Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

 Hna Melën

Ca Keme Ka Patr—Ca Keme Hna Öhn

Ca Keme Ka Patr—Ca Keme Hna Öhn

HNA hnahone la kemeng e Graz, Autriche lo 1899. Hnei nyidrë hna tru trootro ngöne lo ijine Pane Isi Ka Tru. Hnei nyidrëti hna lö hnine la isooc i angetre Alema thupene lo Hnaaluene Isi Ka Tru lo 1939. Hna humuthi nyidrë lo 1943 ngöne la kola isi e Russie. Aqane meci triji ni hi lai hnei kaka lo kolo petre hi a lue macatreng. Thatre nyidrëti ju fe kö ni, nge eni a drenge ka hape, loi e tro ni a hane hetre kem, nge ame hë la eni ngöne la hna ini, kolo ha elë catre la trenge ajang, ke, hetre kemen asë la itre sine ining. Ame hë la eni a thöth, kola madrine la hning la eni a atre la Keme së e hnengödrai, Keme ka sisitria ke tha tro fe kö Nyidrëti a hane mec.

ENI THEI ITRE SCOUT

Kola nekönatr

Kola sevene lao macatreng nge eni a lö hnine la itre Scout. Ame la itre Scout, tre ketre lapa lai hna acile lo 1908 e Agele hnei Robert Stephenson Smyth Baden-Powell, ketre lieutenant ne la isooc i angetre Agele. Ame hë lo 1916 hnei nyidrë hna acile la ketre gurup ne la itre nekönatr nge ati ëjene jë hë ka hape, Les louveteaux.

Madrine catre ni la eahuni a lapa e tröne la traone e itre xa mecixen me sabath. Eahuni a meköle hnine la itre uma mano, me ca aqane heetr tui itre sooc me tro thenge la mejene tambour. Ame la hneng hna ajane catrën, tre ene la itre ijine eni a ce nyima memine la itre Scout xötreithe la ihueë ngöne la hnënge hnitr. Hne huni hna öhne la itre ewekë ka nyimutre ngöne la hnënge hnitr, nge celë hi ka upi ni troa wangatrune la itre huliwa ne la Atre Xupi së.

Ame thene la itre Scout, mele i angatr la troa kuca la itre ewekë ka loi e nöjei drai. Ame la trenge ewekë hnei angatre hna majemine qaja lapan, tre, “Ka Pelei Pala Hi.” E ibozu hi angatre me ketre, angatre a qaja ju la itre trenge ithanata cili. Ame ngöne la lapa hun, traqa koi ca hadredred nge hetre munën la itre nekö trahmany, Katolik la ketre sin nge Protesta la ketre, nge ca ka hmi koi Buda.

Qaane lo 1920, ngöne la nöjei macatre kola nyiqaane icasikeu la itre Scout qa ngöne la nöjei nöj. Hnenge hna hane sin lo hnasevenene icasikeu ne la itre Scout e Bad Ischl , e Autriche, lo Ogas 1951, memine lo hnaanaenen e Sutton Park, Agele lo Ogas 1957. Ame la ijine cili, traqa koi 33 000 lao Scouts qangöne la 85 lao nöje me götrane nöje ka hane sin. Ketre, traqa koi 750 000 lao atr ka traqa kowe la feete cili, memine fe la Joxu föe ne Agele Elizabeth. Ame koi eni, kösë itre trejine eahun qa ngöne la fene asë. Tha ase kö ni mekune ka hape, tro ni a hane iatre memine la ketre lapa ka nyipi ewekë catre kö, ene la itre trejine ngöne la götrane u.

