Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

Angatr a Lö Pi Qa Ngöne La Hmi Ka Thoi

Angatr a Lö Pi Qa Ngöne La Hmi Ka Thoi

“Nöjenge fe, tropi qa thei nyido.”—HNA AMAMANE 18:4.

NYIMA: 10193

1. Nemene la ka anyipicine laka, tro la itre nyipi keresiano a lö pi qa ngöne la Babulona Atraqatr, nge nemene la itre hnying nyine tro sa ce ithanatan?

HNE së hna wang ngöne lo tane mekune ka ase hë ka hape, hna oth la itre nyipi keresiano ngöne la musi Babulona Atraqatr. Ngo, hetre madrine së troa atre ka hape, tha tro kö angatre a lapa palua e cili. Hnei Akötresie hna upe la itre hlue i Nyidrë troa ‘tro qaathene la’ itre hmi ka thoi asë e cailo fen. (E jë la Hna Amamane 18:4.) Kolo lai a anyipicine ka hape, tro la itre nyipi keresiano a lö pi qa ngöne la Babulona Atraqatr. Easa ajane troa atre la ijine tro angatr a lö pi qa lai! Ngo, loi e tro sa pane sa la itre hnyinge celë: Nemene la aja ka catr thene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr göi Babulona Atraqatr qëmekene lo 1914? Nemene la aqane catre cainöj hnene lo itre trejin ngöne lo ijine Pane Isi Ka Tru? Pine laka, hetre nyine tro pala kö a wenë amekötine thene la itre hlue i Akötresie, hapeu, kolo kö lai a hape, hna othi angatr ngöne la musi Babulona?

“KEI HË BABULONA”

2. Nemene la hna kuca hnei Russell me itre sine huliwa i angeic qëmekene lo Pane Isi Ka Tru?

2 Nyimu macatre qëmekene la Pane Isi Ka Tru (1914-1918), öhne hë Russell me itre sine huliwa i angeic ka hape, patre fe kö e hnine la Tusi Hmitrötr la itre xa ini hna hamëne hnene lo itre Hmi Keresiano Göi Ëjen. Matre xele hë angatr ma ce huliwa memine la hmi ka thoi. Ame mina fe lo macatre 1879, önine la Le Phare de la Tour De Sion ka hape, itre hmi asë a selëne ka hape, angatre la föi Keriso ka nyipici, ngo itre ka sajuëne pe la itre musi ne la fen. Haawe, angatr hnyawa hi la ketre igötranene la Babulona Atraqatr, lo hna hëne hnei Tusi Hmitrötr ka hape, föe ne gojeny.—E jë la Hna Amamane 17:1, 2.

3. Nemene la hna kuca hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr ka amamane laka, tha angatre hmaca kö a nyi atrene la hmi ka thoi? (Wange ju la pane iatr.)

3 Tha sihngödri kö kowe la itre nyipi keresiano ka hape, e tro pala hi angatr a sajuëne la hmi ka thoi, tha tro jë kö Akötresie a amanathithi angatr. Matre, ala nyimu thei angatr la itre ka iupi fë tusi kowe la itre hene ne hmi angatr me hape, tha tro hmaca kö angatr a nyi atrene la hmi. Ame itre xan, hnei angatr hna e catrëne la itre tusi angatr hnine la uma ne hmi. Hnei angatre fe hna iupi fë tus kowe la isa atrene la hmi, ngo tha ijiji angatre kö troa ujë tune lai. Hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr hna amamane hnyawa laka, xele angatr ma ce huliwa memine la hmi ka thoi! Maine ujë tune ju angatr ngöne la itre macatre ka ase hë, troa humuthi angatr pine lai. Ngo, ame hë lo 1870, nyimu nöje hë ka tha ce huliwa ha memine la itre hmi. Matre, ame hë enehila, pëhë ka ajolëne la itre atr troa ithanatane la Tusi Hmitrötr me hane qaja la mekuna i angatr ka isazikeu memine la hmi.

4. Ame lo ijine Pane Isi Ka Tru, nemene la aqane goeë Babulona Atraqatr hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr? Qejepengöne jë.

