1, 2. Nemene la ewekë ka traqa koi Paulo me Sila e Filipi? (Wange ju la pane iatr.)

PANE mekune ju la ewekë ka traqa ngöne la traon e Filipi. Hnenyipajidri catre hë, nge hna akalabusi Paulo me Sila, lue mesinare, me ami nyidro ngöne la götrane ga miti catr. Hna othe la lue ca i nyidro, matre thatreine kö enij. Ketre, nyidroti a akötrefë la lue ju i nyidro, ke, hna thaucë nyidro. (Ite Huliwa 16:​23, 24) Ame ngöne la drai cili qëmekene troa akalabusi nyidro, hnene la ka alanyimu hna huli nyidro kowe la itre ka amekötin ngöne la hnamaketr. Nge, hna canga kotrë nyidro. Hnei angatr hna tha zezene pi la itre iheetre i nyidro me thaucë nyidro. (Ite Huliwa 16:​16-​22) Tha ka meköti kö la hna kuca koi nyidro. Pine laka atre Roma Paulo, tha meköti kö troa kotrë angeice tune lai. *​—Wange ju la ithuemacany.

² Ame la Paulo e hnine la kalabus, angeice a lapa mekune lo itre ewekë ka traqa ngöne la drai cili, memine la angetre Filipi. Pëkö sunago i angatr e cili, ngo hetrenyi pe kö ngöne la nöjei traon hna tro kow hnei Paulo. Matre kola hmi hnei angetre Iudra e tröne la traon ezine la hneopegejë. (Ite Huliwa 16:​13, 14) Maine jë, tha traqa kö koi 10 lao atre Iudra ngöne la traon, matre tha ijije kö troa hetre sunago i angatr. Ka tru kowe la angetre Filipi laka, itretre Roma angatr. (Ite Huliwa 16:21) Matre ame la lue atre Iudra celë koi angatr, ene Paulo me Sila tre, tha lue atre Roma kö. Tha nyipi mama hnyawa kö koi së la kepin matre mekune jë angatre tune lai. Casi hi laka, hna akalabusi nyidroti menu.

3. Pine nemene matre tha trotrohnine kö Paulo la kola akalabusi angeic, ngo nemene la aqane ujë i angeic?

³ Maine jë, hnei Paulo fe hna mekune la aqane traqa angeic e Filipi. Ame lo itre treu ka ase hë, Paulo pena ha ngöne la ketre götrane ne la Hnagejë ne Égée, e Asia. Ame e cili, nyimutre la itre götrane hnei angeic hna mekun troa tro kow, ngo hna sewe angeic hnei uati hmitrötr. Kösë hetre ketre götrane kö hna ajane tro angeic a tro kow. (Itre Huliwa 16:​6, 7) Ekaa ngön? Ame lo angeic e Troas, hetre ewekë hna meköle goeën hnei Paulo. Kola hape koi angeic: “Tropi e kolemi Makedonia.” Mama hnyawa ha koi angeic la aja i Iehova! Paulo a canga tro jë Makedonia eë. (E jë la Ite Huliwa 16:​8-​10.) Ngo nemene hë la ewekë ka traqa? Tha qea ju kö thupene la kola traqa e Makedonia, hna akalabusi angeic. Pine nemene matre Iehova a nue troa akalabusi angeic? Nge uti hë eu? Maine eje hi laka, hnei Paulo hna hnyinge tun, ngo ka catre pala hi la lapaun, me madrine i angeic. Ame hnei Paulo me Sila hna “thith, me nyima koi Akötesie.” (Ite Huliwa 16:25) Hnene la tingetinge qaathei Akötresie, matre xapo hë la hni me mekune i nyidro.

4, 5. (a) Nemene la hne së hna melën ka ceitu memine la hna melën hnei Paulo? (b) Nemene la aqane saze nyimenyim la itre ewekë ka traqa koi Paulo?

