1, 2. Hnei nemene matre hetre utipine i Paulo ekö kowe la itre ka kucakuca?

HNA traqa hi koi së asë la ketre hnepe ijine kucakuca. Nge ame lai ijine easa kucakuca, tre pëkö trenge catre së, nge jole koi së troa kuca la ketre jol. Ngo pane mekune jë së ka hape, ame lai kucakuca së ke ka pë pun. Nemene la aqane tro la itre xan a goeë së? Ame la aja së, tre tro angatr a hane trotrohni së, me utipi së.

² Hna traqa fe koi Paulo aposetolo la kucakuca; hnene la itre jole ka ahacenyi nyidrë qa koho hnine la ekalesia, nge qa kuhu tröne fe. A nyimu a traqa koi nyidrëti la mekune, ka hape ma tro hë nyidrëti a nue la huliwa. (2 Kor. 1:8; 7:5) Atre hnyawa hi Paulo la pengöne la atr ka kucakuca, hnene la itre ewekë hnei nyidrëti hë hna melën. Ke öni nyidrë: “E kucakuca la kete, hape u, tha kucakuca fe kö ni?” (2 Kor. 11:29) Ngo ame la nyidrëti ekö a xome ceitune la itre atrene la ekalesia memine la itre hnepe götrane ne la ngönetrei, öni nyidrë ka hape ame “ite ka kucakuca, te, ite nyipi ewekë atraqat” angatr. (1 Kor. 12:22) Pine nemene jë? Nemene la aqane goeëne Iehova la itre atr ka kucakuca? Nemene la nyine tro sa kuca matre hetrenyi jë së la aqane goeëne Iehova la itre trejine me easë? Nge nemene la eloine lai?

3. Nemene la ka troa angazone la aqane goeëne së la itre trejine me easë?

³ Ame enehila, tru la itre atr ka ce huliwa thoi memine la itre ka kucakuca, göne hi matre troa traqa kowe la itre aja i angatr. Ka tru koi angatre la troa thupëtresij, me egöcatr. Aqane waiewekë ne la fene hi lai. Ngo maine tro sa hane xom la aqane waiewekë cili, tro hë së lai a xele ma wange la itre atr ka aja ixatua e hnine la ekalesia. Nemene la nyine tro sa kuca matre hetrenyi jë së la aqane waiewekë i Iehova?

4, 5. (a) Nemene la hna ini së göi Iehova, hnene la ceitune hna hamëne hnei Paulo? (b) Nemene la eloine la troa xatuane la itre ka kucakuca?

⁴ Ka tru asë hi koi Iehova la itre atrene la ekalesia isa ala cas. Ame e hnine la tusi Paulo, ngöne 1 Korinito mekene 12, Paulo a amekunë së ka hape, hetre enyipiewekëne fe la götrane la ngönetrei ka kucakuca. (E jë la 1 Korinito 12:12, 18, 21-23.) Hna mekune hnene lo itre atr ka kapa lo ini évolution ka hape, tha nyipi ewekë pë hë la itre xa hnepe götrane ne la ngönetrei. * Ka tune la hene wanakoca ka co. Ngo trotrohnine hë hnene la itre ka ini sias enehila ka hape, celë hi hene wanakoca lai ka kuca matre tha tro kö sa kei, la easa cil.

⁵ Kola mama jëne la ceitune i Paulo, ka hape, nyipi ewekë asë hi la itre atrene la ekalesia. Ngo Satana a ajane tro sa mekune ka hape, pëkö hnënyengöne së. Ngo ame koi Iehova tre ka “nyipi ewekë atraqat” asë hi la itre hlue i Nyidrë, ene fe lo itre hna mekune ka hape, itre ka kucakuca. (Iobu 4:18, 19) Hatrene hi lai laka, nyipi ewekë asë hi së e hnine la isa ekalesia së, me e hnine la lapa ne la itre hlue i Akötresie e cailo. Mekune hi epun lo ketre ijine epuni a xatuane la ketre qatr? Hetre thangane koi nyidrë (maine eahlo), ngo koi epuni mina fe. Ke ame la easa xatuane la itre atr, easa madrin, nge easa inine troa atreine itreqe, nge kola tru la ihnimi së kowe lai trejine me easë, nge easë mina fe a loi trootro ngöne la götrane la u. (Efe. 4:15, 16) Iehova a ajane tro sa wang atrune la itre trejine me easë asë, itre ka egöcatre me ka kucakuca. Maine aqane waiewekë së hi lai, tha tro kö sa ukun la itre trejine me easë troa kuca la hnei angatr hna thatrein, nge tro ha lapaane la ekalesia hnene la ihnim.