4 Kola trotrohnine hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr laka, tha tro hmekuje kö angatr a qaja kowe la itre atrene la hnepe lapa i angatr, me itre sinee i angatr, memine fe la itre atrene la hmi ka hape, tha angatr hmaca kö a sajuëne la hmi. Hetre aja i angatre fe tro la fen asë a atre ka hape, ame Babulona Atraqatr tre, föe ne gojeny! Matre ame lo Diseba 1917 uti hë lo kola xejë lo macatre 1918, hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr ka ala thauzane hna hamëne la 10 000 000 lao tarak, nge hetrenyi e hnine la ketre tane mekune hna hape, “Kei Hë Babulona.” Hnene la tarak cili hna qajaqaja la pengöne la itre Hmi Keresiano Göi Ëjen. Eje hi laka, tru la elëhni ne la itre hene ne hmi! Ngo, tha cile pi kö la Itretre Ini Tusi Hmitrötr. Ka xecie hnyawa koi angatr troa catre cainöj me drengethenge “Akötesie hune la at.” (Ite Huliwa 5:29) Nemene la hna amamane koi së? Kola amamane laka, ame lo ijine Pane Isi Ka Tru, tha hna othe kö la itre keresiano ngöne la musi Babulona; ngo lö hë angatr qa ngöne la hmi ka thoi, nge angatr a catre xatuane la itre xa atr troa ujë tui angatr.

HNA CATRE LO IJINE PANE ISI KA TRU

5. Nemene la ka amaman ka hape, hnene la itre trejine hna catre lo ijine Pane Isi Ka Tru?

5 Ame ekö, hne së hna qaja ka hape, tha hnei Akötresieti kö hna amanathithine la itre hlue i Nyidrë, ke tha hnei angatre kö hna catre cainöj. Matre hne së hna mekune ka hape, hnei Iehova hna nue Babulona Atraqatr troa lapa xomi angatr, ngöne la hnepe ijine ka xoxopatre hi. Ngo hnene la itre trejine hna catre huliwa i Akötresie ngöne lo itre macatre 1914 koi 1918, me ce qaja pë hë e thupene ka hape, hnei angatr hna kuca asë la hnei angatr hna atrein, matre tro pala hi a cainöj. Maine tro sa atre hnyawa la ewekë ka traqa kowe la Itretre Ini Tusi Hmitrötr ekö ngöne la ijine cili, tro hë së lai a trotrohnine hnyawa la itre xa ewekë hna qaja e hnine la Tusi Hmitrötr.

Hnene la itre trejine hna isine matre tro pala hi a cainöj lo itre macatre 1914 koi 1918

6, 7. (a) Nemene la itre jole hna cile kow hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr ngöne lo ijine Pane Isi Ka Tru? (b) Nemene la ka amamane ka hape, hna catre hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr?

6 Maine nyipici laka, hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr hna catre cainöj ngöne la Pane Isi Ka Tru, ngo nyimutre la itre jole hnei angatr hna cile kow. Tro sa ce wange la lue jol. Ame la hnapane tre, tha hnei angatr kö hna inine troa cainöj memine la Tusi Hmitrötr. Hnei angatr pe hna majemine tro fë itus me nue pë hë lai itus troa amamane la nyipici. Matre ame hë la kola wathebone lo itus Le mystère accompli hnei mus ngöne lo kola xejë lo macatre 1918, jole hë kowe la itre trejin troa cainöj trootro. Ame la hnaaluene jol, tre, kola tithe la itre atr hnene la ketre mec ka ixötrekeu (Grippe espagnol) ngöne pala hi lai macatre cili. Haawe, jole catre fe hë kowe la itre trejin troa tro kowe la ketre götran matre troa cainöj. Ngacama kola traqa koi angatr la itre jole cili, ngo ame pe hnei angatr pala hi hna isine troa cainöje trootro.

Itretre Ini Tusi Hmitrötr a catr cainöj! (Wange ju la paragarafe 6, 7)

7 Ame lo 1914, hnene la neköi lapa ne la Itretre Ini Tusi Hmitrötr hna tro fë la peleihaus hna hëne ka hape, “Photo-Drame de la Création.” Kola qaja la itre diapositive hna ce amamane memine la itre iatr ka enij nge hetre ka ithanata; ewekë lai ka hnyipixe ngöne la ijine cili. Ej a amamane la qaane la mele ne la atr, qaane Adamu uti hë la pune la musi Keriso. Ame lo 1914, hna sasaithe la 9 000 000 lao atr ka goeëne lai peleihaus. Ketre ewekë lai nyine hain, ke, ase hë sasaithe la etrune la Itretre Anyipici Iehova e cailo fen enehila. Kola mama ngöne la itre rapor laka, ame lo 1916, ase hë sasaithe la 809 000 lao atr ka sine la itre icasikeu së e Etazini, nge ame lo 1918 kola elë koi 950 000. Matre hna catre hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr lo ijine cili!

