1. Nemene la pengöne ihnim ka sisitria catr, nge pine nemene matre ka sisitria catre ej? (Wange ju la pane iatr.)

IEHOVA la qaane la ihnim. (1 Ioane 4:7) Ame la pengöne ihnim ka sisitria catr tre, hna nyitrepene hnene la itre trepene meköt. Kola mama la ihnim cili e hnine la Tusi Hmitrötr jëne la hnaewekë qene Heleni, a·gaʹpe. Maine nyipici laka, ka keukawa la ihnimi cili, ngo tro lai a mama hnene la itre huliwa hne së hna kuca koi ketre, nge nyine loi koi angeic. Tha easë kö a sipu meku së kö. Celë hi ihnimi lai ka upi së troa kuca la loi koi ketre. Ame la easa melëne la ihnimi cili tre, hetre madrine së, me aliene la mele së.

2, 3. Nemene la aqane amamane Iehova la ihnimi ka pë ethane i Nyidrë?

² Hnei Iehova hna amamane tune kaa la ihnimi Nyidrë kowe la itre atr? Qëmekene troa xupi Adamu me Eva, hnei Nyidrëti hna xup lai ihnadro matre tro la atr a lapan epine palua. Hetrenyi asë hi la nöjei ewekë göi troa mele madrin. Nyidrëti a xupe jë la atr, me hamë angeic la mel ka tha ase palua kö ngöne la paradraiso e celë fen.Tha hnei Nyidrëti kö hna kuca la itre  ewekë cili thatraqai Nyidrë, ngo hnei Nyidrëti pe hna kuca thatraqane la atr.

³ Ame hë e thupen, hetre aqane amamane Iehova la ihnimi ka pë ethane i Nyidrë kowe la itre atr. Ngacama hna icilekeu hnei Adamu me Eva, ngo xecie koi Nyidrë laka, tro kö a hnimi Nyidrë hnene la itre xa matra i nyidro. Celë hi matre hnei Nyidrëti hna hnëkëne la thupene mel, ene la mel hna huujën hnene la nekö i Nyidrë göi troa amele angatr. (Genese 3:15; 1 Ioane 4:10) Nge, ame ju hi la ijine Nyidrëti a qaja amë la thupene mel, kösë kolo fe hi lai a eatr. Thupene hë la 4 000 lao macatre, Iehova a hamëne la neköhnimina i Nyidrë troa meci thatraqane la atr. (Ioane 3:16) Atraqatre la hni ne ole së kowe la ihnimi Iehova!

4. Nemene la ka amamane laka, ijije hi tro la atr a melëne la ihnim ka pë ethan?

⁴ Ijiji së kö, itre atr ka tha pexej, troa melëne la ihnimi ka pë ethan? Eje hi. Hnei Iehova hna xupi së hnaiji Nyidrë, kola hape, hetrenyi the së la atreine troa nyitipu Nyidrë. Tha ka hmaloi kö troa melëne la ihnimi cili, ngo ijiji së hi. Hnei Abela hna amamane la ihnimi angeic koi Akötresie lo angeic a hamëne la ka sisitria hnei angeic hna hetrenyi. (Genese 4:3, 4) Hnei Noa hna amamane la ihnim ka pë ethan la angeic a catre cainöjëne koi itre macatre la maca i Akötresie, ngacama pëkö ka drei angeic. (2 Peteru 2:5) Hnei Aberahama hna amamane laka, tru catre kö la ihnimi angeic koi Akötresie hune la ketre ewekë. Tha cile kö angeic troa huujëne la neköhnimina i angeic, ene Isaaka. (Iakobo 2:21) Tune la itre atr cili, hetre aja së fe troa amamane la ihnimi së ngacama tha ka hmaloi kö.

5. Tune kaa la aqane tro sa amamane la ihnimi së ka nyipici?

⁵ Öni Tusi Hmitrötr: “The tro kö sha ihnimi [nyipici] hnei aqane ewekë, me thinem ; loi pe hnene la huliwa me nyipici.” (1 Ioane 3:18) Hapeu, kolo kö lai a hape, tha tro kö sa amamane la ihnimi së jëne la itre ithanata? Ohea. (1 Thesalonika 4:18) Kolo lai a hape, tha tro hmekuje kö a qaja ka hape, “Ka tru catr la ihniming koi eö.” Ngo, loi e tro fe a amaman. E hetre ka pë thene la itre xa trejin tune la iheetr maine xen, loi e troa xatua angatr, ngo tha hnei ithanata hmekuje kö. (Iakobo 2:15, 16) Ceitune hi lai memine la easa thith koi Iehova matre troa elë la etrune la itre ka troa cainöje trootro. Tro la ihnimi së koi Nyidrë me kowe la itre atr a upi së troa thith tune lai, ngo tro fe sa ketre sipu catre cainöje trootro.—Mataio 9:38.

