1924—100 Lao Macatre Hë La
“ÖNINE la zonal Bulletin a ne Januare 1924 ka hape, “Ame ngöne la kola nyiqane la macatre, ketre ijin ka lolo kowe la itre hlue i Akötresie troa akökötrene la huliwa i angatr koi Nyidrë.” Ame ngöne la macatre, lue aqane eatrëne la itretre ini Tusi Hmitrötr la eamo celë: hnei angatr hna catre cainöj, me thel la itre xaa aqane cainöj.
ANGATR A CAINÖJ JËNE RADIO
Hnene la itre trejin trahmanyi ne la Bethela hna xup la station ne radio WBBR e Staten Island (New York) ngöne la ca macatre nge hetre munën. Thupene la angatr a jë lai götran, angatr pa xupe jë la ketre uma ka tru thatraqane la itre ka huliwa, me ketre batima nyine ami jia ne huliwa. Ame la kola fenes la itre uma, hnene la itre trejin hna nyiqane sane la itre jia ne huliwa matre nyiqane enregistré. Ngo hetre itre xaa jol ka traqa koi angatr.
Hnene la itre trejin hna cile kowe la itre jol la angatr a acile la antenne ka tru ne lai station. Ka 91 met la eqeane lai antenne, nge troa acatren ej hune la lue isinöe ka 61 la edraiën. Ame la pane acatrene angatr, ke tha ie ju kö. Ngo hnene la itre trejin hna mejiune koi Iehova, nge celë hi ka xatua angatr troa acatrene hnyawane lai antenne. Öni Calvin Prosser, ka hane huliwa ngöne lai projet cili ka hape, “Maine aca tro loi ju la huliwa së, tro hun a sipu selën me hape, ‘Ka loi la hnei eahun hna kuca!’ ” Ngo hnei angatre kö hna atrunyi Iehova! Ngo hetre itre xaa jol hmaca kö.
Tha tru kö hnei station radio la ijine cili, nge jol troa hetrenyi la itre nyine huliwan ke, ka tru thupene palaha. Hnene la itre trejin hna itöne la émetteur ka 500-watt hna kuca hnene hi la ketre atr ka lapa ezi angatr. Tha hnei angatre kö hna itö mikro, ngo hnei angatr hna ithanata qa ngöne la ketre telefon. Ame lo ketre hej ne Febuare, hnei angatr hna tupath troa enregistré memine la matériels cili. Itre trejin a thele nyine enregistré, matre angatr pa thinge jë la itre nyima ne la Baselaia. Kola hnyimane b Nyidrë a drei angatr ngöne radio qa Brooklyn, nge 25 kilomet la enanyine qa cili.
hnei Ernest Lowe ka hape, ame la itre trejin a nyima, ke hna hë ngöne telefon hnei Atre Amekötin Rutherford.Trejin Rutherford a ihnyima ka hape, “Loi hë hnei epun hna nyima. Kösë iume bus!” Kola hmahma la itre trejin, matre angatre pa canga apine ju lai émetteur. Ngo atre hë angatr ka hape, ijije hë troa nyiqan enregistré ngöne radio.
Ame lo 24 Febuare 1924, lo kola nyiqane enregistré, hnei Trejin Rutherford hna qaja ka hape, hna kuca la station ne radio “thatraqane la itre huliwa ne la Baselaia ne la Mesia.” Öni nyidrë, hna kuca la station cili matre “aijijëne la itre atr troa trotrohnine jëne la Tusi Hmitrötr, la aliene la hneijine së.”
Tru catr la thangane ne la pane emisio radio. Ngöne la 33 lao macatre thupen, hna huliwane la WBBR thatraqane la organizasio së.
KOLA QAJA AMAMANE LA HULIWA NE LA ITRE HE NE HMI
Ame lo Julai 1924, hnene la itretre ini Tusi Hmitrötr hna traqa troa sine la asabele e Columbus (Ohio). Hna traqa la itre trejin qa ngöne la fen asë troa dreng la itre cainöj hna ujën ngöne la qene arabe, me qene papale, me qene wiwi, qene allemand, me qene grec, me qene hongrois, me qene italien, me qene lituanien, me qene polonais, me qene russe, me itre xaa qene hlapa e Scandinavie, me qene ukrénien. Hna enregistré la itre xaa cainöj ngöne radio, me fejan la itre xan ngöne la zonal Ohio State Journal, matre tro la itre atr a atre la aqane trongene la asabele.
Ame lo Draikaco 24 Julai, hnene la 5 000 lao trejin ka sine la asabele hna tro troa cainöj. Hnei angatr hna hamëne la 30 000 lao itus, me nyiqan la itre thauzan lao ini Tus. Önine la Ita Ne Thup, “ase petre hi hun madrin la drai cili.”