⁴ Maine jë, hnei epuni hë hna melëne la ewekë ka traqa koi Paulo. Ame koi epun, hnei epun hna xötrethenge la hna amamane hnei uati hmitrötr. Ngo ame hë e thupen, nyimutre la itre jol hnei epun hna qëmeke kow, me itre ewekë ka traqa, nge ka saze la mele i epun. (Ate Cainöj 9:​11) Ngo ame hë la epuni a mekune enehila la itre ewekë cili, öni epuni jë hi, “Pine nemene Iehova a nue la itre ewekë cili troa traqa koi ni?” Nemene la ka troa xatua epun troa cile hut ngöne la itupath, me mejiune hnyawa koi Iehova? Kola sa la hnyinge celë jëne la ewekë ka traqa koi Paulo me Sila e thupen.

⁵ Kola traqa la itre ewekë ngöne la kola nyima hnei Paulo me Sila. Hna pane traqa la sa, ame hna fe angangane pi la itre qanahage ne la kalabus. Nge, hna uke xane fe la itre cein ne la itre hna akalabusin asë. Thupene lai, hnei Paulo hna sawa la atre thupëne la kalabus troa hnöjua, ene pe, xomi bapataiso jë fe hë angeic me hnepe lapa i angeic. Ame sine hmakany, hnene la “ite tane hna upe la ite hlue i angat” troa upi Paulo me Sila qa hnine la kalabus, me sipo nyidro troa tro qa ngöne la traon. Ame hë la kola atre hnene la itre tan ka hape, lue atre Roma Paulo me Sila, angatre a xou, me ce tro me nyidro e tröne la traon. Ngo qëmekene tro Paulo me Sila a tro qa lai, hnei nyidro hna pane tro troa iahni me Lidia, lo trejine föe hna hnyipi bapataison. Ketre, hnei nyidroti hna thele troa acatrene la lapaunen la itre trejin ne Filipi. (Ite Huliwa 16:​26-​40) Easa haine la aqane nyimenyime saze la itre ewekë!

6. Nemene la hne së hna troa ce wang?

⁶ Nemene la hne së hna inin qa ngöne la itre ewekë celë? Tro Iehova lai a kuca la itre ewekë laka, tha hne së kö hna mekun. Matre, tha tro pi kö sa seseu menu la easa cile kowe la itre itupath. Atre hnyawa hi së laka, ketre ini lai ka ketr hnyawa la hni Paulo. Easa qaja tune lai ke, hnei angeic hna qeje “seseu,” me “tingetinge qaathei Akötresie” ngöne la tusi angeic kowe la itre trejin ne Filipi. Ame ngöne la tane mekune celë, tro sa ce wange la itre trengewekë i Paulo ngöne Filipi 4:​6, 7, MN. (E jë.) *(Wange ju la ithuemacany.) Thupene lai, tro sa ce wange la itre xa hna melën e hnine la Tusi Hmitrötr. Nge e cili hnei Iehova hna kuca la itre ewekë laka, tha hne së kö hna mekun. Nge tro fe sa ce wange la eloine la “tingetinge qaathei Akötesie”. Celë hi ka troa xatua së matre tro sa atreine cile hut hnine la itre itupath, me mejiune hnyawa koi Iehova.

7. Nemene la ini hnei Paulo hna hamën ngöne la tusi angeic kowe la itre trejin ne Filipi, nge nemene la ini koi së?

⁷ Nemene la mekuna ne la itre trejin ne Filipi ngöne la angatr a e la tusi Paulo? Kola mama koi angatr la itre ewekë ka traqa koi Paulo me Sila ekö, me aqane xatua nyidroti hnei Iehova jëne la itre ewekë ka traqa. Kolo itre ewekë laka, tha hnei nyidroti kö hna mekun troa traqa tun. Nemene la ini hnei Paulo hna hamën e hnine la tusi angeic? Ame la ini, tre The seseu menu kö. Thithi jë, nge tro hë eö a kapa la “tingetinge qaathei Akötresie ka sisitria kö hune la nöjei mekun asë.” Nemene la aliene la hnaewekë celë? Önine la itre xa Tusi Hmitrötr, “ka sisitria kö hune la nöjei pu asë,” maine “ka draië kö hune la nöjei mekuna i atr.” Matre ame koi Paulo, ka mingöminge catr la “tingetinge qaathei Akötesie,” nge thatreine kö tro sa qejepengön. Ame itre xa ijin, thatre kö së la nyin la itre jol ka traqa koi së, ngo atre kö Iehova. Ketre, atreine hi Nyidrë kuca la itre ewekë laka, tha hne së kö hna mekun.​—E jë la 2 Peteru 2:⁠9.