6. Drei la itre “ka kucakuca” me itre ka “ateine” hnei Paulo hna qaja?

⁶ Easa öhne e hnine la itre tusi Paulo la nyidrëti a qeje itre ka “kucakuca” e hnine la ekalesia. Kolo ke, celë hi aqane goeë itre Keresiano lai, hnene la itre atr ne fen. Ngo tha Paulo kö lo lai a qaja ka hape, ka loi ju kö la itre xa Keresiano hune la itre xan. Ke, hnei nyidrëti fe hna hane qeje nyidrëti kö ka hape, ketre atr ka kucakuca. (1 Kor. 1:26, 27; 2:3) Nge ame la nyidrëti a qaja göi itre xa Keresiano ka hape, itre ka “atein,” tre tha nyidrëti kö lai a qaja ka hape, ka sisitria kö angatre lai hui itre xan. (Rom. 15:1) Ngo nyidrëti pe a qaja kowe la itre xan ka hape, tro la itre Keresiano a hane inine troa trotrohnine la itre xan, ka tha nyipi macaje pala kö ngöne la götrane la u.

7. Hnauëne laka jole koi së troa xatuane la itre xan?

⁷ Iehova a xatuane la itre atr ka kucakuca; nge madrine Nyidrë la easa nyitipu Nyidrë. (Sal. 41:1; Efe. 5:1) Ngo nyipici laka, jole koi së e itre xa ijin. Pine nemen? Maine jë easa mekune ka hape, ketre isa qanyi së kö troa isa xomi hnëqan. Maine pena, easa thele hna goe, ke thatre kö së la nyine tro sa qaja kowe la trejine me easë. Celë hi lai ka traqa koi Cynthia, * ketre trejine hna tro trije hnei föe hmunë, nge ka aja ixatua. Öni angeic ka  hape: “Akötre catre la troa ujë triji së maine thele hna goe, nge easë pe a aja ixatua.” Hna hane akötre hnei Davita Joxu ekö, lo kola nue nyidrëti pe hnene la itre sinee i nyidrë.—Sal. 31:12.

8. Nemene la ka troa xatua së troa trotrohnine la itre trejine me easë?

⁸ Nemene la ka troa xatua së, matre atreine së troa trotrohni itre xan? The thëthëhmine kö ka hape, itre xan a akötr ke hna tithi angatr hnei mec, maine hnei dépression, maine pena, hnene laka, isa hmi angatre kö memine la itre atrene la hnepe lapa i angatr. Maine easë ju la itre hna traqa kow la itre ewekë celë, tre ma aja së fe tro la itre xan a hane utipi së. Ka tune lo angetre Isaraela ekö; tru catre la hna akötrë angatr e Aigupito. Ame ju hi la angatr a troa lö kowe lo Nöje Hna Thingehnaean, Iehova a qaja ju koi angatr, ka hape, tha tro kö angatr a axetine la hni angatr. Ngo hnei Iehova pe hna up la angetre Isaraela troa mekune la itre trejine me angatr ka puafala, me kucakuca.—Lev. 25:35-38; Deu. 15:7, 11.

9. Ame la kola kucakuca hnene la trejine me easë, nemene la nyine tro sa kuca koi angeic? Hamëne jë la ketre ceitun.

⁹ Tha tro kö sa canga jelengazone la itre trejine me easë ka cile kowe la itre jol, me mekune ka hape, loi ju kö së hui angatr. Tro pe sa xatuane la itre trejine me easë ngöne la ijine angatr a kucakuca. (Iobu 33:6, 7; Mat. 7:1) Pane mekune ju së ka hape, hna akesida hnene la ketre atr ka ti moto, nge nyenyape sai angeice jë hi a tro pital. Ame hë la angeic a traqa e pital, tre tha tro kö la itre droketre me itre infirmières a pane hnyingëne ka hape, drei la atrekë zön. Tro pe angatr a canga wange me aloine la itre eatre i angeic. Ka tu së hi lai. Ame la kola kucakuca hnene la trejine me easë, tro sa xatua angeice ngöne la götrane la u.—E jë la 1 Thesalonika 5:14.

10. Drei la itre xa ka “tene ewekë ngöne la lapaun,” ngacama kösë lo itre ka kucakuca?

¹⁰ Ame la easa goeëne la itre xa trejine me easë, tre kösë itre ka kucakuca. Ngo ame la easa pane cile me waipengöne hnyawane la mele i angatr, tre mama pi hi koi së ka hape, tha itre ka kucakuca kö. Hapeu, atre kö së la ehacene kowe la Keresiano föe troa ce mele memine la föi angeic ka thatre Iehova kö? Nge nemene la aqane goeëne së la Keresiano föe ka hiane casine la ha kuku, nge ka traqa pala hi troa sine la itre icasikeu? Nge tune kaa fe göi itre thöth hna tupath e nöjei drai ngöne la hna ini? Itre ka hnimi Iehova asë hi angatre lai, nge aja i angatr troa mele nyipici koi Nyidrë. Ame la easa mekune la nöjei ewekë hna kuca koi Iehova hnene la itre trejine me easë, tre easë hi lai a atrehmekune ka hape, angatre fe la itre xa ka “tene ewekë ngöne la lapaun.”—Iako. 2:5.