KOLA XÖTREI IÖHNYI MEMINE LA ITRETRE ANYIPICI IEHOVA

Rudi Tschiggerl, tane huliwa ne la hna kuci gato, pane trejine ka cainöje koi ni

Ame lo Maac maine Eiperem ne lo macatre 1958, eni a troa afenesine la ining göi troa huliwa restaurant ngöne la ketre hôtel (Grand Hotel Wiesler) e Graz, Autriche. Ame e cili, hnei Rudolf Tschiggerl,  ketre sine huliwang, ketre tane huliwa ne la hna kuci gato, hna qeje Tusi Hmitrötre koi eni. Tha ase petre kö ni hane drenge la kola ithanatane la nyipici. Hnei angeice hna pane nyiqaane ithanatane lo A.I.U. me qaja ka hape, tha ini fe kö lai qa ngöne la Tusi Hmitrötr. Hnenge hna isigöline la A.I.U. me thele troa amamane ka hape, tria angeic. Hnime catre ni la sine huliwang, nge ajange troa xomi angeice hmaca kowe la hmi katolik.

Hnei Rudolf, lo hne huni hna hëne ka hape, Rudi, hna hamë ni la ca Tusi Hmitrötr. Hnenge hna qaja koi angeice ka hape, troa hamëne la Tusi Hmitrötre i Katolik. Ame la eni a nyiqaane e, öhne ju hi ni hnine lai Tusi Hmitrötr, la ketre tarak hna kuca hnene la Itretre Anyipici Iehova. Tha pi tro kö ni a kapa, ke, öning, wana maja la itre itusi celë. Ngo, ka ajane pala hi troa ithanatane la Tusi Hmitrötr me angeic. Ka inamacane la aqane ujë i Rudi, matre tha hnei angeice hna hamëne la itre xa itus. Ame ngöne la köni treu, nyimu ijine nyiho a porotrikë Tusi Hmitrötre uti hë e hnenyipajidr.

Ase jë hi ni ini ne huliwa ngöne la hôtel Wiesler e Graz, traone hna hnaho ni ngön, hnene la thinenge hna nyithupene la itre ining ngöne la ketre hna ini nyine inine troa cilë hôtel. Eni pë hë a feke jë kowe la hna ini e Bad Hofgastein, ketre traone fene la itre wetr, hna hape Alpes. Ame la hna ini cili, ka ce huliwa memine lo hôtel Wiesler, nge ame itre xa ijin, eni a huliwa e cili matre troa huliwane la itre hnenge hna inin me itre xa aqane huliwa ju kö.

HNA WANGE HNENE LA LUE MESINARE FÖE

Hnei Ilse me Elfriede hna nyiqaane ini Tusi me eni lo 1958

Hnei Rudi hna iupi fë la hune tusi eni kowe la bethela ne Vienne, nge iupi fë jë pë hë hnene la bethela kowe la lue trejine föe ka mesinare, Ilse Unterdörfer me Elfriede Löhr. * Ame ngöne la ketre drai, hnene la ka ikep ngöne la hôtel hna hë ni me qaja ka hape hetre lue föe e cahu trön ngöne loto ka ajane troa ithanata me eni. Eni a sesëkötr, ke, thatre nyidroti kö ni, ngo eni pë hë a lö pi troa wai nyidro. Eni pë hë a atre e thupen, ka hape, lue ka tro juetrë nyidroti ekö troa tro fë tus e Alema ngöne lo hneijine itre Nazi, lo ijine kolo petre kö a wathebone la huliwa ne cainöje qëmekene troa traqa la Hnaaluene Isi Ka Tru. Qëmekene troa nyiqaane la isi, hna othi nyidro hnei polisi angetre Alema (Gestapo), nge upi nyidroti pi hë ngöne la ketre iuma ne iaxösisi e Lichtenburg. Thupene lai, ngöne la ijine isi, hna xomi nyidro a tro ngöne la iuma ne iaxösisi e Ravensbrück, ezine Berlin.

Xötre i nenë hi la lue trejine föe cili, matre tru la hnenge hna metrötrë nyidro. Celë hi matre tha ajane kö ni troa aluzine la traeme i nyidro troa porotrikë Tusi Hmitrötr, nge e itre treu thupene hë, eni ha qaja koi nyidro ka hape, xele hë ni. Haawe, eni pë hë sipo nyidroti jë troa traqa fë koi ni la ite xötre ne la Tusi Hmitrötr ka qaja la wenge xötre aposetolo thene la hmi Katolik. Öninge koi nyidro, tro ni a tro fë itre ej koi peenëdi, matre troa ce ithanatane me nyidrë. Nge eni a mekune laka tro hë ni e cili a atre la nyipici.

