Kuca Hnyawa Jë La Huliwa Ne Tro Fë Maca Ka Loi
Kuca Hnyawa Jë La Huliwa Ne Tro Fë Maca Ka Loi
“Kucajë la qâ ne la ate amamane la maca ka loi, kuca asë jë la qâ i ö.”—2 TIM. 4:5.
NEMENE LA AQANE TRO NYIPUNIETI A SA?
Drei la itre ka amamai tulu göi troa tro fë hnyawa la maca ka loi?
Pine nemene matre nyipi ewekë tro la itre atr a drenge la maca ka loi?
Tro sa atreine tro fë hnyawa tune kaa la maca ka loi?
1. Pine nemene matre Iehova hi la Atre tro fë asisitriane la maca ka loi?
IEHOVA AKÖTRESIE la atre tro fë panën me tro fë asisitriane la maca ka loi. Ase jë hi Adamu me Eva tha idrei, Iehova a qaja ju ka hape, tro ha apatrene triji Satana. (Gen. 3:15) Ngöne la itre macatre ka nyimutre, hnei Iehova hna qeje pengöne la aqane tro Nyidrë a awiëne la atresiwa i Nyidrë, me aqane tro Nyidrëti a nyinyin la itre jol ka xulu qaathei Satana, me aqane tro hmaca la itre atr a kapa la mele ka tha ase palua kö. Ame asë hi la itre maca ka loi cili, tre, itre ej asë hi e hnine la Wesi Ula i Akötresie, ene la Tusi Hmitrötr.
2. (a) Hnauëne laka qaja jë ka hape, itretre tro fë maca ka loi fe la itre angela? (b) Hnei Iesu hna amamane tune kaa ka hape, nyidrë la tulu ne troa tro fë la maca ka loi?
2 Itre ka tro fë maca ka loi fe la itre angela. Angatr a tro fë la maca ka loi me xatuane la itre atr troa cainöjën ej e cailo fen. (Luka 1:19; 2:10; Ite hu. 8:26, 27, 35; Hna ama. 14:6) Nge tune kaa fe la angela ka sisitria, Mikaela? Ka tro fë maca ka loi fe nyidrë. Nge ame lo Iesu e celë fen, ka tru koi nyidrë troa tro fë la maca ka loi. Hnene la tulu i nyidrë hna amamane ka hape, ame la cainöje trootro tre, celë hi huliwa ka sisitria nyine tro fe sa hane kuca.—Luka 4:16-21.
3. (a) Nemene la pengöne la maca ka loi hne së hna tro fë? (b) Nemene la lue hnyinge ka nyipi ewekë koi së troa sa?
3 Hnei Iesu hna upe la itretre drei nyidrë troa tro fë maca ka loi. (Mat. 28:19, 20; Ite hu. 1:8) Öni Paulo koi Timoteo: “Kucajë la qâ ne la ate amamane la maca ka loi, kuca asë jë la qâ i ö.” (2 Tim. 4:5) Nemene la maca ka loi hne së hna cainöjën? Easa qaja kowe la itre atr ka hape, kola hnimi së hnei Iehova, Tretretro së e hnengödrai. (Ioane 3:16; 1 Pet. 5:7) Baselaia i Akötresie la enyipicine la ihnimi Nyidrë kowe la atr. Haawe, easë a qaja kowe la itre atr ka hape, maine tro angatr a hane nyi jinine la Baselaia i Nyidrë, me drengethenge Nyidrë, me kuca la meköt, tro fe hë angatre a enehmu i Nyidrë. (Sal. 15:1, 2) Tro Iehova a apatrene trij la akötr, me xome trij la hleuhleu ka lapane la mekune së hnene lo itre ewekë ka ngazo ka traqa koi së ekö. Drei la maca ka lolo catr! (Is. 65:17) Lue hnyinge ka nyipi ewekë catr nyine troa sa hne së, itretre tro fë maca ka loi: Pine nemene matre nyipi ewekë tro la itre atr a drenge la maca ka loi enehila? Nge nemene la nyine tro sa kuca matre sisitria la aqane tro sa tro fë la maca ka loi?
PINE NEMENE MATRE NYIPI EWEKË TRO LA ITRE ATR A DRENGE LA MACA KA LOI?
