Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

Asa, Iehosafata, Hezekia, Iosea

Nyihlue i Iehova Jë Memine La Hni Ka Pexej!

Nyihlue i Iehova Jë Memine La Hni Ka Pexej!

“Iehova fe, mekune jë enehila la hnenge hna tro nyipici xajawa i Enëtilai memine la hni ka pexej.” —2 ITE JOXU 20:3, MN.

NYIMA: 52, 65

1-3. Nemene la aliene la kola hape, troa nyihlue i Iehova memine la “hni ka pexej”? Qaja jë la ketre tulu.

ITRE atr asë hi së ka tha pexeje kö, nge ka tria. Eloine pe, hnei Iehova hna hamëne la thupene mel nge, hetre aja i Nyidrë troa nue la itre ngazo së. Haawe, e hetre hni ne ipië the së, me ietra, tro së lai a sipo Nyidrë troa senge la itre ngazo së. Ketre, tha luelue kö së laka, tha Iehova kö a “kuca koi shë cei tune memine la ite ngazo shë.” (Salamo 103:10) Ngo, nyipiewekë tro sa “nyi hlue i nyidë hnene la hni ka pexeje.” (1 Aqane lapa ite joxu 28:9) Nemene la aqane tro sa eatrëne lai, nge itre atr ka tha pexeje pe së?

2 Tro sa pane ce wang la mele i Asa joxu, memine la mele i Amazia joxu. Lue joxu lai ka kuca ekö la itre ewekë ka loi, nge hetre tria i nyidroti fe ke, lue atr ka tha pexeje kö nyidro. Ngo, öni Tusi Hmitrötr, ka “[“pexej,” MN] la hni Asa ngöne la nöjei drai nyidëti asë.” (2 Aqane lapa ite joxu 15:16, 17; 25:1, 2; Ite Edomë 17:3) Hnei nyidrëti pala hi hna thel troa amadrinë Iehova, me “nu apexejenyi nyidrë” koi Iehova. (1 Aqane lapa ite joxu 28:9, ithuemacany, MN.) Ngo, ame Amazia tre, tha hnei nyidrëti kö hna ce huliwa me Iehova memine “la hni ka pexej.” Thupene la hnei nyidrëti hna ngaan la itre ithupëjia i Akötresie, hnei nyidrëti hna bëeke fë la itre hnasaatr, me thil kowe itre ej.—2 Aqane lapa ite joxu 25:11-16.

3 Ame la atr ka nyihlue i Iehova memine la “hni ka pexej” tre, ka tru la ihnimi angeic koi Iehova, nge aja i angeic troa nyihlue i Nyidrë epine palua. Ame la hnëewekë hna hape, “hni” e hnine la Tusi Hmitrötr tre, kola qaja la atr ka ej e kuhu hni së. Kola qaja la aqane mekune së, la hne së hna hniin, memine la hne së hna ajane troa kuca ngöne la mele së, memine la kepine la aqane ujë së. Ngacama itre atr ka tha pexeje kö së, ngo ijiji së hi troa nyihlue i Iehova memine la hni së ka pexej. Easa nyihlue i Nyidrë ke, aja së qa kuhu hni së, ngo tha hnene kö laka, hna majemine kuca, maine qa së troa kuca.—2 Aqane lapa ite joxu 19:9.

4. Nemene la hne së hna troa ce wang enehila?

4 E tro sa waipengöne hnyawa la pengöne la mele i Asa memine la köni xa joxu i angetre Iudra ka mele nyipici, tro së lai a trotrohnine hnyawa la aliene la troa nyihlue i Akötresie memine la hni ka pexej. Ame la köni joxu cili tre, Iehosafata, Hezekia, me Iosea. Ngacama hnene la foa lao joxu cili hna tria, ngo ame pe, itre atre lai ka amadrinë Iehova pala hi. Öhne kö Nyidrë ka hape, angatr a nyihlue i Nyidrë memine la hni ka pexej. Pine nemene matre goeë angatre jë tune lai hnei Akötresie, nge tro sa nyitipu Nyidrë tune kaa?

