova. Maine ketre atr a kuca la loi göne hi matre troa goeë angeic, tha tro jë kö Iehova a nyijune me amanathithi angeic. Pine nemen? Pine laka, ase hë Iesu qaja ka hape, ame la kola atrunyi angeic hnei itre xan ke, thupe i angeice hë lai. (E jë la Mataio 6:1-5.) Ame ngöne la ketre götran, öhne hi Iehova ‘ngöne la ga sihngödr,’ la itre atr ka kuca la loi ngacama tha öhne kö hnei itre xan. Öhne hnyawa hi Iehova la itre hnei angatr hna kuca, nge Nyidrëti a amanathithi angatr. Nge ame itre xa ijin, nyine haine la aqane wangatrunyi angatr hnei Iehova. Tro sa pane ce wange la itre xa tulu.

11. Nemene la aqane wangatrunyi Maria hnei Iehova?

¹¹ Hnei Iehova hna ië Maria, ketre jajinyi  ka hni ka ipië, troa nyi thine i Iesu, Hupuna i Nyidrë. Ka mele Maria e Nazareta, ketre neköi traon ka nanyi qa Ierusalema memine la ēnē. (E jë la Luka 1:26-33.) Pine nemene matre hna ië Maria hnei Iehova? Hnene la angela Gaberiela hna qaja koi Maria ka hape, hna ‘hnime gufa [nyiidro] hnei Akötesie.’ Jëne la hna qaja hnei Maria koi Elisabeth, ijij tro sa qaja ka hape, ketre sinee i Iehova nyiidro. (Luka 1:46-55) Tha sihngödri kö koi Iehova la etrune la ihnimi Maria. Öhne hi Nyidrë laka, ketre atr ka mele nyipici Maria. Celë hi matre, Nyidrëti a amanathithi nyiidro. Tha ase kö Maria mekune ka hape, troa eatrë nyiidro la ketre manathith ka tru, nge ka ketrepengöne kö.

12, 13. Nemene la aqane atrunyi Iesu ngöne lo ijine kola hnaho nyidrë, me ngöne lo kola tro sai nyidrë hnei Maria kowe la ēnē, 40 lao drai thupene la kola hnaho nyidrë?

¹² Ame ngöne la ijine hnaho Iesu, drei la hnei Iehova hna thuemacane ka hape, ase hë hnaho nyidrë? Tha itre taane kö maine itretre musi pena ne Ierusalema me Bethelema. Hnei Nyidrëti pe hna upe la itre angela kowe la itretre thupë mamoe, ngöne la hlapa tröne la traon e Bethelema. (Luka 2:8-14) E cili, hna tro hnene la itretre thupë mamoe troa iöhnyi memine la medreng. (Luka 2:15-17) Maine jë, hna sesëkötre hnei Maria me Iosefa la aqane wangatrunyi Iesu ngöne la ijine cili. Tha ceitune kö la itre huliwa i Iehova me Diabolo. Hnei Satana hna upe la itre magoi troa iöhnyi me Iesu me Iosefa me Maria. Ame hna dreng hnene la Ierusalema asë laka, ase hë hnaho Iesu. Ngo tha hna kapa kö hnene la itre xan. (Mataio 2:3) Ame la thangan, nyimutre la itre nekönatr hna humuth e thupen.—Mataio 2:16.

¹³ Hna qaja e hnine la Wathebo i Iehova ka hape, tro la thin a tro fë huuje koi Iehova, 40 lao drai thupene la hna hnahone la nekönatr trahmany. Celë hi matre, hnei Maria me Iosefa me Iesu hna tro qa Bethelema kowe la ēnē e Ierusalema koi 9 lao kilomet. (Luka 2:22-24) Maine jë, hna mekun hnei Maria ngöne la gojeny ka hape, troa ketrepengöne la aqane troa wangatrunyi Iesu e Ierusalema hnene la itretre huuj. Hna wangatrunyi Iesu, ngo tha thenge kö la aqane mekune i Maria.  Hnei Iehova hna ië Simeona, ketre “ate thina ka meköt, me qoue Akötesie,” me Ana, ketre perofeta föe ka 84 lao macatre. Hna ië nyidro troa ithuemacany ka hape, Iesu hi la Mesia, maine Keriso, lo hna thingehnaean.—Luka 2:25-38.

14. Nemene la aqane amanathithi Maria hnei Iehova?

¹⁴ Hnei Iehova palahi hna wangatrunyi Maria. Pine laka hnei nyiidro hna hetrun me thupë Iesu hnyawa, hapeu hna amanathithi Maria kö hnei Iehova? Eje hi. Hnei Akötresieti hna thupëne matre cinyihan e hnine la Tusi Hmitrötr, la itre hna qaja me kuca hnei Maria. Maine jë tha hane pë hë Maria ce tro me Iesu ngöne lo köni macatre nge sin ne cainöj nyidrë. Kola mekune laka, sine föe hë nyiidro, matre hna lapa pe hi e Nazareta. Haawe, tha hane kö nyiidro öhne la elolone la troa cainöj me Iesu. Ngo ame pe, ce nyiidro me Iesu lo ijine nyidrëti a mec. (Ioane 19:26) Thupene lai, hna lapa hnei Maria e Ierusalema ce memine lo itretre drei Iesu, qëmekene tro angatr a kapa la uati hmitrötr ngöne lo Penetekos. (Ite Huliwa 1:13, 14) Hna kapa fe hnei nyiidro la uati hmitrötr, tune lo itre xa angetre drei Iesu. Kola amamane e cili ka hape, Iesu hë me Maria a mel epine palua e koho hnengödrai. Eje hi, hnei Iehova hna amanathithi Maria ke, hnei nyiidro hna catre mele nyipici!

