1-2. (a) Nemene la eamo hnei Iesu hna hamëne kowe la itretre drei nyidrë? (b) Hnauëne laka, hnei angatr hna nuaxöji Iesu? (Goeëne ju fe la itre iatr.)

 “CANGA ajane hi la hni, ngo kucakuca pe la ngönetrei.” a (Mat. 26:41b) Trotrohnine hi Iesu ka hape, itre atr ka tha pexeje kö së, nge ka tria palahi së. Ngo hnei nyidrëti mina fe hna hmekë së ka hape: Tha tro kö sa mekune ka hape, itre ka catre së. Qëmekene tro Iesu a qaja lai, hnene la itretre drei nyidrë hna selën ka hape, tha tro jë kö angatr a nuetriji nyidrë. (Mat. 26:35) Ka lolo hi la mekuna i angatr. Ngo tha mekune pi kö angatr laka, ame la kola traqa la ketre jol, sasaqe hi së kei kowe la ngazo. Celë hi matre hnei Iesu hna ithuecatre koi angatr ka hape: “Hmeke jë nyipunie, nge catre jë thith, matre tha tro kö a hane tupathi nyipunie.”​—Mat. 26:41a.

² Ngazo pe, tha hmeke kö la itretre drei nyidrë. Ame lo kola othi Iesu, hnei angatr hna xou me kötre nyidrë. Pine laka tha hmeke kö angatr, tha eatrëne ju kö angatr la mekuna i angatr. Hnei angatr hna nuaxöji Iesu.​—Mat. 26:56.

3. (a) Maine easa ajan troa mele nyipici koi Iehova, pine nemen matre tha tro sa mekun ka hape, ka catre së? (b) Nemene la hne së hna troa wange ngöne la tane mekun celë?

³ Tha tro pi kö sa mekun ka hape, itre ka catre së. Nyipici laka, ase hë së mekun ka hape, pëkö ewekë ka troa ananyi së qaathei Iehova. Ngo itre atr ka tha pexeje kö së me itre ka triatria. (Roma 5:​12; 7:​21-​23) Matre canga tro hi a traqa koi së la ketre jol ka troa uku së troa kuca la ngazo.  Maine easa ajan troa mele nyipici koi Iehova me koi Iesu, ke loi e tro sa trongëne la eamo hnei Iesu hna hamën, ene la troa hmek. Tro la tane mekun celë a xatua së troa hmek. Tro sa pane sa la köni hnying: Ngöne nemene götran la tro sa catre hmek? Tune kaa la aqane tro sa neëne la itre itupath? Tune kaa la aqane tro sa hmek?

NGÖNE NEMENE GÖTRAN LA TRO EÖ A HMEK?

4-5. Pine nemen matre tha tro kö sa kuca la itre neköi ngazo ka co?

⁴ Ame la itre xaa ngazo, ke ka co hi, ngo ijije fe tro itre ej a ananyi së qaathei Iehova. Ketre, ijije fe tro itre ej a huli së kowe la itre ngazo ka tru catre kö.

⁵ Hna traqa koi së asë la aja troa kuca la ketre ewekë ka ngazo. Nge ame ngöne la itre xaa götran, tha ka catre kö së. Ame la itre xan, angatr a isine matre tha tro kö kei kowe la itre ngazo ka tru, maine jë kowe la itre huliwa ka sis, maine troa nuetrij la aqane waiewekë i fen. Ame itre xan, ke hna tupathi angatr troa kuci ngazo. Nge ame pena itre xan, kola huli angatr hnene la itre aja i angatr troa kuca la itre huliwa ka sis, tune la troa huliwane menune la ka hmitrötre i angatr maine pena troa goeë pornographie. Nge ame itre xan, ke itre ka xoue atr, ka elëelëhni, maine pi mama, maine itre xaa ewekë ju kö. Tune la hna qaja hnei Iakobo, “kolo pe a isa tupathi së, me huli së, me iaö së, hnene la itre sipu aja së.”​—Iako. 1:​14.

6. Nemene la nyine tro sa atrehmekune hnyawa?

⁶ Ngöne nemene götran la kola tupathi eö? Tha tro kö sa amenu së kö, maine mekun ka hape, ka catre easë qëmekene la itre itupath. (1 Ioa. 1:8) Hnei Paulo hna cinyany ka hape, ngacama “itre ka macaje” ju hë së, ngo ijije hi tro sa kei kowe la itupath, e tha hmeke kö së. (Gal. 6:1) Loi e tro sa atrehmekune laka, itre ka kucakuca fe së ngöne la itre xaa götran.​—2 Kor. 13:5.

