Itre macatre thupen, kola ithuemacanyi hun ngöne la Bethela ka hape, kola aja ixatua ngöne la filial e Afrique du Sud. Kola troa amë la ketre masin ka tru göi troa fejane la itre itus. Hnenge hna sija la ëjeng nge hna hane ië ni. Hna iëne fe la köni xan: Dennis Leech, Bill McLellan, me Ken Nordin. Ketre, hna qaja koi huni ka hape, hna nyithupene hi la pasesi hun ne tro ngo tha göi bëeke kö!

Hnenge hna hë nenë me hape: “Nenë, eni a thuemacanyi eapo laka, eni a tro Afrique du Sud!” Ame nenë, tre ketre föe ka lapa pe hi ngo ka catre lapaune eahlo koi Akötresie. Ngacama tha tru kö la hnei eahlo hna qaja ngo atre hi ni laka, eahlo a sajuëne la mekunang. Tha hnei eahlo kö me kaka hna icilekeu memine la mekunang. Ame pe, nyidroti a hleuhleu me treij ke, eni ha tro.

Ame ngöne la Bethela e Brooklyn, ke, hna ini huni ala foa matre troa atreine huliwa ngöne la ketre aqane feja itus. Thupene lai, hne huni hna ti he matre tro kowe la traon e Cape e Afrique du Sud. Traqa koi 20 lao macatreng. Traqa ngöne la traone cili, hne huni hna ti train matre tro kowe la ketre traon hna hëne ka hape, Johannesburg. Hne huni hna pane cil ngöne la ketre neköi traon e Karoo. Ketre götran gaa hedredrei nge gaa tru hnei so ne dro. Hne huni hna ala foa hna goeëne qa ngöne mamalama me hnyingë pengöne la götrane cili. Eahuni hë a hnehengazo göne la tronge hun. Ngo e thupen, tro hmaca huni a bëek me ihamë e cili. Hne huni hna öhne laka, mingöminge me lolo la mele ngöne la itre neköi traon e cili.

Eni a huliwa memine la masin ka tru göi feja itus hna hape, Linotype. Eni fe a goeëne lai masin me thupëne la aqane fejane la itre zonal hna hape, Ita Ne Thup me Hmeke Jë! Ame ngöne la filial ke, kola fejane la itre zonal ngöne la itre qene hlapa e Afrique du Sud ngo memine fe la itre xaa traon ka tru e cili. Eahuni a madrin ke, kola huliwane hnyawa la masin ne feja itusi ka tru me ka hnyipixe e celë!

Thupene lai, hnenge hna huliwa ngöne la ketre biero ka eköthe la huliwa ngöne la hna  ujën me fejan me iupi fë la itre itus. Thatreine kö ni qaja la aqane lolo me madrine la meleng!

Ame lo 1968, hnenge hna faipoipo me Laura Bowen, ketre trejine föe ka pionie. Tha nanyi kö la hnalapa i angeice qa ngöne la Bethela. Hnei angeice fe hna hane huliwa ngöne la hnë cinyanyi tus jëne la ketre masin ngöne la hnë ujë qene hlapa. Ame la ijine cili, tha hna nue kö la itre ka xötrei faipoipo troa lapa ngöne la Bethela. E cili, hnei filial hna hamë nyio la ketre hnëqa. Eni a hnehengazo lo xötrei. Traqa koi 10 lao macatre ne eni a huliwa ngöne la Bethela matre hetrenyi palahi ni la xen me hnë meköl. Hapeu, ijije kö tro nyio a mel memine la manie hna kuië thatraqane la itre pionie? Maine eahuni a ajane troa kapa e nöjei treu la 3 451 CFP, loi e tro huni a eatrëne la hawa göi itre pionie. Loi e tro fe a hetre ka ini tusi me itre itusi hna hamëne koi itre atr. Jëne la manie cili, eahuni a nyithupei uma me xen me loto me droketre me itre xaa ka nyipiewekë koi nyio.