8, 9. (a) Nemene la ewekë ka loi ka traqa ngacama hna akötrë Paulo e Filipi? (b) Pine nemene matre ka mejiune hnyawa la itre trejin ne Filipi kowe la trenge ewekë i Paulo?

⁸ Eje hi laka, hnene la tusi Paulo kowe la itre trejin ne Filipi hna acatrene la lapaune i angatr. Angatr a mekune la hnei Iehova hna kuca koi angatr ngöne lo 10 lao macatre ka ase hë. Nyipici laka, hnei Iehova hna nue Paulo me Sila troa akötre pine la ewekë ka tha meköti kö. Ngo celë hi ka aijijëne la itre ka mus troa nue la huliwa ne cainöj. (Filipi 1:7) Maine jë, hnene lo hnei Paulo hna qaja ekö ka hape, atre Roma angeic, matre hetre xou thene la itre tane la mus e Filipi troa akötrëne la itre keresiano. Ame hë e thupen, tha jole kö koi Luka troa lapa pe e Filipi thupene la hna fek hnei Paulo me Sila. Hnei angeic hna xatuane la itre keresiano ne Filipi hna hnyipi bapataison.

⁹ Ame la kola e la tusi Paulo hnene la itre trejin ne Filipi, mama hnyawa hi koi angatr laka, tha itre mekuna i atr kö. Hnei Paulo hna melën la itre iakötrë ka tru. Nge ame la angeic a cinyany koi angatr, tre hna akalabusi angeic e Roma. Ngo kola mama laka, eje pala hi thei angeic la “tingetinge qaathei Akötesie.”​—Filipi 1:​12-​14; 4:​7, 11, 22.

10, 11. Nemene la nyine tro sa kuca e traqa ju së seseu menu, nge nemene la nyine tro sa lapa atre?

¹⁰ Nemene la ka troa xatua së matre tha tro kö sa “seseu menu” ngo tro pe a hetrenyi la “tingetinge qaathei Akötesie”? Kola mama jëne la itre ithanata i Paulo koi angetre Filipi ka hape, ame la nyin la jol ka traqa koi së, tre ene la thith. Matre, e traqa ju së hnehengazo, nyipiewekë tro sa thithi fë la ewekë ka ahacene la hni së. (E jë la 1 Peteru 5:​6, 7.) Ame la epuni a thith koi Iehova, loi e xecie hnyawa koi epun laka, tro kö Nyidrëti a akötrehnine la mele i epun. The mano kö olene koi Nyidrëti la nöjei manathith hnei epuni hna kapa qaathei Nyidrë. Nge the ­thëthëhmine kö laka, “ateine [Nyidrëti] kuca la nöjei ewekë asë ka sisitia hune la hne shë hna sipone me mekune kow.”​—Efeso 3:​20.

