Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

HNA MELËN

Hnei Iehova Hna Drenge La Itre Thithing

Hnei Iehova Hna Drenge La Itre Thithing

AME ngöne la heji cili, eni a goeëne la itre wëtresij, nge celë hi ka uku ni troa sai waitingöneca, me thith. Nge 10 lao macatreng, eni petre hi a xötrei atre Iehova, ngo hnenge hna fe la hning koi Nyidrë, me qaja koi Nyidrë la akötreng. Qaane ju hi lai, eni a nyiqane ce tro me Iehova, “atre drenge la itre thith.” (Sal. 65:2) A hnauëne laka, eni a fe la hning kowe la Akötresie hnenge hna hnyipi atre hi?

VIZIT KA SAZE LA MELENG

Hna hnaho ni lo 22 Diseba 1929 e Noville, ketre traon ezine e Bastogne, e Ardennes belges. Tha thëthëhmine kö ni la meleng e cili, ce me kaka me nenë. Ame e nöjei drai, eni me Raymond neköi jining, a lapa huli thi kau göi melek, me xatua kaka me nenë troa alöne la itre xeni ne dro. Ame la itre atr e cili, ke ka ce mel me itö ixatua.

Eni me faming a huliwa ngöne la ketre hlapa

Ame la kemeng me thineng, Emile me Alice, ke lue ka hmi katolike catre nyidro, nge ka tha hane fe kö triane la hmi e Sabath. Ngo ame ju hi lo 1939, hna traqa la itre pionie qa Agele, troa cainöj ngöne la neköi traon i eahun. Nge hnei angatr hna sipo kaka troa abonné kowe la zonal Consolation (hna hëne enehila ka hape, Hmeke jë!). Canga öhne hi kaka ka hape, itre trenge nyipici hi la hna qaja e kuhu hnin, nge celë hi ka uku nyidrë troa nyiqane e Tusi Hmitrötr. Ame ju hi la kaka a nyiqane tha tro koi uma hmitrötr, hnene la itre ka lapa ezi eahun, itre atr ka lolo thiina hi, hna nyiqane icilekeu me nyidrë. Nge angatr a uku kaka, matre tha tro kö a trotrije la hmi katolik. Ketre ijine hi lai kola tru hnei iwesitrë.

Akötre catre ni, la eni a öhne la aqane ujë i angatr koi kaka. Nge tune lo hnenge hna qaja e caha hun, e cili hi la eni a nyiqane thele ixatua thei Akötresie jëne la thith. Itre drai a tro, nge ae xane pi hi la icilekeu ne la itre ka lapa ezi hun, matre tru la madrineng. Xecie hnyawa koi ni ka hape, Iehova hmekuje hi la “atre drenge la thith.”

MELENG NGÖNE LA ISI

Ame lo 10 mei 1940, hnene la trongene isi Alema hna thapa la nöje e Belgique, ene pe, hna kötre mel la itre atr qa cili. Hnei eahuni hna kötr a tro kowe la götrane kolopi e Fraas. Nge hnei eahun hna thupa, la itre götrane laka, itre sooce i Alema me Fraas a isi.

Ame hë la eahuni a bëeke hmaca kowe la uma i eahun, eahuni a öhne laka, hna angazone la itre ewekë i eahun. Casi pe hi la ka mel nge ka kepe eahun, a kolo kuli eahun, Bobbie la ëjen. Hnene la itre itupathi cili, matre eni a hnying ka hape: ‘Hnauëne la kola isi me traqa itrai la itre akötr?’

Eni a nyiqane imelekeu me Iehova, lo eni a nekötrahmany

Thupene la ijine cili, hnei trejine Emile Schrantz, a ketre qatre thup me pionie, hna pane ithuecatre koi hun. Jëne la Tusi Hmitrötr, hnei nyidrë hna amamane la kepine matre tru la itre akötr, nge hnei nyidrëti fe hna sa la itre xaa hnyingeng. Celë hi ka acatrene la imelekeung me Iehova, nge eni ha trotrohnine laka, Akötresie ka ihnim Iehova.

Qëmekene troa nyipune la isi, anyimua porotrik eahun memine la itre Temoë. Ame hë lo Ogas 1943, hnei trejine José-Nicolas Minet, hna traqa koi hun, me cile fë la ketre cainöj. Nge nyidrëti a hnyinge jë ka hape, “Drei la ka pi hane xomi bapataiso?” Matre hnenge hna liim, me kaka. Nge hna bapataiso nyio ngöne la ketre neköi tim, ezine la hnalapa.

