1. Nemene la ketre jole ka tru hna qëmeke kow hnene la itre atr enehila?

THA aja i Iehova kö troa akötre la itre atr, me kucakuca, me qatre trootro. Nyidrëti pe a ajane tro la itre atr a mel e hnine la Paradaiso nge pëkö sine mec. Ngo ame enehila “kola awe, me thë la ite ewekë hna xup’ asë.” (Rom. 8:22) Tune kaa jë la mekuna i Akötresie ngöne la Nyidrëti a öhne la akötr memine la ethane la ngazo thene la itre atr? Hace nge jol enehila e troa goeëne la aqane wangacone la itre qatr me qatre föe, nge angatre pe a aja ixatua.—Sal. 39:5; 2 Tim. 3:3.

2. Pine nemene matre kola madrine hnene la itre Keresiano troa hetre itre qatre me qatre föe e hnine la itre ekalesia?

² Madrine la itre hlue i Iehova laka, hetre itre qatr me qatre föe e hnine la itre ekalesia. Hetre thangane hne së hna kapa qa ngöne la inamacane i angatr, nge aja së troa nyitipune la lapaune i angatr. Thene la itre qatre me qatre föe cili, hetrenyi la itre atrene la lapa së. Ngo maine tha itre atrene ju hë angatre la lapa së, loi pe tro pala hi sa hmekëne ka hape, pë jë kö hnei angatre hna ajan. (Gal. 6:10; 1 Pet. 1:22) Ka nyipi ewekë catre koi së la troa atre la hnei Akötresieti hna mekune göi itre qatre me qatre föe. Tro fe sa ithanatane la isa hnëqa ne la itre atrene la hnepe lapa, memine fe la ekalesia göi troa thupëne la itre qatre me qatre föe së.

3, 4. (a) Nemene la hna sipone koi Iehova hnene la atre cinyihane la Salamo 71? (b) Nemene la nyine tro la itre qatre ne la ekalesia a sipone koi Akötresie?

³ Salamo 71:9 a qaja ka hape: “The nue tiji ni kö ngöne la ijine  qat ; nge the nue ni kö e pate la egöcateng.” Ma trenge ithanata i Davita jë hi la. Hnei nyidrë hna nyihlue i Akötresie ngöne la mele i nyidrë ka pexej, nge hnei Iehova hna huliwa nyidrë troa kuca la itre ewekë ka tru. (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Ite jo. 2:1-3, 10) Ngacama nyimu ewekë hnei Davita hna kuca koi Iehova, ngo ame hë la kola qatre trootro, nyidrëti ha sipone koi Iehova troa kepe nyidrëti pala hi me xatua nyidrë.—E jë la Salamo 71:17, 18.

⁴ Tru hnei atr enehila ka tui Davita. Ngacama qatre hë angatr, nge kola qëmeke kowe la “ite drai ka ngazo,” angatr a kuca asë la hnei angatre hna atreine matre troa nyihlue i Akötresie. (Ate cai. 12:1-7) Ala nyimu qaathei angatr, itre ka thatreine hmaca kö huliwa tune ekö, tune la troa kuca la huliwa ne cainöj. Ngo, loi e tro fe angatre a thithi catre koi Iehova matre kepe angatre pala hi me xatua angatre hnei Nyidrë. Troa xecie hnyawa kowe la itre qatre ka nyihlue nyipici cili laka, tro kö Akötresieti a kapa la itre thithi angatr. Atre hnyawa hi së lai ke, jëne la uati hmitrötre i Iehova hnei Davita lo hna thithi fë la itre mekune ka meköti cili.

5. Nemene la mekuna i Iehova göi itre qatre ka mele nyipici?

⁵ Ka tru catre la itre qatre ka mele nyipici koi Iehova, nge aja i Nyidrëti tro pala hi a atrunyi angatre hnene la itre hlue i Nyidrë asë. (Sal. 22:24-26; Ite edomë 16:31; 20:29) Levitiko 19:32 a qaja ka hape: “Tro eö a mejë qëmeke ne la qia he me metötëne la qat, me qouene la Akötesi ’ö ; Iehova ni.” Eje hi, ame ekö ngöne la kola cinyihane la itre ithanata celë, tre, ketre ewekë ka tru nyine kuca la troa atrune la itre qatr ne la ekalesia, nge tune pala hi enehila. Ngo drei la sipu atrekë hnëqane la troa thupë angatr, me xatua angatr?