4. Nemene la itre trenga thoi hnene la itre atr hna qaja göi Akötresie?
4 Pane mekune jë epuni la kola thoi hnei ketre atr ka hape, hna tro triji epuni me hnepe lapa i epuni hnei keme i epun. Öni angeic, ame keme i epun, ka ixele ma wai, nge ka xele ma ithanata, nge ka pë ihnimin. Nge önine maca jë lai atr, the thele kö troa atre nyidrë ke, meci hë. Hna qaja tune fe hi lai göi Akötresie. Öni angatr, pëkö ka atreine troa atre Akötresie, maine pena ame Akötresie ka pë ihnimin. Hna inine hnene la itre xa hene hmi ka hape, tro Akötresieti a nyi thupene kowe la itre atre ka ngazo, troa dreuthe amele angatr, nge tro angatr a akötre uti hë epine palua. Öni itre xane fe, Akötresie la ka axulune la wene me itre xaa hulö ka akötrëne la mele ne la atr. Öni angatr, ngacama kola humuthe la itre atr ka loi me ka ngazo hnene la itre hulö cili, ngo celë hi aqane nyi thupene Akötresieti lai kowe la ngazo ne la itre atr.
5, 6. Nemene la thangane la ini evolisio, me itre ini ka thoi qaathei hmi kowe la itre atr?
5 Öni itre xan, pëkö Akötresie, nge ka xulu së qa ngöne la itre öni. Hnene la angetre mejiune kowe la ini evolisio, lo ka hape ka xulu xane së, hna qaja ka hape, pëkö Atre Xup, nge ame la nöjei ka mel, tre, pëkö ka xup. Goi qaja fe itre xan ka hape, pine laka ka xulu së qaathene la itre öni, tha sesëkötre kö së la itre atr a iakötrë me tha imele goeë. Ame la angetre ka lapaune koi evolisio, pëkö mejiune i angatre kowe la itre drai elany. Nge pine laka, ame koi angatr, tha Akötresieti kö la ka xupe la atr, haawe, tha thatraqai angatre kö la itre trepene meköti Akötresie, nge isa qanyine kö la atr troa wange la loi me ngazo. Kola mekune hnei itre xan ka hape, tha tro jë pi kö a hetre meköt, ke, ame koi angatr, tro pala hi la atre catr a wajahuje la itre ka kucakuca.
6 Ame la ini evolisio me itre ini ka thoi qaathei hmi, tre, celë hi qaane la akötrene la atr ngöne la itre drai celë, itre drai hnapin. (Rom. 1:28-31; 2 Tim. 3:1-5) Tha maca ka loi kö la itre ini cili, itre ka ananyine pe la itre atr qaathei Akötresie, me qa ngöne la maca ka loi qaathei Nyidrë.—E jë la Efeso 2:11-13; 4:17-19.
7, 8. Nemene la jëne ka cas tro la itre atr a atre la maca ka loi?
7 Maine ajane la itre atr troa imelekeu me Akötresie, loi e troa eje hnyawa koi angatre ka hape, hetre Akötresie, nge nyipi ewekë tro angatre a atre Nyidrë. Loi e tro sa thuecatrene la itre atr troa inine la itre hnei Nyidrëti hna xupe matre atre Akötresieti jë hnei angatr. Ame la itre atr a goeëne me mekune hnyawa la itre ewekë hna xupe xötreithi angatr, öhne ju hi angatre la inamacane me mene i Akötresie. (Rom. 1:19, 20) Tro sa xatuane tune kaa la itre atr troa atrehmekune laka, nyine haine la nöjei ewekë hnei Akötresie hna xup? Tro sa xatua angatre jëne la lue boroshüre hna hape, La vie a-t-elle été créée ?, me Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie. Ngo hetre hnyinge hna thatreine hnene la itre atr troa sa jëne hi la hna goeëne la itre hna xup. Thatreine kö tro la atr a trotrohnine la kepine matre nue pi Akötresieti la itre akötr, me atre la aja i Nyidrë kowe la fen, nge maine Nyidrëti kö a kukehni së isa ala cas.
8 Ame hi la aqane tro sa atre la maca ka loi göi Akötresie me itre mekuana i Nyidrë, tre ene la troa inine la Tusi Hmitrötr. Ketre ewekë ka tru koi së la troa atreine xatuane la itre atr troa atre la maca ka loi! Ngo maine easa ajane troa xatuane la atr troa mejiune koi Akötresie, me hane enehmu i Nyidrë, hetre ewekë ka sisitria nyine tro sa kuca hune la tro hi a ini angeice la itre enyipicin. Nyipi ewekë tro sa ce waimekune me angeic matre tro angeic a trotrohnine la aliene la itre ewekë hnei angeice hna mejiune kow, nge matre kapa jë angeic itre ej. (2 Tim. 3:14) Loi e tro sa tui Iesu, troa atreine hamë ini kowe la atr matre tha tro kö angeice a lueluëne la itre ini hnei angeice hna kapa. Pine nemene matre hna kapa hnyawa hnene la itre atr la itre mekune hnei nyidrë hna hamën? Ame la ketre kepin, tre, loi la aqane huliwane nyidrëti la itre hnying. Tro sa nyitipu nyidrë tune kaa?
