Ha Trenekön, Ifekeune Jë La Itre Mekune Cememine La Ihnim
Ha Trenekön, Ifekeune Jë La Itre Mekune Cememine La Ihnim
“Loi e tro nöjei ate asëjëihë a canga deng, me hnöthe troa ewekë, me hmite troa elëhni.”—IAKO. 1:19.
NEMENE LA AQANE TRO NYIPUNIE A SA?
Pine nemene matre nyipi ewekë tro la itre atrene la hnepe lapa a thele ijine troa ifekeune la itre mekuna i angatr?
Tro la itre keme me thin a trongëne tune kaa la eamo hna qatrenge hnene la tus i Iakobo 1:19?
Tro la itre nekönatr a trongëne tune kaa la eamo hna qatrenge hnene la tus i Iakobo 1:19?
1, 2. Nemene la pengö i ha trenekön? Ngo nemene la jole hnei nyudreni hna hane cile kow e itre xa ijin?
HNA hnyinge hnene la lue ka cinyanyi itus kowe la itre xa nekönatr qa Amerika, ka hape: “Maine thuemacanyi eö jë hi ka hape, kolo ha troa meci elany la keme me thine i eö, nemene la hnei eö hna troa qaja koi nyidro?” Pekö ka pi troa qeje jole maine iwesitrë pena ngöne la ijine cili. Casi hi la mekune ka traqa koi angatr, ene la troa hape, “Menu hë ni” nge “Atraqatre la ihniminge koi epon.”—Hna cinyihane hnei Shaunti Feldhahn me Lisa Rice (For Parents Only).
2 Pë pe kö nekönatr ka tha hnimi keme me thin; nge ketre pëkö keme me thine ka tha hnimi kuku. Nge mama hnyawa lai thene la itre hlue i Akötresie. Ngo tha ka hmaloi kö e itre xa ijin, troa ifekeune hnei ha treneköne la itre mekun. Pine nemene jë? Pine nemene matre jole koi ha treneköne troa ce ithanatane la itre xa mekun? Nemene la nyine tro nyudreni a kuca matre xatua nyudreni troa ifekeune la itre mekun?
XOMI IJINE JË TROA CE ITHANATA
3. (a) Pine nemene matre jole kowe la itre atrene la hnepe lapa troa ce ithanata hnyawa? (b) Pine nemene matre hmaloi ju kö ekö kowe la angetre Isaraela troa ce ithanata memine la ha nekö i angatr?
3 Tha ewekë ka hmaloi kö kowe la itre atrene la hnepe lapa troa öhnyi ijine troa ce ithanata. Ka loi ekö ngöne lo hneijine i angetre Isaraela. Ame la Mose a upe ekö kowe la itre thupëtresiji ne Isaraela isa ala caas troa inine la ha nekö i angatre la itre wathebo i Akötresie, öni angeic: “Tro eö a inin’ it’ eje kowe la ite nekö i ’ö, me ithanatan’ it’ eje e lapa eö hnine la uma i ’ö, me tro e kuhu gojeny, nge eö a meköle me mejë hmaca.” (Deu. 6: 6, 7) Itre nekönatr ekö a ce lapa me thin ngöne la hnalapa, maine koilo pena a ce huliwa me kem. Qa ngöne lai, ce angatre pala hi, nge nyimu ijine tro ha trenekön a ce ithanata. Celë hi matre, tha jole kö koi keme me thin troa atre la itre ka nyipi ewekë thatraqai ha nekönatr, memine la itre aja i nyudren, me pengö i nyudren. Nge ketre, celë hi lai ka aijijëne la itre nekönatre fe troa atrepengöne hnyawa la itre keme me thin.