6. Nemene la tulu hnei Iesu hna hamën göi troa thupëne la thine i nyidrë?

⁶ Wesi Ula i Akötresie a qaja koi së ka hape: “Metötëneju la keme i ’ö me thine i ’ö.” (Eso. 20:12; Efe. 6:2) Hnei Iesu hna amamane ka hape, nyipi ewekë catre la hna amekötine celë la nyidrëti a ejine la itre faresaio me itretre cinyihan ka xele ma thupë keme me thin. (Mar. 7:5, 10-13) Iesu la ketre tulu ka lolo catr. Ame fe lo nyidrë a thipi hune la sinöe ne iaxösisi, nyidrëti a hnehengazone la thine i nyidrë ka lapa sine föe pë hë. Hnei nyidrëti hna ahnithi eahlo koi Ioane, enehmu i nyidrë matre troa thupë eahlo.—Ioane 19:26, 27.

7. (a) Nemene la trepene meköti göi itre hnepe lapa hna amexeje hnei Paulo? (b) Nemene fe la hna qaja hnei Paulo?

⁷ Ame ngöne la tusi Paulo aposetolo koi Timoteo, hnei nyidrëti hna cinyihane ka hape, tro la itre Keresiano a isa thupëne la itre atrene la hnalapa i angatr. (E jë la 1 Timoteo 5:4, 8, 16.) Hnei nyidrë hna amexeje la trepene meköti celë lo kola qaja la itre ka troa kapa la ixatua qaathene la ekalesia. Hna qaja lo hnei Paulo ka hape, hnëqa ne la itre neköne me itre api hmunë, itre Keresiano, me itre xa sinee ju kö la troa thupëne la itre sine föe ka qatre hë. Maine troa trongëne la trepene meköti cili, tha tro jë kö a ahacene menune la ekalesia. Easë fe enehila a amamane la ihnimi së koi Akötresie ngöne la easë a hane hnehengazone la itre hna ajane hnene la itre atrene la lapa së.

8. Pine nemene matre pëkö hna amekötine e hnine la Tusi Hmitrötre göi aqane troa thupëne la itre keme me thine ka qatre hë?

⁸ Loi e troa xecie hnyawa kowe la itre kuku ka tru hë laka, lolo la aqane thupëne angatr la itre keme me thine i angatr. Hnei Paulo lo hna qaja ka hape, troa xatuane la itre atrene la lapa ka “lapaun,” ngo ame fe la itre keme me thine ka tha hmi kö, tre tha tro kö a wangaconyi angatr. Tha ceitu kö la itre hnepe lapa, celë hi matre nyipi ewekë tro la isa hnepe lapa a axeciëne la mekune göi aqane troa hamëne la ixatua ka ijij. Isa pengöne kö la hna ajane hnene la itre qatr, memine la egöcatre ka eje thei angatr, memine la thiina i angatr. Ame la itre xa qatr, tre, ka  nyimu kuku angatr, ngo ame itre xan, tre, casi hi. Ame pena itre xa qatr, ka kepe ixatua angatr qaathei mus, ngo pë fe kö hna kapa hnei itre xan. Ketre, isa hetre hna ajane kö hnene la itre qatr. Haawe, tha loi kö troa qaja menune la itre aqane axecië mekune ne la itre trejine ka thele troa thupëne la itre atrene la lapa i angatr ka qatre hë. Iehova a amanathithine la nöjei mekune hna axeciën, nge hna nyitrepene hnene la Tusi Hmitrötr. Eje hi laka, tro Nyidrëti a aejëne la nöjei mekune hne së hna axeciën, tune lo aqane aejëne Nyidrëti ekö lo itre mekuna i Nyidrëti thatraqane la nöje i Nyidrë.—Num. 11:23.

9-11. (a) Nemene la itre mekune ka jole hna troa xome hnene la itre xa trejin? (Wange ju la pane iatr.) (b) Pine nemene matre tha loi kö tro la itre kuku ka tru hë a canga tro nue la hnëqa i angatr, ene la troa huliwa i Akötresie o drai? Hamëne jë la ketre ceitun.

