1-3. (a) Pine nemene matre Iosua la ketre tulu ka loi koi së? (b) Nemene la ewekë nyine tha tro pi kö sa thëthëthmine ngöne la easa xomi mekun?

 KA NYIPI ewekë catre la aqane ië ewekë së, ke, kola aijijë së troa xomiujine la mele së. Ka ceitune hi lai memine la ketre atr ka xötrë gojenyi me traqa kowe la hna ijejea. Tro angeice lai a iëne la gojenyi nyine troa xötrën. Eje hi laka, tro angeic a xötrëne la gojenyi ka loi, me trije pë hë lai gojenyi ka troa ananyi angeice qa ngöne la hnei angeice hna tro kow.

² Hnene la Tusi Hmitrötre hna amamane la pengöne la itre atr ka nyimutre ka xome la itre mekune ka tru. Hanawange la hna melëne hnei itre xane ekö nyine tulu; ame Kaina ekö, ijije tro hi angeice a iën, ene la troa nue hni, maine tro pena a xomihni. (Gen. 4:6, 7) Ijije fe tro Iosua ekö a iën, maine troa nyi hluene la nyipi Akötresie maine itre haze ka thoi. (Ios. 24:15) Ka nyipi ewekë catre koi Iosua troa xötrëne la gojenyi ka loi. Aja i angeice troa lapa qale catre koi Iehova, celë hi matre hnei angeice hna iëne troa eatrëne lai. Ame pena ha Kaina, hnei angeice hna iëne la ewekë ka ananyi angeice qaathei Iehova.

³ Nyimu ijine tro fe sa hane xome la itre mekune ka tru matre trongëne pala hi la gojenyi ka loi. Ngo tha tro pe sa thëthëhmine laka, ame la aqane xomi mekune së, ke, tro lai a atrunyi Iehova me xatua së troa lapa qale catre koi Nyidrë, maine tro pena a ananyi së qaathei Nyidrë. (E jë la Heberu 3:12.) Tro sa ithanatane e hnine la tane mekune celë, memine la tane ka troa xulu la enyipiewekëne koi së troa xötrëne pala hi la gojenyi ka loi ngöne la sevene lao götrane ne la mele së, nge loi e troa xecie hnyawa koi së ka hape, tha tro kö la itre mekune hne së hna xome a ananyi së qaathei Iehova.

4. Pine nemene matre nyipi ewekë troa huliwa?

⁴ Qa ne la itre Keresiano troa huliwa thatraqa i angatre me hnepe lapa i angatr. Önine la Tusi Hmitrötr, e tha ajane kö la ketre atr troa huliwa kowe la hnepe lapa i angeic, tre, ceitui angeice me ka tha lapaune kö, maine atr ka triji Iehova. (2 Thes.  3:10; 1 Tim. 5:8) Haawe, nyipi ewekë troa huliwa. Ngo e tha hmeke kö epun, tro la aqane xomi mekune i epuni a nyiqaane ananyi epuni qaathei Iehova. Troa tune kaa?

5. Nemene la hnei epuni hna troa mekune hnyawa qëmekene troa kapa la ketre huliwa?

⁵ Maine nyipici laka, ka nyipi ewekë koi epuni troa hetre huliwa, haawe, nemene la nyine tro epuni a pane mekune hnyawa? Hnene laka, tha ka hmaloi kö troa öhnyi huliwa ngöne la nöje i epun, ame hi la kola mama la ketre huliwa, epuni hi lai a pi canga kapa ju. Ngo hapeue ju hë e amamane jë hnene la itre trepene meköti qa hnine la Tusi Hmitrötr ka hape, tha huliwa ka ijije kö koi epun? Maine pena, ue ju hë e xome asë jë la traeme i epun hnene la huliwa cili, nge co catre ju pë hë la traeme kowe la ekalesia, me hnepe lapa i epun? Ngacama tha ka loi ju hë la huliwa, ngo öni epuni jë, loi pe huliwa hune la pë? The thëthëhmine kö epuni laka, ame la mekune hnei epuni hna troa axeciën, tre, tro lai a aijijë epuni troa lapa qale catre koi Iehova, maine troa ananyi epuni pena qaathei Nyidrë. (Heb. 2:1) Celë hi matre maine ka nyipi ewekë ju hë koi epuni troa hetre huliwa, nge maine aja i epuni fe troa saze huliwa, ngo nemene la aqane tro epuni a axecië mekune cememine la inamacan?