KA “PEXEJ LA HNI ASA THEI IEHOVA”

5. Nemene la hna kuca hnei Asa la nyidrëti ha joxu?

5 Asa la hnaakönine joxu e Iudra thupene la hna thawaluëne la nöje Isaraela, ene la baselaia ne Isaraela, me baselaia ne Iudra. Ame lo Asa ha joxu e Iudra, ka eje hë e kuhu hni nyidrë troa apatrene trije la hmi ka thoi, memine la kuci ngazo qa ngöne la baselaia i nyidrë. Hnei nyidrëti hna lepe apatrene la itre hnasaatr hna thili kow hnene la nöj, me helëne trij qa ngöne la nöj la angetre qene sodromane la hmi. Hnei Asa mina fe hna upetriji la qaaqaa i nyidrë qa ngöne la göhnë i eahlo, ‘matre tha isola hmaca kö, ke hnei eahlo hna sa atrë Aseira.” (1 Ite Joxu 15:11-13) Ketre, hnei Asa hna thuecatrene la nöj troa “thele Iehova” me xötrethenge “la wathebo memine la hna ahnith.” Hnei Asa hna isine matre tro la nöj a nyihlue i Iehova.—2 Aqane lapa ite joxu 14:4.

Ka xecie koi Asa troa apatrene la hmi ka thoi qa ngöne la baselaia i nyidrë

6. Nemene la hna kuca hnei Asa la kola traqa la trongene isi Aithiope?

6 Pëkö ketre isi ngöne la baselaia ne Iudra ngöne lo pane trene lao macatre ne Asa a joxu. Ame hna traqa pi hnene la angetre Aithiope, ca milio lao soce, me köni hadredr lao ikariota matre troa isi me angetre Iudra. (2 Aqane lapa ite joxu 14:1, 6, 9, 10) Nemene la hna kuca hnei Asa e cili? Tha luelue kö Asa laka, tro Iehova a xatuane la nöje i Nyidrë. Hnei nyidrëti hna thithi koi Iehova matre troa xatua angatr ngöne la isi. (E jë la 2 Aqane lapa ite joxu 14:11.) Ame itre xa ijin, hnei Iehova hna xatua la nöje i Nyidrë troa ngaane la itre ithupëjia i angatr, ngacama tha ka mele nyipici kö la itre joxu koi Nyidrë. Nyidrëti a ujë tune lai, matre troa mama ka hape, Nyidrëti hi la Akötresie ka cas. (1 Ite Joxu 20:13, 26-30) Ngo, ame ngöne la ijine cili, hnei Iehova hna xatuane la nöje i Nyidrë ke, ka mejiune hnyawa Asa koi Nyidrë. Hnei Iehova hna sa la thithi Asa, matre hune kö angatr ngöne la isi. (2 Aqane lapa ite joxu 14:12, 13) Ame hë e thupen, hetre ngazo hna kuca hnei Asa, hnei angeic hna thele ixatua thene la joxu ne Suria, ngo tha thele ixatua pe thei Iehova. (1 Ite Joxu 15:16-22) Ngo, ame fe e cili, öhne kö Iehova la ihnimi Asa koi Nyidrë. Nge ka “pexej la hni Asa thei Iehova ngöne la nöjei drai nyidëti asë.” Tro sa xötrethenge tune kaa la tulu i Asa?—1 Ite Joxu 15:14, MN.

7, 8. Tro eö a nyitipu Asa tune kaa?

7 Nemene la ka troa amamane koi së ka hape, easa nu apexejenyi së kö koi Iehova? Loi e tro sa isa waipengö së, me hape: ‘Tro kö ni a drengethenge Iehova, ngacama jol pi hë? Eni kö a isine matre tha tro kö a adrone la ekalesia?’ Pane mekune ju la etrune la catre i Asa matre troa upe trij la qaaqaa i nyidrë qa ngöne la hna nyi joxu. Ame itre xa ijin, nyipiewekë tro sa catr tui Asa. Nemene la nyine tro eö a kuca e traqa ju upe trön eë la ketre atrene la hnepe lapa i eö, maine ketre sinee i eö ka tha ietra kö? Tro kö eö a isine troa ananyine la atr ka tune lai? Nemene la pengöne la hni eö e cili?