6, 7. (a) Nemene la “ihnim ka pë thoi ngön”? (b) Drei la itre ka amamane la ihnim ka thoi?

⁶ Öni Ioane aposetolo, nyipiewekë tro sa ihnim “hnene la huliwa me nyipici.” Haawe, loi e troa “pë thoi ngön” la ihnimi së. (Roma 12:9; 2 Korinito 6:6) Ame itre xa ijin, tro la atr a pi mama fë ka hape, ka ihnim angeic ngo ka lue ialameke pe. Tha ka ce tro kö la ihnim memine la troa huliwa iaö. Pëkö eloine e troa ujë tune lai.

⁷ Tro sa ce wang la itre atr ka amamane la ihnimi thoi. Ame la Satana a ithanata koi Eva ngöne la hlapa e Edena, kösë angeic a  thele la loi koi Eva. Ngo, kola mama jëne la itre huliwa i angeic ka hape, tha eje kö. (Genese 3:4, 5) Ame Davita joxu tre, hetre sinee i angeic, Ahithofela la ëjen. Ngo, hnei Ahithofela hna huliwa thoi koi Davita göi troa hetre thupen. Kola mama ngöne la itre huliwa i angeic ka hape, tha nyipi sinee kö. (2 Samuela 15:31) Ame enehila, itre ka iamenumenu me itre xane ju kö a aciane la gomegom e hnine la ekalesia. Angatr a qaja la “tenge ewekë ka menyike me nyine atrun.” (Roma 16:17, 18, MN) Angatr a pi mama fë ka hape, angatr a nyipiewekëne la itre trejin, ngo ame pe, itre atr ka tha imeku.

8. Nemene la hnying nyine tro sa isa mekun?

⁸ Ame la ihnim ka thoi tre, ka ngazo ke, ihnimi lai nyine troa amenune la atr. Maine nyipici laka, atreine së troa iaöne la atr, ngo thatreine kö së troa iaö Iehova. Öni Iesu, troa catre la thupene kowe la itre ka huliwa iaö. (Mataio 24:51) Ame easë, itre hlue i Iehova, tha ajane kö së troa lue ialameke. Matre loi e tro sa isa waipengö së me hape, ‘Ka nyipici kö la ihniming?’ Maine pena, ketre atr ni ka tha imeku me ka huliwa thoi. Tro sa ce wang la naene lao aqane tro sa amamane la ihnimi së “ka pë thoi ngön.”

9. Nemene la hna upi së troa kuca hnene la ihnimi ka nyipici?

⁹ Huliwa i Akötresieti jë ngacama pëkö ka öhn la hnei epuni hna kuca. Loi e tro sa kuca la loi koi ketre, ngo tha tro pe a atre. (E jë la Mataio 6:1-4.) Tha celë kö la hna kuca hnei Anania me Safaira. Ame la nyidroti a hamën la ahnahna i nyidro, aja i nyidro, tro la itre atr a atre. Hnei nyidroti hna thoi göne la etrune la manie hnei nyidroti hna hamën. Matre, meci la pune koi nyidro pine la hna huliwa iaö. (Ite Huliwa 5:1-10) Ngo, e ka hnime së la itre trejin, madrine së troa kuca la loi koi angatr, nge tha ajane kö së troa atre. Hetre ini hne së hna xome qaathene la itre trejin trahmanyi ka xatuane la Lapa Ne Xomi Meköt troa hnëkëne la xeni ne la u. Tha angatre kö a pi mama, me qaja amamane la itre huliwa i angatr.

10. Nemene la aqane tro sa atrunyi itre xan?

¹⁰ Amamai tulu jë göi troa atrunyi ketre. (E jë la Roma 12:10.) Celë hi hna kuca hnei Iesu lo nyidrëti a köle la itre lue ca ne la ange aposetolo. (Ioane 13:3-5, 12-15) Tro sa catre thele troa ipië matre tro sa atrune la itre atr tune lai. Hna trotrohnine hi hnene la ange aposetolo la hna kuca hnei Iesu lo ijine angatr a kapa la uati hmitrötr. (Ioane 13:7) Tha tro kö sa mekun ka hape, ka sisitria kö së hui itre xan, ke, hne së hna kapa la itre ini ka tru, maine ka trenamo së, maine pena ka trene hnëqa ngöne la huliwa i Iehova. Eje hi lai laka, easë hi lai atrune la itre atr. (Roma 12:3) Maine hetre itre trejin hna atrun, nge ame koi së tre, easë fe la ka ijiji troa hane kapa la iatruny, haawe, tha tro kö sa zalu, ngo tro pe sa ce madrine me angeic.