Hna isine hnene la itre trejine ka trene hnëqa troa hamë itus me ixatua kowe la Itretre Ini Tusi Hmitrötr

8. Nemene la aqane thuecatrene la itretre ini Tusi Hmitrötr ekö hnene la itre ka elemekene la huliwa i Akötresie?

8 Ame ngöne lo Pane Isi Ka Tru hnene la itre trejine ka elemekene la huliwa i Akötresie hna isine troa hamëne la itre itus me itre ixatua kowe la Itretre Ini Tusi Hmitrötr. Celë hi ka xatua angatr troa catre cainöj. Hnei Richard H. Barber, ketre trejine ka catre ngöne la ijine cili, hna qaja ka hape: “Hne huni hna thele jëne matre tro pala hi a hetre ka iwai trootro nge tro pala hi a hetre Ita Ne Thup me iupi fë itre ej ngöne la nöjei götran e Canada lo nöj ka wathebone la hmi së.” Öni nyidrëti hmaca jë: “Ketre huliwa ka tru koi ni la troa iupi fë lo itre itus ka co, Le mystère accompli kowe la itre sineeng ke hna xome qaathei angatr la itre itus. Hnei Rutherford hna sipo huni troa hnëkëne la itre asabele ngöne la itre traone ka nyimutre e Etazini me upe la itre ka troa cile fë cainöj göi troa thuecatrene la itre trejin.”

HETRE NYINE TROA WENË AMEKÖTIN

9. (a) Pine nemene matre hetre nyine troa wenë amekötine thene la itre hlue i Akötresie ngöne lo itre macatre 1914 koi 1919? (b) Ngo nemene la mekune ka tria?

9 Hetre ewekë hmaca kö nyine tro la Itretre Ini Tusi Hmitrötr a wenë amekötin. Tha nyipi trotrohnine hnyawa kö angatr la aliene la Iehova a upi angatr troa drengethenge la itre mus. (Roma 13:1) Matre ame itre xa ijin, hnei angatr hna hane lö hnine la isi. Ame lo kola upe la itre atr hnene la perezida ne Etazini troa thithi thatraqane la tingeting lo 30 Mei 1918 hnene la Ita Ne Thup hna thuecatrene fe la Itretre Ini Tusi Hmitrötr troa hane thith. Hnene la itre xa trejine hna hane hamë mani matre sajuëne la isi, nge hnene la itre xan e angatr hna hane saen troa hane isi. Maine nyipici laka, hetre nyine troa wenë amekötin thei angatr ngo tha tro kö sa mekune ka hape, kepine hi lai matre hna othi angatr ngöne la musi Babulona Atraqatr. Kola mama hnyawa ka hape, ka iananyi hnyawa ha angatr qa ngöne la itre hmi ka thoi asë e cailo fen ngöne lo Pane Isi Ka Tru.—E jë la Luka 12:47, 48.

Tha nyipi atre kö la Itretre Ini Tusi Hmitrötr la aliene la troa tha sine la fen. Ngo, ame koi angatr, tha tro kö a ihumuth

10. Nemene la aqane amamane la Itretre Ini Tusi Hmitrötr ka hape, ka tru koi angatr la mel?

10 Nyipici laka, tha nyipi trotrohnine kö la Itretre Ini Tusi Hmitrötr la aliene la kola hape, tha tro kö a hane sine la fen. Ngo ame pe, atre hnyawa hi angatr ka hape, hna wathebone troa ihumuth. Matre ame lo itre trejine ka hane soce me xomi kuqa ngöne lo Pane Isi Ka Tru tre, tha hnei angatre kö hna xome ej troa ihumuth. Celë hi matre ame itre xane e angatr, tre, hna up e nyipine la hna isi matre troa humuthi angatr.

11. Nemene la aqane ujë i mus la kola xel hnene la Itretre Ini Tusi Hmitrötr troa hane lö hnine la isi?

11 Elëhni catre Satana ke, ka mele nyipici la itre trejin koi Akötresie. Matre hnei angeic hna “tratraune [maine eköthe] la iangazo hnei wathebo.” (Salamo 94:20) Hnei James Franklin Bell, ketre tane isi angetre Etazini hna qaja koi Rutherford me Van Amburgh ka hape, kola thele hnene la mus troa eköth la ketre wathebo ka troa trane la atr ka xele ma isi nge troa humuthi angeic. Ngo kola qeje Itretre Ini Tusi Hmitrötr. Ame hnene la tane isi hna ithanata angazonyi koi Rutherford me hape, tha hna acile kö la wathebo cili ekö ke, hnene la perezida ne Etazini hna neëne la ewekë cili. Ame hnene la tane isi hna qaja ka hape: “Ngo atre kö hun la aqane troa tranyi epun, nge tro pala kö hun a eatrën!”

12, 13. (a) Pine nemene matre hna trane la ala eitre lao trejin troa lapa kalabus koi nyimu macatre? (b) Hnene kö la kalabus hna apujene la aja i angatr troa drengethenge Iehova? Qejepengöne jë.

