Thele Jë Troa Traqa Kowe La Mele Ka Loi
28 JANUARE KOI 3 FEBUARE 2013
NYIMA: 115, 45
Thele Jë Troa Traqa Kowe La Mele Ka Loi
“Ame hnei ’ö hna troa loi xölene ngöne la jë i ’ö, me manathith.”—IOS. 1:8.
TRO NYIPUNIETI A SA TUNE KAA?
Pine nemene matre kola qaja ka hape hnei Solomona hna öhnyi mele ka loi?
Pine nemene matre kola qaja ka hape, Paulo ekö la ketre ka öhne la nyipi mele ka loi?
Nemene la nyine tro nyipunieti a isa kuca matre hetrenyi jë fe nyipunieti la nyipi mele ka loi?
1, 2. (a) Nemene koi itre atr la mele ka loi? (b) Nemene la nyine tro sa isa kuca matre atre jë së ka hape, nemene koi së la mele ka loi?
MAINE troa hnyingëne kowe la itre atr ka hape, nemene koi angatre la mele ka loi, tre isapengöne kö la aqane tro angatr a isa sa. Ame itre xan, tre öni angatr ka hape ame la mele ka loi, tre ene la troa trene mani, me öhnyi huliwa ka loi, maine trene pepa pena. Ame pena itre xan, tre angatr a qaja ka hape, ame la ka atreine ce mele hnyawa memine la itre atrene la hnepe lapa i angeic, me itre sinee, me itre sine huliwa i angeic, tre, celë hi atre lai ka traqa kowe la mele ka loi. Ketre ame fe la itre xa Keresiano, angatr a mekune ka hape, e cilëne hë angatr la itre hnëqa ka tru e hnine la ekalesia, maine kapa pena hnene la itre atr la maca ka loingöne la angatr a cainöj, tre, eje hë lai.
2 Ngo nemene fe la mekuna i nyipunie? Pane cinyanyine ju ngöne sine i pepa la ëje ne la itre atr hnei nyipunieti hna mekune ka hape, itre ka öhnyi mele ka loi, nge itre hnei nyipunieti hna haine me metrötrën. Ka tune kaa la itre atre cili? Itre trenamo angatr, maine itre ka mama koi nöjei atre pena? Itre ka cilëne la itre hnëqa ka tru ngöne la fene celë? Tro la aqane sa së la itre hnyinge celë a qajaqaja la aliene hni së. Troa mama ngöne la aqane axecië mekune së, me ngöne la itre ewekë hne së hna thele troa traqa kow, la itre ewekë ka tru e kuhu hni së.—Luka 6:45.
3. (a) Nemene la hna kuca hnei Iosua ekö matre öhne jë angeic la mele ka loi? (b) Nemene la hne së hna troa ce ithanatan?
3 Ame la ka nyipi ewekë koi së, tre ene la aqane goeëne Iehova la mele ka loi. Tro së elany a mele epine palua, e traqa pi së kowe la hnei Nyidrëti hna qaja ka hape, mele ka loi. Ame ekö lo Iehova a ahnithe la nöje Isaraela koi Iosua, matre tro sai angatre jë kowe la Nöje Hna Thingehnaean, hnei Nyidrëti hna upi angeice fe troa e la Wathebo “e lai me jid,” me trongëne la hna e. Nge hnei Akötresieti hna qaja la eloine lai, me hape: “Ame hnei ’ö hna troa loi xölene ngöne la jë i ’ö, me manathith.” (Ios. 1:7, 8) Atre asë hi së laka, hna tro loi la mele i Iosua. Tune kaa fe së? Nemene la ka troa amamane koi së ka hape, hetrenyi fe së la aqane goeëne Iehova la mele ka loi? Ce ithanatane jë së la lue tulu hna qaja e hnine la Tusi Hmitrötr matre atreine jë së troa sa la itre hnyinge celë.
HAPEU, TRAQA JU KÖ SOLOMONA KOWE LA MELE KA LOI?
