1. Nemene la aqane amamane Aberahama ka hape, ka mejiune angeic kowe la thiina ka meköti Iehova? (Wange ju la pane iatr.)

“HAPEU, tha tro kö a kuca la meköti hnene la Atre Amekötine ka sisitria ne la fene hnengödrai asë?” (Genese 18:25, MN) Tha hnei Aberahama kö hna hnying tune lai ke, angeic a luelu. Kolo pe a mama jëne la hnyinge i angeic ka hape, ka xecie hnyawa koi angeic laka, tro Iehova a nyithupene kowe la itre atrene Sodoma me Gomora cememine la meköt. Ka xecie koi angeic laka, tha tro pi kö Iehova a ce apatrene la atr ka meköti me ka ngazo. Thatreine kö troa mekune tune lai hnei Aberahama. Ame hë e thupen, öni Iehova e sipu qeje Nyidrë ka hape: “Giti anganyidë, nge pexeje la huliwa ; ke meköti asë la ite jë i nyidë ; Akötesie ka nyipici, nge pë engazon, nge meköti me [ka pë ethane] nyidë.”—Deuteronomi 31:19; 32:4.

2. Pine nemene matre ka meköti pala hi Iehova?

² Pine nemene matre ka xecie koi Aberahama laka, tro pala hi Iehova a kuca la meköt? Iehova la ka acil la itre hna amekötin. Pine laka, ka meköti pala hi la itre hna amekötin hnei  Nyidrë, haawe, tro pala hi a meköt la aqane ameköti ewekë i Nyidrë. Öni Tusi Hmitrötr: “Nyidëti a ajane la thina ka meköti memine la hna amekötin.”—Salamo 33:5.

3. Qaja jë la ketre ceitune ka amamane la thiina ka tha meköti kö enehila.

³ Kola akeukawanyi së troa atre laka, ka meköti pala hi Iehova. Ngo, tiqa la fen enehila hnene la thiina ka tha meköti kö. Hetre itre atr hna akalabusin menun pine la itre ngazo, ngo tha hnei angatre pe hna kuca. Hna öhne jëne la test ADN hna kuca koi angatr laka, tha zö i angatre kö, ngo ame pe, kolo pë hë a mama lai nge, nyimu macatre hë ne lapa kalabusi angatr. Matre, tru la elëhni qa ngöne la itre ewekë ka tune lai. Ngo, hetre ketre pengöne thiina ka tha meköti kö laka, jole pi hë troa xomihnin.

4. Nemene la ka troa tupath la lapaune ne la keresiano?

⁴ Atre hnyawa hi la itre keresiano laka, tro angatr a akötr pine la thiina ka tha meköti kö ka ej e tröne la ekalesia. Ngo, troa tupath la lapaune së e hna kuca koi së la ketre ewekë ka tha meköti kö e hnine la ekalesia. Tune kaa la aqane tro epuni a ujë e cili? Tro kö epuni a thixötr hnene lai?

5. Pine nemene matre tha tro kö sa sesëkötr la easa öhne maine melëne pena la ewekë ka tha meköti kö e hnine la ekalesia?

⁵ Ame asë hi së, itre atr ka tha pexeje kö, nge ka tria, matre tro lai a kuca koi së la ewekë ka tha meköti kö hnei ketre. Maine pena, easë la ka kuca la ewekë ka tha meköti kö koi ketre e hnine la ekalesia. (1 Ioane 1:8) Maine nyipici laka, xalaithe hi la itre ijine cili, ngo tha sesëkötre kö la itre keresiano, maine thixötre pena la kola traqa la ewekë cili. Hnei Iehova hna hamë së la itre eamo e hnine la Tusi Hmitrötr matre tro sa mele nyipici koi Nyidrë, e traqa ju kuca koi së la ewekë ka tha meköti kö hnene la itre xa trejin.—Salamo 55:12-14.

6, 7. Nemene la hna melëne hnene la ketre trejin e hnine la ekalesia, nge nemene la itre thiina ka lolo ka xatua angeic?