4. Pine nemene matre jole enehila kowe la itre atrene la hnepe lapa, troa ifekeune la itre mekune i angatr?
4 Ketre pengöne kö la mele enehila. Ame ngöne la itre xa nöj, canga lö hi la itre nekönatr koi uma ne ini, nge lue macatre i nyudreni petre hi. Ketre, ala nyimu la itre keme me thin ka huliwa i maseta. Nge ame hë la kola traqa itronyi hnei ha trenekön ngöne la hnalapa, tre itre xan a goeë televizio maine ordinatör, maine telefone pena. Qa ngöne lai, thatre hnyawa kö keme me thine la pengö i ha nekönatr, nge ketre tui nyudreni mina fe göi keme me thin, pine laka, hna e hi la itre hnepe ijine angatr a ce ithanata.
5, 6. Nemene la itre xa hna kuca hnene la itre keme me thine matre troa itronyi lapa memine la itre nekö i angatr?
5 Hapeu, hane kö nyipunieti xomi ijine troa pane ce lapa memine la itre atrene la hnepe lapa i nyipunie? (E jë la Efeso 5:15, 16.) Ame la itre xa hnepe lapa, tre hnei angatr hna ce axeciëne laka, tha tro kö angatr a goeë televizio maine ordinatör pena. Ame itre xan, tre hnei angatr hna ce axeciëne laka tro angatr a aca ce xeni ngöne la drai. Ame la ketre huliwa ka aijijë keme me thine troa atrepengöne hnyawa la ha nekö i nyidro, tre ene la troa sine la hmi ne la hnepe lapa me ini Tusi Hmitrötr. Ngo tha celë hmekuje kö la ijine tro la itre atrene la hnepe lapa a itrony. Loi e tro angatr a xomi ijine troa ce porotrike ngöne la nöjei drai. Qëmekene tro ha nekönatr a tro troa ini, nango ithuecatre jë koi nyudren, ce ithanatane jë la topike ne la drai, maine pena, ce thithi jë me nyudren. Celë hi ka troa xatua nyudreni ngöne la drai ka pexej.
6 Hetre itre xa ewekë hna kuca hnene la itre xa keme me thin, matre troa hetre ijine troa ce memine la ha nekö i angatr. Ame la ketre föe ka lue kuku, ene Laura, a tre hnei angeice hna kuca matre tro pe hi angeic a huliwa i maseta koi sine hi la drai. Öni angeice ka hape: “Ame ekö ngöne la nöjei hmakany, tre eahuni a nyenyape hmohmo, ke göne la lue nekönatre ka troa ini, me göi ni fe troa huliwa. Nge ame pena la eni a bëeke qa hna huliwa e hej, tre ase hë amekölene la lue neköng hnene la ka ilapa.” Celë hi matre, Laura pë hë a nue pi la huliwa i angeic; ngacama nango co hë la mani hna kapa, ngo öhne i angeice ka hape, ame hë enehila, tre atrepengöne hë angeice la lue nekö i angeic, me itre jole ka eje thei nyidro. Öni angeice fe ka hape: “Pine laka, eni hë enehila a hane drenge la thith i nyidro, haawe, atreine hë ni troa eatrongë nyidro, me ithuecatre koi nyidro, me ini nyidro.”
LOI E TROA “CANGA DENG”
7. Nemene la hna lapaa eetre pin hnei itre keme me thin, me itre thöth?
7 Thupene jë hi la hna hnyinge koi itre thöthi hnene lo lue ka cinyihane lo itus For Parents Only, öni nyidroti jë hi ka hape, “Tru catre la itre thöth ka eetr, pine laka ‘tha drei nyudreni kö hnene la itre keme me thin.’ ” Ngo celë fe hi lai hna hane qaja hnei itre keme me thine göne la itre nekö i angatr. Qa ngöne lai, maine kola ajane hnene la itre atrene la hnepe lapa troa ifekeune hnyawa la itre mekune i angatr, loi e tro angatr a pane drenge hnyawa la hnei ketre me ketre hna qaja.—E jë la Iakobo 1:19.
