1. Pine nemene matre cinyihane jë Paulo kowe la itre keresiano ne Kolose? (Wange ju la pane iatr.)

HNEI Paulo aposetolo hna cinyihane kowe la itre keresiano ne Kolose lo kola akalabusi angeic e Roma lo itre macatre 60-61. Hnei angeic hna amexeje koi angatr la enyipiewekëne troa hetrenyi la “wangate hmekun,” ke, celë hi ka troa xatua angatr troa goeëne la itre ewekë ceitu memine la aqane goeëne Iehova. (Kolose 1:9) Öni Paulo: “Celë hi hnenge hna qaja, wanga iaö nyipunie hnei kete ate hnene la [aqane iele nyipunie]. Wange kö ke [iaö] nyipunie hnei kete ate hnene la pi inamacane me tenge iaö nyine amenun, thenge la edomë i ate, me ite ini hnapane ne la fen, nge tha thenge Keriso kö.” (Kolose 2:4, 8) Thupene lai, Paulo a amamane la kepine matre ka tria la aqane mekune ne la ka alanyim, memine la kepin matre angatr a ajane catrëne itre ej. Ame la itre xa aqane mekune cili, kola ukune la itre atr troa mekun menune ka hape, ka sisitria kö angatr hui itre xan. Haawe, Paulo a ajan matre, jëne la tusi celë, tro angatr a lepetrij la itre aqane mekune i fen, memine la itre hna majemin ka ngazo.—Kolose 2:16, 17, 23.

2. Pine nemene matre tro sa ithanatane la faif lao aqane mekune i fen?

 ² Ame la itre atr ka xötrethenge la itre aqane mekune i fen, angatr a thipetrij la itre trepene meköti Iehova. Nge, e tha hmeke kö së, tro itre eje lai a ananazijëne la lapaune së koi Akötresie. Alanyimu the së la itre hna hane ketr hnene la itre aqane mekune cili jëne tele, me Ëternet, me ngöne la hnë huliwa, me ngöne la hna ini. Nemene la nyine tro sa kuca matre tha tro kö a löthi së hnene itre aqane mekune cili? Ame ngöne la tane mekune celë, tro sa ce ithanatane la faif lao aqane mekune i fen, memine la aqane tro sa thipetrij itre ej.

3. Nemene la aqane mekun ka ej thene la itre atr? Pine nemen?

³ “Eni la ketre atr ka loi, nge tha ka lapaune kö ni koi Akötresie.” Ka hlemu la aqane mekune cili ngöne la itre nöj ka nyimutre. Ame la itre atr ka ithanata tune lai, tha hnei angatre kö hna thel troa atre ka hape, ‘Ka mele kö Akötresie?’ Ngo ame la hnei angatr hna thel tre, ene la troa kuca la sipu aja i angatr, nge pëkö ka troa sewe angatr. (E jë la Salamo 10:4.) Nge, ame koi itre xan, ka inamacane angatr la angatr a qaja ka hape, “Hetre trepene mel hnenge hna xötrethenge, ngo tha ka mejiune kö ni koi Akötresie.”

4. Nemene la aqane tro sa xatuane la atr ka tha lapaune kö koi Akötresie?

⁴ Hapeu, aqane mekune ka inamacane kö la troa qaja ka hape, pëkö Atre Xup? Ame kowe la ka mejiune kowe la sias, tha mama hnyawa kö koi angeic la nyipici göne lai. Hapeu, ijije kö troa cile xan la ketre uma? Ohea! Hetre atr ka acile la uma. Haawe, jole catre kö troa xupe la mel hune la troa xupe la uma. Ame la cellule ne la nöjei ka mel e celë fen tre, atreine ej troa ketre sipu kuca la ka tui eje kö, ngo thatreine kö troa kuca lai hnene la uma. Tro la cellule a atreine qatreng la itre ithuemacany, me hamëne itre ej e thupen kowe la cellule ka hnyipixe, matre tro fe ej a atreine hamën e thupene la itre ithuemacanyi cili. Drei la ka xup la itre cellule, me hamëne ej la atreine troa kuca lai? Öni Tusi Hmitrötr: “Hetete acile la nöjei uma asë ; ngo Akötesie la ate xupe la nöjei ewekë asëjëihë.” Eje hi laka, ka mama cile hnyawa hi la mekun ka hape, hetre Atre Xup.—Heberu 3:4.

5. Nemene la aqane tro sa xatuane la itre ka mekun ka hape, ijije hi tro sa kuca la loi, ngacama tha mejiune kö së koi Akötresie?

