Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

HNA MELËN

Manathithi Hna Kapa Qa Ngöne La Hna Kuca La Aja i Iehova

Manathithi Hna Kapa Qa Ngöne La Hna Kuca La Aja i Iehova

Hnenge me föeng, memine la xa i eni me föi angeic hna kapa la ketre hnëqa ka tru. Hnei eahuni hna canga qaja ka hape, “Tro eahuni a eatrëne lai!” Pine nemene matre kapa jë eahuni la hnëqa? Nge hnei Iehova hna amanathithi huni tune kaa? Ngo, tro ni a pane qaja la pengöne la meleng.

HNA hnaho ni lo 1923 e Hemsworth, ketre traon e Agele (Yorkshire). Bob, la ketre xa i eni ka tru. Ame lo eni a 9 lao macatre, hnei kaka hna kapa la itre itus ka amamane la aqane amenune la itre atr hnene la hmi ka thoi. Celë hi ka ketri nyidrë, nge tha madrine kö nyidrë kowe la itre hene ne hmi ke, tru hi la hna qaja, ngo ma göi qaja hi. Itre macatre thupene lai, hna traqa hnei Bob Atkinson koi hun, me ahone la ketre cainöje i Rutherford. Eahuni e cili a trotrohnine laka, casi hi la lapa ka kuca la cainöje celë, memine lo itre itus hnei kaka hna e ekö. Hnei kaka me nenë hna hë Bob Atkinson troa ce xen me eahuni e nöjei hej, me sa la itre hnyinge hun göi Tusi Hmitrötr. Nyidrëti a hë huni jë troa hane sine la itre icasikeu ngöne la hnalapa ne la ketre trejin laka, tha nanyi kö qa lai. Qaane ju hi la ijine cili, tha triane kö hun la itre icasikeu, nge cile jë fe hë la neköi ekalesia e Hemsworth. Tha qea ju kö, nge traqa pi hi la atre thupëne la sirkoskripsio troa wai hun, me ce lapa me eahun. Nge, itre pionie fe qa ngöne la itre ekalesia ezin a hane traqa troa ce xen me eahun. Matre, tru pi hë la thangane koi ni.

Ame ngöne la ijine cili, hetre neköi sosiete hun. Ngo, öni kaka kowe la xa i eni, “E eö a pi pionie, tro hë sa nue la sosiete.” Hna kapa hnei Bob, ame hnei angeic hna tro qa ngöne la hnalapa troa pionie lo angeic a 21 lao macatre. Lue macatre thupene lai, lo eni a 16 lao macatre, eni fe ha pionie. Eni a ce cainöj me itre trejin e mecixen me sabath, ngo eni casi pë hë ngöne la wiik. Hnenge hna majemine cainöje fë la ipatefon, me kart nyine anyipicin ka qatreng la maca ka tha qea kö qa hnine la Tusi Hmitrötr. Hnei Iehova hna amanathithi ni ke, hna kökötr ngöne la nyipici hnene la atr hnenge hna ini Tusi memin. Alanyimu qaathene la hnepe lapa i angeic la itre ka nyihlue i Iehova e thupen. Ca macatre thupen, eni ha pionie hut, me Mary Henshall. Hna upi nyio kowe la teritoar ne Cheshire, nge pëkö ekalesia e cili.

Ame ngöne lo Hnaaluene Isi Ka Tru, qa ne la itre föe troa sajuëne la isi. Nge, ame la itre xa ka huliwa i hmi tre, hna amë pë hë. Matre, ame koi nyio, pine laka lue pionie huti nyio, haawe, tro fe lai a hane ami nyio. Ngo, tha celë kö la hna amekötin hnene la hnakotr, hna tranyi nyio pe me akalabusi nyio koi 31 lao drai. Ame ngöne la macatre thupen, lo eni a 19 lao macatre, alua hë ni pala kö kowe la hnakotr ke, xele pala hi ni ma sajuëne la isi. Ngo, hnei angatr pala hi hna nue ni. Xecie hnyawa koi ni jëne la hna melëne celë ka hape, hnene la uati hmitrötr hna xatua ni, nge hnei Iehova hna aegöcatrenyi ni.—Isaia 41:10, 13.