Hna upi nyio kowe la ketre neköi gurup, nge tha nanyi kö qa ngöne la traon e Durban, ngöne la hneopegejë ka tru hna hape, Océan Indien. Nyimutre la itre atr ka qene indien nge itre matran lo itre ka traqa ekö qa Afrique du Sud matre troa huliwa ngöne la hnë kuci suka lo itre macatre 1800. Ngacama saze hë enehila la huliwa i angatr, ngo tha saze kö la aqane mel me aqane kuci xeni angatr, jëne la itre feja ka xetr maine pui loi pena. Angatre fe a qene papale, matre tha jole kö koi huni troa cainöj koi angatr.

Ame la hawa nyine troa eatrën koi itre pionie hut tre, 150 lao hawa e nöjei treu. Celë hi matre, ngacama kola hedredrei me miti drai ngo hnenge me Laura hna cainöj koi sikisi lao hawa. Ame pe, pëkö iwai hmaca me itre ka ini tusi me nyio. Thupene lai, hnenge hna goeë hawa, nge 40 petre hi lao menetr ne nyio a nyiqaan! Öninge jë hi, hapeu tro palakö nyio a pionie hut?

Ngo hnei nyio hna saze la aqane mele i nyio. Nyio a hnëkëne la nyine tro nyio a hutihut e hnaipajö me nyialiene la teremos hnei sup maine hnei kofi. Ame la nyio a pane mano, nyio a ami loto fene la ketre sinöe. Ngo kola elo me goeë nyio hnene la itre nekönatr! Öhne hi nyio laka, thupene la lue maine köni hawa, kösë ase hë la drai.

Drei la madrine ka tru troa cainöjëne la nyipici kowe la itre atr ka ikep! Ame la itre atr e cili, ke ka hetre hni ne metrötr me hnimi Akötresie. Nyimutre la itre Hindou ka kapa la maca ka loi. Tru la hni ne aja i angatr troa atrepengöi Iehova hnyawa me Iesu me Tusi Hmitrötr me fene ka hnyipixe me tingeting memine fe la mejiune kowe la itre ka mec. Thupene la caa macatre, traqa koi 20 lao ka ini tusi me nyio. Ame e nöjei drai, nyio a ce xeni memine la itre ka ini tusi me nyio. Tru catre la madrine i nyio.

Ngo hna upi nyio troa iwai trootro ngöne la itre götrane ka mingöminge ezine la hneopegejë e Océan Indien. Ame e nöjei wiik, nyio a lapa thene la itre xaa fami ngöne la eahuni a iwai trootro me ce huliwa memine la itre trejin me hamë ithuecatre koi angatr. Celë hi matre, kösë nyio la ketre atrene la hnepe lapa i angatr. Eahuni a lapa memine la itre nekönatr me itre öni. Tru la madrine i nyio ngöne la nyio a xome la huliwa ne pionie hut koi lue macatre. Thupene lai, kola hë nyio hnei filial me qaja ka hape, “Eahuni a ajane tro hmaca epon a bëeke kowe la Bethela.” Eni a pi sa ka hape, “Lolo la mele i nyio e celë.” Ngo hnei nyio hna nue la mele i nyio matre troa huliwa ngöne la nöjei götrane ka aja ixatua.

Ame ngöne la Bethela, eni a ce huliwa memine la itre trejin ka macaj. Ame ekö, kola kapa hnene la itre ekalesia la ketre tusi hna iupi fë hnene la atre thupëne la sirkoskripsio thupene la hnei nyidrëti hna iwai. Itre tusi lai hna cinyihane matre troa thuecatrene la itre ekalesia me hamëne la itre hna amekötin. Celë hi matre, hna ujëne la itre tusi cili hnene la itre seketere ne la itre ka qene Xhosa, Zulu, me itre xane ju kö kowe la qene papale. Thupene lai, kola ujëne qa ngöne papale kowe  la itre xaa qene hlapa ne Afrique. Madrine catre ni kowe la trengecatre hna nue hnene la itre ka ujë qene hlapa. Hnei angatre fe hna xatua ni troa trotrohnine la itre jol hna cile kow hnene la itre trejin ka wetrewetr e Afrique.