12 Öhne hë mus la aqane troa trane la Itretre Ini Tusi Hmitrötr. Hna akalabusi Rutherford me Van Amburgh memine la ala sikisi lao trejin, itre ka nyi trenge ewekëne la organizasio i Iehova. Önine la atre amekötin ngöne la hnakotr ka hape, tru catre kö la ngazo hnei angatre hna kuca hune la hna kuca hnene la ketre divizio ne la itre soc ne Alema. Öni nyidrë, hnei angatr hna icilekeu memine la mus, memine la trongene isi mus, memine asë la itre hmi, nge loi e troa tranyi angatr hnyawa. [1] (Wange ju la ithuemacany e kuhu pun.) Ame hna tranyi angatr troa lapa kalabus koi nyimu macatre e Atlanta (Géorgie). Ngo, ame hë lo pune la isi, hna nue angatre hmaca qa kalabus, nge tha nyipiewekëne hë lo itre trengathoi hna sil hui angatr.

13 Ngo ame lo eitre lao trejin hna akalabusin tre, ka xecie hnyawa e kuhu hni angatr troa drengethenge la itre wathebo i Akötresie. Nemene la ka amamane lai? Hnei angatr hna cinyanyi kowe la perezida ne Etazini me sipone troa nue angatr qa kalabus. Öni angatr e hnine lai itus, Tusi Hmitrötr a amekötin ka hape, tha tro kö a ihumuth, matre ame asë hi la itre ka nue la mele i angatr koi Akötresie, nge ka tha drengethenge Nyidrë, tha tro hmaca kö a kepe angeic hnei Nyidrë, nge ka hnëjin angeic. Nge angatr a qejepengöne e cili la kepin matre thatreine kö tro angatr a humu atr, nge tha tro jë kö angatr a ujë tune lai. Catre pi hë angatr troa cinyanyi tune lai kowe la perezida! Haawe, mama hnyawa hi laka, tha patre pi kö la aja ka catr thei angatr troa drengethenge Iehova.

LÖ HË LA ITRE KERESIANO QAA BABULONA ATRAQATR!

14. Qejepengöne jë jëne la Tusi Hmitrötr la ewekë ka traqa lo 1914 koi 1919.

14 Malaki 3:1-3 a qejepengöne la ewekë ka traqa kowe la Itretre Ini Tusi Hmitrötr lo macatre 1914 uti hë lo itre pane treu ne la macatre 1919. (E jë.) Hnei Iehova Akötresie, “lo Joxu,” me Iesu Keriso, “la maca ne la isisinyikeu,” hna traqa troa waipengöne la “ite nekö i Levi,” ene lo itre keresiano hna iën. Thupene la hnei Iehova hna wenë ameköti angatr, me nyihnyawa angatr, ijiji angatre hë troa kapa la ketre hnëqa ka hnyipixe. Ame lo 1919, hnei Iesu hna acile la “hlue ka nyipici me ka inamacan,” lo ka troa amekötin me inine la itre hlue i Akötresieti asë. (Mataio 24:45) Haawe, lö hë la itre hlue i Akötresie qaa Babulona Atraqatr. Qaane ju hi lai, angatr pala hi a trotrohnine trongëne la aja i Akötresie, nge kolo pala hi a kökötre la ihnimi angatr koi Nyidrë. Tru la ole i angatr kowe la aqane amanathithi angatr hnei Nyidrë! [2]—Wange ju la ithuemacanyi e kuhu pun.

15. Nemene la aqane tro sa amamane ka hape, hetre hni ne ole së kowe la hna thepe së qaa Babulona Atraqatr?

15 Tru la ole së laka, lö hë së qaa Babulona Atraqatr. Tha ie kö la aja i Satana troa lepe apatrene la nyipi hmi. Ngo, tha tro kö sa thëthëhmine la kepine matre thepe së pi hnei Iehova qaa lai. Ame la aja i Nyidrë, tre troa mel la nöjei atr. (2 Korinito 6:1) Ngo, eje hi laka, musi pala kö la hmi ka thoi hune la itre milio lao atr ka hni ka meköt, nge loi e tro sa xatua angatr! Isine jë së troa xötrethenge la tulu ne la itre trejin ka mele nyipici, me xatuane la itre atr troa lö pi qa lai.

^ [1] (paragarafe 12) Wange ju la itus La foi en marche, götrane 99 qene Papale (A. Macmillan).

^ [2] (paragarafe 14) Tru la itre ewekë ka ceitu thene la angetre Iudra ekö lo kola po e Babulona memine la itre ewekë ka traqa kowe la itre keresiano lo kola nyiqaane la iamenumenu. Ngo, tha ijiji së kö troa qaja ka hape, kolo lai a nyihatrene la itre keresiano hna iën. Haawe, tha tro kö sa thele hatrene la nöjei ewekë ka traqa ekö. Hetre itre ewekë ka isapengöne kö. Ketre, hnene la angetre Iudra hna po e Babulona koi 70 lao macatre, ngo nyimutre catre kö la itre macatre ne xome acon la itre keresiano hnene la musi Babulona Atraqatr.