Ame lo Diseba 1944, hnene la trongene isi Alema, hna thele troa lepe la götrane e kuë, hna hëne ka hape, isi Ardennes. Pine laka, tha nanyi kö la hnalapa qa lai, hnei eahuni hna pane umë koi ca treu hnine cave. Ame ju hi lo ketre drai, la eni a lö troa thuane la itre öni, hna mala la ketre boob ezine la uma hnë axö öni, nge hna thöne la hune uma. Eloine pe, hnene la ketre sooce i Amerika ka zae ngöne la uma hnë axö öni, hna sue me hape, “Meköle ju!” Matre hnenge hna nyape kowe la uma hnë axö öni, nge eni a meköle ju ezine lai sooc, nge nyidrëti a xome ju la trapetre i nyidrë troa petrëne la heng, matre tha tro kö ni a eatr.

ENI A ACATRENE LA IMELEKEUNG ME IEHOVA

Drai ne faipoipong

Thupene la isi, hnei eahuni hna lapa icasikeu memine la ekalesia ne Liège, a traqa koi 90 lae kilomet e kolopi. E thupen, hnei eahuni hna acile la ketre neköi gurup ne ka ini Tus e Bastogne. Nge eni hë lai a huliwa ngöne administation fiscale, me kuci étude de droit, uti hë la eni a clerc de notaire. Ame hë lo 1951, hnei eahuni hna organize la ketre asabele ne sirkoskripsio e Bastogne. Traqa koi 100 lao atr ka sin, nge ca pionie, trejine Elly Reuter. Hnei eahlo hna nyapëne me velo, la 50 lao kilomet. Matre hnei nyio hna nyiqane iatre, nge hna kökötre la ihnimi nyio. Nge Elly petre hi a kapa la ketre tus ka hë angeic troa sine la ini Gileada e Etazini. Ngo hnei Elly hna cinanyi me qejepengöne hnyawa koi angatr la itre kepin, matre tha tro pë hë angeic a kapa la ihë. Ame hnei trejine Knorr, kolo ka elemekene la huliwa ne la itre Temoë Iehova ngöne la ijine cili, hna sa koi angeic ka hape, ma tro pë hë angeic a sine e ketre ijine la ini Gileada me föi angeic. Nge hnei nyio hna faipopo lo Febuare 1953.

Elly me Serge, nekö i nyio

Ame ju kö la macatre cili, hnenge me Elly hna sine la asabele hna hape, La société du monde nouveau, lo hna kuca e Yankee Stadium, e New-York. Ame e cili, hnenge hna iöhnyi memine la ketre trejine trahmany, hnei nyidrë hna hamë huliwang, me upi nyio troa fek a tro Etazini. Thupene la hnenge hna pane thith, hnenge me Elly hna thipëne la sipo ne lai trejin. Ame la aja i nyio, ke troa bëeke a tro Belgique, matre xatuane la 10 lao trejine ngöne lo neköi gurup e Bastogne. Ame hë lo macatre thupen, tru la madrine i nyio, ke hna upune hnei Elly. Ngazo pe, thupene la 7 lao treu, hna tithi Serge, lo nekö i nyio trahmany hnei mec, matre meci pi nyën. Hnei nyio e cili hna thithi iel koi Iehova, me nue koi Nyidrë la akötre i nyio. Nge hnei nyio hna xomi trengecatr ngöne la mejiune kowe la melehmaca.

HULIWA DRAI KA PEXEJ KOI IEHOVA

Ame hë lo Okotropa 1961, hnenge hna öhne la ketre huliwa sine la drai, ka aijijë ni troa pionie. Ngo ame ju kö lai drai cili, hnene la trejin ka elemeken la filial ne Belgique hna hë ni ngöne telefon. Hnei angeic hna sipo ni troa atre thupë sirkoskripsio. Matre hnenge hna hnyingë angeic ka hape: “Moië kö tro nyio a pane pionie, nge ase jë hi, nyio ha xome lai hnëqa?” Hnei angeic hna kapa la sipong. Matre ame lo Semitrepa 1962, thupene la hnei nyio hna pane pionie koi 8 lao treu, hna acili ni troa atre thupë sirkoskripsio.