4. Pine nemene matre nyimutre la itre loi hnei Solomona ekö hna kapa ngöne la mele i angeic?
4 Nyimutre la itre ewekë ka lolo catre hnei Solomona hna traqa kow. Hnei nemene matre öhnyi loi jë angeic? Hnene laka, hetre itre macatre ne Solomona a pane drengethenge me xoue Iehova, ene pe tru la hna amanathithi angeice hnei Nyidrë. Atre hi së laka, ame lo Iehova a hnyingë Solomona la hnei angeic hna ajan, hnei Solomona hna sipone koi Akötresieti la inamacan, matre atreine angeic mus hune la nöj. Hnei Iehova hna kapa la thith i Solomona, ngöne laka, hnei Nyidrëti hna hamëne koi Solomona la inamacan, nge goi hamëne fe Nyidrëti la trenga mo. (E jë la 1 Ite Joxu 3:10-14.) Atraqatre kö la inamacane i Solomona ekö “hune la inamacane ne la nöjei ate asëjëihë ne kohië, memine la inamacane asë e Aigupito.” Celë hi kepine matre, kola hlemu hnei Solomona “ngöne la nöjei nöj’ asë xöteith.” (1 Ite jo. 4:30, 31) Ketre, atraqatre la trenga mo i Solomona ekö, ke 25 jë kö lao traanë gole hnei angeic hna kapa e nöjei macatre! (2 A. l. ite jo. 9:13) Nyimutre mina fe la itre ewekë ka mingöminge hnei Solomona hna xup. Solomona la ketre atr ka atreine ce mele memine la itre joxu ne la itre xa nöj, nge ka atreine saleme fe. Hnene laka, Solomona a mele nyipici koi Akötresie, celë hi matre nyimutre la itre loi hnei angeic hna öhne ngöne la mele i angeic.—2 A. l. ite jo. 9:22-24.
5. Nemene la hnei Solomona hna trotrohnine göne la mele ka loi?
5 Kola mama ngöne la tus i Ate Cainöj hnei Solomona hna cinyihan, ka hape, atre hnyawa hi angeic la pengöne la nyipi mele ka loi. Atre hi angeic laka, tha itre ka trenamo kö me itre ka cilëne la itre hnëqa ka tru ngöne la fen, la itre ka öhnyi mele ka loi me nyipi madrin. Hnei angeic hna cinyihane ka hape: “Ate hë ni laka pëkö loi angat, loi pe troa madine me kuca la loi e mele pete kö. Nge kete laka e xeni la ate me ij, me madine la loi ngöne la nöjei huliwa i angeic’ asë, celë hi ahnahna i Akötesie.” (Ate cai. 3:12, 13) Trotrohnine hë Solomona ekö ka hape, tro la itre loi ne la mel a thue madrine kowe la atr, e ka imelekeu hnyawa angeic me Akötresie. Qa ngöne lai, öni Solomona: “Tro sha ate la pune la nöjei ewekë asë ; Qouju e Akötesie, me trongëne la nöjei wathebo i nyidë ; ke celë hi qâne la nöjei ate asë.”—Ate cai. 12:13.
6. Kola ini së tune kaa hnene la tulu i Solomona la pengöne la nyipi mele ka loi?
6 Nyimutre la itre macatre ne Solomona a xoue Akötresie, me drengethenge Nyidrë. Easa e ngöne la Tusi Hmitrötre ka hape, hnei angeic hna “hni Iehova, kola trongëne la ite wathebo i Davita keme i [angeic].” (1 Ite jo. 3:3) Celë hi kepine matre, kola tro loi ekö la mele i Solomona. Hnei Solomona fe hna xupe la ēnē ka tru thatraqane la nyipi hmi, nge hna aijijë angeice fe troa cinyihane la köni tusi ne la Tusi Hmitrötr. Nyipici laka, thatreine kö së troa hane kuca la itre ewekë hna kuca hnei Solomona. Ngo ame pe, kola xatua së hnene la pengö i angeic, lo angeic a mele nyipici koi Akötresie, troa atrepengöne la nyipi mele ka loi, me trotrohnine la nyine troa kuca matre traqa pi fe së kowe la mele cili. Atre hi së laka, hnei Akötresieti hna aijijë Solomona troa cinyihane matre troa qaja la pengöne la troa trenamo, me inamacan, me hlemu, me cilëne la itre götrane qa ka tru. Nyimutre la itre atr ka mekune ka hape, itre jëne tro hi së lai a öhnyi mele ka loi. Ngo Solomona pe a qaja ka hape, ame la itre atr ka huliwa catre matre hetrenyi angatre la itre ewekë cili, tre itre ka “xeni la eny;” kolo lai a hape, tha ka ithue nyipi madrine kö la itre ewekë hnei angatr hna thele troa hetreny. Ame la itre atr ka hni koi mani, tre angatre pala hi a pi hetreny, nge angatr a xou e troa pë la mani hnei angatre hna hetreny. Ngo tro pë hë itre xan elanyi lai a kapa la manie i angatr.—E jë la Ate Cainöj 2:8-11, 17; 5:10-12.