Ame la ketre ijin ka tru, ke kolo Draikatru 25 Julai. Hnei Trejin Rutherford hna e la ketre tus ka qaja la huliwa ne la itre he ne hmi katolik. Ka ceitu memine la ketre ipepa qa ngöne la hnakootr. Kola qaja amamane la huliwa ne la itre he ne politik, me itre he ne hmi, me itre ka salem. Angatr a “sawa la itre
atr troa atre la itre hna hnëkëne hnei Akötresie matre amele angatr.” Ketre, kola qaja ka hape, hnei angatr hna “acil la Société des Nations me hape ‘celë hi qeneqaja ne la Baselaia i Akötresie e celë fen.’ ” Nyipiewekë tro la itretre ini Tusi Hmitrötr a hetrenyi la catr me trengecatr, matre tro fë la maca cili kowe la nöjei atr.Önine la Ita Ne Thup göne la asabele cili ka hape: “Hna acatrene la lapaune ne la itre hlue i Akötresie ka sine la Asabele Katru e Columbus . . . , nge pëkö ketre men maine ketre ewekë hna hna hnene la ithupëjia ka troa acilë angatr.” Öni Leo Claus, ketre trejin ka sine la asabele cili ka hape: “Ame la eahun a tro qa ngöne la hnë asabele, eahun a madrin, nge eahun ha pi canga tro fë lai pepa cili ngöne la isa teritoare hun.”
Ame lo treu Okotropa, hnene la itretre ini Tusi Hmitrötr hna nyiqane tro fë la itre milio lao tarak hna hape, Acte d’accusation contre le clergé, lo hna qejepengöne hnei Trejin Rutherford. Ame e Cleveland (Oklahoma), hnei Frank Johnson hna tro fë la itre tarake i nyidrë, nge 20 menetre i nyidrë palakö qëmekene troa traqa la itre trejin. Tha ijiji nyidrëti kö troa treqen e kuhu trön, ke ka elëhni catr la itre trahmanyi e cili pine la huliwa ne cainöj. Matre hnei Trejin Johnson hna zae ngöne la ketre uma hmitrötr. Pëkö atren, matre hnei nyidrëti hna amë ju pe la tarak hnine la Tusi Hmitrötr ngöne la ita hmitrötr, me hune la itre icea. Tha hmitre nyidrëti ju kö. Ngo pine laka tha traqa palakö la itre trejin, hnei nyidrë hna tro kowe la lue xaa uma hmitrötr.
Hnei Frank hna canga tro kowe la götran hnë itrony. Hnei nyidrë hna zae hutrö ne la hnë xomi saas, me goeëne la itre atr ka thele nyidrë. Itre trahmanyi hnine la loto, ngo tha öhnyi nyidrëti kö. Ame hë la angatr a tro ke, kola traqa hnene la itre trejin troa trothei nyidrë, nge angatr pa tro hmaca pi.
Önine la ketre trejin trahmany, “Ame la eahun a tro qa lai, hnei eahun hna cilithenge lo lai köni uma hmitrötr. Traqa koi 50 lao atr ka cil qëmeken la itre uma hmitrötr. Itre xan a e lai tarak, nge itre xan a amamane koi peenë. Xönë hi tro angatr a öhnyi hun! Ngo eahuni a olene koi Iehova la hna thupë hun, memine la mene i Nyidrë matre tha tro kö a öhnyi hun hnene la itre ithupëjia ne la Baselaia.”
KOLA CATRE CAINÖJ NGÖNE LA ITRE XAA NÖJ
Celë hi hna kuca hnene itretre ini Tusi Hmitrötr ngöne la itre xaa nöj. Ame ngöne la götrane kolopi ne France, Józef Krett a cainöj kowe la angetre polonais ka traqa troa huliwa ngöne la itre mine. Nyidrëti a troa cile fë la cainöj hna hape, “Easenyi Hë Troa Amelene La Itre Ka Mec.” Ame la kola tro fë la itre pepa ne ihë, hnene la ketre peenë hna wathebone la itre ka hmi troa sine la icasikeu. Ngo hna sasaithe la 5 000 lao atr ka traqa, memine fe lo peenë! Hnei Trejin Krett hna hëne la peenë troa isigöline la hmi nyidrë, ngo xele kö nyidrë. Hnei Trejin Krett hna hamëne asë la itre itus hnei nyidrëti hna hetreny. Nyidrëti a öhne e cili ka hape, tru catr hnei atr ka thele Akötresie.—Amo. 8:11.