6, 7. (a) Nemene la lue kepine ka upe la atr troa kapa la ketre huliwa? (b) Nge kepine ka ue la ka xatua angeice troa lapa qale catre koi Iehova, nge pine nemen?

⁶ Tro lai a mama la hnei epuni hna ajane troa kuca ngöne la mele i epun qa ngöne la aqane xomi mekune i epuni enehila. Pane isa hnyinge jë ka hape: ‘Nemene jë la enyipiewekëne la huliwa koi ni?’ Maine ame la sipu kepine matre kapa jë epuni la huliwa, tre, göi troa nyi thupene la nöjei ewekë thatraqane la mele i epun, me hnepe lapa i epun, matre tro epuni a nyi hlue i Iehova hnyawa, haawe, tro lai huliwa cili a xatua epun. (Mat. 6:33) Atre kö Iehova la aqane troa xatua epun e pë pi huliwa i epun, maine e pë trootro ju mani ngöne la itre hnë huliwa. (Is. 59:1) “Ate kö la Joxu [Iehova] la aqane amelene la itete thina ka ijiji Akötesie qa ngöne la nöjei itupath.”—2 Pet. 2:9.

⁷ Nge hapeue ju hë e ame la enyipiewekëne la huliwa koi epun, tre, göi tro hi epuni a trene mani? Tha ka jole pi kö lai. Ngo ka hetre engazone lai e tro hi a huliwa matre trenamo jë. (E jë la 1 Timoteo 6:9, 10.) Maine tro hi la huliwa me mani a lue ewekë ka sisitria ne la mele i epun, haawe, tro hë epuni lai a nanyi qaathei Iehova.

8, 9. Nemene la itre mekune nyine tro la itre keme me thin a isa hnyingën göi huliwa i angatr, nge pine nemen?

⁸ Maine itre keme me thin epun, the thëthëhmine kö laka, itre nekönatre a inine thei epuni troa xomi mekun. Nemene la ewekë ka sisitria hnei nyudren hna öhne ngöne la mele i epun? Huliwa i epun? Maine aqane imelekeu i epuni me Iehova? Maine ka tru koi epuni troa cile ngöne la hnëqa ka tru, maine tro pena a trene mani, hapeue fe itre nekö i epuni, tha tro jë kö angatre lai a xötrethenge la tulu i epun? Nge hapeu, tro pala kö angatre lai metrötrë epun? Önine la ketre Keresiano thöth, tha thëthëhmine kö nyën ka hape, ame keme i nyën, huliwa hi la ka sisitria ngöne la mele i nyidrë. “Hnei nyidrëti hna huliwa catr ekö matre troa mele ka loi la hnepe hlapa hun. Nge ame la aja i nyidrë, tha tro kö huni a pë ewekë. Ngo ame ju hi lo itre macatre ka ase hë, saze pi hi la aqane ujë i nyidrë.” Keme pe hi a mele koi huliwa, me itö mo menu ka tru thupen. Ame hë la thangan, hlemu hë la hnepe lapa i angatr hnene laka itre ka trene mani, ngo tha göi tro kö a xatuane la itre xane troa nyi hlue i Iehova. Öni nyëne jë hi, tro kö ekö a tru la madrine i nyën e hnei keme i nyëne ju hna huliwa catre troa xatuane la hnepe lapa i angatr troa easenyi catre koi Iehova, hune la troa thele troa trene mani.

⁹ Itre keme me thine fe, loi e xecie hnyawa koi epun laka, tha tro kö a nue la huliwa troa ananyi epuni qaathei Iehova. Amamai tulu jë kowe la itre nekö i epun. Amamai angatre jë laka, ame la hnei epuni hna mejiune catrëne kow, tre, ene la aqane imelekeu i epuni me Iehova, nge celë hi ka sisitria catre hune la mani me itre mo.—Mat. 5:3.