Ketre, ame e Afrique du Sud, tha ceitu kö la aqane mel ne la itre ka wetrewetr me kamadra, matre tha kolo kö a ce tro hnene la itre atr cili. Ame ngöne la ekalesia, itre trejin ka wetrewetr a qaja la sipu qene hlapa i angatr me cainöj thenge la aja i angatr me icasikeu ngöne hi la ekalesia i angatr.

Tha tru kö hnei trejin ka wetrewetr hnenge hna atre, ke hna upi ni palahi kowe la itre ekalesia ka qene papale. Ngo hnenge hna inine troa atrepengöi angatr hnyawa, me aqane mele i angatr me itre hna majemin. Eni a atre la itre jol hnei angatre hna cile kow göne la itre hna majemin me itre ini ka thoi ka ifeketh memine la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr. Hnene la itre trejine cili hna catr me trotrije la itre ini cili ka thoi. Hnei angatre fe hna cile kowe la itre atrene la hnepe lapa i angatr ka icilekeu me itre atrene la tribu ka kuci iöni! Ame ngöne la itre traon ke, nyimutre la itre ka puafala. Tha hnei angatre fe kö hna hane ini, ngo ame pe itre ka metrötrëne la Tusi Hmitrötr.

Hnenge fe hna hane xome la huliwa göne la hmi së. Kola cilëgöline la hmi ka wië ngöne la Hnakotre ka Tru me mus, göi voot maine itre xane ju kö. Celë hi lai ka acatrene la lapauneng ngöne la eni a öhne la aqane catr la itre nekönatr ne la Itretre Anyipici Iehova hna upetriji qa la hna ini ke, tha hnei nyudreni kö hna hane thith me thinge la itre nyima ne nöj.

Hna traqa la ketre jol kowe la itre trejin e Swaziland, ketre nöj ka co e Afrique. Ame lo kola meci hnei Sobhuza II joxu, hnene la itre atrene la nöj hna kuca la itre hna majemine göne la itre ka mec. Tro la itre trahmanyi a cin la he i angatr. Nge tro la itre föe a xöje ahopatrene la itre pene he i angatr. Ngo pine laka, tha hna kuca kö lai hnene la itre trejin, matre hna icilekeu me angatr. Eahuni a madrine troa goeëne la aqane mele nyipici angatr! Nyimutre la itre ini hne huni hna xome qa ngöne la tulu ka lolo ne la itre trejine cili qa Afrique. Hnei angatre hna mele nyipici me xomihni aqean. Celë hi lai ka acatrene la lapaune hun.

Ame lo 1981, hnenge hna huliwa ngöne la hnë feja itus, nge kola kuca jëne ordinatör. Tru la madrineng troa huliwa hmaca e celë! Eje hi, kola saze la aqane feja itus. Hnene la ketre ka salem hna pane hamëne kowe la filial huni la ketre masin ne feja itus, ngo pëkö hnei nyidrëti hna amekötin koi hun. E cili, hne huni hna nyihnane la 9 lao masin hna hape, Linotype memine lai 5 lao masin ka hnyipixe. Hna sane fe la ketre masin ka tru göi feja itus. Celë hi matre, nyimutre la itre itusi hna fejan!

Pine laka, kola huliwa jëne ordinatör matre kola saze la aqane huliwa ne eköthe la itre itus jëne la ketre jiane huliwa hna hape, MEPS, “Itre itusi hna kuca ngöne ordinatör ngöne la nyimu qene hlapa.” Celë hi lai ka ahmaloeëne la huliwa ne feja itus ke, hmitre ekö la aqane feja itusi hnene lo masin hna hape, Linotype me xaa masine ne feja itus hna upi ni ekö troa thupëne memine la köni xaa trejin qa ngöne la Bethela e Canada a tro celë e Afrique du Sud! (Is. 60:17) Hnei eahuni ala foa hna faipoipo memine la foa lao trejine föe ka pionie me catre hnimi Iehova. Eni palahi me Bill a huliwa ngöne la Bethela. Ame Ken me Dennis ke, hetre fami nyidroti hë.