8 Tui Asa, ame itre xa ijin, tro së lai a mekune ka hape, kola icilekeu me easë hnene la nöjei atr asë. Maine jë, itre sine ini eö, maine itre porofesör i eö a hnyimasai eö ke, Atre Anyipici Iehova eö. Maine pena, kola jele hmo eö hnene la itre sine huliwa i eö ke, eö a xomi mano göi troa sine la asabele, maine pena tha eö kö a thel troa hane huliwa atrun. Ame ngöne la itre ijine cili, mejiune ju koi Iehova, tui Asa. Thithi jë koi Nyidrë, nge catre pi, nge catre jë kuca la ka meköt. Hnei Iehova lo hna aegöcatrenyi Asa, ketre tro fe Nyidrëti lai a aegöcatrenyi eö.

9. Nemene la ka troa amadrinë Iehova la easa cainöje trootro?

9 Tha hnei Asa kö hna sipu meku nyidrëti hi, ngo hnei nyidrëti hna xatuane la itre xan troa “thele Iehova.” Loi e tro fe sa hane xatuane la itre xan troa nyihlue i Iehova. Öhne kö Nyidrëti la easa qeje Nyidrë koi itre xan. Atraqatre la madrine i Nyidrë la Nyidrëti a goeëne laka, easa ujë tune lai ke, hnene la ihnimi së koi Nyidrë, nge easa nyipiewekëne la itre atr memine la mele i angatr elany.

IEHOSAFATA LA ATRE THELE IEHOVA

10, 11. Tro sa nyitipu Iehosafata tune kaa?

10 Hnei Iehosafata nekö i Asa “hna trongëne la jë i Asa keme i nyidë.” (2 Aqane lapa ite joxu 20:31, 32) Tune la keme i nyidrë, hnei Iehosafata hna thuecatrene la nöj troa nyihlue i Iehova. Hnei nyidrë hna upe la itre trahmanyi kowe la itre hlapa ne Iudra matre troa inine “la tusi wathebo i Iehova” kowe la nöj. (2 Aqane lapa ite joxu 17:7-10) Hnei nyidrëti mina fe hna tro kowe la itre hlapa ne la baselaia ne Isaraela, me kowe la itre atr ne la wetre Eferaima matre troa “ahmacanyi angate koi Iehova.” (2 Aqane lapa ite joxu 19:4) Iehosafata la ketre joxu ekö, la “ate thele Iehova hnene la hni nyidëti ka pexej.”—2 Aqane lapa ite joxu 22:9.

Hnei Iehosafata hna thuecatrene la nöj troa nyihlue i Iehova

11 Ame enehila, aja i Iehova fe troa inine la itre atr e cailo fen, nge loi e tro asë hi së a eatrëne la huliwa cili. Hapeu, epuni kö a thel troa eatrëne lai e nöjei treu? Aja i epuni kö troa inine la Tusi Hmitrötr kowe la itre atr matre tro fe angatr a hane nyihlue i Iehova? Celë fe kö la aliene la itre thithi epun? Maine tro epuni a huliwa catr thatraqane lai, tro Iehova lai a xatua epun troa nyiqaane ini Tusi memine la ketre atr. Tro kö epuni a nue la itre ijine mano i epun matre troa ini Tusi me ketre atr? Hnei Iehosafata hna xatuane la itre atr troa nyihlue i Iehova hmaca. Ketre mina fe, loi e tro sa thel troa xatuane la itre trejin ka nanazij. Loi e tro fe la itre qatre thup a thele matre troa wang, me xatuane la itre hna upe trön qa ngöne la ekalesia, nge ka nue trije hë la itre huliwa ka ngazo i angatr ekö.