⁶ Tro sa ce wange la hna melëne hnei Willi Diehl. Hnei Willi hna nyiqaane huliwa ngöne la Bethela e Berne (Suisse) lo 1931. Ame lo 1946, hnei angeic hna hane sine la hnaeitreene kalas ne la Ini Gileada e Neweyok (Etazini). Thupene lai, hna upi angeic troa thupëne la sirkoskripsio e Suisse. Öni Willi, ame lo Mei 1949, hnei angeic hna thuemacane la Filial ne Suisse ka hape, angeice hë a troa faipoipo. Hna amekötine hnene la itre trejin ka hape, tro ha xome la itre hnëqa qaathei angeic. Nge, hna nue angeice pe hi troa pionie. Öni Willi, “Tha hna nue eni kö troa cile fë cainöj. Tha ibozu hë me eni hnene la ka ala nyimu, kola ujë koi ni tune la ketre hna upetröneë.”

⁷ Nemene la aqane ujë i Willi? Öni angeic: “Atre hi nyio ka hape, ka ihmeku hi memine la Tusi Hmitrötr la troa faipoipo, matre nyio a thele ixatua jëne la thithi me mejiune koi Iehova.” Ngacama tha nyipi trotrohnine kö hnene la itre xa trejin la aqane goeëne Iehova la faipoipo, ngo ame hë e thupen, trotrohnine hë angatr, nge hna kapa hmaca hnei Willi la itre hnëqa i angeic. Hnei Iehova hna amanathithine la aqane mele nyipici angeic koi Nyidrë. * (Wange ju la  ithuemacany.) Loi e tro sa isa waipengö së me hape: ‘Maine hna kuca koi ni la ewekë ka tha meköti kö, tro fe kö ni a hane xomihnin, me treqene tro Iehova a amekötine la ewekë cili? Maine pena, tro ni a qale kowe la sipu inamacaneng, me thele troa ketre amekötine lai.’—Ite Edomë 11:2; e jë la Mika 7:7.

8. Pine nemene matre tha tro kö sa mekune menun ka hape, hna kuca koi së maine koi ketre pena la ewekë ka tha meköti kö?

⁸ Maine ame koi epun, ke, hetre ewekë ka tha meköti kö hna kuca e hnine la ekalesia, mekune kö laka itre ka tria fe epun. Pine laka itre atr ka tha pexeje kö së, haawe, tro fe lai a tria la aqane goeëne së lai jol ka traqa. Ketre, thatre pengöne hnyawa kö së la nöjei götrane ne lai jol. Trotrohnine ju hë së la nöjei götrane ne lai jol, ngo nyipiewekë tro sa thithi fë lai koi Iehova, me qale catre koi nyidrë, me mele nyipici. Tro lai a sewe së troa “elëhni koi Iehova.”—E jë la Ite Edomë 19:3.

9. Nemene la itre hna melën hne së hna troa ce wang ngöne la tane mekune celë me ka troa xulu?

⁹ Tro sa ce wange la köni ewekë ka tha meköti kö hna kuca kowe la itre hlue i Iehova e hnine la Tusi Hmitrötr. Ame ngöne la tane mekune celë, tro sa ce wange la pengöi Iosefa, api Aberahama memine la hnei angeic hna melën memine la itre trejine me angeic. Ame ngöne la tane mekune ka troa xulu, tro sa ce ithanatan la aqane ujë i Iehova koi Ahaba joxu, memine la hna melën hnei Peteru aposetolo e Suria Anetioka. Ame la easa ce wange trongëne la itre hna melëne celë, thele jë fe la aqane tro epuni a lapa qale catre koi Iehova me imelekeu hnyawa pala hi me Nyidrë. Nge sisitria catre pala kö troa ujë tune lai ngöne lo itre ijin epuni a mekune ka hape, tha ka meköti kö la hna kuca koi epun.

10, 11. (a) Nemene la itre ewekë ka tha meköti kö hna kuca koi Iosefa? (b) Nemene la ewekë hnei angeic hna kuca ngöne la kalabus?

¹⁰ Iosefa la ketre hlue i Iehova ka nyipici, nge hna kuca koi angeic la ewekë ka tha meköti kö hnene la itre trenyiwa. Ngo, ame la ka akötrë angeice catr tre, ene la ewekë ka tha meköti kö hna kuca koi angeic hnene la itre sipu trejine me angeic. Ame la kola 17 lao macatre i Iosefa, hna kötre sai angeic me salemë angeic nyine hlue hnene la itre trejine me angeic. Ame hna tro sai angeic Aigupito eë. (Genese 37:23-28; 42:21) Ame hë e thupen, hna upezöne menu angeic ka hape, hnei angeic hna thele troa xolouthe la ketre föe. Ame hna akalabusi angeic, nge pë ju kö nyine anyipicine lai ngöne la hnakotr. (Genese 39:17-20) Traqa koi 13 lao macatre ne akötre Iosefa, tune la hlue me hna akalabusin. Nemene la itre ini koi së qa ngöne la hna melën hnei Iosefa?