Nyimutre la huliwa ngöne la Bethela. Kolo palahi a ujën me fejane la itre itusi ngöne la itre qene hlapa hna ithanatane hnei nyimu atr me iupi fë itre ej kowe la itre Bethela. Celë hi matre nyipiewekë troa xupe la ketre uma ngöne la Bethela. Hnene la itre trejin hna xupe ngöne la götrane kohië e Johannesburg, nge hna huliwane ej lo 1987. Ketre madrine ka tru koi hun troa goeëne la aqane kökötre la huliwa i Iehova ngöne la itre macatre ngöne la filial e Afrique du Sud.

Ketre madrine ka tru koi ni ngöne la kola hë ni troa sine la komite ne la filial e Etazini lo 2001. Ngacama jole koi ni me Laura troa nue la huliwa e Afrique du Sud me itre sinee i nyio, ngo nyio fe a madrine troa xome la ketre hnëqa ka hnyipixe e cili.

Nyio mina fe a akötr ke, nyio a nue la thine i Laura ka qatre föe catre hë. Thatreine kö nyio troa thupë eahlo qa Neweyok. Ngo hnene la köni trejin me Laura hna thupën me nyihnyawane la mele i eahlo. Öni angatr, “Thatreine kö huni troa hane xome la huliwa i Iehova ngöne la drai ka pexej. Ngo maine tro huni a thupë nenë, eahuni hi lai a xatua epon troa catre huliwa koi Iehova.” Celë hi matre, tru la hni ne ole i nyio koi angatr.

Ketre tune fe la trejin me eni me föi angeic e Canada e Toronto. Hnei nyidroti hna thupë nenë. Hnei eahlo hna ce lapa me nyidro koi 20 lao macatre. Tru la hni ne ole i nyio koi nyidro ke hnei nyidroti hna hnimi nenë me thupë eahlo uti hë la eahlo a mec, thupene la nyio a traqa e Neweyok. Eje hi, ketre manathithi ka tru la troa sajuëne la huliwa së hnene la itre atrene la hnepe lapa së, ngacama tha ka hmaloi kö e itre xaa ijin!

Itre macatre ne eni a huliwa ngöne la hnë feja itusi e Etazini, nge kolo palahi a saze me ahmaloeëne la huliwa cili. Thupene lai, hnenge hna huliwa ngöne la hnë itö. Drei la ketre madrine ka tru koi ni troa huliwa e celë ngöne la Bethela, laka, traqa enehila koi 20 lao macatre! Eni fe a madrine troa lapa ngöne la filial memine la 5 000 lao trejin ngöne la Bethela me 2 000 lao trejin ka traqa troa ixatua!

Sikisitre hë lao macatre enehila, ngo thatre kö ni laka, tro hmaca ni a bëek e celë. Hnei Laura hna catre xatua ngöne la itre macatre. Drei la ketre mel ka sisitria hnei nyio hna melën! Tru la madrine i nyio göne la itre huliwa hnei nyio hna kuca ngöne la mele i nyio, memine la itre filial hnei nyio hna wang ngöne la itre xaa nöj. Ame hë enehila, ase hë ni sasaithe la 80 lao macatreng. Hna ahmaloeëne la huliwang ke, nyimutre hë la itre trejine ka co ka hane xome la itre huliwa cili.

Önine la ketre atre cinyihan la Salamo: “Manathithi la nöj’ e Iehova la Akötesi angat.” (Sal. 33:12) Nyipici la itre trengewekë celë! Tru la hni ne oleng ke, hnenge fe hna hane öhne la madrin ngöne la nöje i Iehova.