8. Tune kaa la aqane tro la itre keme me thin a drenge hnyawa la hna qaja hnene la itre nekö i angatr?
8 Hapeue nyipunie itre keme me thin, hnei nyipunieti kö hna hane drenge hnyawa la itre nekö i nyipunie? Ame ngöne la ijine nyipunieti a kucakuca maine mekune pena ka hape, tha ka nyipi ewekë kö la hna qaja hnene la nekönatr, tre nyipici laka, tha pi tro jë kö nyipunieti lai a drei nyën. Ngo tha tro pi kö nyipunieti a thëthëhmine laka, ame la itre mekune hnei nyipunieti hna mekune ka hape, tha ka nyipi ewekë kö, tre ma ka nyipi ewekë catre lai koi nyën. Ame la kola qaja ka hape, loi e tro sa “canga deng,” tre kolo lai a qaja ka hape, troa drenge hnyawa la hna qaja hnene la nekönatr, memine la aqane fe nyëne la hni nyën. Tro hë nyipunieti a atrepengöne la itre aliene hni nyën, e tro nyipunieti a drenge la nine hnenyinawa i nyën, me goeëne la aqane enije i nyën, me hneimeke i nyën. Nyipi ewekë fe troa hnying. Kola qaja hnene la Tusi Hmitrötre ka hape: “Ame la mekun’ e kuhu hni ne la ate, te, timi ka jui ; ngo tro la ate trotrohnin’ a jö ej.” (Ite edomë 20:5) Nyipi ewekë la trotrohnine ngöne la nyipunieti a ithanata memine la nekönatr, matre tro nyipunieti a atrepengöne la itre aliene hni nyën. Nge troa mama hnyawa lai, ngöne la nyipunieti a troa ithanatane la ketre ewekë ka jole koi nyëne troa hane qaja.
9. Pine nemene matre loi e tro la itre nekönatr a isa drengethenge keme me thin?
9 Hapeue nyipunie itre nekönatr, nyipunieti kö a hane drengethenge la itre keme me thine i nyipunie? Kola qaja koi nyipunie isa ala casi hnene la Wesi Ula i Akötresie ka hape: “Neköng, dengeju la hna ihaji hnei keme i hmunë, nge the tije kö la hna inine hnei thine i hmunë.” (Ite edomë 1:8) Lapa mekune hnyawa kö nyipunie laka, kola hnimi nyipunie hnei itre keme me thine i nyipunie, nge angatr a ajane la nyine loi koi nyipunie. Haawe, drei angatre ju, nge loi e tro nyipunieti a isa drengethenge keme me thin. (Efe. 6:1) Maine tro nyipunieti a ifekeune hnyawa la itre mekune i nyipunie me itre keme me thine i nyipunie, nge tro fe nyipunieti a lapa mekune ka hape, angatr a hnimi nyipunie, tro ha hmaloi koi nyipunieti troa drengethenge angatr. Haawe, fe hnyawa pi la itre hni nyipunie kowe la itre keme me thine i nyipunie, ke celë hi lai ka troa xatua angatr troa trotrohni nyipunie. Ngo loi e tro fe nyipunieti a thele troa trotrohni angatr.
10. Nemene la ini hne së hna xome qa ngöne la tulu i Rehoboama?
10 Hapeu hnei nyipunieti kö hna lapaa majemine drenge la hna qaja hnene la itre thöthi sine xötre me nyipunie? Thupëne kö, ke maine nyipunieti a hane mekune ka hape, ka loi, ngo ame pe la pun, tre ngazo. Tha ka macaje petre kö nyipunie, nge thatre hnyawa petre kö nyipunieti la pengöne la mel. Ala nyimu la itre thöthi ka tha pane mekune kö la thangane elany la itre mekune hnei angatre hna axeciën. Mekune ju nyipunieti lo pengö i Rehoboama nekö i Solomona Joxu. Ame lo angeice ha joxu i angetre Isaraela ekö, ka loi ekö tro angeic a drenge la eamo hna hamëne hnene la itre qatr. Ngazo pe, hnei angeice hmaca pena ha hna drenge la itre thupëtresiji sine xötre i angeic. Ame hë la pun, kolo ha icilekeu me angeice hnene la itre jin. (1 Ite jo. 12:1-17) The ange xome kö la thiina i Rehoboama. Fe amamane jë la itre mekune me itre aliene hni nyipunie kowe la itre keme me thine i nyipunie. Drei angatre ju, nge inamacane jë tui angatr.—Ite edomë 13:20.