10. Nemene la nyine tro la thöth a mekune qëmekene tro angeic a iëne la pengöne huliwa nyine tro angeic a kuca elany?

¹⁰ Maine thöthi pala kö epun, nge epuni ha mekune la pengöne huliwa nyine tro epuni a kuca elanyi e tru jë epun, nemene la aqane tro epuni a ië huliwa hnyawa? Tune la hne së hë hna ce wang, tro lai a mama la hnei epuni hna ajane troa kuca ngöne  la mele i epun qa ngöne la aqane xomi mekune i epuni enehila. Maine epuni a mekune troa lö hnine la ketre hna inine huliwa, hapeu, huliwa ka tro kö lai a xatua epuni troa amë panë Iehova ngöne la mele i epun? Maine tro pena la huliwa cili a ananyi epuni qaathei Iehova? (2 Tim. 4:10) Hapeu, pi tro fe kö epuni a tune la itre atr ne la fene celë, angetre madrine hi e trene mani hë? Maine tro pena epuni a mejiune koi Iehova tui Davita? Öni nyidrë: “Nekönate ni ekö, ngo qatë hë enehila ; nge tha öhne kö ni la ate ka meköti a hna tij, memine la ite matra i angeic’ a sipo xen.” (Sal. 37:25) Ka ceitu hi lai memine la kola ië gojeny. Celë hi matre, loi e tha tro kö a thëthëhmine laka, ame la xomi mekun, tre, ka lue pengön, ame la hnapan, tre, troa ananyi epuni qaathei Iehova, nge ame la ketre, tre, troa tro xomi epuni kowe la mele ka sisitria. (E jë la Ite Edomë 10:22; Malaki 3:10.) Nemene la nyine tro epuni a iën? a

11. Nemene la ini hna hamëne hnene Tusi Hmitrötr göi ce mano me ce kuci elo? Nemene la nyine tro pala hi sa mekune hnyawa?

¹¹ Tha hna qaja kö hnei Tusi Hmitrötre ka hape ka ngazo e troa ce madrin, nge ketre tha hna qaja kö ka hape, ame la itre nyine iamadrinë ngöne la ijine mano, tre, ka aluzi traem. Öni Paulo koi Timoteo, hetre eloine la troa huliwane la ngönetrei. (1 Tim. 4:8) Önine fe la Tusi Hmitrötre ka hape, hetre “ijine hnyima,” me “ijine fiafia,” kolo fe a xatua së troa xomi ijine mano. (Ate cai. 3:4; 4:6) Ngo e tha hmekëne kö epuni la itre nyine iamadrinë, tro hë lai a nyiqaane ananyi epuni qaathei Iehova. Qa ngöne nemen? Qa ngöne laka hna iëne la itre nyine iamadrinë ka ngazo, maine pena tru la traeme i epuni hna xome hnene itre ej.

12. Nemene la nyine tro epuni a mekune hnyawa qëmekene troa iëne la itre nyine iamadrinë?

¹² Pane mekune jë pe së la itre nyine iamadrinë nyine tro sa iëne ngöne la ijine kola mano. Eje hi laka, atreine hi tro sa öhne la itre nyine iamadrinë ka loi. Ngo tru la itre nyine iamadrinë ngöne la fen hna methinëne hnei Akötresie, tune la kuci isi, me kuci haze, me kuci thiina ka sis. Haawe, nyipi ewekë troa hmekëne hnyawa la itre nyine iamadrinë. Celë hi matre pane mekune hnyawa jë la itre hnyinge celë: Nemene jë la thangane la itre nyine iamadrinë koi ni? Itre eje kö a huli ni troa pi isi, me troa pi mama fë la nöjeng? Eje kö a amejëne theng la pi hun? (Ite edomë 3:31) Hapeu, tha ka xeni menu jë kö la manieng? Tha ka iathixötrë jë kö lai elo hnenge hna iën? Drei jë la itre atr hnenge hna troa ce elo memin? (Ite edomë 13:20) Tha itre ewekë jë kö lai ka troa huli ni kowe la ngazo?—Iako. 1:14, 15.

13, 14. Pine nemene matre tro sa mekune hnyawa la etrune la itre hawa hne së hna xome koi itre hna kuci madrin?

 ¹³ Pane mekune jë fe la etrune la itre hawa ne epuni a kuci madrin. Wange hnyawa jë me hape: ‘Tru catre jë kö la itre hawa ne kuci madrine ni nge co ju pë hë la traeme tro ni a cainöje trootro me sine la itre icasikeu?’ E tru menu pala ha la itre hawa ne kuci madrine epun, pë hë eloine lai koi epun. Eje hi laka, e tro la itre atr a tuluthe hnyawa la traeme ne kuci madrin, tro hë angatre lai a kepe thangane ka loi qa ngön. Pine nemen? Atre hi angatre laka hnei angatre hna amë panëne la itre ka nyipi ewekë, matre tha hna angazone kö la mekuthethewe i angatre la angatre a kuca la itre nyine madrin.—E jë la Filipi 1:10, 11.