⁵ Nemene la aqane tro sa xatuane la atr ka mekun ka hape, tha nyipiewekë kö troa lapaune koi Akötresie matre troa atrehmekune la loi? Öni Tusi Hmitrötr, ngacama, tha mejiune kö la itre atr koi Akötresie, ngo hetre “wathebo hna cinyihane ngöne la ite hni angat.”(Roma 2:14, 15) Kola mama ngöne la aqane hnim me metrötrën angatr la keme me thine i angatr. Ngo ame pe, e tha trongëne kö angatr la itre trepene meköti Iehova, tro hë angatr a xomi mekune menu. (Isaia 33:22) Ame kowe la itre ka hetre wangatrehmekun enehila, ka nyipiewekë la ixatua i Akötresie göi troa nyinyine la itre jol ka traqa kowe la fen. (E jë la Ieremia 10:23.) Haawe, e ajane së troa atrehmekune la loi, tha tro kö sa mekune ka hape, tha nyipiewekë kö troa lapaune koi Akötresie me trongëne la itre trepene meköti Nyidrë.—Salamo 146:3.

6. Nemene la mekuna ne la itre atr göi hmi?

⁶ “Ka madrine ni, ngacama pëkö hming.” Ame kowe la itre atr ka alanyimu, pëkö eloin, me enyipiewekën la hmi. Ketre, nyimutre la itre hmi ka tro fë la ini göi ifereno, me ielene  la itre atr troa hamë mani, me sajuëne la politik. Matre tha sesëkötre kö së laka, ame kowe la itre atr, madrine kö angatr, e pëkö hmi angatr! Kösë öni angatr, “Ka thele Akötresieti ni, ngo tha ajane kö ni troa lö kowe la ketre hmi.”

7. Nemene la aqane hamë madrine i epun hnene la nyipi hmi?

⁷ Matre, hetre madrine së kö, ngacama pëkö hmi së? Eje hi laka, hetre madrinene la atr, e tha angeice kö e hnine la hmi ka thoi. Ngo, thatreine kö tro angeic a madrin, e pëkö imelekeu i angeic me Iehova, “Akötresie ka madrin.” (1 Timoteo 1:11, MN) Ame la nöjei ewekë hnei Iehova hna kuca tre, nyine xatuane la atr. Ame easë itre hlue i Nyidrë, ka hetre madrine së ke, easë fe a isine troa xatuane la atr. (Ite Huliwa 20:35) Celë hi madrine ka ej thene la hnepe lapa i epun ke, epuni a atrunyi Iehova ngöne la nyipi hmi. Easa thel troa metrötrën, me nyipici kowe la föe së, me hiane hnyawane la itre nekönatr, me hnime la itre atrene la hnepe lapa së. Ketre, nyipi hmi la ka xatuane la itre hlue i Iehova troa ce huliwa ngöne la tingeting, me catre ihnim e hnine la ekalesia.—E jë la Isaia 65:13, 14.

8. Tune la hna qaja hnei Mataio 5:3, nemene la ka hamëne la nyipi madrine kowe la atr?

⁸ Nemene la ka hamëne la nyipi madrine kowe la atr? Alanyimu la itre ka thele madrin ngöne la huliwa i maseta, me ngöne la itre elo, me kuci madrin. Ame itre xan, ka tru koi angatr la hnepe lapa, me itre sinee i angatr, nge celë hi ka amadrinë angatr. Ngacama kola hamë madrine së hnene la itre ewekë celë, ngo hetre ketre ewekë kö ka hamë madrin, nge ka cile hut. Isapengö së kö memine la itre öni ke, easa thel troa atrepengöne la Atre Xupi së, me atrunyi Nyidrë. Hnei Nyidrëti hna xupi së matre tro sa hetre madrine qa ngön. (E jë la Mataio 5:3, MN) *(Wange ju la ithuemacany.) Hetre madrin, me trengecatre së fe la easa ce atrunyi Iehova memine la itre trejin. (Salamo 133:1) Ketre, hetre madrine së laka, easë la ketre atren ne la lapa ne la itre trejin e cailo fen, nge ka pë ethan la mele së, nge hetre mejiune së koi elany.

9. (a) Nemene la aqane goeëne la ce meköl trefën hnene la itre atr? (b) Pine nemene matre Wesi Ula i Akötresie a wathebone la kuci ngazo?

⁹ “Nemene la engazone troa ce meköle trefën, nge tha ka faipoipo kö?” Tro la itre atr a hnyingë epun ka hape: “Hnauëne la epuni a hnöthe la mele i epun? Madrine jë pe.” Ngo, Wesi Ula i Akötresie a wathebone la troa kuci ngazo. * (Wange ju la ithuemacany.) (E jë la 1 Thesalonika 4:3-8.) Meköt e tro Iehova a acili wathebo thatraqai së ke, Nyidrëti la ka xupi së. Öni Nyidrë, ame la troa ce meköle trefën tre, thatraqane hmekuje hi la trahmanyi me föe ka faipoipo. Ame la itre wathebo hna acil hnei Nyidrë tre, hatrene hi la ihnimi Nyidrë koi së. Hetre eloine itre ej kowe la mele së, e hne së hna trongën. Ame la itre hnepe lapa ka xötrethenge la itre wathebo i Akötresie tre, hetrenyi thei angatr la ihnim, me metrötr, nge tingeting la mele i angatr. Ngo, ame la itre ka atre la itre wathebo, ngo ka sipu ena, tro kö Akötresieti a ameköti angatr.—Heberu 13:4.