12, 13. (a) Nemene la hna kuca hnei Iehosafata la kola traqa la xou koi angeic? (b) Pine nemene matre loi e tro sa xötrethenge la tulu i Iehosafata?

12 Tui Asa, hnei Iehosafata hna qale catr koi Iehova la kola traqa la trongene isi ka tru koi angatr. (E jë la 2 Aqane lapa ite joxu 20:2-4.) Hna traqa koi nyidrë la xou, matre hnei nyidrëti hna thele ixatua thei Iehova. Öni nyidrë ngöne la thith: “Pëkö mene the huni troa cile kowe la ka ala nyimu cate celë ka xulu koi hun ; nge tha ’te kö huni la hna troa kuca.” Tha luelue kö Iehosafata laka, tro pala kö Iehova a xatua angatr. Öni nyidrë: “Ej koi Cilie la lue meke hun.”—2 Aqane lapa ite joxu 20:12, MN.

13 Tui Iehosafata, ame itre xa ijin, thatre kö së la nyine tro sa kuca qëmekene la ketre jol ka traqa, nge tro lai a traqa la xou koi së. (2 Korinito 4:8, 9) Ngo, pane mekune ju la hna kuca hnei Iehosafata. Hnei nyidrëti hna thithi qëmekene la nöj asë, me qaja amamane koi Iehova ka hape, itre atr ka pë trengecatrene angatr. (2 Aqane lapa ite joxu 20:5) Loi e tro la itre hene hnepe lapa a xötrethenge la tulu i Iehosafata. Sipo Iehova jë troa xatua eö, me hnepe lapa i eö troa cile kowe la jol ka traqa koi epun, me atre la nyine troa kuca. The hmahmane kö e troa drenge la itre thithi ka tune lai hnene la hnepe lapa i eö. Tro ha mama koi angatr e cili la ecatrene la mejiune i eö koi Iehova. Hnei Nyidrëti hna xatua Iehosafata, ketre tro fe Nyidrëti lai a xatua eö.

HEZEKIA LA ATRE CATRE KUCA LA MEKÖT

14, 15. Nemene la ka amamane ka hape, ka mejiune hnyawa Hezekia koi Akötresie?

14 Hezekia la ketre joxu ka “fede cate koi Iehova” ngacama, tulu ka ngazo la hna amë hnene la keme i nyidrë, nge ka thil koi idrola. Hnei Hezekia “hna apatene la ite ga draië, me hutra hnyija la ite idola me sha tije la ite Aseira, me lepe anyilanyilanyi la une kopa lo hnei Mose hna kuca;” ke hnene la angetre Isaraela hna thili kow. Ka pexeje la hni Hezekia koi Iehova. “Hnei nyidëti hna thupëne la ite wathebo i anganyidë lo hnei Iehova hna ahnithe koi Mose.”—2 Ite Joxu 18:1-6.

15 Hna traqa hnene la trongene isi ka catr i angetre Asuria, matre troa lepi Ierusalema, nge kolo ijine Hezekia a joxu. Hnei Saneribi, joxu ne Asuria hna hnyimasai Iehova, me thele jëne matre tro Hezekia a nue angeic koi angatr. Ame ngöne la ijine ngazo cili, hnei Hezekia hna mejiune hnyawa koi Iehova, me thele ixatua thei Nyidrë ngöne la thith. Xecie hnyawa koi nyidrë ka hape, tru catre kö la mene i Akötresie hune la angetre Asuria, nge tro kö Nyidrëti lai a amelene la nöje i Nyidrë. (E jë la Isaia 37:15-20.) Hnei Iehova hna sa la thith, me upe la ketre angela troa humuth la 185 000 lao soce i angetre Asuria.—Isaia 37:36, 37.

16, 17. Nemene la aqane tro sa nyitipu Hezekia?