⁹ E ka mele iananyi keme me thin me itre kuku, jole lai e troa hamëne la ixatua ka ijije kowe la itre keme me thine ka qatre hë. Maine e traqa ju kei maine tithe hnei mec, tro lai a canga tro hnene la itre nekön troa canga iwai. Thupene lai, tro lai a aja ixatua hnei keme maine thin koi itre hnepe ijin maine tro pena a qea. *

¹⁰ Troa jole kowe la itre trejine ka huliwa i Akötresie o drai ngöne la itre nöje gaa nany troa axecië mekun. Ame kowe la itre ka huliwa ngöne Bethela, me itre mesinare, me itretre thupe ka iwai trootro, tre, manathithi qaathei Iehova la hnëqa i angatr. Ngo, e tithe hë hnei meci la itre keme me thine i angatr, ma tro jë angatr a canga mekune ka hape, ‘Tro hë hun a pane nue lo hnëqa me bëeke kowe la zi hun göi troa pane thupë kaka me nenë.’ Ame pe, loi e troa pane thith, me mekune hnyawa la ka nyipi ewekë kowe la keme me thin. Tha tro kö a canga tro nue ju hi la hnëqa qaathei Iehova, ke, ame itre xa ijin, tha nyipi ewekë kö, hnene laka ma tha tro kö lai a qea la kucakuca. Ketre, ame ngöne la ekalesia, hetre itre xa trejine ka ajane troa xatuane la itre ka qatre hë, haawe, ijije kowe la itre nekön troa sisedrëne la hnëqa i angatre koi Akötresie.—Ite edomë 21:5.

¹¹ Hetre lue trefëne ka qatre hë qaa Asia götrane kohië, lue nekö i nyidro trahmany ka huliwa i Akötresie ngöne la itre nöje gaa nany. Ca mesinare ngöne la götrane kolojë ne Amerika, nge ame ketre, ka huliwa ngöne la Bethela ne la Itretre Anyipici Iehova e Brooklyn, New York. Ame la kola aja ixatua hnene la keme me thine i nyidro, hnei nyidro me lue föi nyidro hna bëeke kowe la zi angatre troa wange la ka ijije nyine troa kuca göi lue qatr. Hnei angatre hna mekune hnyawa me axeciëne troa nue la hnëqa i angatre matre troa thupë keme me thin. Thupene lai, hna telefone koi nyidro hnene la itre qatre thupe ne la ekalesia ne la keme me thine i nyidro göi troa ce ithanata me nyidro me hane qaja fe la aja i angatre tro nyidroti a sisedrëne la hnëqa i nyidro ngöne la huliwa i Akötresie. Tru la madrine i angatre kowe la huliwa hna kuca hnei nyidro me lue föi nyidro, nge öni angatr, tro pë hë angatre a ixatua thupëne la lue qatr. Pane mekune jë së la madrine ka tru ka eje thene la itre atrene la hnepe lapa asë la kola kapa la ixatua qaathene la itre qatre thup!

12. Ame ngöne la kola axecië mekune göi aqane troa thupë keme me thine ka qatre hë, nemene la ewekë ka troa xecie kowe la hnepe lapa ne la Keresiano?

¹² E axeciëne ju hnene la ketre hnepe lapa göi aqane troa thupëne la keme me thine ka qatre hë, loi e xecie hnyawa koi angatre ka hape, ame la itre mekune hna xom, tre, itre ka troa atrune la atresiwa i Akötresie. Tha ajane kö së troa tune lo itre hene ne hmi ngöne lo hneijine i Iesu. (Mat. 15:3-6) Aja së pe troa atrunyi Iehova memine la ekalesia.—2 Kor. 6:3.

13, 14. Nemene la aqane amamane Tusi Hmitrötre ka hape, tro la itre ekalesia a hamëne la ixatua ka ijije kowe la itre trejine ka qatre hë?