7. Nemene götran nyine tro sa thupëne hnyawan? Qaja jë la ketre ceitun.

⁷ Nemene la nyine tro sa kuca, e atre hë së la itre ewekë ka troa tupathi së? Nyipiewekë tro sa cile catr! Hane hi la ketre ceitun, ame ekö ngöne la itre ihag, ke itre qëhnelö la hna canga thön. Celë hi matre hna thupëne hnyawane itre ej. Matre nyipiewekë tro sa thupëne hnyawane la itre götran ka troa uku së troa kei kowe la ngazo.​—1 Kor. 9:​27.

 TUNE KAA LA AQANE TRO SA ANANYINE LA ITUPATH?

8-9. Nemene la nyine troa kuca hnene la nekötrahmanyi matre neëne la ngazo? (Itre Edromë 7:​8, 9, 13, 14, 21)

⁸ Nemene la nyine tro sa kuca matre tha tro kö sa kei kowe la ngazo? Tro sa ce wange la hna melën hnene la nekötrahmany hna qaja ngöne la tusi Itre Edromë 7. Hnei angeic hna ce meköl memine la ketre föe ne gojeny. Önine la xötre 22 ka hape, “ame hnei angeic hna xötrethenge” la föe. Ngo tune la hna qaja ngöne lo itre pane xötr, qëmeken tro angeic a xötrethengene la föe ne gojeny, nyimu ewekë hnei angeic hna kuca, utihë traqa trootro kowe la ngazo.

⁹ Nemene la hna kuca hnene la nekötrahmanyi matre kei pi angeic kowe la ngazo? E hejihej, hnei angeic hna “tro easenyine la hna ijejea ne la föe cili.” E thupen, hnei angeic hna tro meköt kowe la hnalapa ne la föe. (E jë la Itre Edromë 7:​8, 9.) Nge ame la angeic a öhne la föe, ke tha ase kö angeic saze gojeny. Ngo hnei angeice pe hna nue la föe troa ba angeic, me qaja la itre huuje ne ole hnei eahlo hna hamën, göne hi matre troa qaja aloinyi eahlo. (E jë la Itre Edromë 7:​13, 14, 21.) Maine canga neëne ju lai nekötrahmany la itre jol, ke tha tro kö angeic a ixelë memine la itupath, me kei kowe la ngazo.

10. Nemene la ka troa hul la ketre keresiano koi ngazo, tune la ka traqa kowe lo nekö trahmanyi ne la tusi Itre Edromë?

¹⁰ Kola mama ngöne la hna melëne celë laka, ijije fe hi tro la la itre hlue i Iehova a kei kowe la ngazo. Ame itre xaa ijin, tro la ketre hlue i Akötresie a kuca la ketre ngazo ka tru, me mekun ka hape, “hna asesëkötrë angeic hnene la ewekë ka traqa.” Ngo ame pe, maine tro angeic a mekune hnyawa, tro angeice lai a öhne ka hape, tha ase kö angeic hmek, nge hnei angeic hna kuca la itre ewekë ka huli angeic koi ngazo. Maine jë, hnei angeic hna nyiqane ce tro memine la itre sinatro ka ngazo, maine kuca la itre nyine iamadrinë ka sis, maine tro pena kowe la ketre götran ka tha loi kö kowe la itre keresiano, tune la itre sit Ëternet ka ngazo. Maine pena, tha thithi hë angeic me e Tusi Hmitrötr me sine la itre icasikeu me cainöj. Tune la ka traqa kowe lo nekötrahmany hna qaja ngöne lo tusi Itre Edromë, tha ka “traqa xane” menu kö la itre ewekë cili.

11. Nemene la nyine tro sa ananyine matre tha tro kö sa kei kowe la ngazo?

¹¹ Nemene la ini koi së? Tha tro hmekuje kö së a tha kuca la ngazo, ngo loi e tro fe sa neëne la itre ewekë ka troa uku së troa kuca la ngazo. Celë hi lai ini hna xome hnei Solomona qaathene la nekötrahmany memine la föe ne gojeny. Solomona a hmekë së göne la föe cili ka hape: “The trongëne kö la itre hmene gojeny i eahlo.” (It. Ed. 7:​25) Nge öni nyidrë hmaca jë hi: “Iananyi pi me angeic; The easenyine kö la qëhnelö ne la uma i angeic.” (It. Ed. 5:​3, 8) Loi e tro sa ananyine la itre ewekë ka troa tupathi së, me huli së koi ngazo. b Celë hi matre loi e tro sa neëne la itre götran me itre ewekë ka troa tupathi së troa kuca la ngazo, ngacama itre ewekë lai ka loi hi kowe la itre trejin.​—Mat. 5:​29, 30.