15. Nemene la aqane wangatrunyi Iesu hnei Iehova ngöne lo Iesu e celë fen?

¹⁵ Tha hnei Iesu kö hna thele troa wangatrunyi nyidrë hnene la itre hene ne hmi maine itre hen ne politik. Ngo akönia ithanata meköti Iehova koi Iesu qa hnengödrai, troa amaman ka hape, Nyidrëti a wangatrunyi Iesu. Celë hi ka ithuecatr koi Iesu! Thupene la hna bapataiso Iesu e hnine la Hneopegejë Ioridano, Iehova a qaja koi Ioane Bapataiso ka hape: “Dei la Nekönge hniminang; ini a madi nyidë.” (Mataio 3:17) Nge ca macatre qëmeken tro Iesu a mec, hnene la köni angetre drei nyidrë hna drei Iehova e qaja ka hape: “Dei la Nekönge hniminang, ini a madi nyidë; dei nyidëti ju nyipunie.”  (Mataio 17:5) Nge itre drai qëmekene tro Iesu a mec, hnei Iehova hmaca hna ithanata me Iesu qa koho hnengödrai.—Ioane 12:28.

16, 17. Nemene la aqane amanathithi Iesu hnei Iehova?

¹⁶ Atre hnyawa hi Iesu laka, tro la itre atr a jelethoi nyidrë. Nge tro fe a ahmahmanyi nyidrë qëmekene tro nyidrëti a mec. Celë hi matre, tha mano kö nyidrëti thith troa catre kuca la aja i Akötresie, ngo tha ene kö la sipu aja i nyidrë. (Mataio 26:39, 42) Eje hi, ame la aja i Iesu tre, troa wangatrunyi nyidrëti hnene la Tretretro i nyidrë, ngo tha hnei fene kö. Celë hi matre, hnei nyidrëti hna “xomi hnine la [“sinöe,” MN], nge tha nyipine la hmahma.” (Heberu 12:2) Nemene la aqane amanathithi Iesu hnei Iehova?

¹⁷ Ame lo Iesu e celë fen, hnei nyidrëti hna thith, matre troa kapa hmaca lo manathithi ekö ngöne lo nyidrëti e koho hnengödrai cememine la Tretretro i nyidrë. (Ioane 17:5) Eje hi, tha hna qaja kö e hnine la Tusi Hmitrötr ka hape, hetre itre xa ewekë hnei Iesu hna ajan. Ketre, tha nyidrëti kö a ajane la ketre manathithi ka tru, pine laka hnei nyidrëti hna kuca la aja i Iehova lo nyidrëti e celë fen. Ngo nemen la hna kuca hnei Iehova? Hnei Nyidrëti hna hamë Iesu la ketre ahnahna ka tru. Ame la kola amele Iesu hmaca, hnei Iehova hna hamë Iesu la ketre göhnë ka “draië” e koho hnengödrai. Hnei Nyidrëti mina fe hna aijijë Iesu troa mel nge tha tro hmaca kö a hane mec. Nyidrëti hi la pane atr ka kapa la mel cili! * (Wange ju la ithuemacany.) (Filipi 2:9; 1 Timoteo 6:16) Drei la manathith ka tru hna kapa hnei Iesu, qa ngöne la hnei nyidrëti hna catre kuca la aja i Iehova!

18. Nemene la nyine tro sa kuca matre troa wangatrunyi së hnei Iehova, ngo tha hnene kö la fene celë?

¹⁸ Nemene la nyine tro sa kuca matre troa wangatrunyi së hnei Iehova, ngo tha hnene kö la fene celë? Tha tro pi kö sa thëthëhmine laka, atre pengö së hnyawa hi hnei Iehova, nge Nyidrëti palahi a amanathithi së. Ame itre xa ijin, easa haine la aqane amanathithi së hnei Nyidrë. Celë hi matre, loi e tro sa lapa mekune la itre manathithi hne së hna troa kapa elany qaathei Iehova. Eje hi, ame enehila, easa cile kowe la itre jole ka tru ngöne la fene celë ka ngazo. Ngo tha tro pi kö sa thëthëhmine laka, easenyi hë matre patre pi la fene celë, memin la itre elolon me itre ajane ej. (1 Ioane 2:17) Ka tru ihnimine Iehova, Tretretro së, tha tro kö Nyidrëti a thëthëhmine la aqane huliwa së me ihnimi së kowe la ëje i Nyidrë. “Tha thina ka tha meköti kö Nyidrë.” (Heberu 6:10) Tro kö Nyidrëti a wangatrunyi së, tha thenge kö la hne së hna mekun, ngo thenge pe la ihnimi Nyidrë!