¹³ Tha itre ekalesia asë kö la ka ijije troa xatuane la itre trejine ka hulwa i Akötresie o drai.  Ngo Tusi Hmitrötre pe a amamane ka hape, tro la itre ekalesia a kuca la ka ijije troa xatuane la itre qatre me qatre föe ka mele nyipici thei angatr. Ame ngöne lo ekalesia ne Ierusalema lo hneijine ne la itre pane Keresiano, “pëkö kete e angat’ a pë ewekë.” Tha kolo kö a qaja ka hape, itre ka trenamo asë hi angatr. Hetrenyi thei angatre la itre ka pë ewekë, ngo “hna isa thawa ijije koi angate.” (Ite hu. 4:34, 35) Ngo hna traqa la ketre jole ka tru e thupen ngöne la ekalesia. Tha hane ju fe kö la itre xa sine föe kapa la hna “thewe ewekë o drai” göi xen. Haawe, nemene ju hë la hna kuca hnene la ange aposetolo? Hnei angatre hna acile la itre thupëtresije ka atreine cilë hnëqa matre xecie koi angatre ka hape, meköti la aqane thewe xeni kowe la itre sine föe. (Ite hu. 6:1-5) Ka nyipi ewekë lai, ke, ame lo ijine Penetekos macatre 33, nyimu ka hane lö kowe la hmi Keresiano, nge hnei angatre hna pane lapa e Ierusalema göi troa acatrene la lapaune i angatr. Haawe, ngacama ame la thewe xen, tre, koi hnepe ijine ka xoxopatre hi, ngo kola mama jëne la hna axecië mekune hnene la ange aposetolo ka hape, loi e tro la itre ekalesia a hamëne la ixatua ka ijije kowe la itre trejine qatre me qatre föe.

¹⁴ Hnei Paulo hna qeje pengöne koi Timoteo la pengöne sine föe nyine tro la ekalesia a xatuane göi itre ewekë hna ajane ngöne la götrane ngönetrei. (1 Tim. 5:3-16) Jëne la uati hmitrötr, hnei Iakobo hna cinyihane ka hape, hnëqa ne la itre Keresiano troa thupëne la itre neköeng, me itre sine föe, me itre xane ju kö ka mel e hnine la akötr. (Iako. 1:27; 2:15-17) Hnei Ioane aposetolo fe hna qaja ka hape: “Ame la ate hetenyi la ite ewekë ne fen, me öhne la tejine me angeic’ a pë ewekë, nge thinge pe la hni angeic’ e angeic, kola lapa tune ka e kuhu hni angeice la aja koi Akötesie ?” (1 Ioane 3:17) Celë hi matre, e hnëqane la itre Keresiano troa thupëne la itre ka aja ixatua, haawe, hnëqane fe hi la ekalesia lai.

15. Nemene la ka troa ajolëne la ixatua nyine troa hamëne kowe la itre trejine qatre me qatre föe?

¹⁵ Ame ngöne la itre xa nöj, kola hamë mani hnei mus kowe la itre qatre nyine thupene a i angatr, me itre xa aqane ixatua ju kö. (Rom. 13:6) Ame ngöne la itre xa nöj, pëkö la itre ixatua cili. Troa hamëne la ixatua ka ijije hnene la itre atrene la lapa me itre ekalesia hmekune la pengöne la mele ne la lue qatr. Maine itre kuku a mele ananyi keme me thin, tro lai a hetre thangane kowe la pengöne ixatua nyine tro angatre hamën. Ka loi e tro la itre kuku a ithanata memine la itre qatre thup ne la ekalesia ne la keme me thine i angatr matre troa hetrenyi la itre ithuemacanyi göi aqane mele ne la hnepe  lapa. Maine jë, tro la itre qatre thupe a xatuane la keme me thine me thele ka hape, ijije jë fe kö tro angatre a hane kapa la ixatua qaathei mus. Ketre, hetre itre ithuemacanyi nyine tro angatr a hamëne kowe la itre kuku, tune la itre tusi hna upe koi angatre ka nyipi ewekë ngo tha hna fe pe, maine itre drösinöe pena tha hna xome kö. Maine hnene pala hi la itre kuku me itre qatre thup hna ce ithanatane la itre jole cili, haawe tro ha hetre nyin la itre jol. Maine hetre atr ka hamë ixatua ka mele ezine la lue qatr, maine ka hamë eamo pena kowe la itre atrene la hnepe lapa ka mele e gaa nany, tro hë lai a neëne la itre jole ka tru, nge troa isa lapa tingetinge la hnepe lapa.