KOLA ATREPENGÖNE LA TRETRETRO E HNENGÖDRAI

Ame la hna inine hnene la hmi Katolik (Roman  Catholic) göne la pengöne la wenge xötre aposetolo, tre kola qaja la itre xötre pape qaane ekö lo ijine Peteru uti hë enehila. (Tria la hna trotrohnine hnei hmi la itre trenge ewekë i Iesu ngöne Mataio 16:18, 19.) Ketre, önine la hmi Katolik, ame la pape, tre, ka pë triane ngöne la kola hamë ini ngöne la kola cainöje e itre ijine kola hmi. Celë hi hnenge hna mekune ekö, hnenge fe hna mekune ka hape, maine ame la pape kowe la itre katolik asë, tre tha ka tria kö la itre ini hnei nyidrëti hna hamën, haawe, maine öni nyidrëti ka hape, ka nyipici la A.I.U., tha nyine tro hmaca kö lai a isenyin. Ngo e ka tria fe hi nyidrë, haawe, ka tria la ini cili. Tha sesëkötre kö së ka hape, ame la wenge xötre aposetolo koi itre katolik, tre celë hi ini ka nyipi ewekë catr, ke, celë hi iwane la nöjei ini hna lapaune kow hnene la itre Katolik!

Ame hë la eni a ithanata me peenëdi, thatreine kö nyidrë sa la itre hnyingeng, ngo hnei nyidrëti hna xome la ketre itus qa hnine la iseif ka qeje pengöne la wenge xötre aposetolo. Eni pë hë a e jë tune la aqane upi ni hnei nyidrë, me bëeke hmaca troa hnying. Ame hë la pun, thatreine kö peenëdi sa la itre hnyingeng, öni nyidrë: “Thatreine kö ni troa amamane koi ö la nyipici, nge ketre ame koi ni tha nyipici ö kö . . . . Tha nyipi ewekë hmaca kö tro eö a traqa!” Tha pi tro hmaca kö nyidrëti a porotrike me eni.

Ame e cili, eni hë a pi ini Tusi Hmitrötre me Ilse me Elfriede. Tru la itre ini hnenge hna kapa qaathei nyidro göi Iehova Akötresie, Tretretroti e hnengödrai. (Ioane 17:11) Ngo pëkö ekalesia ngöne la götrane cili, haawe, lue trejine föe la ka cilëne la itre icasikeu ngöne la hnalapa ne la ketre hnepe lapa ka ajane la nyipici. Co catre hi hnei atr ka sin. Ame asë hi la itre mekune hna ithanatan, tre, nyidroti hi la ka tro fë, ke, pë pala kö trejine trahmanyi ka troa xomiujin. Ame itre xa ijin, hetre trejine trahmanyi ka traqa qa ngöne la ketre götran, matre troa cile fë cainöj ngöne la ketre iuma hna loué.

KOLA NYIQAANE CAINÖJE TROOTRO

Hnei Ilse me Elfriede hna nyiqaane ini Tusi me eni lo Okotropa 1958, nge köni treu e thupen kola bapataiso ni, lo Januare 1959. Qëmekene tro ni a bapataiso, hnenge hna sipone troa ce tro me nyidro kowe la hna cainöje ngöne la itre hnalapa trootro göi troa wange la pengöne la huliwa cili. (Ite hu. 20:20) Thupene lai, hnenge hna sipo nyidro maine ijije tro ni a hetrenyi la ketre götrane nyine cainöje ngön. Hnei nyidro hna nue koi ni la ketre neköi traone ka co, eni pë hë a tro casi jë troa cainöje ngöne la itre hnalapa trootro, me wange hmaca fe la itre atr ka hetre aja. Ame la pane trejine trahmanyi hnenge hna ce cainöje memin ngöne itre hnalapa trootro, tre ketre atre thupë sirkoskripsio ka wai huni pë hë e thupen.