¹¹ Ame lo ijine Iosefa ngöne la kalabus, hna hane akalabusine fe la atre kepe trepe ime i joxu. Ame la ketre jidr, hna pu hnene  la atre kepe trepe ime i joxu, nge hnei Iehova hna xatua Iosefa troa qejepengön. Öni Iosefa, tro ha nue la atre kepe trepe ime i joxu qa kalabus, nge tro hmaca angeic a huliwa i Farao. Ame hnei Iosefa hna canga qaja la pengöi angeic kowe lai trahmanyi cili. Hetre itre ini nyine tro sa xom qa ngöne la hna qaja hnei Iosefa, me qa ngöne la itre ithuemacanyi hna tha qaja.—Genese 40:5-13.

12, 13. (a) Nemene la ka amamane ka hape, tha hnei Iosefa kö hna kapa hi la ewekë ka tha meköti kö hna kuca koi angeic? (b) Nemene la ithuemacanyi hna tha qaja hnei Iosefa kowe la atre kepe trepe ime i joxu?

¹² E jë la Genese 40:14, 15. Öni Iosefa, hna “ënö” angeic. Eje hi laka, ewekë lai ka tha meköti kö hna kuca koi angeic. Ketre, hnei Iosefa hna qaja amamane ka hape, pëkö ngazo hnei angeic hna kuca, lo kola upezöne menu angeic. Celë hi matre, angeic a sipone la atre kepe trepe ime i joxu troa qeje angeic koi Farao. Nemene la aja i angeic? Öni angeic: “Mate thei ni pi fe qa hnine la uma ce.”

¹³ Hapeu, hnei Iosefa hi hna kapa la jol ka traqa koi angeic, nge pëkö hna kuca thatraqane lai? Ohea! Atre hnyawa hi Iosefa ka hape, itre ewekë ka tha meköti kö la hna kuca koi angeic. Celë hi matre, qaja jë angeic la pengöi angeic kowe la atre kepe trepe ime i joxu, me mekune ka hape, tro ha xatua angeic hnene la trahmany. Ngo, tha  mama kö e hnine la Tusi Hmitrötr ka hape, hnei Iosefa hna qaja koi ketre maine koi Farao pena ka hape, itre trejine me angeic la itre ka kötre sai angeic me salemë angeic. Ame lo kola traqa e Aigupito hnene la itre trejine me angeic, nge iloi hë angatr me Iosefa, hnei Farao hna kepe angatre hnyawa me upi angatr troa mele e Aigupito ngöne “la loi ne la nöje.”—Genese 45:16-20.

14. Nemene la ka troa sewe së troa qaja la itre ithanata ka akötr?

¹⁴ Maine ame koi së, hetre ewekë ka tha meköti kö hna kuca koi së e hnine la ekalesia, loi e tro sa thupën matre tha tro kö së a kötre fë ithanata. Eje hi laka, loi e tro sa thele ixatua thene la itre qatre thup, me thuemacanyi angatr ka hape, hetre ngazo hna kuca hnene la ketre trejin. (Levitiko 5:1) Ngo, nyimu ijine laka, pëkö ngazo ka tru hna kuca, haawe, loi e tro sa thele troa iloi memine la trejin. Nge ame e cili, tha tro kö sa qaja koi ketre, maine koi itre qatre thupe pena. (E jë la Mataio 5:23, 24; 18:15.) Loi e tro sa nyipici, me trongëne la itre trepene meköt ngöne la itre ijine cili. Ame itre xa ijin, mama pi hi koi së ka hape, easë la ka mekune menun ka hape, hetre ewekë ka tha meköti kö hna kuca koi së hnene la ketre trejin. Haawe, tro së lai a madrine laka, tha hne së kö hna canga qaja angazo angeic. Maine qaja angazo angeice ju së, tro lai a atrune catrëne lai jol. Mekune kö laka, nyipici epuni ju hë maine tria, ngo e troa qaja la ithanata ka akötr, tha tro pi kö lai a nyinyin lai jol. E tro sa nyipici koi Iehova me kowe la itre trejin, tro lai a sewe së troa ujë tune lai. Önine la atre cinyihane la Salamo, hetre “ate tro meköt.” Ame la atr ka tune lai, tre “ate tha ixöjetije hnene la thineme i angeic, nge ate tha angazone kö la iate me angeic.”—Salamo 15:2, 3; Iakobo 3:5.