16 Ame hë e thupen, hnei Hezekia hna wezipo, nge kolo ha troa mec. Ame ngöne la ijine cili, hnei nyidrë hna sipo iele Iehova matre troa mekune la aqane mele nyipici nyidrë, nge tro fe a xatua nyidrë. (E jë la 2 Ite Joxu 20:1-3.) Ame hnei Iehova hna drenge la thithi Hezekia, me aloine la meci nyidrë. Atre hë së hnei Tusi Hmitrötr ka hape, tha Iehova hmaca kö a aloine la itre meci së jëne la ketre iamamanyikeu, maine aqeane pena la mele së. Ngo, loi e tro sa catre mejiune kowe la ixatua i Iehova tui Hezekia, me qaja koi Nyidrë ka hape: “Ekölö hi ni Iehova fe, mekunejë enehila la hnenge hna tro nyipici xajawa i enëtilai memine la hni ka [“pexej,” MN].” Epuni kö a mejiune ka hape, tro kö Iehova a nyipiewekë epuni elany, e traqa ju epuni wezipo?—Salamo 41:3.

17 Nemene la ketre aqane tro sa nyitipu Hezekia? Maine jë hetre ewekë ka ajolë së troa nyihlue i Iehova. Ame enehila, ala nyimu la ka xome la itre xa atr ceitu me idrola. Kola wangatrune menune pala ha la itre atr ka hlemu, me itre xa atr hna thatre. Tru la traeme hna xome hnene la ka ala nyimu troa e la itre itus ka qaja la itre atr cili, me goeëne la itre foto i angatr. Maine pena, kola ithanata lapa memine la itre xa atr jëne Ëternet. Nyipici laka, tru la madrine së troa ithanata memine la itre atr ne la hnepe lapa së, maine itre sinee së pena jëne Ëternet, ngo, tro fe lai a luzi la traeme së. Ketre, tro fe a traqa koi së la pi mama e qaja jë hnene la ka ala nyimu ka hape, madrine catre angatr la itre foto, me itre hne së hna qaja ngöne Ëternet. Maine pena, e öhne hë së ka hape, tha goeëne hë angatr itre ej, easa ha wesitr. Loi e tro sa xomi ini qaathei Paulo aposetolo, me Akula me Perisila. Tha hnei angatre kö hna nue la traeme i angatr e nöjei drai troa thel la hna kuca hnene la itre sinee i angatr, memine la hna kuca hnene la itre ka tha nyihlue i Iehova kö. Öni Tusi Hmitrötr, “Hnei Paulo hna nue asë la traeme angeic kowe la Wesi Ula.” Ketre, hnei Akula me Perisila hna nue la traeme i nyidro troa cainöj, me qejepengöne hnyawa la ‘itre jë i Akötresie’ kowe la itre atr. (Ite Huliwa 18:4, 5, MN, 26) Haawe, loi e tro sa waipengöne së, me hape: ‘Eni kö a thupëne matre tha tro kö ni a xome la itre xa atr ceitu me idrola? Eni kö a thupëne matre tha tro kö ni a nue menune la traemeng thatraqane la itre ewekë ka pëkö alien?’—E jë la Efeso 5:15, 16.

IOSEA LA ATRE XÖTRETHENGE LA ITRE WATHEBO I IEHOVA

18, 19. Nemene la aqane tro sa nyitipu Iosea?