KA ATREINE TRO FË MACA A HULIWANE HNYAWA LA ITRE HNYING
9. Maine easa ajane troa xatuane la itre atr troa kapa la maca ka loi, nemene la nyine tro sa kuca?
9 Pine nemene matre tui Iesu, loi e tro sa huliwane hnyawa la itre hnyinge ngöne la hna cainöje trootro? E önine jë la droketre i epuni ka hape, tro ha xöji epun, nge tha ka co kö. Tro së lai a drei angeic. Ngo maine e hna thuemacanyi së hi, ngo tha hnyingë pengöne hnyawa kö la meci së, tro ju hë së lai a ue? Ame e cili, tro hë së lai a luelu. Maine droketre ka atreine huliwa ju hë, ngo tro angeice lai a pane hnying, me drenge la aqane tro la itre atr a sa qëmekene troa hamëne la ixatua. Ceitune hi memine la tro sa xatuane la atr troa kapa la maca ka loi ne la Baselaia, tro sa hnyinge hnyawa koi angeic matre troa trotrohnine hnyawa la ixatua thenge la hna ajane hnei angeic.
10, 11. E tro sa nyitipu Iesu, nemene la nyine tro sa kuca?
10 Atre hnyawa hi Iesu laka, tro la ka hamë ini a huliwane la itre hnying, tha göi tro hmekuje kö a atre la hnainin, ngo göi tro fe a xatua angeice troa waiewekë, me hamëne la sipu mekuna i angeic. Celë hi matre ame la nyidrëti a inine la ipië kowe la itretre dreng, hnei nyidrëti hna pane hnyinge koi angatre matre tro angatre a thele ewekë. (Mar. 9:33) Ame la ketre ijin, hnei Iesu hna hnyinge koi Peteru, nge lue aqane sa hnei nyidrëti hna amaman, nge nyidrëti pë hë a qaja ju koi Peteru troa iën la mekune ka loi. Nyine tro lai a xatua Peteru troa trotrohnine la nyipi ini. (Mat. 17:24-26) Ame la ketre ijin, hnei Iesu hna thele troa atre la ewekë ka eje e kuhu hnine la hni ne la itretre drei nyidrë, nyidrëti pë hë a kuca ju la itre hnyinge ka nyimutre ka upi angatre troa fe amamane la hni angatr. (E jë la Mataio 16:13-17.) Tha hnei Iesu kö hna qaja hi kowe la itre atr la nyine troa kuca. Ngo jëne la itre hnying, hnei nyidrëti hna thue ajane la itre atr troa kapa la maca ka loi, me saze la mele i angatr.
11 Ame la easa hnyinge tui Iesu, easë hi lai a öhne la aqane xatuane la itre atr ngöne la hna cainöje trootro. Easë fe hi lai a inine troa ce waimekune memine la itre atr la kola isazikeu la itre mekune së. Nge easa ini angatre matre tro angatre a kepe thangane qa ngön. Tro së enehila a wange la köni ceitun nyine amamane la aqane tro sa huliwane hnyawane la itre hnying.
12-14. Nemene la aqane tro epuni a xatuane la nekö i epuni matre tha tro kö angeice a cile hnö e troa cainöj? Hamëne jë la ketre ceitun.
12 Ceitune 1: Nemene la hnei epuni hna troa kuca e öhne jë epuni laka, kola cile hnö la nekö i epuni e troa qaja kowe la itre sine ini angeic ka hape, ame la itre ewekë asë, tre, itre hna xup? Nemene la aqane tro epuni a xatua angeic matre hetre trenge catre i angeic troa cainöje koi angatr? The jele ngazo angeice kö, maine pena the hape kö koi angeic, hane hi la nyine tro eö a qaja, ngo tune jë fe la aqane kuca Iesu, hnyinge jë koi angeice matre ketre qaja jë angeice la sipu hnei angeice hna mekun. Nemene la aqane tro epuni a kuca?