Ame e Afrique, Claude Brown la ka tro fë la maca ka loi e Gold Coast, hna hën enehila ka hape, Ghana. Alanyimu catr la itre atr ka atre la nyipici jëne la itre cainöj me itre itus hnei nyidrë hna hamën ngöne la nöje cili. Hnei John Blankson, ka ini troa faremasië, hna sine la ketre cainöj hna cile fë hnei Trejin Brown. Canga trotrohnine ju hi angeic ka hape, eje hi
lai nyipici. Öni John, “Madrine catre ni la eni a trotrohnine la nyipici, nge celë hi ka uku ni troa qaja trongëne kowe la itre sine ining.”Ame lo ketre drai, hnei John hna lö ngöne la ketre uma hmitrötr anglicane matre troa hnyingë pengöne la A.I.U kowe la peenë ke, atre hi angeic ka hape, tha qa hnine kö la Tusi Hmitrötr la ini cili. Hnei peenë hna helë angeic me sue ka hape: “Tha atre drei Keriso fe kö eö, eö a ce tro me Diabolo. Juë pi qa ce!”
Ame hë la angeic a bëek koi hnalapa, hnei John hna cinyanyi kowe la peenë, me hë nyidrë matre isigöline la ini A.I.U qëmekene la itre xan. Hnei peenë hna hë John kowe la biero ne la atre cilën la ini ne faremasi. Hnene la atre cilën la ini hna hnyingë John ka hape, angeice kö la ka cinyanyi koi peenë.
Öni John, “Ö eni hi.”
Matre hnei nyidrë hna upi John troa cinyanyi tus koi peenë matre qeje menu. Matre hnei John hna cinyanyi ka hape:
“Hnene la atre ini ni hna upi ni troa qeje menu koi nyipë. Ka loi koi ni, ngo eni a ajan tro nyipëti a pane qaja amamane ka hape, ka thoi la hnënge ini hnei nyipëti hna tro fë.”
Önine la atre ini ka hape, “Blankson, eje hi lai hnei eö hna pi makën?”
“Ö, eje hi lai.”
“Troa upi eö qa celë. Thatre kö eö ka hape, ijije hi troa upi eö pine eö ithanata tun kowe la he ne hmi ne la mus?”
“Ngo, . . . ame la nyipëti a ini hun, nge hetre mekun hne huni hna tha trotrohnin, tha nyipëti kö lo a upi eahun troa hnying?”
“Nyipici.”
“Nga eje hi lai hnenge hna kuca. Hnei nyidrë hna ini hun la Tusi Hmitrötr, ngo hnenge hna hnying koi nyidrë. E thatreine kö nyidrëti sa, hnauën la tro ni a qeje menu koi nyidrë?”
Tha hna upi Blankson ju kö qa ngöne la uma ne ini. Nge tha ase kö angeic iupi fë tus matre qeje menu.
KOLA MEKUN LA ITRE DRAI ELANY
Nemene la hna kuca ngöne la macatre? Önine la Ita Ne Thup: “Ijije hi tro sa qaja tui Dravita ka hape: “Tro nyipëti a thue trengecatreng troa isi.” (Salamo 18:39) Tru catr la itre ithuecatr hne së hna kapa ngöne la macatre ce, ke hne së hna öhne la ime i Joxu . . . Hnene la itre hlue i nyidrë . . . hna catre tro fë la maca ka loi.”
Ame ngöne la pune la macatre, hnene la itre trejin hna thel la aqane troa akökötrene la huliwa ne cainöj jëne la radio. Hna nyiqane xup la ketre station ne radio ka easenyi Chicago. Hna hëne la station cili ka hape, WORD. Jëne la émetteur ka 5 000-watt, WORD a tro fë la maca ne la Baselaia ngöne la itre hadredr lao kilomet, uti fe hë ngöne la götrane kolopi ne Canada.
Ame ngöne la macatre 1925, kola alaine la itre xaa ini qa hnine la Tusi Hmitrötr, tune lo tusi Hna Amaman mekene 12. Hetre hna troa athixötrën hnene lai. Ngo alanyim kö la ka troa kapa hnyawane la itre ini ka hnyipixe, göne la itre ewekë e hnengödrai me itre thangane ej kowe la nöje i Akötresie e celë fen.
a Hna hën enehila ka hape, Mel Me Huliwa Ne Cainöj Ne La Keresiano—Pepa Nyine Huliwan.
b Hna hëne Trejin Rutherford ekö, lo ka elemekene la itretre ini Tusi Hmitrötr ka hape, Atre Amekötin Rutherford. Qëmekene tro nyidrëti a huliwa ngöne la Bethela, hnei nyidrëti hna cilëne la hnëqa ne atre amekötin ngöne la hna 8ne circonscription judiciaire e Missouri.