7, 8. Hna mama tune kaa ngöne la mele i Solomona ka hape, tha nyipici hë angeice koi Akötresie? Nge nemene hë la thangane lai?
7 Ame hë la Solomona a qatr, tha drengethenge Iehova hmaca kö angeic. Öni Tusi Hmitrötr: “Qatë hë Solomona ame hnei ite fö’ i nyidëti hna aukene la hni nyidë troa xöte thenge la ite haze menu, nge tha meköti kö la hni nyidë koi Iehova Akötesi nyidë, tune la hni Davita keme i nyidë.” Hnei Solomona “hna xöte thenge Aseira haze föe i angete Zidona, me Milekoma i angete Amona ka sis.”—1 Ite jo. 11:4-6.
8 Tha madrine kö Iehova la aqane ujë i Solomona, celë hi matre hnei Nyidrëti hna qaja koi Solomona la itre thangane ka ngazo ka troa xulu qa ngöne la tha idrei angeic. Öni Akötresie: “Tro ni a thapa qa thei ’ö la baselaia, me hamën’ eje kowe la kete jini ’ö.” (1 Ite jo. 11:11) Haawe, ngacama nyimutre la itre loi hnei Solomona hna kapa ngöne la mele i angeic, ngo ame hë e thupen, tha kuca ha angeice la hnei Iehova hna upi angeic. Tha kuca pi hi Solomona la ewekë ka sisitria catre ngöne la mele i angeic, nge pë ju hi loi angeic. Tha nyipici hë Solomona koi Iehova. Qa ngöne lai, isa hnyinge jë së ka hape, ‘Hapeu, hnenge kö hna xomi ini qa ngöne la tulu i Solomona, matre tro pe ni a catre thele la nyipi mele ka loi?’
ATRE ÖHNE LA NYIPI MELE KA LOI
9. Hapeu, ala nyimu kö la itre atr ka mekune ka hape hna öhnyi mele ka loi hnei Paulo?
9 Isapengöne catre la mele i Paulo aposetolo memine la mele i Solomona Joxu. Tha ka hane kö Paulo mele ngöne la hnanyijoxu, maine ce xeni me iji pena memine la itre joxu. Ame itre xa ijin, co hi la hnepe göxeni me nyine iji hna kapa hnei Paulo, nge itre sine iheetre hi ka ijije la hnei angeice hna heetrën. (2 Kor. 11:24-27) Ame hë la Paulo a lapaune kowe la Mesia Iesu, tha wange atrunyi angeice hmaca kö hnene la itre atr ne la hmi angetre Iudra. Kolo pe a methinë angeice hnene la itre hene ne la hmi cili. Hna kuië angeic e kalabus, me wameucë angeic me lepi angeice hnei sine sinö, nge goi tranyi angeice fe hnei etë. Hnei Paulo mina fe hna qaja ka hape, hna methinë angeice me itre xa Keresiano, me qaqa angatr, me axösisi angatr. Öni angeice fe ka hape: “Hna acei tunë huni memine la ite ka sisi ne la fene hnengödrai, me dro ne la nöjei ewekë asëjëihë uti hë enehila.”—1 Kor. 4:11-13.