13 Ce e jë memine la nekö i epuni la itre ithuemacanyi qa hnine la boroshür Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie. Ase jë hi ce wange la itre mekune ngöne la faifi lao hnying hnine lai boroshür, hape jë koi angeic, nemene la mekune ka loi hnei angeice hna öhne e celë. Xatua angeice jë troa thele hmaca la itre xa mekune ka nyipi ewekë matre mejiune hnyawa angeice ka hape, hetre Atre Xup. Nge xatua angeice jë troa atre la itre kepine matre ajane jë angeice troa nyi hlue i Akötresie. (Rom. 12:2) Qeje pengöne jë kowe la nekö i epuni ka hape, isa hetre kepine matre easa mejiune ka hape, hetre Atre Xup.
14 Thupene lai, qaja jë kowe la nekö i epuni ka hape, tro angeic a ithanata memine la sine ini angeic tune la aqane ithanata i epuni me angeic. Tro angeic a qaja kowe la sine ini angeice la itre ewekë ka anyipicine ka hape, ame la itre ewekë tre, hna xup, nge hnyingëne jë hë la hna mekune hnene la sine ini angeic. Sipone jë kowe la sine ini angeic troa e la hna cinyihane ngöne la hna eköhagene götrane 21 ne lai boroshür. Thupene lai, tro la nekö i epuni a hnyingëne ka hape, ‘Nyipici kö ka hape, ka tru catre kö hnei ithuemacanyi e hnine la ADN hune la ketre ordinatöre ka catrehnin ngöne la fen?’ Tro jë lai sine ini angeic a qaja ka hape, eje hi. Thupene lai, hnyinge hmaca jë hnene la nekö i epuni ka hape, ‘Maine nyipici lai, ka meköti jë kö e tro sa mekune ka hape, hetre ka kuca la ordinatör, nge pëkö ka kuca la ADN?’ Ame la aqane troa xatuane la nekönatre matre tha tro kö angeice a xou e troa ithanatane la itre ini hnei angeice hna mejiune kow, tre, ene la troa ce hnëkëne me angeic. Maine tro epuni a hnëkëne la nekö i epuni troa huliwane hnyawane la itre hnying, aqane tro epuni lai a xatua angeice troa atreine hnyawa tro fë la maca ka loi.
15. Nemene la aqane tro sa huliwane la itre hnyinge göi troa ce waimekune memine la ketre atr ka tha mejiune koi Akötresie?
15 Ceitune 2: Ame ngöne la easa cainöje trootro, maine jë tro sa ithanata memine la ketre atr ka lueluëne, ka hape, hetre Akötresie, maine pena ka tha mejiune hnyawa pi kö ka hape, hetre Akötresie. Ngo ijije pala hi tro sa ce waimekune me angeic. Tro sa pane hnyingë angeice ka hape, hna nyiqaane eu la angeice a luelue, nge hnauëne laka xele pi angeic ma mejiune koi Akötresie. Ase jë hi së drei angeic, öhne ju hi së ka hape, hetre sipu kepine matre tha angeice hmaca kö a mejiun. Thupene jë hi, easa hnyingëne ju ka hape, aja i angeice kö troa e la ketre boroshüre ka amamane hnyawa la itre enyipicine ka hape, hetre Atre Xup. Maine aja i angeic, tro sa hamë angeice lo boroshüre hna hape, La vie a-t-elle été créée ?, maine Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie. Maine troa maca hnyawa la aqane hnyinge së, atreine hi tro sa ketr la hni ne la atr jëne la maca ka loi.
16. Pine nemene matre loi e xecie koi së ka hape, ngacama kolo hi a e hnene la hnainin la itre mekune ngöne la itus maine boroshür, ngo trotrohnine hnyawa hi angeic?
16 Ceitune 3: Ame la easa inine la Tusi Hmitrötre me ketre atr, nemene ju hë la ewekë ka troa traqa e tro sa nue la hnainine tro hi a e la itre mekune hna fejane ngöne la itus maine boroshüre göi troa sa la itre hnying? Tha tro kö angeice lai a kökötre loi ngöne la nyipici. Pine nemen? Pine laka ame la hnainin ka e hi la itre mekune hna fejan, ngo tha hna pane thele kö troa trotrohnin, tre, ceitu me feja ka tha jui kö la itre waan. Tro lai a jole kowe la hnainine ka tune lai troa cile catre ngöne la nyipici e traqa ju la itre icilekeu. (Mat. 13:20, 21) Ame la aqane tro sa xatuane la hnainin, tre, ene la troa hnyingë angeice la mekuna i angeice qa ngöne la itre hnei angeice hna inin. Thele jë troa wange la itre mekune hnei angeice hna kapa, nge wange jë ka hape, pine nemene matre angeice a mekune tune lai. Thupene lai, ce waimekune jë me angeice jëne la Tusi Hmitrötre matre tro la Tusi Hmitrötre a trepene la itre ini hnei angeice hna mejiune kow. (Heb. 5:14) Maine tro sa huliwane hnyawa la itre hnyinge memine la itre hnainin, tro hë angatre lai a cile catre ngöne la nyipici, nge maine traqa ju hë la itre ka icilekeu, maine thele troa amenu angatre hnei itre xan, ngo tha tro jë pi kö a enijëne la lapaune i angatr. (Kol. 2:6-8) Nemene fe la itre xa nyine tro sa kuca matre maca hnyawa pala hi së e troa tro fë la maca ka loi?