¹¹ Tune la ewekë ka traqa koi Paulo me Sila, tro së lai a hain la itre ewekë hnei Iehova hna kuca koi së. Ngacama, tha ewekë ka tru kö la hna kuca, ngo celë hi hne së hna ajan. (1 Korinito 10:13) Tha kolo kö lai a hape, tro hi sa lapa treqen tro Iehova a nyinyin la jol ka traqa koi së, nge pëkö hne së hna kuca. Nyipiewekë tro sa ujë thenge la hne së hna qaja ngöne la itre thithi së. (Roma 12:11) Tro la itre huliwa së a amamane ka hape, ka nyipici së koi Iehova, nge easa hamën koi Nyidrë la ewekë nyine troa amanathithin. Tha tro kö sa thëthëhmin laka, atreine kö Iehova troa kuca la ka sisitria hune la hne së hna sipon, maine hune la hne së hna lapa treqen. Ame itre xa ijin, easa sesëkötr laka, hnei Nyidrëti hna kuca la itre ewekë laka, tha hne së kö hna mekun. Tro sa ce wange la itre xa hna melën ka acatrene la lapaune së.

12. (a) Nemene la hna kuca hnei Hezekia Joxu la kola axouenyi angeic hnei Saneribi? (b) Nemene la hne së hna inin qa ngöne la aqane nyinyin Iehova la jol?

¹² Hetrenyi e hnine la Tusi Hmitrötr la itre hna melën. Hnei Iehova e cili hna kuca la itre ewekë laka, tha hne së kö hna mekun. Ame la ketre, kolo ijine Hezekia joxu a mus e Iudra, nge hnei Saneribi, joxu i angetre Asuria hna lepi Iudra, me thapa la nöjei traon e cili, ngo Ierusalema pe hi la tha hna lep. (2 Ite Joxu 18:​1-3, 13) Ame hë e thupen, hna traqa hnei Saneribi e Ierusalema troa lep ej. Nemene la hna kuca hnei Hezekia Joxu? Ame la hnapan, hnei angeic hna thith, me sipo ixatua thei Iehova, me thele ixatua thei Isaia perofeta. (2 Ite Joxu 19:​5, 15-​20) Hnei Hezekia fe hna waiewekë hnyawa. Hnei angeic hna nyithupene la hotr hna amekötin hnei Saneribi. (2 Kings 18:​14, 15) Thupene lai, hnei angeic hna hnëkë me acatrene la traon e traqa ju lapa xötreith Ierusalema. (2 Aqane lapa ite Joxu 32:​2-4) Nemene hë la pune lai? Hnei Iehova hna upe la angela troa lep apatrene la ala 185 000 lao soce i Saneribi ngöne la ca jidr. Tha mekune kö Hezekia laka, troa traqa la ewekë cili!​—2 Ite Joxu 19:⁠35.

13. (a) Nemene la ewekë hna haine hnei Iosefa? (b) Nemene la ewekë ka traqa nge tha hna mekune kö hnei Sara?

¹³ Tro sa ce wange la ewekë ka traqa kowe la ketre thöth, Iosefa. Ame la angeic a lapa hnine la hnahage ne la kalabus, tha mekune pi kö angeic laka, tro angeic e ketre drai, a cilëne la ketre hnëqa ka tru, thupe i Farao. Nge goi tha mekune fe angeic laka, tro Iehova a nyijëne angeic, matre troa amelene la hnepe lapa i angeic qa ngöne la jiin. (Genese 40:15; 41:​39-​43; 50:20) Eje hi laka, hna haine hnei Iosefa la aqane huliwa i Iehova. Pane mekune ju fe la qaaqaa i Iosefa, ene Sara. Maine jë, hnei eahlo hna mekune troa xome la neköne la ketre hlue i eahlo jajiny. Ngo tha mekune pi kö eahlo laka, tro Iehova elanyi a aijiji eahlo troa ­hnahone la sipu nekö i eahlo. Ame hë la kola ­hnaho Isaaka, ketre ewekë lai laka, tha hna ­mekune kö hnei Sara.​—Genese 21:​1-3, 6, 7.