Thupene la lue macatre, hna hë nyio troa huliwa ngöne la Bethela e Bruxelles. Hnei nyio hna nyiqane huliwa e cili lo Okotropa 1964. Tru la itre manathith hnei nyio hna kapa. Thupene la hnei trejine Knorr hna vizitëne la Bethela lo 1965, hna asesëkötrë ni la kola acili ni troa hane elemekene la filial. Ame e thupen, hna hë ni me Elly troa sine la 41 ini ne Gileada. Ame lo hnei trejine Knorr hna qaja lo 13 lao macatre qëmeken, ke eatre ju kö! Thupene lai, hnei nyio hmaca hna bëeke ngöne la Bethela e Belgique.

ENI A ISIGÖLINE LA ITRE TEMOË IEHOVA

Ame ngöne la itre macatre, ke hnenge hna huliwane lo hnenge hna inine ekö ngöne droit, matre troa isigöline la hmi së ngöne la Europe asë, me ngöne la itre xaa nöj. (Fil. 1:7) Hnenge hna hane ithanata memine la itre he ne ka tru ne la 55 lao nöj laka, hna wathebone me trane la hmi së hnei mus. Maine ju, ke tro hi ni a huliwane la atreineng, ngo hnenge pe hna cile qëmeke i angatr, me qeje ni ka hape, ketre “atre i Akötresie.” Tha mano kö ni hë Iehova, ke “ceitune hi la hni ne la joxu [maine ketre atre amekötin] memine la itre tim ka neni ngöne la ime i Iehova. Nyidrëti a iujin ej ngöne la nöjei götran hnei nyidrëti hna ajan.”​—It. Ed. 21:​1, NWT

Tha tro kö ni a thëthëhmine la porotrikeng memine la ketre atrene la Parlement européen. Anyimua sipone ni troa wai nyidrë, uti hë la nyidrëti a kapa la sipong. Öni nyidrë koi ni: “Eni hi a nue la 5 lao menetr koi nyipë.” Matre eni pa thili ju, me thith. Ame hnei nyidrë hna elëhni me hnyingë ni ka hape, eni a u. Eni a gala jë, me hape: “Eni a olene koi Akötresie ke, nyipë la ketre atre i Nyidrë.” Öni nyidrëti jë hi: “A nyipë a qeje nemen?” Matre eni hë lai a amamai nyidrëti jë la hna qaja ngöne la tusi Roma 13:4. Nge pine laka, ketre protestant nyidrë, hnene la xötre cili hna ketr la hni nyidrë. Nemene hë la pun? Hnei nyidrë hna nu koi ni la 30 lao menetr, nge lolo catr la porotrike i nyio. Nge uti fe hë la nyidrëti a qaja ka hape, nyidrëti a hain la huliwa hna kuca hnene la itre Temoë Iehova.

Nyimu macatre ne iutisai la nöje i Iehova, matre troa isigöline la droit i easë troa tha kuci politik, me göi garde d’enfants, me taxation, me itre xane ju kö. Ketre manathithi ka tru koi ni troa hane sine la itre isi cili ngöne la hnakootr, nge tro fe a öhne la mene i Iehova. Maine tro sa e la itre etrune la hne së hna hun ngöne la Cour européenne des droits de l’homme, ke traqa jë kö koi 140!

KOLA KAPA LA HMI SË E CUBA

Ame ngöne la itre macatre 1990, ke madrine catre ni troa ce huliwa me trejine Philip Brumley, atrene la filial e Etazini, me trejine Valter Farneti, qa Italie. Hnei eahuni hna nyiqane isin, matre tha tro hmaca kö a wathebone la hmi së e Cuba. Matre hnenge hna cinyanyi kowe la ambassade ne Cuba e Belgique, nge hnenge hna iöhnyi memine la ketre he ne ka tru ka huliwa i mus, matre troa pane wange la sipo hun. Ngo ame la pane iöhnyi nyio, ke tha itrotrohni kö nyio, matre tha ase ju kö apëne la itre hna wathebone göne la hmi së.

Eni me Philip Brumley me Valter Farneti, lo eahuni e Cuba lo 1990

Thupene la hnei eahuni hna thithi koi Iehova, hnei eahuni hna sipone troa iupi fë la 5 000 lao Tusi Hmitrötr e Cuba. Hna kapa la sipo i eahun, matre traqa hnyawa ju kö la itre Tusi Hmitrötr e Cuba, nge hna thawa kowe la itre trejin. Eahuni a öhn e cili laka, Iehova a amanathithine la itre trengecatre hun. Ame hë e thupen, hnei eahuni hna sipone troa iupi fë hmaca la 27 500 lae Tusi Hmitrötr, nge hna kapa la sipo i eahun. Ketre madrine ka tru troa atre ka hape, tro la itre trejine me eni e Cuba, a isa hetre Tusi Hmitrötr.