18 Ketre, hnei Iosea hna xötrethenge la itre wathebo i Iehova memine la “hni nyidëti ka pexej.” (2 Aqane lapa ite joxu 34:31) Ame Iosea tre, neköi api Hezekia. Ame la nyidrëti a thöth, “nyidëti a nyi qane troa thele Akötesi Davita.” Ame hë la kola 20 lao macatre i nyidrë, hnei nyidrëti hna lepe trij la itre idrola qa ngöne la nöje i Iudra. (E jë la 2 Aqane lapa ite joxu 34:1-3.) Tru catre kö la hnei Iosea hna isine troa amadrinë Iehova hune la itre xa joxu ka ala nyimu ne Iudra. Ame la ketre ijin, hnene la atre huuj ka sisitria hna öhne la tusi Wathebo i Akötresie hnine la ēnē. Kolo itusi lai hna sipu cinyihane hnei Mose! Ame hë la kola e hnene la seketere koi Iosea, nyidrëti ha trotrohnine e cili ka hape, hetre nyine tro nyidrëti a kuca matre troa nue apexejenyi nyidrëti kö koi Iehova. Nge, hnei nyidrëti fe hna xatuane la itre xan troa ujë tune lai. Ame hë la thangane lai, tha hnene kö la nöje “hna jea e kola xöte thenge Iehova Akötesi ne la ite keme i angate ngöne la nöjei drai nyidë.”—2 Aqane lapa ite joxu 34:27, 33.

Hetre aja i Iosea troa amadrinë Iehova, nge canga saqe hi angeic amekötine la itre ewekë ngöne la nöj

19 Maine ketre nekönatr eö, xötrethenge jë la tulu i Iosea, nge thele jë troa atre Iehova hnyawa. Kola mekune laka, jëne Manase joxu, qaaqaa i nyidrë ka ietra, nyidrëti a atre ka hape, hetre aja i Iehova troa senge la ngazo ne la atr. Tro fe eö lai a hane kapa la itre ithuemacanyi ka tune lai qaathene la itre trejin qatr e hnine la hnepe lapa i eö, me e hnine la ekalesia. Tro angatre lai a ce thawa me eö la itre ewekë ka lolo hnei Iehova hna kuca koi angatr. Ketre, pane mekune ju lo aqane ujë i Iosea la nyidrëti a atre la hna qaja hnene la Wesi Ula i Akötresie. Hetre aja i nyidrë troa amadrinë Iehova, nge canga saqe hi nyidrë amekötine la itre ewekë ngöne la nöj. Haawe, tro fe eö lai a hetre aja ka catr troa drengethenge Iehova e hnei eö hna e la Tusi Hmitrötr. E cili, tro hë a catrecatre la aqane imelekeu i eö me Iehova, nge tro fe hë a kökötr la madrine i eö. Nge, tro fe a hetre aja i eö troa qeje Iehova kowe la itre atr. (E jë la 2 Aqane lapa ite joxu 34:18, 19.) Ame la eö a ini Tusi Hmitrötr, tro fe eö lai a öhne ka hape, hetre itre xa götrane ne la huliwa i Akötresie nyine tro eö a amacan. Maine eje hi, isine jë troa eatrëne lai, tune la hna kuca hnei Iosea.

NYIHLUE I IEHOVA JË MEMINE LA HNI KA PEXEJ!

20, 21. (a) Nemene la itre ewekë ka ceitu thene la itre joxu celë? (b) Nemene la nyine tro sa ce wange ngöne la tane mekune ka troa xulu?

20 Nemene la hne së hna inine qa ngöne la foa lao joxu celë, itretre nyihlue i Iehova memine la hni ka pexej? Ka ej e kuhu hni angatr troa amadrinë Iehova, me nyihlue i Nyidrë ngöne la nöjei drai ne la mele angatr. Hnei angatre hna qale koi Iehova la kola traqa la itre ithupëjia ka catr troa isi me angatr. Nge, ame la ka sisitria catr tre, ene laka, angatr a nyihlue i Iehova ke, ka tru la ihnimi angatr koi Nyidrë.

21 Ngacama ka tha pexeje kö la itre joxu celë, nge itre ka tria, ngo hnei Iehova hna kepe angatr. Öhne kö Nyidrë la itre hni angatr, memine la ihnimi angatr koi Nyidrë. Itre atr ka tha pexeje fe së, me itre ka tria. Ngo, tro Iehova lai a kepe së la Nyidrëti a öhne laka, easa nyihlue i Nyidrë memine la hni së ka pexej. Ame ngöne la tane mekune ka troa xulu, tro sa ce wange la itre ini nyine tro sa xome qa ngöne la tria ne la itre joxu celë.