11. Nemene la thangan, e tha nyipi ewekëne kö la kuku hnei keme me thin?
11 Nyipunie itre keme me thin, ajane kö nyipunie tro la itre nekö i nyipunieti a thele ixatua thene la itre sine xötre i nyudren, hune la troa thele ixatua thei nyipunie? Haawe, kuca jë matre troa hetre aja thei nyudreni troa ithanata me nyipunie. Hna qaja hnene la ketre nekö jajinyi Keresiano, ka hape, maine tro angeic a porotrikë ketre nekö trahmany kowe la keme me thine i angeic, tre canga elëhni jë hi nyidro. Qa ngöne lai, hmahma ju pe hi angeic, nge tha pi porotrike hmaca kö angeic. Hnene la ketre nekö jajinyi Keresiano hna cinyany ngöne la tus i angeic ka hape: “Ala nyimu la itre thöthi ka ajane troa kapa la itre eamo ne la itre keme me thine i nyudren, ngo maine tha nyipi ewekë nyudreni kö hnei keme me thin, haawe, tro hi nyudreni lai a tro koi itre xan, ngacama itre ka thatrepengöne kö la mel.” Maine hetre mekune hna ajane troa qaja hnene la nekö i nyipunie, ange drenge ju, nge thele jë troa trotrohnine la itre aliene hni nyën. Maine aqane ujë i nyipunieti hi lai, tha tro kö nyudreni a xou troa fe la hni nyudreni koi nyipunie me trongëne la itre eamo hnei nyipunieti hna hamën.
LOI E TROA “HNÖTHE TROA EWEKË”
12. Nemene la ejolene e tro keme me thin a canga dreng akötrëne la itre mekune hna qaja hnene la nekö i nyidro?
12 Troa jole e itre xa ijine kowe la itre nekönatr troa hane fe la hni nyudren, e tro keme me thine a lapaa sa angazon. Nge canga elëhni hi angatr ngöne la kola ithanata hnene la itre nekö i angatr. Nyipici laka, tru catre la itre ethanyine la mele enehila, nge aja i keme me thine troa thupëne la itre nekö i nyidro. (2 Tim. 3:1-5) Ngo ame itre xa ijin, tha hna trotrohnine kö tune lai hnene la itre nekönatr; nyudreni pe a mekune ka hape, kola hnöthe la mele i nyudreni hnei keme me thin.
13. Pine nemene matre tha tro kö la itre keme me thin a canga sa kowe la itre nekö i angatr?
13 Loi e tro itre keme me thin a thupëne matre tha tro kö a canga sa. Nyipici laka, ame la kola elëhni hnene la nekö i nyipunie, nge ithanata akökötrenyi jë hi angeic, tre tha ka hmaloi kö troa lapa thaup. Ngo, nyipi ewekë troa pane drenge hnyawa la hnei angeice hna qaja qëmekene troa sa, ke öni Solomona Joxu ka hape: “Ame la ate sa kowe la ewekë nge tha pane ate, te, angeic’ a hmo me hmahma.” (Ite edomë 18:13) Maine tro nyipunieti a xomihnin me drenge la nekönatr, tro hë nyipunieti a atre la kepine matre nyën a ‘ewekë menu.’ (Iobu 6:1-3) Tro nyipunieti a atreine xatuane la nekö i nyipunie, e atrepengöne hnyawa hi nyipunieti la ewekë hnei angeice hna melën. Troa mama la ihnim i nyipunie, e tro nyipunieti a drenge la hna qaja hnene la nekö i nyipunie me tupathe troa trotrohni nyën, nge tro hë nyipunieti lai a atreine hamëne la itre ithanata ka loi thatraqai nyën.