Anyimua tro ni a tro Cuba matre troa isigöline la hmi së e cili. Celë hi lai ka aijijë ni troa iatre hnyawa memine la itre he ne mus.

ENI A XATUANE LA ITRE TREJIN NE RWANDA

Ame lo 1994, traqa koi 1 000 000 lao atr Tutsi hna humuth e Rwanda, nge hetre itre trejine fe me easë. Matre hna acile la ketre Komite Ne Ixatua, itre trejine trahmany, nge eni fe e kuhu hnin.

Ame la eahuni a traqa e Kigali, traon ka tru ne la nöj, eahuni a öhne la biero ne ujë qene hlapa, me hnë ami itusi së hna huji kuqan. Nge eahuni a drenge e cili ka hape, hna sa helene la itre xaa trejine trahmanyi me föe. Ame ngöne la ijine cili, hnei angatr hna itö ixatua. Tune la ketre trejine trahmany tutsi, hna juetrëne hnene la ketre fami hutus ka Temoë. Hna juetrë nyidrë koi 28 lao drai ngöne la jardin i angatr, e hnine la ketre hnaop. Ame ngöne la ketre icasikeu e Kigali, hnei eahuni hna thele troa akeukawane la hni ne la 900 lao trejine trahmanyi me föe.

Götrane hmi: Itus hnine la biero ne ujë qene hlapa, hna angazone hnene la itre ane kuqa

Götrane maca: Kola eköthe la huliwa matre hamë ixatua

Nge hnei eahuni hna thupa la itre gojenyi ne tro Zaïre (hna hëne enehila ka hape, République démocratique du Congo) me thele la itre Temoë qa Rwanda, ka kötre kowe la itre camps des réfugiés, ezine la traon e Goma. Ngo tha öhnyi angatre ju kö hnei eahun. Matre eahuni a thithi jë koi Iehova troa xatua eahun. Thupene ju hi lai, traqa pi hi la ketre trahmany, nge eahuni a hnyingë nyidrëti jë ka hape, atre fe nyidrë la itre Temoë. Öni nyidrëti jë hi. “Öö! Ketre Temoë fe hi ni. Jë fe, matre tro ni a trosai epun kowe la comité de secours.” Ame ju hi la kola ase la icasikeu hun memine la comité de secours, hnei eahun hna acasine la 1 600 lao atr ka kötre mel, matre troa ithuecatre me akeukawanyi angatr. Nge goi e fe huni koi angatr la itusi qaathene Lapa Ne Xomi Meköt. Ame hna ketri la hni ne la itre trejin hnene la hna qaja ngöne la itus, ka hape: “Eahuni a catre thithi sai epun. Tha tro pi kö Iehova a thëthëhmi epun.” Tha thoi ju kö la hna qaja hnene la itus, ke, ame enehila, ase hë sasaithe la 30 000 lao Temoë Iehova e Rwanda!

TRO NI A MELE NYIPICI

Ame lo 2011, thupene la 58 lao macatre ne faipoipo ni me Elly, hna mecitriji ni hnei angeic. Matre hnenge hna nue la akötreng koi Iehova ngöne la thith. Ame la ka xatua ni catr, ke ene la troa ce thawa me itre xan la maca ka loi ne la Baselaia.

Ngacama ase hë sasaithe la 90 lao macatreng, eni palahi a catre cainöjëne la maca ka loi e nöjei wiik. Nge the qaja palaha la madrineng, troa xatuane la service juridique ne la filial ne Belgique, me ce thawa me itre xan la atreineng, me kuca la itre vizite pastorale kowe la itre ka hnyipi lö ngöne la Bethela.

Traqa ha enehila koi 84 lao macatre, qane lo eni a xötrei ithanata koi Iehova ngöne la thith. Ame hi lai thithi cili, ke kolo ijine eni a nyiqane imelekeu me Iehova. Tru la oleng koi Nyidrë la hna sa la itre thithing utihë enehila.​—Sal. 66:19. b

a Hna melëne hnei Trejine Schrantz ka ej ngöne la Ita ne Thup ne 1 Januare 1974 götrane 26-30 (Qene Wiwi).

b Meci hë Trejine Marcel Gillet lo 4 Febuare 2023, lo kola hnëkëne la zonale celë.