15. Pine nemen matre ketre manathith koi Iosefa la aqane imelekeu i angeic me Iehova?

¹⁵ Hetre ketre ini ka tru fe nyine tro sa xom qa ngöne la hna melën hnei Iosefa. Ame ngöne lo 13 lao macatre ne mele ne akötre angeic, hnei angeic hna amamane ka hape, casi hi la aqane waiewekë i angeic me Iehova göne la itre jol. (Genese 45:5-8) Tha hnei angeice pi kö hna upezö Iehova pine la ewekë ka traqa koi angeic. Ngacama tha thëthëhmine kö Iosefa la ewekë hna kuca koi angeic, ngo pëkö elëhni thei angeic. Nge ame la ka nyipiewekë tre, tha hnei angeice kö hna nue la itre tria me aqane ujë i itre xan troa ananyi angeic qaathei Iehova. Hnene laka, hnei angeic hna nyipici koi Iehova, haawe, mama hnyawa koi angeic la aqane ameköti ewekë i Iehova, me aqane amanathithi angeic me hnepe lapa i angeic hnei Nyidrë.

16. Pine nemene matre tro sa qale koi Iehova e kuca jë koi së la ewekë ka tha meköti e hnine la ekalesia?

¹⁶ Ketre tune mina fe, nyipiewekë tro sa isigöline la aqane imelekeu së me Iehova. Tha tro pi kö sa nue la itre tria ne la itre  trejin troa ananyi së qaathei Iehova, lo Atre hne së hna hnim, me nyihluen. (Roma 8:38, 39) E hetre ewekë ka tha meköti kö hna kuca koi së e hnine la ekalesia, loi e tro sa nyitipu Iosefa, me qale catre koi Iehova. Thele jë troa goeëne la itre jol tune la aqane goeëne Iehova. E hne së hna trongëne la itre trepene meköti Nyidrë me kuca asë la ka ijij matre troa nyinyin lai jol, ame hë e cili, nue asë pi hë koi Iehova. Tha luelue kö së laka, tro Nyidrëti a amekötine lai thenge la aja i nyidrë, me ngöne la nyipi ijin.

17. Troa mama tune kaa ka hape, easa mejiune kowe la “Atre Amekötine ka sisitria”?

¹⁷ Tro pala hi a kuca koi së la itre ewekë ka tha meköti kö ngöne la mele ne la fene celë. Ala xalaithe hi la itre ijine troa kuca koi epun maine ketre trejin hnei epuni hna atre la ewekë ka tha meköti kö e hnine la ekalesia. The thixötre pi kö. (Salamo 119:165) Mele nyipici jë pe koi Iehova, me sipo ixatua koi Nyidrë jëne la thith, me lapa qale catre koi Nyidrë. The thëthëhmine kö laka, itre atr ka tha pexeje kö së, matre ame itre xa ijin, tha nyipi trotrohnine kö së la jol, nge thatre pengöne hnyawa kö së la nöjei götrane ne lai jol. Nyitipu Iosefa jë, nge the iqeji kö, ke, tro lai a atrune catrëne lai jol. Nge ketre, the qale kö kowe la sipu inamacane i epun, ngo thele jë pe troa nyipici koi Iehova me treqene tro Nyidrëti a amekötine lai. Tro hë Iehova e cili a kepe epun me amanathithi epun, tui Iosefa. Loi e eje e kuhu hni epun laka, tro pala hi Iehova, lo “Atre Amekötine ka sisitria” ne la fene asë a kuca la meköt, “ke meköti asë la ite jë i nyidë.”—Genese 18:25, MN; Deuteronomi 32:4.

18. Nemene la hne së hna troa wang ngöne la tane mekune ka troa xulu?

¹⁸ Ame ngöne la tane mekune ka troa xulu, tro sa wange la lue xa hna melën hnene la itre hlue i Iehova. Jëne lue ej, tro së lai a trotrohnine la enyipiewekëne la troa ipië, me troa nue la ngazo i ketre. Lue thiina lai ka troa aijijë së troa xötrethenge la thiina ka meköti Iehova.