10. Pine nemene matre hna mekune jë hnei itre xa atr ekö ka hape, hnei Paulo hna tro trije la ketre aqane mele ka troa thue loi angeic?
10 Ame lo itre ka atre Paulo ekö lo angeic a thöthi nge kolo petre kö a hë angeice ka hape, Saulo, tre hnei angatre hna mekune ka hape, tro hë angeic elany a öhnyi mele ka loi. Hnene laka, ka fetra angeice qa ngöne la ketre hnepe lapa ka mama. Ketre, hna ini angeice hnei Gamaliela, ketre atre ini ka tru. Ame la thangane lai, tre öni Paulo e cinyany ka hape: “Sisitia ni ngöne la hmi angete Iuda hui ite xane ka ala nyimu ngöne la nöjenge hna ce xöte me ini.” (Gal. 1:14) Lue qene hlapa hnei Paulo hna ithanatane hnyawa, ene la qene Heberu me qene Heleni. Ketre, pine laka, ketre jini ne la mus i angetre Roma fe angeic ekö, haawe, hnene la musi cili hna hane thue loi angeic. Maine hnei Paulo ju hna nyenyape thele la itre eloine la fen, tre ma ketre atre trenamo me ka mama fe hë angeic ekö. Ngo hnei angeice hna xome la ketre aqane mele kö, nge maine jë hna jele hmo angeice hnene la itre atrene la hnepe lapa i angeic, pine la aqane ië ewekë i angeic. Nemene jë la kepin?
11. Nemene la ka tru ekö koi Paulo, nge nemene la hnei angeice hna thele troa traqa kow? Nge pine nemen?
11 Paulo la ketre atr ka hnimi Iehova ekö, nge ka thele troa amadrinë Nyidrë. Tha aja i Paulo kö la troa trenamo, me hlemu. Ame la Paulo a atre la nyipici, hnei angeice hna wange atrune la itre ewekë tha hna nyipine kö hnene la itre atre ne fen; ka tune la mele hna huujëne hnei Keriso, memine la huliwa ne cainöj, memine fe la troa hane mele e koho hnengödrai. Ketre, atre hi Paulo la aqane goeëne Satana la itre atr. Öni Satana, ka hape, atreine hi angeice sawa la itre atr troa nyi hlue i Akötresie. Ma atre jë hë Paulo ka hape, ijiji angeice fe hi troa amamane ka hape, ka thoi Satana. (Iobu 1:9-11; 2:3-5) Qa ngöne lai, hnei Paulo hna axeciëne e kuhu hni angeic, ka hape, traqa ju hë elanyi la itre jole koi angeic, ngo tro pala kö angeic a nyi hluene la nyipi Akötresie. Tha celë kö mele ka loi la, hna thele troa hetrenyi hnene la itre atre ne fen.
12. Pine nemene matre nyipi ewekë tro sa mejiune koi Akötresie?
12 Aja i nyipunieti fe kö troa hane tui Paulo? Tha ewekë ka hmaloi kö la troa nyipici koi Akötresie. Ngo maine tro sa nyipici koi Iehova, tro Nyidrëti a madrine koi së me amanathithi së. Celë hi nyipi mele ka loi lai. (Ite edomë 10:22) Nge jëne manathithi lai koi së enehila, nge epine fe. (E jë la Mareko 10:29, 30.) Qa ngöne lai, the amë kö la mejiune së kowe la “tenge mo ka tha cile huti kö, loi pe koi Akötesie ka shewengönie, ate ihaban’ asë koi shë la nöjei ewekë nyine amadin.” Maine aqane ujë së hi lai, tro hë sa traqa kowe lo “nyipi mel” hnei Akötresieti hna thingehnaeane koi së. (1 Tim. 6:17-19) Tha tro kö sa luelu, tro pe sa lapa mekune ka hape, ame hë elany thupene la ije macatre, tro hmaca së a mekune la itre macatre ne mele nyipici së me qaja ka hape, “Nyipi mele ka loi hi la hnenge hna melën!”
EKAA FE LA TRENGE NYI NYIPUNIE?