KETRE SINE CE HULIWA

Hnenge me Arthur Matthews hna iöhnyi lo 1946. Kola xötrei lö hnei Arthur qa hnine la kalabus pine xele ma isi, nge köni treu i angeic e cili. Ame la angeic a lö qa ngöne la kalabus, hnei angeic hna ce huliwa me Dennis, trejin me angeic, ka pionie hut e Hemsworth. Hnene la keme i nyidro hna xatua nyidro troa atre Iehova qaane lo nyidroti a co. Nge, hnei nyidro hna xomi bapataiso lo kola thöth. Tha qea ju kö thupen, nyidroti a ce xome la huliwa ne pionie, nge hna upi Dennis troa pionie e Irelande. Matre, lapa casi ju pe hi Arthur. Hna ketri kaka me nenë la aqane catre huliwa i angeic. Hnei nyidro hna hë angeic troa ce lapa me nyidro. Ame hë la eni a traqa troa wai kakati me nenë, hnenge me Arthur hna majemine wasine la itre peleitr thupene la hna xen. Ame hë e thupen, nyio hë a icinyanyikeu. Ame ngöne la macatre 1948, hna akalabusi Arthur koi köni treu hmaca. Hnei nyio hna faipoipo lo Januare 1949, nge ame la aja i nyio tre, troa lapa hut ngöne la huliwa i Akötresie o drai. Nyio a thupëne hnyawa la aqane huliwane nyio la mani, me xome la itre ijine mano troa hu wene sinöe matre troa hetre mani. Jëne la ixatua i Iehova, hnei nyio pala hi hna kuca la huliwa ne pionie.

E Hemsworth, thupene ju kö lo faipoipo i nyio lo 1949

Ame hë lai macatre thupen, hna upi nyio kowe la götrane ailopi ne Irelande, e Armagh, nge thupene lai e Newry, lue traon ka hmi katolik. Ka xele la itre atr troa wang la itre xa hmi e cili, matre loi e tro nyio a hmek, me atreine waiewekë la nyio a cainöje trootro. Eahuni a icasikeu ngöne la hnalapa ne la ketre trejin, traqa koi 16 kilomet la enanyine qa ngöne la hnalapa i nyio. Ala 8 eahun, la ka sine la itre icasikeu. Ame itre xa ijin, nyio a lapa pe e cili ngöne la jidr. Nyio hi a meköl e kuhu fen, nge e hmakanyi hë, nyio a iji tri hnyawa. Ketre madrine ka tru koi nyio troa atre laka, alanyimu catre hë la Itretre Anyipici Iehova ngöne la götrane cili.

“TRO EAHUNI A EATRËNE LAI!”

Ame lo xa i eni me Lottie, föi angeic tre, lue ka pionie huti hë nyidro ngöne la götrane ailopi ne Irlande. Ame lo 1952, hne huni hna ce sine lo asabele ka tru e Belfast. Hnene la ketre trejin trahmanyi hna kepe hun ngöne la hnalapa i angeic, me Pryce Hughes, atre thupëne la filial ne Agele. Ame la ketre hej, eahuni a ce ithanatane la ketre sine boroshür ka hnyipixe, Ihnim La Jë i Akötresie (qene Papale). Hna kuca hmekuje hi la boroshür cili kowe la itre atr ne Irlande. Öni Hughes, tha ka hmaloi kö troa cainöj kowe la itre katolik ka lapa ngöne la République d’Irlande. Kola ha fek hnene la itre trejin qa lai ke, hnene la itre penë hna ukune la itre atr troa lepe la itre trejin. Öni Hughes, “Eahuni a ajane la ixatua ne la itre trefën ka trene loto matre troa kuca la ketre huliwa ka tru, ene la troa tro fë la boroshür ngöne la nöj asë.” * (Wange ju la ithuemacany.) E cili hi lo itre ithanata hne huni hna qaja ka hape, “Tro eahuni a eatrëne lai!”

Nyio me itre xa pionie hune lai moto side-car

Ame la ketre hnalapa e Dublin hna majemine lapa ngön hnene la itre pionie tre, kolo hnalapa i Ma Rutland, ketre trejine föe ka mele nyipici koi Iehova koi nyimu macatre. Hnei eahuni fe hna hane lapa e cili koi ketre hnepe ijine hi, nge ase hë eahuni salemëne la itre mo hun. Thupene lai, eahuni a elë jë ngöne la moto sidecar i Bob (ka hetre göhnë ezin), matre troa thele loto. Öhne ju hi huni la ketre, nge ka lolo hi, nge eahuni a sipone jë lai ka salem troa traqa fë koi hun ke, pëkö ka atreine xomi loto e eahun. Tha meköle kö Arthur ngöne la jidr, angeic a lapa mekun la aqane troa xome la loto. Ame e hmakany, angeic a thel troa alöne la loto qa hnine la garage, nge traqa pi hi Mildred Willett, ketre mesianre (kolo föi John Barr). Ka atreine eahlo xomi loto, matre hnei eahlo hna ini hun troa xomi loto. Nge ame hë e thupen, eahuni pe hi a treqen troa fek qa lai.