16. Nemene la hna kuca hnene la itre xa Keresiano matre troa xatuane la itre qatre e hnine la ekalesia?

¹⁶ Hnene la ihnimi ne la itre Keresiano kowe la itre ka qatre hë, matre angatre a hane nue la traeme me trenge catre i angatre troa hane xatuane la itre qatre e hnine la ekalesia. Angatre a ujë kowe la itre qatre cili ceitu me sipu atrene la hnepe lapa i angatr. Ame itre xa trejin, kola ithöeëne la itre xa huliwa matre troa xatuane la itre qatr e hnine la ekalesia. Ngacama thatreine kö la itre trejine cili ka ixatua troa huliwa i Akötresie o drai, ngo angatre a aijijëne la itre kuku matre tro pala hi a lapa catre ngöne la hnëqa i nyudren. Lolo catre la aqane ujë ne la itre trejine cili! Eje hi laka, ngacama tru ju hë la ixatua hna hamëne hnene la itre xa trejin, ngo hnëqane kö la itre kuku la troa kuca la hnei angatre hna atreine koi keme me thin.

17, 18. Nemene la aqane ujë ka loi matre tha jole ngöne la kola ithupë?

¹⁷ Troa hmaloi kowe la itre qatre me itre ka thupë angatre troa cile kowe la itre jol, e lolo la aqane isa waiewekë i angatr. Ame itre xan, kucakuca ha angatr, nge hna ajolëne la hni angatr hnene laka kola uti ipië trootro. Celë hi matre nyipi ewekë tro sa catre metrötrëne la itre trejine qatre me qatre föe me ithuecatre koi angatr. Nemene la nyine tro sa kuca? Ame ngöne la easa ithanata me angatr, loi e tro pala hi sa hamëne la itre trenge ewekë ka ithuecatr. Hnene la itre qatre cili hna mele nyipici koi Iehova, nge loi e troa qaja aloinyi angatre pine lai. Mekune pala hi Iehova la nöjei ewekë hnei angatre hna kuca göi troa nyihlue i Nyidrë, ketre tu së mina fe, thatreine kö tro sa thëthëhmine la huliwa i angatr.—E jë la Malaki 3:16; Heberu 6:10.

¹⁸ Tha tro kö a hace menu la itre huliwa nyine kuca o drai, e hna ihnyima hnene la itre atr. (Ate cai. 3:1, 4) Ketre, hetre itre qatre ka thele matre tha tro kö a jole e troa ce mele me angatr. Trotrohnine hnyawa hi angatre ka hape, tro angatre a itre qatr me itre qatre föe hna nyipine me pi wang e troa loi la aqane ujë i angatr. Nyimu trejine ka wange hë la itre qatr, ka qaja ka hape, “Hnenge hna tro troa ithuecatre kowe la ketre sineenge ka qatre hë, ngo ame hë la eni a tro qaa lai, tre eni pena ha la hna ithuecatre kow.”—Ite edomë 15:13; 17:22.

19. Nemene la ka troa xatuane la itre ka co me itre qatr troa cile huti ngöne la itre ijine jol?

¹⁹ Easa trengeneun la ijine tha tro hmaca kö a qatr la atr, nge tro ha patre la akötr, memine la ngazo ka eje the së. Ngö qëmekene troa traqa la ijine cili, nyipi ewekë troa eje e kuhu hni ne la itre hlue i Akotresie la mejiune kowe la mele elanyi ka tha ase palua kö. Tro la lapaune së kowe la itre hna thingehnaeane hnei Akötresie a xome cilë së catre ngöne la itre ijine ka jol. Pine laka, hetrenyi së la lapaun, “tha kucakuca kö [së] ; loi pe ame la ate [së] e tröne kola ethit, ngo kola ahmadradran’ o drai pala hi la ate e kuhu hnin.” (2 Kor. 4:16-18; Heb. 6:18, 19) Nemene la itre xa ewekë ka troa xatuane la angetrekë hnëqane troa thupëne la itre qatr? Hetre itre xa mekune nyine ixatua hna troa hamëne ngöne la tane mekune ka troa xulu.