11, 12. (a) Nemene la ka troa xatua së troa xom la aqane waiewekë i Iehova? (b) Pine nemene matre hnei Iehova ekö hna nuetrije la itre ngazo i Arona? Nemene la ini koi së?

¹¹ Nyipi ewekë tro sa goeëne la itre trejine me easë me itre tria i angatr, tune la aqane goeë angatre hnei Iehova. Tusi Hmitrötr la ka troa xatua së troa xome la aqane waiewekë i Iehova. (E jë la Salamo 130:3.) Pane mekune ju së ka hape, ce easë me Mose, lo Arona a thele jëne troa qaja la kepine matre angeic a kuca lo kau gool. Nemene la aqane tro epuni a goeë Arona? (Eso. 32:21-24) Ketre, hnei Arona fe hna drei Miriama, me xöjetriji Mose pine ixom memine la ketre föe trehnyiwa. (Num. 12:1, 2) Nge ame ngöne lo ijine Iehova a axulune lo tim qa hnine lo git, tre tha ahmitrötrë Nyidrëti ju kö hnei Arona me Mose. Nemene fe la mekuna i epun göi angeic?—Num. 20:10-13.

¹² Maine ju, tro hë Iehova ekö a nyi thupene koi Arona la itre ewekë ka ngazo hnei angeice hna kuca. Ngo atre hi Iehova ka hape, ngacama a nyimu a traqa koi Arona la itre ijine kucakuca, ngo tha ka ngazo kö la hni angeic. Angeic a tria ke, angeic a ixelë  memine la itre jol, nge hnene laka, hnei angeice hna drenge la itre atr ka ngazo thiina. Ngo ame la kola ameköti angeice hnei Iehova, tre trotrohnine hi angeice ka hape, ka tria la hnei angeice hna kuca, nge hnei angeice pala hi hna kapa la ihaji Nyidrë. (Eso. 32:26; Num. 12:11; 20:23-27) Hnimi Iehova catre hnei Arona; celë hi kepine matre hnei angeice pala hi hna ietra. Nge ketre hnei Iehova mina fe hna nue la itre ngazo i angeic. Celë hi kepine matre, e qeje Arona ha, tre canga mekune ju hi së ka hape, ka mele nyipici pala hi Arona me hnepe lapa i angeic koi Iehova.—Sal. 115:10-12; 135:19, 20.

13. Nemene la aqane tro sa saze la aqane waiewekë së? Hamëne pi la ketre ceitun.

¹³ Tro fe la trejine me epuni a hane tria, tui Arona ekö. Ame hë e cili, tre nemene la aqane goeë angeice hnei epun? Nyipi ewekë kö troa saze la aqane waiewekë i epun? (1 Sam. 16:7) Pane mekune jë epuni la ketre thöthi e hnine la ekalesia. Maine jë tro epuni a qaja ka hape, tha loi kö la itre nyine iamadrinë hnei angeice hna iën, maine pena, kösë lo pëkö hnei angeic hna hane xouen. The tro kö epuni a canga jelengazo angeic. Thele jë pe la aqane tro epuni a xatua angeic. Ini angeice jë fe la aqane tro angeic a ië ewekë hnyawa. Maine celë hi aqane xatuane epuni la itre trejine me epun, tro hë epuni lai a atreine xomihni, nge tro ha kökötre la ihnim i epuni koi angatr.

14, 15. (a) Nemene la mekuna i Iehova, la Nyidrëti a öhnyi Elia e xou? (b) Nemene la ini hne së hna kapa qa ngöne la aqane xatua Elia hnei Iehova?

¹⁴ Nemene la aqane goeëne Iehova la itre ka hacehni? Tro sa pane ce wange la aqane xatuane Nyidrëti la itre xan. Elia la ketre perofeta i Iehova ekö ka itupath memine lo 450 lao perofeta i Baala. Ngo ame hë e thupen, drenge hë Elia ka hape, Iezebela a thele jëne troa humuthi angeic. Angeice pë hë a mejë jë me kötre pi Bere-seba eë (150 lao kilomet  qa lai hnei angeice hna tro), nge nyenyape hmaca pi kowe la hnapapa, hnene la trenge xou i angeic. Ame e cili, kucakuca hnyawa ha angeic, nge tha loi kö la hni angeic; matre öni angeic, ma ka loi la tro angeic a mec.—1 Ite jo. 18:19; 19:1-4.