11. Pine nemene matre loi e troa qaja qa kuhu hni së la madrine së koi ketre?

¹¹ Qaja jë la madrine i epuni koi ketre.  Atre hnyawa hi së ka hape, kola ithuecatrene la atr la kola qaja aloinyi angeic. (Efeso 4:29) Ngo, nyipiewekë tro sa thupën matre, ame la itre ithanata hne së hna qaja, tre, qa kuhu hni së. E tha ujë kö së tune lai, tro së lai a atrune menu angeic, maine pena, tha tro kö së lai a hamë angeic la eamo ka ijij. Öni Ite Edomë 29:5, MN: “Ame la atre qaja aloine menune palaha la ketre atr, te, kola seluthe la eötre thatraqane la lue ca i angeic.” Ketre, easa huliwa iaö la easa qaja la madrine së koi ketre, nge qeje gele angeice pe e thupen. Ka nyipici la ihnimi Paulo aposetolo kowe la itre trejin. Ame la angeic a cinyiany kowe la itre keresiano ne Korinito, angeic a qaja la madrine i angeic koi angatr pine la itre huliwa ka loi hnei angatr hna kuca. (1 Korinito 11:2) Ngo, e hetre eamo nyine tro angeic a hamën koi angatr, ka menyik pala hi la aqane hamëne angeic, nge ka lualai hnyawa.—1 Korinito 11:20-22.

12. Nemene la ka amamane ka hape, qa kuhu hni së la easa kapa hnyawa la itre trejin?

¹² Ikepe jë. Iehova a upi së troa ham kowe la itre trejin. (E jë la 1 Ioane 3:17.) Tha tro kö sa kuca göi thupen, ngo loi e qa kuhu hni së. Isa thele jë ka hape: ‘Hapeu, itre sineenge hi me itre ka mama e hnine la ekalesia la itre hnenge hna majemine hëne kowe la hnalapang? Eni kö a hëne hmekuje hi la itre trejin ka atreine troa të koi ni? Maine eni fe a hane hëne la itre trejin laka, tha nyipi atre angatr pala kö ni, maine itre ka thatreine pena troa të koi ni.’ (Luka 14:12-14) Maine jë, tha hna xome inamacanëne kö la ketre mekune hnene la trejin, nge kolo pë hë a aja ixatua e thupen. Maine pena, tha olene pi kö koi epuni hnene la ketre trejin la hnei epuni hna kepe angeic ngöne la hnalapa i epun. Öni Iehova: “Kepe ketre ju me ketre, the nyi ulili fë kö.” (1 Peteru 4:9, MN) Tro së lai a hetre madrin, e hne së pala hi hna nyipici ngöne la easa ham.—Ite Huliwa 20:35.

13. (a) Pine nemene matre loi e tro sa atreine xomihni? (b) Nemene la aqane tro sa xatuane la itre ka kucakuca?

¹³ Xatuane jë la itre ka kucakuca. Troa mama ka hape, ka nyipici la ihnimi së, e hne së hna trongëne la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr kola hape, “Xatuanejë la ite ka kucakuca, xomi hnine ahoeane ju la nöjei ate asëjëihë.” (1 Thesalonika 5:14) Hetre itre trejin laka, hna kucakuca la lapaune i angatr, ngo hnei angatr hna acatrene hmaca e thupen. Nge ame pena itre xan, nango qea pi hë la ijine angatr a kucakuca matre, loi e tro sa xomihni me catre xatua angatr. Kolo lai a hape, tro sa ce thawa me angatr la itre mekun ka ixatua qa hnine la Tusi Hmitrötr, maine ce cainöje me angatr, maine xomi ijine troa drei angatr. Ketre, tha tro kö sa qaja ka hape,  “ka catr” maine “ka kucakuca” la trejin me easë, ngo loi e tro pe sa mekune laka, itre atr asë hi së ka hetre eloin me hetre kucakuca. Hnei Paulo aposetolo hna hane sipu qaja ka hape, hetre kucakuca i angeic. (2 Korinito 12:9, 10) Haawe, easë asë a aja ixatua me ithuecatr qaathene la itre xan.