12. Nemene la hna axeciën hnei Iobu, nge tune kaa la aqane thupë angeic? (Iobu 31:1)

¹² Nyipiewekë tro sa canga hnëkën la nyine tro sa kuca qëmekene troa traqa la jol. Matre tha tro kö sa traqa kowe la itre  ewekë ka troa huli së kowe la ngazo. Eje hi lai hna kuca hnei Iobu. Hnei angeic hna ‘isisinyikeu memine la luemeke i angeic.’ Kolo lai a hape, hnei angeic hna axeciën laka, tha tro kö angeic a piine la ifekë föen. (E jë la Iobu 31:1.) Pine laka, hnei Iobu hna metrötrën la hnei angeic hna axeciën, tha kei kö angeic kowe la nyixetë. Ketre tu së fe, loi e tro sa canga hnëkën la nyine tro sa kuca, matre tha tro kö sa canga kei kowe la itupath.

13. Pine nemene matre loi e tro sa thupëne la itre mekuna së? (Goeëne ju fe la itre iatr.)

¹³ Loi e tro mina fe sa thupëne la itre mekuna së. (Eso. 20:17) Itre xan a mekun ka hape, tha ka ngazo kö troa lapa mekun la itre ewekë ka ngazo, e tha hna kuca kö. Ngo tha ka loi kö la aqane mekune cili. Maine tro la ketre atr a mekun lapan la ketre ewekë ka ngazo, angeice hi lai a ahlëne la aja thei angeic troa kuca la ewekë cili. Maine tro palahi sa mekun la itre ewekë ka ngazo, tro ha jole koi së troa cile catr qëmekene la itupath. Nyipici laka, kola traqa koi së asë la itre mekun ka ngazo. Nemene la nyine tro sa kuca? Canga thipetrije pi itre ej, nge mekune jë pe la itre ewekë ka lolo. Maine celë hi hne së hna kuca, tha tro kö la itre mekun ka ngazo a aciane la itre aja ka ngazo, me huli së troa kuca la ngazo.​—Fil. 4:8; Kol. 3:2; Iako. 1:​13-​15.

14. Nemene la ka troa xatua së matre tha tro kö së a kei kowe la itupath?

¹⁴ Maine ka xecie koi së laka, hetre eloine la troa drengethenge la itre wathebo i Iehova, tha tro kö së lai a kei kowe la itupath. Ame itre xaa ijin, nango jole koi së troa hetre mekun me aja ka amadrinë Iehova. Ngo tha ka gufa kö la itre trengecatr hne së hna kuca, ke tro hë lai a tingeting la itre mekuna së.

15. Pine nemene matre itre aja ka lolo a xatua së troa cil kowe la itre itupath?

¹⁵ Nyipiewekë tro sa hetrenyi la itre aja ka lolo. Maine tro sa “sisine la ngazo me hnine la loi,” canga tro hi së lai a kuca la itre ewekë ka lolo me neën la itre ewekë ka troa akeinyi së. (Amo. 5:​15) Ketre, maine  hetrenyi the së la itre aja ka lolo, tro së lai a hetre trengecatr troa elëhune la itre itupath ka asesëkötrë së.

16. Nemene la aqane tro la itre huliwa i Akötresie a thupë së? (Goeëne ju fe la itre iatr.)

¹⁶ Tune kaa la aqane troa hetrenyi la itre aja ka lolo? Ene la troa catr kuca la itre huliwa i Akötresie. Ame la easë a sine la itre icasikeu maine cainöje trootro, ke pëkö ka upi së troa kuca la ngazo. E cili hi la kola acatrene la aja së troa amadrinë Iehova. (Mat. 28:​19, 20; Heb. 10:​24, 25) Ketre, ame la easa e me inin, me lapa mekun la Trengewekë i Akötresie, kola xatua easë troa hnine la loi me sisin la ngazo. (Ios. 1:8; Sal. 1:​2, 3; 119:​97, 101) Nge mekune hi easë lo hna qaja hnei Iesu kowe la itretre dreng: “Catre jë thith, matre tha tro kö a hane tupathi nyipunie.” (Mat. 26:41) Ame la easa thithi lapa kowe la Keme së e koho hnengödrai, easë a nue Nyidrë troa xatua së me acatrene la aja së troa amadrinë Nyidrë.​—Iako. 4:8.

