AME kowe la angetre Heberu ka mel ngöne la Nöje Hna Thingehnaean, ke kola nyiqane la macatre ngöne la kola thitha me li xaji. Ame enehila ke, kolo treu Semitrepa me Okotropa.

Ame ekö, itre atr a goeëne la treu matre troa atre la etrune la itre drai ngöne la ca treu (29 maine 30 lao drai). Nge angatr a goeëne la jö matre troa atre la itre macatre. Ngo ame la angatr a e la itre drai jëne la treu ke, tha ceitu kö memine la angatr a goeëne la jö. Celë hi matre hnei angatr hna nyixane la itre drai, maine ketre treu matre troa ceitu. Hna kuca lai matre troa ce tro la itre drai memine la ijine traa feja me menu.

Ame ngöne lo ijine i Mose, hnei Akötresie hna qaja kowe la nöje Isaraela ka hape, troa nyiqane la macatre ngöne la treu Abiba maine Nisan. (Eso. 12:2; 13:4) Hetre feet hna atrun ngöne la treu cili, ke ijine troa hle bali.—Eso. 23:15, 16.

Öni Emil Schürer, ketre ka inamacan ngöne la itus The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ, (175 M.P.K.–135  M.K.) ka hape: “Loi e troa atrune la Paseka ngöne la kola dreumatreu ne la treu Nisan (14 Nisan), thupene la équinoxe de printemps . . . Ngo, e öhne hi angatr ka hape, ame la drai ne Paseka ke, qëmekene la équinoxe de printemps, angatr a nyixane ju la ketre treu [hna 13] qëmekene la Paseka.”

Itretre Anyipici Iehova a tro thenge la hne së hna qaja e caha matre troa atre la drai ne troa atrune la Xeni Heji Ne La Joxu, ene la 14 Nisan. Nge kola canga thuemacanyine la drai cili kowe la itre ekalesia e cailo fen. *

Ngo angetre Heberu a atre tune kaa la kola fenes la ketre treu me nyiqane la ketre? Ame enehila, easa goeë calendrier ngöne pepa maine ngöne mobilisi pena. Ngo ame ekö, pë fe kö la itre ewekë cili.

Ame ngöne lo ijine Iwë, ame la ca treu, ke 30 lao drai. (Gen. 7:11, 24; 8:3, 4) Ngo, ame e thupen, thene la angetre Heberu, ke, tha 30 kö lao drai. Ame koi angatr, kola nyiqane la treu (mois) ngöne la kola nyiqane mama la croissant de lune. Nyipine la lue croissant de lune, kola e la 29 maine 30 lao drai. Celë hi ka afenesine la ketre treu, me nyiqane la ketre treu ka hnyipixe.

Hnei Dravita me Ionathana fe hna hane qaja la kola nyiqane la ketre treu (mois), lo kola hape: “Elanyi la [kola fetra la] teu.” (1 Sam. 20:5, 18) Kolo hi lai a amamane ka hape, ame ngöne la itre macatre 1 000 M.P.K., atre panëne hë angatr la itre treu. Nemene la aqane tro la ketre atre Isaraela a atre la kola nyiqane la ketre treu? Hetre hna qaja hnene la Mishnah, ene lo trenge wathebo ne la angetre Iudra. Ej a qaja ka hape, thupene la kola bëeke hnene la angetre Iudra qa Babulona, hetre hna kuca hnene la Hnakootre Katru i angetre Iudra. Ame ngöne la itre treu laka, kola atrune la ketre feet, itre ka sine la Hnakootr Katru a icasikeu ngöne la hnaathötrenene (30) drai. Angatr a wang ka hape, eu la kola nyiqane la ketre treu. Nge troa tune kaa?

Hetre itre trahmanyi hna iën matre troa cil ngöne la itre gaa draië ne Ierusalema. Ame la hnëqa i angatr, ke troa thupëne la kola nyiqane mama la croissant de lune. E öhne hë angatr, tro angatr a canga thuemacanyine la Hnakootr Katru. Nge e xecie hë kowe la itre ka sine la Hnaakotr Katru ka hape, mama ha la croissant de lune, angatr a thuemacanyine la nöj laka, kola nyiqane la ketre treu. Ngo tune kaa e kola hajihaj maine kola miti drai matre tha öhne kö la treu? Angatr a e la 30 lao drai, ase hë kola nyiqan la ketre treu.

 Kola qaja ngöne la Mishnah ka hape, Hnakootr Katru a thuemacanyine la nöj jëne la ketre eë hna amelene ngöne la Wetre Elaio, ezine Ierusalema. Ame ngöne la itre xaa gaa draië ne Isaraela, kola amelene la itre eë ka tru. Nge ame hë e thupen, kolo pë hë a upe la itre ka tro fë maca troa thuemacanyine la nöj. Celë hi matre, atre hi la angetre Iudra ka mel e Ierusalema, me ngöne la nöj Isaraela, me ngöne la itre götrane gaa nanyi laka, kola nyiqane la ketre treu. Nge ijiji angatr asë troa ce atrune la itre feet koi Iehova ngöne la drai hna axeciën.

Tro la tablo e cahu a xatua epun troa trotrohnine la aqane ce tro la itre treu ekö, me itre feet, me itre ijin.