13. Nemene la hnei Iesu hna qaja göne la hnë tro sa ami trenga mo ngön?
13 Öni Iesu ekö: “The amë kö thatraqai nyipunie la tenga mo e celë fen, ga hete nekö i fenifeni me xojene troa an, nge ga hete ate kë ’nö angete thë me ënö. Ngo amëjë thatraqai nyipunie la tenga mo e koho hnengödrai, ga pë nekö i fenifeni me xojene troa an, nge ga pë ate kë ’nö troa thë me ënö. Ke ame la hna amë la tenge nyi ’ö ngön, te, eje fe hi la hni ’ö.”—Mat. 6:19-21.
14. Pine nemene matre tha loi kö troa ami trengamo së e celë fene hnengödrai?
14 Ame la “tenga mo e celë fen” hna thele hnene la atr, tre tha trenge mani casi kö. Ngo kolo fe lo itre xa ewekë hna wange atrune catrëne hnene la atr, nge hna qaja hnei Solomona; ka tune la troa hlemu me troa mama ngöne la fen. Casi hi la mekune hna qaja hnei Iesu memine la mekune i Solomona ka mama ngöne la tus i Ate Cainöj. Tha ka cile huti kö la itre trenga mo ka tune lai. Atre asë hi së laka, itre ewekë lai ka troa ngazo nge ka troa patr. Hnene la ketre porofesör hna qeje pengöne la itre trenge ewekë i Iesu; F. Dale Bruner la ëje i nyidrë. Öni nyidrëti ka hape, tha qea ju kö la hna hlemu hnene la atr. Ame la atr hna atrune enehila, tre canga tro hi a thëthëhmi angeic elany. Ame la ka trenamo ngöne la macatre ce, tre troa puafala ngöne la macatre ka troa xulu. Hnei Iesu hna hmekë së, ke ka hnime nyidrëti la atr; celë hi matre hnei nyidrëti hna qaja ka hape, ame la troa hlemu, tre tro hi a canga ae, nge celë hi ka thapa la madrine ne la atr. Önine lai porofesör ka hape, ame la atr ka hni koi mani me ka thele troa hlemu, tre itre akötr la hnei angatre hna menuën, nge tha celë kö la hnei Iesu lai hna ajane kowe la itretre drei nyidrë. Atre hi la itre atr ka hape, nyipici la hna qaja hnene la porofesör. Ngo ala ije la ka hetre aja troa hane trongëne la hna qaja hnei Iesu? Nge tune kaa fe nyipunie, pi tro fe kö nyipunieti a trongëne la eamo hnei nyidrëti hna hamën?
15. Nemene pengöne mele ka loi la hne së hna thele troa hetreny?
15 Önine la itre xa hene ne hmi ka hape, hmitrötre troa thele loi. Ngo tha hnei Iesu kö hna sawa la itre atr troa thele loi. Hnei nyidrëti pe hna qaja ka hape, tro sa thupëne troa xome la nyipi mele ka loi, me thuecatre së troa ami “tenga mo e koho hnengödrai,” itre ka cile huti epine palua. Ame la hne së hna troa wange atrune catrëne tre, ene la troa xom la aqane mele ka loi xajawa i Iehova. Easa trotrohnine jëne la itre trenge ewekë i Iesu ka hape, isa qanyi së pë hë iëne la hne së hna troa thele catrëne ngöne la mele së. Nge tro kö la aqane ië ewekë së, a qajaqaja la itre ewekë hne së hna wange atrune catrëne e kuhu hni së, ene la itre ewekë hne së hna thele troa hetreny.
16. Nemene la mekune ka troa xecie hnyawa e kuhu hni së?
16 Maine ka tru catre koi së la troa amadrinë Iehova, loi e xeci e kuhu hni së laka, tro kö Nyidrëti a hamëne koi së la ka ijij thatraqane la mele së. Ame itre xa ijin, maine jë pë hë nyine tro sa xen, maine nyine iji pena. (1 Kor. 4:11) Ngo catre jë pe së trongëne la eamo i Iesu ka hape: “The kuke hnine kö, kola hape, Tro sha xeni nemen ? nge, Tro sha iji nemen ? nge, Tro sha xetë nemen ? Ke ite wanaithihlë a thele la nöjei ewekë cili ; ngo ate kö la Tetetro i nyipunie e koho hnengödrai laka ijiji nyipunie la nöjei ewekë cili. Ngo pane thelejë nyipunie la baselaia i Akötesie, me thina ka meköti anganyidë ; nge troa hamëne fe koi nyipunie la nöjei ewekë cili.”—Mat. 6:31-33.