ITRE KA ATREINE TRO FË MACA A ITÖ IXATUA
17, 18. Ame la epuni a traqa kowe la ketre hnalapa, nge kola ithatana hnene la sine tronge i epun, tro epuni a xatua angeice tune kaa?
17 Hnei Iesu hna upe isa ala luëne la itretre drei nyidrë troa cainöje trootro. (Mar. 6:7; Luka 10:1) Ame hë e thupen, hnei Paulo aposetolo hna qaja göne la itre sine tronge i angeic ka hape, “angete ce huliwa” me angeic ngöne la hna cainöje trootro. (Fil. 4:3) Ame lo macatre 1953, hnene la organizasion hna nyiqaane eköthe la ketre porogarame ka ketre pengön, göi troa xatuane la itre xane troa cainöje trootro.
18 Ame la epuni a traqa kowe la ketre hnalapa memine la ketre ka cainöj, nemene la nyine tro epuni a kuca e angeice la ka ithanata kowe la atrene la hnalapa? (E jë la 1 Korinito 3:6-9.) Wange ju la itre xötre ngöne la Tusi Hmitrötre i epun. Drenge ju la hna qaja hnene la sine tronge i epun, wanga aja ixatua ju angeice ngöne la kola ce waimekune memine la atr. (Ate cai. 4:12) The thupa kö la angeic a ithanata, maine pena la kola ithanata hnene lai atr. Maine tro epuni a thepe ithanata, tro hë lai a sixele hnene lai ka cainöj e troa sisedrëne la mekuna i angeic, nge tro fe lai a amenune la mekuna ne la hna cainöje kow. Tha ngazo kö e troa qaja la cas maine lue mekun, ngo ase jë hi, nue pi kö lai sine tronge i epuni troa sisedrëne la itre mekuna i angeic.
19. Nemene la ewekë tha nyine tro pi kö sa thëthëhmin, nge pine nemen?
19 Ame la epuni memine la sine tronge i epuni a trongëne la itre hnalapa, nemene la aqane tro epuni a ixatuanekeune matre atreine hnyawa epuni tro fë la maca ka loi? Ithanatane trongëne jë la aqane tro epuni a eköthe la itre mekune nyine troa qaja. Wange kö ke, qaja jë la itre ithanata nyine angazone la hni ne la itre atr ngöne la hnei epuni hna cainöj. Nge the qeje gelene kö la trejine me easë. (Ite edomë 18:24) The thëthëhmine kö së laka, pëkö atre ka pexej. Cememine la ihnim, Iehova a hamë së la trenga mo celë, ene la troa tro fë la maca ka loi, me ini së troa cainöj. (E jë la 2 Korinito 4:1, 7.) Haawe, loi e mama the së asë la madrine së kowe la maca ka loi, ene la troa kuca la hne së hna atrein matre itre ka tro fë hnyawa së la maca ka loi.
[Thying]
[Iatr ne la götran 3]
[Hna cinyhan ne la götran 5]
Nyipi ewekë tro sa ce waimekune memine la atr matre kapa jë angeic itre ej
[Iatr ne la götran 6]
Itre hnyinge ka loi . . . Ka xatuane la itre atr troa atre la aliene matre mejiune jë angatre kowe la itre ini hnei angatre hna kapa
[Iatr ne la götran 6]
Ka xatua së troa ketr la hni angatr matre thele mekune jë angatre me kapa la nyipici
[Iatr ne la götran 6]
Ka xatua angatre troa wange la itre mekune qa hnine la Wesi Ula i Akötresie matre ame la itre hnei angatre hna mejiune kow, tre hna nyi trepene itre eje e hnine la Tusi Hmitrötr