¹⁴ Ngamaca kösë ka lolo hi e tro sa xome la itre hawa ka nyimutre ne kuci madrin, ngo ame pe tro itre eje lai a ananyi së qaathei Iehova. Hnene la trejine föe ka 20 lao macatre hna melëne hë la pengöne celë. Öni angeice ka hape, ka majemine angeic, e nöjei pune wiik, qaane drai Ka Tru uti hë e Sabath, tro koi itre hnë kuci madrin. Ngo enehila ha, öhne hë angeice laka hetre itre ewekë ka sisitria kö nyine troa kuca. Öni angeice jë: “Hanawang, pionie jë hi ni, nge eni ha hlë e 6 h e hmakanyi troa cainöje trootro, matre goi tha ijijinge fe troa xome la cas maine lue hawa e hmakany troa tro kowe la itre hnë ithikeu. Atre hi ni laka ngacama pëkö engazone la tro sa ithikeu ngöne la itre xa hnepe ijin, ngo atreine hi tro itre ej a ananyi së qa ngöne la itre nyipi huliwa.” Mama pi hi koi angeice laka, nyipi ewekë tro angeice a hmekëne matre tha tro kö a tru menu la traeme hna xome thatraqane la itre ijine ithikeu.

15. Nemene la aqane tro la itre keme me thin a xatuane la itre nekönatre troa iëne la itre nyine iamadrinë ka loi?

¹⁵ Hnëqa ne la keme me thine troa huliwa göi itre hna ajane hnene la hnepe lapa i nyidro. Hnëqa i nyidroti fe troa xatuane la itre atrene la hnepe lapa i nyidro troa lapa qale catre koi Iehova, nge tro fe angatre a madrin, me drenge ka hape, hetre ka hnimi angatr. Maine keme epuni maine thin, the mekune kö ka hape, ka ngazo asë hi la itre nyine iamadrinë. Nyipici laka, hetre itre nyine iamadrinë ka ngazo. (1 Kor. 5:6) Ngo maine tro epuni a thele troa iëne hnyawa la itre nyine iamadrinë thatraqai epun, epuni hë lai a fe gojenyine la hnepe lapa i epuni troa ce thawa la itre hnepe ijine ka lolo. b Celë hi nyine kuca lai, matre tha tro kö la itre nyine iamadrinë a ananyi epuni qaathei Iehova.

16, 17. Nemene la ewekë ka hleuhleu ka traqa kowe la itre keme me thine ka ala nyim? Tro sa atrepengöne tune kaa ka hape, trotrohnine hi Iehova la hleuhleu i angatr?

¹⁶ Ame la pengöne la mele ne la keme me thine me itre nekönatr, tre ene la troa ihnimikeu catr. Tui Iehova, öni Nyidrë, ka hnime Nyidrë la nöje i Nyidrë tune la thine a hnime la kuku. (Is. 49:15) Haawe, e tro triji Iehova pi hnene la ketre atrene la hnepe lapa, eje hi laka tro lai a tru la hleuhleu. Hna qaja hnene la ketre trejine föe hna upetröne eë la kuku jajiny ka hape: “Lapa hleuhleu ju pe hi ni. Nge eni a thele ewekë me hape, ‘Pine nemene matre nue Iehova pi hnei angeic?’ Öninge pena kö ka hape, ma eni la atrekë zön.”

¹⁷ Maine celë hi la hnei epuni hna melën, trotrohnine hi Iehova la hace i epun. Hna “teije la hni nyidë” lo kola tha idrei hnene la atr, pane nekö i Nyidrë. Hnei Nyidrëti mina fe hna hleuhleu lo nöjei atr ka mele qëmekene la Iwë Ka Tru a xele ma drei Noa. (Gen. 6:5, 6) E tha hna tithe kö la itre atr hnene la itre akötre ka tune la, thatreine jë pi kö tro angatre a trotrohnine la ehacene la itre akötre cili. Ngo ketre ewekë hna mecine e tro sa nue la thiina ka ngazo ne la ketre atrene la hnepe lapa së hna upetrön eë troa ananyi së qaathei Iehova. E trotriji Iehova pi hnene la ketre atrene la hnepe lapa së, nemene la aqane tro sa cile catre hnine la hleuhleu?

18. Pine nemene matre tha tro kö la itre keme me thine a mekune ka hape, zöi angatre la kola trotriji Iehova hnene la itre nekö i angatr?