14. Pine nemene matre tha tro kö la itre nekönatr a canga saasa koi keme me thin?
14 Ame epuni itre nekönatr, epi tha tro kö epuni a canga saasa koi keme me thin. Loi e tro epuni a mekune laka, hnei Akötresieti hna hamëne kowe la keme me thine i epun la hnëqa troa hia epun, haawe, the canga lepetrije kö epuni la hnei nyidroti hna qaja. (Ite edomë 22:6) Qa i angatre fe hi lai hna hane melëne la itre ewekë cili. Nge maine jë, hetre itre hnö hnei angatre hna kei kow ekö, nge tha ajane kö angatr tro epuni a hane kei kowe la itre hnö cili. Mekune hnyawa kö ka hape, tha ithupëjia i epuni kö la keme me thine i epun, ngo lue nyipi sinee i epuni pe. Tha angatre kö a ajane troa akötrë epun, ngo angatre pe a ajane troa thupë epun qa ngöne la itre hnö. (E jë la Ite Edomë 1:5.) “Metötëneju la keme me thine i [epun],” nge hnimi nyidroti ju tune la aqane hnimi epuni hnei nyidro, matre hmaloi koi nyidro troa hia epun, thenge la aqane amekötine koi nyidro hnei Iehova.—Efe. 6:2, 4.
LOI E “HMITE TROA ELËHNI”
15. Nemene la ka troa xatua së matre tha tro kö sa canga elëhni kowe la itre atr hne së hna hnim?
15 Canga tro hi së a elëelëhni kowe la itre atr hne së hna hnim. Celë hi matre hnei Paulo aposetolo hna cinyihane kowe la itre Keresiano ne Kolose me hape: “Ange trahmany, isa hnimeju la ite ifënekö i nyipunie, nge the akötë angat. Ange kem, the aielëhnine kö la ite nekö i nyipunie, wanga huketöjë angat.” (Kol. 1:1, 2; 3:19, 21) Öni Paulo mina fe koi angetre Efeso: “Iananyipi nyipunie memine la tenge ka haite asë, me iwesitë, me elëhni, me kakaeo, me nyi tru.” (Efe. 4:31) Maine tro sa tupath troa eëne la itre thiina ka eje ngöne la wene ne la ua, ene la xomihni ahoeany, me menyik, me xomihni, tha tro hë së lai a canga elëhni.—Gal. 5:22, 23.
16. Hnei Iesu hna hajine tune kaa la itretre drei nyidrë? Pine nemene matre nyine hain la aqane ujë i Iesu?
16 Pane mekune hmaca jë së la tulu i Iesu. Ame ngöne lo drai tixenuë ne Iesu a ce xeni heji memine la itre aposetolo i nyidrë, hetre itre mekune hnei nyidrëti hna hnehengazon. Atre hnyawa hi nyidrëti laka, calemi catre hë la ijine tro nyidrëti a pane akötr, itre hawa qëmekene tro nyidrëti a mec. Atre hi nyidrëti laka, nyipi ewekë tro nyidrëti a nyipici uti hë la pun, matre hmitrötre jë la atresiwa ne la Tretretro i nyidrë, nge matre troa amelene la nöjei atr. Ngo ame ju hi ngöne lai heji cili, tre hnene la itre aposetolo hna nyiqaane ihmönyinyi me isi pine ka hape, drei la ka tru e angatr. Tha hnei Iesu kö hna tro catre koi angatr, maine ewekë akökötrenyi pena. Hnei nyidrëti pe hna haji angatr me ithanata amenyikeny. Hnei Iesu hna amexeje koi angatre ka hape, hnei angatre hna ce me nyidrëti ngöne lo itre ijine jol. Nge hnei nyidrëti hna amamane koi angatr, ka hape, mejiune hi nyidrëti laka tro angatr a mele nyipici, ngacama kola troa tupathi angatre hnei Satana. Hnei nyidrëti fe hna ahnithe koi angatr ka hape, tro angatr a ce musi me nyidrëti e koho hnengödrai.—Luka 22:24-32.