Loto me caravane hun

Thupene lai, eahuni a thel hnalapa. Önine la itre trejin, tha tro kö huni a mel ngöne caravane wanga dreuthe trije pi hnene la itre ka icilekeu. Matre hne huni hna thele uma, ngo pëkö hna öhn. Ame la jidri cili, hnei eahuni hna meköl hnine la loto. Ame lai drai thupen, casi hi la hne huni hna öhn, ketre neköi caravane ka co, ka lue ibetr. Hnë lapa huni hë lai. Eahuni a hain me madrin ke, tha jole kö koi hun troa amë la neköi caravane thene la itre trena dro, itre ka lolo thiina. Eahuni a cainöje trootro ngöne la teritoar laka, traqa koi 16 utihë 24 kilomet la enanyin qa ngöne la caravane. Ame hë la eahuni a ase la ketre götran, eahuni ha bëeke troa cainöj pena ngöne lo lai götran hne huni hna amë pe la caravane.

Hne huni hna wang asë la itre uma ne la République d’Irlande götrane ailojë, nge tha tru menu kö la ka icilekeu. Traqa koi 20 000 lao sine boroshür hne huni hna hamën, me iupi fë la ëjen asë la itre atr ka ajan kowe la filial ne Agele. Ketre madrin ka tru enehila troa atre laka, itre hadredr lao Itretre Anyipici Iehova ha e cili!

KOLA BËEK AGELE EË, NGE ECOSSE E THUPEN

Ame hë ngöne la itre macatre thupen, hna upi nyio kowe la götrane ailojë ne Londres. Tha qea ju kö, nge hë Arthur jë hi hnene la itre trejin ne la filial, me upi angeic troa kuca la huliwa ne sirkoskripsio, nge nyiqaane ju kö angeic lai drai thupen. Hna ini me hnëkë nyio göne lai koi ca wiik, nge thupene lai, nyio ha wang trongëne la itre ekalesia e Ecosse, matre tha tru kö la ijine i Arthur troa hnëkën la itre cainöj. Ngo, hetre aja i angeice pala hi troa kuca la nöjei pengöne huliwa thatraqai Iehova, ngacama tha ka hmaloi kö. Celë hi ka hamë trengecatreng. Tru catre la madrine i nyio ngöne la huliwa ne sirkoskripsio. Nyio ha ce huliwa memine la itre trejin ka alanyim. Ngo, nyimu macatre pi hë hnei nyio hna cainöj ngöne la itre götran laka pëkö ekalesia.

Ame la kola hë Arthur troa hane sine la Ini Gileada lo 1962, hetre mekun ka tru nyine tro nyio a xom. Tro lai a 10 lao treu ne ini, nge tha hna hane kö hë ni. Matre, hnei nyio hna axeciën laka, loi e tro Arthur a kapa la ihë cili. Pine laka, eni casi pë hë, hnene la filial hna upi ni hmaca a tro Hemsworth troa pionie hut. Ame la kola bëek hnei Arthur ca macatre thupen, hna upi nyio troa kuca la huliwa ne distrik. Matre, ame la hnë tro nyio a huliwan tre, Ecosse, me götrane ailopi ne Agele, me götrane ailopi ne Irlande.

KETRE HNËQA E IRLANDE

Ame lo 1964, hna acili Arthur troa thupëne la filial ne République d’Irlande. Ame ngöne la xötrei, tha lapa hnyawa kö ni ke, pi tro kö ni a kuca la huliwa ne iwai trootro hune la troa huliwa ngöne la Bethela. Ngo, e tro hmaca ni a mekun enehila, tru catre la madrineng la hna huliwa ngöne la Bethela. Ame koi ni, e tro sa kapa la ketre huliwa hna ahnith koi së, ngacama tha ajane kö së, tro pala hi Iehova a amanathithi së. Ame la huliwang ngöne la Bethela tre, hnenge hna huliwa ngöne biero, me qatreng la itre itus ngöne la itre karto, me kuci xen, me nyihnyawa uma. Ame itre xa ijin, nyio fe a kuca la huliwa ne distrik matre nyio a ce huliwa memine la itre trejin ngöne la nöj asë. Celë hi ka acatrene la imelekeu i nyio memine la itre trejin ne Irlande asë. Nge the qaja kö la kola kökötr ngöne la nyipici hnene la itre atr hnei nyio hna ini Tusi memin. Itre manathithi lai ka tru!