14. Pine nemene matre tro sa mejiune koi Iehova?

¹⁴ Tha easa kö a treqene tro Iehova a kuca la ketre iamamanyikeu matre patre pi la nöjei akötre së qëmekene troa mel ngöne la fen ka hnyipixe. Nge tha easa kö a musinë Iehova matre tro Nyidrëti a kuca la itre ewekë ka tru thatraqai së ngöne la mele së. Ngo, atre hnyawa hi së la aqane mama Nyidrëti ekö kowe la itre hlue i Nyidrë. Tha saze kö Nyidrë. (E jë la Isaia 43:​10-​13.) Celë hi ka acatrene la mejiune së koi Nyidrë. Tha luelue kö së laka, tro Nyidrëti a hamëne la trengecatre ka ijij koi së matre tro sa kuca la aja i Nyidrë. (2 Korinito 4:​7-9) Nemene la hne së hna inin qa ngöne la hna melën hnei Hezekia, me Iosefa, me Sara? Tro Iehova lai a xatua së ngacama traqa ju hë koi së la itre jole ka tru. Ngo eje hi laka, loi e tro sa mele nyipici koi Nyidrë.

15. Tro sa hetrenyi tune kaa la “tingetinge qaathei Akötesie,” nge tro lai a eatre tune kaa?

¹⁵ Tro sa hetrenyi tune kaa la “tingetinge qaathei Akötesie” hnine la itre jol? Loi e tro pala hi sa acatrene la aqane imelekeu së me Iehova. Tro lai a eatre hnene hmekuje hi la thupene mel, ene la mele hna huujën hnei Iesu Keriso. Ketre ewekë lai ka sisitria ne la itre huliwa i Iehova. Jëne ej, tro Iehova a senge la itre ngazo së, nge hetrenyi fe hë së la mekuthethewe ka wië. Ketre, kolo fe a aijiji së troa easenyi koi Nyidrë.​—Ioane 14:6; Iakobo 4:8; 1 Peteru 3:21.

16. Nemene la ewekë ka troa traqa e hne së hna kapa “la tingetinge qaathei Akötesie” ka sisitria? Qejepengöne jë.

¹⁶ Nemene la ewekë ka troa traqa e hne së hna kapa la “la tingetinge qaathei Akötesie ka sisitria kö hune la nöjei mekun asë”? Öni Tusi Hmitrötr, tro ej a “thupëne” la itre hni me itre mekune së. (Filipi 4:7) Ame la qene heleni ne la hnaewekë “thupëne,” tre, hna xome thatraqane la ketre xötre ne isi hna acile göi troa thupëne la traon. Ame la itre atrene la traon ne Filipi, tre hna thupën hnene la ketre xötre ne isi ka tune lai. Ketre, tune mina fe, e hetrenyi the së la “tingetinge qaathei Akötesie,” tha seseu menu kö së, nge ka lapa hnyawa la itre hni me itre mekune së. Tha luelue kö së laka, Iehova a nyipiewekë së, nge aja i Nyidrë tro pala hi a tro loi la mele së. (1 Peteru 5:​10) Ketre, kola thupë së qa ngöne la itre mekune ka iajolë me ka iakucakucany.

17. Nemene la ka troa xatua së troa mejiune koi Iehova ngöne la ijin akötr atraqatr?

¹⁷ Easenyi hë matre traqa pi la akötr atraqatr kowe la nöjei atr. (Mataio 24:​21, 22) Thatre kö së la ewekë ka troa isa traqa koi së elany. Ngo, eje hi laka, tha tro pi kö sa hnehengazo menu göne la ijine cili. Maine nyipici laka, thatre asë kö së la itre ewekë hna troa kuca elany hnei Iehova, ngo ame pe, atre hnyawa hi së la pengöi Akötresie. Mama cile hnyawa koi së la itre hnei Nyidrëti hna kuca ekö kowe la itre hlue i Nyidrë. Kola mama laka, traqa ju hë la nöjei pengöne ewekë, ngo tro kö Iehova a nyijëne matre eatre pi la aja i Nyidrë. Nge ame la aqane tro Nyidrëti lai a eatrën tre, tro së lai a hain! Haawe, ame la nöjei ewekë hnei Iehova hna kuca koi së, tre, itre xa pengöne aqane tro së lai a melën la “tingetinge qaathei Akötesie ka sisitria kö hune la nöjei mekun asë.”