HMEKE JË

17. Nemene la thiina ka jol koi Peteru troa nuetrij?

¹⁷ Ijije hi tro sa nuetrij la itre xaa thiina ka ngazo ka eje the së. Ngo, tro së lai a öhne laka, hetre xaa thiina ka catre palakö the së. Celë hi ka mama thei Peteru aposetolo. Ame lo angeic a akönia qaja ka hape, thatre Iesu kö hnei angeic, angeic e cili a kei kowe la xoue atr. (Mat. 26:​69-​75) Ngo ame lo angeic a catre cainöj qëmekene lo Hnakootr Ka Tru i angetre Iudra, kösë pi hi lo ka hape, patre hë thei angeic la thiina cili. (It. Hu. 5:​27-​29) Ngo itre macatre thupen, pine laka, angeic a “xouene la itre hna xötrehatren,” hnei angeic hna nango ananyine me xele ma ce xen memine la itre keresiano hna tha xötrehatren. (Gal. 2:​11, 12) Canga mama hmaca pi hi la xoue atr thei angeic. Maine jë, tha patre hnyawa kö lai thiina cili thei angeic.

18. Maine easa mekun ka hape, patre hë la ketre thiina ka ngazo the së, nemene la nyine tro sa kuca?

¹⁸ Tui Peteru, tro së lai a mekun ka hape, patre hë lo thiina ka ngazo, hne së hna nuetrije hë ekö. Önine la ketre trejin: “Öninge pena kö ka hape, thupene la 10 lao macatre ne isi ni memin la pornographie, patre hnyawa ha thenge lai hna majemine  cili. Ngo ceitune hi ej memine la ketre öni ka ihej, ka zae, nge ka treqene troa sesë koi ni.” Eloine pe, tha cile kö la trejin me easë. Trotrohnine hi lai trejin laka, tro hë angeic a isi memine lai hna majemine cili e nöjei drai, nge utihë la kola patre la fene i Satana. Hnei angeic hna canga axeciën la nyine tro angeic a kuca matre tha tro hmaca kö a goeë pornographie, nge hna xatua angeic hnene la föi angeic me itre qatre thup ne la ekalesia.

19. Nemene la nyine tro sa kuca e thatreine palakö sa nuetrij la ketre hna majemine ka ngazo?

¹⁹ Nemene la nyine tro sa kuca matre tha tro kö la ketre hna majemine ka ngazo, a uku së troa huliwa menu? Loi e tro sa trongëne la hna qaja hnei Iesu, ka hape: “Hmeke jë.” Ngacama easa mekun ka hape, ka catre hë së, ngo loi e tro sa hmekën la itre götran me itre ewekë ka troa akeinyi së. (1 Kor. 10:12) Nge catre pi kuca la itre ewekë ka xatua epuni ekö troa cile catr qëmekene la itupath. Öni Itre Edromë 28:14: “Madrine la atr ka hmeke pala hi.”​—2 Pet. 3:​14.

HETRE MANATHITH E TRO SA HMEK

20-21. (a) Maine tro sa hmek me cile catr qëmekene la itupath, nemene la itre manathith hne së hna troa kapa? (b) E tro sa pane nue trengecatr, nemene hë la hnei Iehova hna troa hamë së? (2 Korinito 4:7)

²⁰ Tha ka gufa kö la itre trengecatr hne së hna nu troa hmek me cile catr qëmekene la itre itupath. Tru catre kö la madrine së e tro sa metrötrëne la itre trepene meköti Iehova, hune la troa “madrine fë la ngazo ka canga patr.” (Heb. 11:25; Sal. 19:8) Pine nemen? Pine laka, hna xupi së troa mel thenge la itre trepene meköti Nyidrë. (Gen. 1:​27) Celë hi ka hamë së la mekuthetheu ka wië me aijijë së troa mele palua.​—1 Tim. 6:​12; 2 Tim. 1:3; Iud. 20, 21.

²¹ Eje hi, ka ‘kucakuca la ngönetrei.’ Ngo tha kolo kö lai a hape, pëkö trengecatre së. Aja i Iehova troa xatua së. (E jë la 2 Korinito 4:7.) Kola qaja hnene la xötre ka hape, men atraqatr la hnei Nyidrëti hna hamë së. Ngo loi e tro sa pane kuca asë me nue la sipu trengecatre së matre cil kowe la itupath. Maine tro sa kuca lai, tro kö Iehova a nyixane la trengecatre së hnene la men hne së hna sipo Nyidrë. (1 Kor. 10:13) Jëne la ixatua i Nyidrë, ijiji easë troa hmek me cile catr qëmekene la itupath.