¹⁵ Nemene la ewekë hnei Iehova hna kuca, la Nyidrëti a öhnyi Elia e xou me hacehni? Hnei Nyidrëti kö hna nuetriji Elia? Ohea. Hnei Iehova pe hna upe la angela koi angeic. A lua traqa fë kemeji jë kö hnene la angela koi Elia, matre hetre trenge catre i angeice hmaca jë troa trongëne la gojeny. (E jë la 1 Ite Joxu 19:5-8.) Qëmekene tro Iehova a hamëne la itre hna amekötine koi Elia, hnei Nyidrëti hna pane drei angeic me hamë angeice la ixatua ka ijij.

16, 17. Tro sa xatuane tune kaa la itre trejine me easë?

¹⁶ Tro sa xatuane tune kaa la trejine me easë, tune lo aqane xatua Elia hnei Iehova? The canga sesë kö troa qaja koi angeice la nyine tro angeic a kuca, thenge la mekuna i epun. (Ite edomë 18:13) Ame la kola hacehni hnene la trejine me easë, maine wang aconyi angeice kö, loi e tro epuni a pane drei angeic, me nyipi angeic. (1 Kor. 12:23) Tro pë hë epuni a atre e thupen la ixatua ka ijij nyine troa hamë angeic.

¹⁷ Mekune hmaca jë së lo ewekë ka traqa koi Cynthia. Thupene jë hi la kola triji angeice hnei föi angeice, angeice casi pë hë me lue nekö i angeice jajiny. Hna xatua angatre tune kaa hnene la ekalesia? Öni Cynthia: “Tha traqa ju kö koi 45 lao menetr nge traqa fe hë angatr. Angatr a itreijeny. Nge tha hnei angatre kö hna canga nue hun.” Kola kucakuca hnei Cynthia me lue jajiny, ke tru catre pala ha la hace i angatr. Kolo pë hë a hëne jë lai ha trenekön hnene la itre trejine kowe la hnalapa i angatr, matre tro angatr a ce xen me ce lapa. Ewekë lai ka amekunë së lo trenge ewekë i Iakobo e hnine la Tusi Hmitrötr, ka hape: “Maine tro xö la kete tejine me kete xa, nge pëkö xeni ka ijije la drai, nge kete e nyipunie a qaja koi angat, ka hape, Trojë memine la manathith ; keukawaju me meji jë ; ngo tha hamë angate kö hnei nyipunie la nöjei ewekë ka ijije la ngönetei ; nemene la thangane lai ? Kete tune lai la lapaun, e tha ce eje kö me ite huliwa, te, meci hë ej, ke eje cas.” (Iako. 2:15-17) Ame la ixatua hna hamëne hnene la itre trejine koi Cynthia me lue jajiny, tre eje hnyawa hi lai hna ajane hnei nyudren. Ke thupene hë la sikisi lao treu, hetre trenge catre hi Cynthia hmaca me lue jajiny troa pionie ka ixatua.—2 Kor. 12:10.

18, 19. (a) Tro sa xatuane tune kaa la itre ka kucakuca? (b) Drei la ka troa kepe thangane ka loi, e tro sa xatuane la itre ka kucakuca?

¹⁸ Ame la kola tithi së hnei mec, nge qeadridri la hne së hna wezipo, tre hmiitre fe troa loi la meci së. Ame la kola tria hnene la trejine me easë, maine qëmeke kowe la itre jole pena, tre ma tro angeice lai a hmitre troa mejë hmaca. Nyipici laka, nyipi ewekë tro angeic a inine la Wesi Ula i Akötresie, me thithi koi Iehova, me sine lapaane la itre icasikeu matre hetre trenge catre i angeice hmaca jë. Ngo nyipi ewekë fe koi angeice la ixatua qaathe së. Ame la angeice hmaca a loi trootro, loi e tro sa nue angeic, thenge la aqane enije i angeic. Loi e tro pala hi sa amamane koi angeic ka hape easa hnimi angeic, nge nyipi ewekë angeice kowe la ekalesia.—2 Kor. 8:8.

¹⁹ Jëne madrine la troa ixatua. Jëne tro fe hi së lai a inine troa hetre utipine me atreine itrotrohni. Ngo tha easa casi kö la ka troa xeni thangan. Tro asë hi a ihnimi la iatrene la ekalesia. Ketre, ame la easa “xatuane la ite ka kucakuca,” tre easë hi lai a amamane ka hape, easa ajane troa tui Iehova. Nge itre atr ka tune lai la hnei Iehova hna wang atrun.—Ite hu. 20:35.