KETRE EWEKË KA TRU KA TRAQA E IRLANDE

Ame la pane asabele koi nyimu nöj hna kuca e Dublin (Irlande) tre, kolo 1965. * (Wange ju la ithuemacany.) Ngacama kola catrehnine la icilekeu e cili, ngo lolo la aqane trongene la asabele. Traqa koi 3 948 la itre atr ka sin, nge 65 lao ka xomi bapataiso. Nge, ala 3 500 lao trejin ka traqa qa ngöne la itre xa nöj, nge ka lapa ngöne la hnalapa ne la itre atr ne Dublin. Hnene la itre ka ikep hna kapa la isa ca tusi ne ole. Nge, hnene la itre ka ikep hna qaja aloine la aqane ujë ne la itre trejin. Ketre ewekë lai ka lolo catr ka traqa kowe la nöje Irlande.

Arthur a ibozu me Nathan Knorr lo nyidrëti a traqa kowe la asabele lo 1965

Arthur a amamane la Trenge Edromë Qa Hnin La Tusi Hmitrötr qene Gaelic lo 1983

Ame hë lo 1966, casi hë la filiale ne la götrane ailopi me götrane ailojë ne Irlande e Dublin. Ketre ewekë lai ka acasine hnyawa la nöje i Iehova e cili ke, hna aisane la itre atr hnene la politik me hmi. Nyio a haine la kola lö kowe la nyipici hnene la itre katolik ka alanyim matre troa ce nyihlue i Iehova memine la itre trejin me angatr ka protesta ekö.

SAZE HË LA HNËQA

Ame lo 2011, saze ju hi la mele i nyio lo kola cas la filiale i Agele me Irlande. Hna upi nyio kowe la Bethela e Londres. Ame ngöne la ijine cili, eni a hnehengazone la meci Arthur. Hna öhne thei angeic lo mec hna hape, Parkinson. Ame hë lo 20 Mei 2015, angeice hi lai a mec, kola nyipune e cili la ce mele nyio laka, traqa koi 66 lao macatre.

Ame lo itre macatre ka ase hë, hleuhleu la hning, nge eni fe a depresio. Ame ekö, Arthur pala hi la ixatua ka tru koi eni. Matre, hace catre koi ni. Ngo, ame ngöne la itre ijine cili tre, tro së lai a easenyi koi Iehova. Hetre madrineng troa atre laka, alanyim la itre ka hnimi Arthur ekö. Nyimu tus hnenge hna kapa qaathene la itre trejin trahmanyi me föe qa Irlande, Agele, me qa Etazini fe. Hnene la itre tusi cili, memine la ithuecatre hnenge hna kapa qaathei Dennis, trejin me Arthur, me Mavis föi angeic, memine fe la lue tresing, ene Ruth me Judy, hna xatua ni.

Hanawange la ketre xötr ka xatua ni, Isaia 30:18 kola hape: “Tro Iehova a teqene mate hnimi nyipunie ; nge qa ngöne lai tro nyidëti a mejë mate utipi nyipunie ; ke Akötesie ka meköti Iehova ; manathithi angate asëjëihë angete teqe anganyidë.” Iehova a treqene hnyawane la ijine troa nyinyine asë la nöjei jol ka traqa, me isa thue hnëqa së elanyi ngöne la fen ka hnyipixe. Celë hi ka thuecatre koi ni.

Ame la eni hmaca a mekune ekö, mama hnyawa koi ni la aqane amanathithine Iehova la huliwa ne cainöj e Irlande! Ketre manathithi ka tru koi ni troa hane ixatua e cili. Nyipici laka, e tro sa kuca la hna upi së hnei Iehova, tro pala hi së lai a kapa la itre manathith.

^ par. 12 Wange ju la itus Annuaire des Témoins de Jéhovah 1988, götrane 100-102.

^ par. 22 Wange ju la Annuaire 1988, götrane 109-112.