10. Nemene la aqane tro la keresiano a kötrene la kuci ngazo?

 ¹⁰ Tusi Hmitrötr a amamane la aqane tro sa kötrene la kuci ngazo. Loi e tro sa hmekëne hnyawane la hne së hna goeën. Öni Iesu: “Ame la ate goeëne la fö’ i ket’ ate me meciu nyido, ase hë angeice kuci ngazo me nyido e kuhu hni. Nge maine nyi zö eö hnene la alameke maca i ’ö, shea tije pi ej .” (Mataio 5:28, 29) Haawe, tro sa thupën matre, tha tro kö sa goeë iatr ka sis, me drei miuzik ka amejëne la itre aja ka ngazo. Öni Paulo: “Humutheju hnei nyipunie la ite hnepe ngönetei nyipunie e celë fen ; ene la kuci ngazo.” (Kolose 3:5) Ketre, loi e tro sa thupëne la itre mekuna së, me aqane ithanata së.—Efeso 5:3-5.

11. Pine nemene matre troa traqa koi së la aja troa hetre huliwa ka loi?

¹¹ “E hetre huliwa i epun ka loi, tro hë epuni a mele madrin.” Tro la itre atr a uku së troa nue la traem, me trengecatre së troa hetre huliwa ka loi, matre tro sa hlemu me trenamo. Alanyimu la itre ka mekune ka hape, ame la troa hetre huliwa ka loi tre, jëne madrine hi lai. Tro lai a hane löthi së hnene la aqane mekune cili.

12. Hapeu, jëne madrine kö la troa hetre huliwa ka loi?

¹² Hapeu, tro hë sa mele madrin ke, hlemu hë së, nge hetre hnëqa së ka tru? Ohea. Pane mekune jë! Aja i Satana lo troa pi mus me hlemu. Maine nyipici laka, hnei angeic hna eatrëne la aja i angeic, ngo, pëkö madrine i angeic, ka tru pe la trenge elëhni angeic. (Mataio 4:8, 9; Hna Amamane 12:12) Ame pena easë, hetre madrine së la easa xatuane la itre atr troa atre Iehova, memine la itre ewekë ka lolo hnei Nyidrëti hna thingehnaeane koi së. Pëkö ketre huliwa e celë fen ka troa hamëne la madrine ka tune lai. Ketre, e ajane la atr troa hetre huliwa ka loi, tro angeice lai a thele troa iwajahuj, me pi isi, me zalu koi itre xan. Ngo, pë palahi aliene la mele i angeic. Öni Tusi Hmitrötr, angeic a “xeni la eny.”—Ate Cainöj 4:4.

13. (a) Nemene la aqane tro sa goeëne la huliwa së? (b) Nemene la ka hamëne la nyipi madrine koi Paulo?

¹³ Nyipici laka, nyipiewekë tro sa hetre huliwa, nge tha ka ngazo kö troa xome la huliwa hne së hna ajan. Ngo, tha tro pe la huliwa së a tro pa ngöne la mele së. Öni Iesu: “Pëkö ate ateine troa nyi hlue ne la lue joxu ; ke tro angeic’ a xelene la kete, me hanyine la kete ; nge troa fede kowe la kete, me [methinëne] la kete. Tha ’teine kö nyipunie troa nyi hlue i Akötesieti me mamona.” (Mataio 6:24) Ame la nyipi madrin tre, ene la troa nyihlue i  Iehova, me ce thawa la itre ini ne la Tusi Hmitrötr memine la itre atr. Celë hi hna melën hnei Paulo aposetolo. Ame lo angeic a thöth, ka tru koi angeic la troa hetre huliwa ka loi. Ngo, ame hë e thupen, hnei angeic hna öhne la nyipi madrine la angeic a nyihlue i Iehova. Nge tru catre hmaca kö la madrine i angeic la kola kapa la maca i Akötresie hnene la itre atr, me saze la aqane mele i angatr. (E jë la 1 Thesalonika 2:13, 19, 20.) Pëkö ketre huliwa ka tune lai, ka hamë madrine koi së!

14. Pine nemene matre hetre itre atr ka mekune ka hape, atreine hi la atr troa ketre sipu nyinyine la itre jol ne la fen?