THELE JË LA LOI HNA HNËKËNE HNEI AKÖTRESIE
17, 18. (a) Nemene la nyine tro sa kuca matre hetrenyi pi së la mele ka loi? (b) Nemene la itre ewekë ka thatreine kö troa thue mele ka loi koi së?
17 Loi e tro sa lapa mekune hnyawa ka hape, tha ka xulu kö la nyipi mele ka loi qa ngöne la easa mama ngöne la fen, maine qa ngöne la itre huliwa ka tru hna kuca ngöne la fen. Nge ketre, ame la easa cilëne la itre hnëqa hnine la ekalesia, tre tha celë kö nyipi mele ka loi lai. Tro sa öhnyi loi qa ngöne la hne së hna drengethenge me nyipici koi Akötresie. Öni Nyidrëti ka hape: “Qâ i angete thupë ewekë troa isa nyipici.” (1 Kor. 4:2) Haawe, catre pi së nyipici, ke öni Iesu: “Ame la ate xomi hni uti hë la pun, te, tro ha mel.” (Mat. 10:22) Nge e mele hë elany la atre xomi hni, tro angeic a atrehmekune ka hape, traqa ha angeice kowe la nyipi mele ka loi!
18 Tro sa atreine öhnyi mele ka loi, e tro sa nyipici koi Akötresie, ngacama ixelë ju hë së me itre jol, ke ijiji së asë hi troa nyipici koi Nyidrë. Tha mani kö, me ini, maine hlemu la ka troa xatua së troa nyipici. Tha inamacane së pena kö, me itre talane me itre hna atrein, la itre ka troa xatua së troa nyipici. Ame ekö lo ijine i itre pane Keresiano, hetre itre hlue i Akötresieti ka trenamo, me ka puafala. Nge hnei Paulo hna ithuecatre kowe la itre Keresiano ka trenamo troa “kuca la loi me mana ngöne la nöjei huliwa ka loi.” Qa ngöne lai, itre ka puafala ju hë maine itre ka trenamo pena, ngo ijiji angatr asë hi ekö troa “xölehuje la nyipi mel.” (1 Tim. 6:17-19) Ketre tune mina fe ngöne la hnedrai së, ijiji itre puafala hi me itre trenamo troa traqa kowe lai. Casi hi la hnëqa së asë, ene la troa nyipici me “mana ngöne la nöjei huliwa ka loi.” Maine aqane mele së hi lai, tro la Atre Xupi së a qaja ka hape, traqa ha së kowe la nyipi mele ka loi, nge tro sa madrine qa ngöne laka, hne së hna kuca la aja i Nyidrë.—Ite edomë 27:11.
19. Nemene la nyine tro nyipunieti a kuca matre hetrenyi jë nyipunieti la mele ka loi?
19 Thatreine kö tro sa saze la aqane waiewekë ne la fen, ngo atreine hi së troa sipu amekötine la aqane goeëne së la itre jole hne së hna ixelë memin. Maine troa traqa koi nyipunieti la nöjei pengöne ewekë, ngo ame pe, tro hmekuje hi nyipunieti a öhnyi mele ka loi, e tro nyipunieti a nyipici. Tro kö nyipunieti elany a öhne laka, tha luzi kö la itre trenge catre hna kuca. Tha co kö la aqane tro Iehova a amanathithi nyipunie ngöne la hnedrai celë, nge uti hë epine palua. Lapa mekune ju së lo hnei Iesu hna qaja kowe lo itre Keresiano hna iëne ka hape: “Nyipicijë eö uti hë la mec, nge tro ni a hamë eö la korona ne mel.” (Hna ama. 2:10) Eje hi lai hna hape, nyipi mele ka loi!
[Thying]