17. Nemene la ka troa xatuane la nekönatr troa xomihni?
17 Loi e tro fe la itre nekönatr a hane xomihni. Maine epuni la ketre thöth, ma xele fe epuni troa hane qeje epuni hnei keme me thin, ke epuni jë a mekune ka hape, tha mejiune kö nyidroti koi epun. Ngo the thëthëhmine pi kö ka hape, kola hnehengazo epuni hnei keme me thin, ke nyidroti lai a hnimi epun. Maine tro epuni a drenge hnyawa la hnei nyidroti hna qaja, me trongëne la itre eamo hnei nyidroti hna hamën, tre tro hë nyidroti lai a nyipi epun, me mejiune koi epun. Ketre, tro fe hë nyidroti lai a nue epuni troa kuca la itre ewekë hnei epuni hna ajan. Kola qaja hnene la Tusi Hmitrötr ka hape, ame la atr ka atreine xomi hni, tre atr ka inamacane angeic; easa e ka hape: “Tro la hmo a nuan’ asë la hni nyën ; ngo tro la ate ka inamacan’ a xome hnöth’ eje uti hë e kete ijin.”—Ite edomë 29:11.
18. Nemene la eloine la ihnim, ngöne la kola thele hnene la itre atrene la hnepe lapa troa ifekeune hnyawa la itre mekun?
18 Haawe nyipunieti itre keme me thin, me itre nekönatr, ngacama jole koi nyipunieti troa ifekeune la itre mekune i nyipunie, ngo the cile kö, nge catre pi pe. Nge trongëne jë la itre eamo qa hnine la Wesi Ula i Akötresie. (3 Ioane 4) Ame hë epine ngöne la fene ka hnyipixe, tre itre ka pexeje hë së, nge pë hmaca kö ejolene tro sa ifekeune la itre mekuna së. Ngo ame enehila, tre itre ka ngazo pala hi së, nge tro sa tria. Haawe, isa catre pi iqajakeune ka hape, “Menu hë ni.” Nue pi la itre ngazo hna kuca koi nyipunie. Loi e “isilikeune [nyipunie] hnene la ihnim.” (Kol. 2:2) Ka hetre mene ne la ihnim. Kola xatua së troa xomi hni ahoeany, me loi thiina. Kolo fe a xatua së hnene la ihnim troa hmitre elëhni me nue la ngazo, ke “ate juetëne la nöjei ewekë asë, ate kapa la nöjei ewekë asë, ate mejiune la nöjei ewekë asë, ate xomi hnine la nöjei ewekë asë.” (1 Kor. 13:4-7) Maine tro nyipunieti a catre ihnim, tro ha hmaloi trootro troa ifekeune la itre mekuna i nyipunie. Ketre tro hë nyipunieti a madrin, me atrunyi Iehova.
[Ithueamacany]
a Hna saze la itre ëj.
[Thying]
[Iatr ne la götran 19]
[Iatr ne la götran 20]
Hapeu, hnei nyipunieti kö hna hane nue la itre xa ewekë, matre hetre ijine i nyipunieti kowe la itre atrene la hnepe lapa i nyipunie?
[Iatr ne la götran 23]
Hapeu, nyipunieti kö a hane drenge hnyawa la hna qaja hnene la nekö i nyipunie?