¹⁴ “Atreine hi la atr troa ketre sipu nyinyine la itre jole ne la fen.” Alanyimu la itre atr ka kapa la mekune cili. Maine eje hi, tha nyipiewekë kö tro sa xötrethenge la itre hna amekötine hnei Akötresie, nge tro sa isa kuci mekun. Ketre, hetre itre atr ka qaja ka hape, kola uti la etrune la itre isi, me ihumuth, me itre sine mec, me itre atr ka pë ewekë. Önine la ketre rapor: “Kola nango loi la fen ke, hnene la itre atr hna thel matre tro la ihnadro a ketre göhnë ka lolo.” Nyipici kö lai? Hnene kö la itre atr hna nyinyine la itre jol ka ej ngöne la fen? Tro sa ce ithanatane lai.

15. Pine nemene matre qaja jë së ka hape, tru catre la itre jol ka traqa kowe la fen?

¹⁵ Hnene kö la itre atr hna apëne la itre isi? Ame ngöne la Pane me Hnaaluene Isi Ka Tru, traqa koi 60 milio nge hetre munën lao atr ka  mec. Ame ngöne lo macatre 2015, 12,4 milio lao atr ka trotriji la itre hnalapa i angatr ke, tru palaha hnei isi, me iakötrë. Matre, ame asë hi la itre ka fek hnei itre xa ewekë ju kö tre, traqa ha koi 65 milio lao atr la etrun. Nge tune kaa göi ihumuth? Ame ngöne la itre xa götran, kola uti la etrune la itre ihumuth. Ngo kolo pena ha elë la ihumuth jëne Ëternet, me iakötrë e hnine la hnepe lapa, me terrorisme, me huliwa qene atrekëhnö. Tune kaa koi itre sine mec? Nyipici laka, hnene la atr hna öhne la itre nyin ne la itre xa sine mec. Ngo, ame lo 2013, önine la ketre rapor göne la meci wenethëhmi, me cancer, me hmanono, me meci suka ka hape, 9 milio lao atr ka mec hnene lai, nge tha traqa pala kö angatr koi 60 lao macatre. Tune kaa koi itre ka pë ewekë? Önine la Banque Mondiale, hna elë la etrune la itre ka pë ewekë e Afrik, kola e la 280 milio lo 1990 koi 330 milio lo 2012.

16. (a) Pine nemene matre thatreine kö la itre organizasio troa apatrene la itre jol ka ej ngöne la fen? (b) Nemene la hna qaja hnei Isaia memine la atre cinyihane la Salamo göne la itre hna troa kuca hnene la Baselaia?

¹⁶ Ame enehila, kola cilëne la mus, memine la itre organizasio ka thele mani hnene la itre atr ka tha imeku. Thatreine kö la itre atr cili troa apëne la itre isi, me ihumuth, me itre sine mec, me itre ka pë ewekë. Baselaia i Akötresie hmekuje hi la ka ijij. Pane mekune jë la hnei Iehova hna troa kuca thatraqane la itre atr asë. Tro la Baselaia i Nyidrë a apatrene la qaane la itre isi, ene la thiina ka tha imeku, memine la huliwa qene atrekënö, memine la pi mama fë nöj, me hmi ka thoi, me Satana. (Salamo 46:8, 9) Tro la Baselaia i Akötresie a apatrene la ihumuth. Hnene ej hna inine la itre milio lao atr troa ihnim, me inyipicikeu. Pëkö ketre musi ka atreine troa eatrëne lai. (Isaia 11:9) Easenyi hë matre tro Iehova a apatrene fe la itre sine mec, nge tro ha pexeje la ngönetrei së. (Isaia 35:5, 6) Pëhë atre ka pë ewekë, nge tro hë sa mele madrin, me imelekeu hnyawa me Iehova. Ka tru catre kö lai hune la nöjei mo asë.—Salamo 72:12, 13.

17. Nemene la aqane tro sa ananyine la aqane mekune i fen?

¹⁷ Matre, e drenge hë epuni la ketre mekun ka troa ajolëne la lapaune i epun, thele jë troa atre la mekuna i Tusi Hmitrötr göne lai. Ithanatane jë lai memine la ketre trejin ka macaj. Nge, isa thele jë ka hape; “Hnauëne la kola kapa la mekune cili hnene la itre atr?,” “Pine nemene matre ka tria la aqane mekune cili?” nge “Tro sa thipetrije ej tune kaa?” Tro së lai a atreine troa ananyine la aqane mekune i fen e tro sa xötrethenge la hna qaja hnei Paulo ka hape: “Loi e tro inamacane pala hi thei angat . . . Mate atejë nyipunie la aqane troa isa sa kowe la nöjei ate.”—Kolose 4:5, 6.