14. Nemene la nyine tro sa kuca matre tro pala hi sa lapa tingeting memine la itre trejin?

¹⁴ Thele jë la tingeting. Ka nyipiewekë catr la troa lapa tingeting memine la itre trejin. Ame itre xa ijin easa mekun laka, pëkö ka trotrohni së, maine tha meköti kö la aqane ujë koi së hnei ketre, ngo loi e tro pala hi sa thele la tingeting. (E jë la Roma 12:17, 18.) Maine jë, hne së hna akötrë ketre, haawe, loi e tro sa qejemenu, nge qa kuhu hni së. Loi e tro sa qaja amamane la tria së, me hape, “Menu hë ni la hnenge hna akötrë eö hnene la aqane ewekëng.” Ngo tha tro pe a qaja ka hape, “Tha mekune kö ni ka hape, tro eö a drengakötrën.” Nyipiewekë catre la tingeting e hnine la faipoipo. Tha loi kö e tro la lue trefën a ujë kösë lue ka ihnim qëmekene la nöjei atr, nge ame la nyidroti a lapa cas tre, kola xele ma ithanata, maine ithanata akökötreny koi ketre, nge goi isi fe.

15. Nemene la aqane tro sa amamane ka hape, hne së hna nue hnyawane la ngazo i ketre?

¹⁵ Nue hnyawane pi la ngazo hna kuca koi epun. E hna akötrë së hnei ketre, hna thë ju hë, maine tha hna thë kö, ngo easa nue la ngazo i angeic, nge tha easa hmaca kö a mekun lo hna kuca. Haawe, e tro sa thel troa xomihni ketre me ketre, me cas “ngöne la hna otene la iloi,” tro hë së lai a nue hnyawa la ngazo i angeic. (Efeso 4:2, 3) E ajane së troa nue hnyawa la ngazo i ketre, tha tro kö sa mekune lapane lo hnei angeic hna kuca. Ame la ihnim tre, “tha ate meku ngazo kö.” (1 Korinito 13:4, 5) E tro sa lapa fë trengehni, tro hë lai a puje trootro la aqane imelekeu së me Iehova, memine la aqane imelekeu së me itre trejin. (Mataio 6:14, 15)  Ketre, ame la easa thithi thatraqane la atr ka akötrë së, easë hi lai a amamane ka hape, hne së hna nue hnyawane lai ngazo hna kuca koi së.—Luka 6:27, 28.

16. Tune kaa la aqane tro sa goeëne la itre hnëqa së ngöne la huliwa i Iehova?

¹⁶ Thele jë la loi i ketre. Ame la easa kapa la ketre hnëqa ngöne la huliwa i Iehova, tha tro kö sa “thele la loi i [së] kö, loi pe la loi i kete ate kö.” Aqane tro hi së lai a amamane la enyipicine la ihnimi së koi itre xan. (1 Korinito 10:24) Ame ngöne la itre ijine asabele, hetre itre trejin ka ikep, nge ka canga traqa kowe la Uma Ne Asabele. Tha angatre kö a nyijëne lai matre troa xome la itre göhnë ka loi thatraqai angatr me hnepe lapa i angatr. Angatre pe a lapan la itre göhnë hmekune kö la götrane hna amekötin koi angatr troa thupën. Angatre hi lai a amamane la ihnimi angatr ka pë ethan. Tro epuni a nyitipu angatr tune kaa?

17. Nemene la thangane la ihnim ka nyipici thene la trejin ka kei kowe la ngazo?

¹⁷ Qaja amamane jë la ngazo hna kuca, nge hmaca ju. Alanyimu la itre keresiano ka kei kowe la ngazo, me thel troa juetrën. Angatr a ujë tune lai ke, angatr a hmahma, maine xou troa akötrë itre xan. (Ite Edomë 28:13) Ngo, tha ka ihnimi kö la atr ka juetrë ngazo ke, kola ajolë angeice kö, me itre xane fe. Angeice lai a sewe Iehova troa amanathithine la ekalesia jëne la uati hmitrötr, me aciane la gomegom e hnine la ekalesia. (Efeso 4:30) Haawe, e kei jë ketre kowe la ngazo, tro la enyipicine la ihnimi angeic a upi angeic troa ithanata kowe la itre qatre thup, matre tro angatr a hamëne la ixatua ka ijij.—Iakobo 5:14, 15.

18. Pine nemene matre ka nyipiewekë catr la ihnimi ka nyipici?

¹⁸ Ame la thiina ka sisitria tre, ene la ihnim. (1 Korinito 13:13) Celë hi hatrene ka anyipicine laka, easë hi la itretre drei Iesu, me itre ka nyitipu Iehova hnyawa, Atrekë thiinan la ihnim. (Efeso 5:1, 2) Öni Paulo, e patre kö thei ketre la ihnim, “tha nyipi ewekë kö” angeic. (1 Korinito 13:2) Haawe, loi e tro së isa ala cas a isine troa amamane la ihnim, tha hnei “aqane ewekë” hmekuje kö, ngo “hnene la huliwa me nyipici.”