¹⁸ The mekune kö ka hape, zöi epuni lai ewekë ka traqa. Isa qanyine kö la itre atrene la hnepe lapa ka nue angeice koi Iehova, nge ka bapataiso, nge ka iëne troa nyi hlue i Iehova, troa “isa thue ehnefen.” (Gal. 6:5) Ame xajawa i Iehova, tre, tro kö la  atre ka ngazo a menuëne la huliwa i angeic. Tha Akötresieti kö a upe koi epuni la zön. (Ezek. 18:20) Celë hi matre the upezöne menune kö la itre xan. Metrötrëne ju pe la aqane hamëne Iehova la wameuce kowe la nöje i Nyidrë. The upezöne menune kö la itre qatre thupe lo angetre thupëne la ekalesia. Ngo cile catre ju pe nge the nue Diabolo kö troa huli epun, nge the nue kö la ewekë ka traqa celë troa ananyi epuni qaathei Iehova.—1 Pet. 5:8, 9.

19, 20. (a) Nemene la aqane tro la itre keme me thine ne la itre hna upetrön eë a cile catre hnine la hleuhleu i angatr? (b) Nemene la mejiune nyine troa hetrenyi hnene la itre keme me thin?

¹⁹ Nemene ju hë la ewekë ka troa traqa e wesitre ju epuni koi Iehova pine la ewekë ka traqa kowe la nekö i epun? Tro hë lai a ananyine la hni epuni qaathei Iehova. Eje hi laka, tro lai atrene lai hnepe lapa i epun hna upe a öhne hnyawa laka, sisitria kö Iehova koi epuni hune la itre atrene la hnepe lapa i epun. Celë hi matre, maine ajane epuni troa atreine xomihnine la hleuhleu i epun, huliwa catre pi troa acatrene catrëne la aqane imelekeu i epuni me Iehova. Icasikeu lapa jë memine la itre trejine me epuni, trahmanyi me föe Keresiano ka mele nyipici. (Ite edomë 18:1) Thithi jë koi Iehova nge qaja mekötine jë koi Nyidrëti la itre ewekë hnei epuni hna lapa fë e kuhu hni epun. (Sal. 62:7, 8) The thele kepine kö troa icilekeu memine la hna amekötine hnei Nyidrëti thatraqane la itre hna upetrön eë. The thele kepine kö troa iöhnyi lapaa memine la ketre atrene la hnepe lapa hna upetröne eë maine tro pena ha a icinyanyikeu jëne telefon, maine Ëternet. (1 Kor. 5:11) Catre jë huliwa koi Iehova. (1 Kor. 15:58) Önine lo trejine föe hne së hë hna ithanatan: “Atre hi ni ka hape, tro ni a catre huliwa pala hi koi Iehova, me acatrene catrëne la lapauneng, matre e bëeke hmaca jë la nekönge jajiny koi Iehova, atreine hi ni troa xatua nyën.”

²⁰ Tusi Hmitrötre a qaja ka hape, ihnimi la “ate mejiune la nöjei ewekë asë.” (1 Kor. 13:4, 7) Pëkö engazone e tro sa mejiune ka hape, tro lai atr hne së hna hnim a bëeke hmaca koi Iehova. E nöjei macatre, hnene la itre hna upetrön eë ka ala nyim hna mekune troa ietra me bëeke hmaca kowe la organizasio i Iehova. E thupene hë la hnei angatre hna ietra, ketre patre ju fe hi la wesitre i Iehova koi angatr, ke, Nyidrëti la “ate sheng.”—Sal. 86:5.

21, 22. Nemene la aqane ië ewekë ka troa xecie hnyawa e kuhu hni epun thatraqane la mele i epun?

²¹ Hnei Iehova hna nue kowe la atr troa sipu ië ewekë thatraqane la mele i angeic. (E jë la Deuteronomi 30:19, 20.) Ngo, kola hape koi së, isa qanyi së kö ië ewekë hnyawa. Tro la itre Keresiano a isa hnyingëne thele ka hape: ‘Hnene kö la aqane ië ewekënge hna xatua ni troa xötrëne la gojenyi ka loi? Hnenge kö hna nue la huliwang, maine la itre nyine iamadrinë, maine aqane imelekeunge memine la hnepe lapang troa ananyi ni qaathei Iehova?’

²² Tha hnei Iehova kö hna nga troa hnime la nöje i Nyidrë. Celë hi matre thatreine kö la ketre ewekë troa ananyi së qaathei Iehova, ngazo hi e menu ju la aqane ië ewekë së. (Rom. 8:38, 39) Epi tha tro pi kö a traqa koi së la ewekë cili! Loi e eje hnyawa e kuhu hni epuni laka, tha tro kö la ketre ewekë a ananyi epuni qaathei Iehova. Tro la tane mekune ka troa xulu a amamane koi së ngöne hmaca la foa lao götran ne la mele së la enyipiewekë la tro sa ië ewekë hnyawa.