Ame lo 1960, thupene la eni a fenesi qa ngöne hna ini ne cilë hôtel, eni a bëeke jë kowe la traone hna hnaho ni ngön, matre troa xatuane la itre sineeng troa atre la nyipici. Ame enehila, ngacama pë pala kö ala casi e angatr ka lö kowe la nyipici, ngo itre ka hetre hni ne ajan.

MELE NE HULIWA I AKÖTRESIE O DRAI

Kolo eni a 20 lao macatre

Ame lo 1961, hetre tus hna e kowe la itre ekalesia, tus qaathene la bethela ka ithuecatre göi troa pionie. Hnenge hna ithanata me Kurt Kuhn, atre thupëne la sirkoskripsio, me atre la mekuna i nyidrë kowe la hnenge hna mekune troa kuca, ene la troa huliwa i maseta koi itre hnepe treu, matre troa itö loto göi troa pionie. Nemene la mekuna i nyidrë? Öni nyidrë: “Hetre loto i Iesu kö me anga aposetolo göi troa huliwa i Akötresie o drai?” Matre öninge jë hi, ka ue pe kö ni! Eni a mekune jë troa canga xome la huliwa ne pionie. Ngo, pine laka 72 lao hawa ne eni a huliwa e nöjei wiik ngöne la restaurant, hetre ewekë nyine tro ni a saze.

 Hnenge hna sipone la masetange matre tro hi ni a huliwa koi 60 lao hawa. Hnei nyidrë hna kapa la sipong nge tha saze kö la thupeng. Ame hë e thupen, eni a sipo nyidrë tro ni a huliwa koi 48 lao hawa e nöjei wiik. Nyidrëti hmaca a kapa, nge tha saze pala hi la thupeng. Thupene lai, eni a sipo nyidrë troa huliwa koi 36 lao hawa ngöne la wiik, laka 6 lao hawa ngöne la 6 lao drai, nge hna kapa pala hi hnei nyidrë. Eni a sesëkötre laka, tha saze kö la thupeng! Kösë tha ajane kö la masetange troa nue ni. Jëne la aqane huliwange tune lai, hnenge hna nyiqaane pionie lapa. Ame ngöne la ijine cili, tro la pionie a eatrëne la 100 lao hawa ngöne la treu.

Foa lao treu thupen, hna acili ni troa pionie hut, me qatre thup ne la ketre neköi ekalesia ka co e Carinthia, ngöne la ketre traon (Spittal an der Drau). Ame la itre hawa hna athipe ekö kowe la itre pionie hut, tre 150 lao hawa ngöne la treu. Pëkö sine ce pionieng, ngo atraqatre la madrineng troa kapa la ixatua ne la ketre trejine föe, Gertrude Lobner, ka ixatua xome la hnëqa ne seketere ne la ekalesia.

NYIMENYIME HI LA KOLA SAZE HNA HULIWA

Ame lo 1963, hna hë ni troa kuca la huliwa ne thupë sirkoskripsio. Ame itre xa ijin, eni a ti tërë fë la itre valising ka hace troa wange trongëne la itre ekalesia. Pëkö loto ne la itre trejin ekö, matre pëkö ka atreine troa traqa troa ati ni. Tha ka pi mama kö ni, matre tha hnenge kö hna xomi taxi troa tro kowe la itre hnalapa hnenge hna troa lapa ngön, haawe, eni pe hi a ajöne trongëne la trengetrengeng.

Ame lo 1965, lo eni petre kö a nekö trahmany, hna hë ni troa hane sine la hnaafotre waan ne Ini Ne Gileada. Ala nyimu qaathei eahuni la ka tha faipoipo. Ame la eahuni a fenesi la ini, tre hna upi ni hmaca kowe la nöjeng, matre troa sisedrëne la huliwa ne sirkoskripsio. Ngo, qëmekene tro ni a fek qaa Etazini, hna sipo ni troa ce tro memine la ketre atre thupëne la sirkoskripsio koi foa lao wiik. Tru catre la madrinenge troa ce huliwa me Anthony Conte, ketre trejine trahmanyi ka hni ka lolo nge ka maca ngöne la huliwa ne cainöj. Hnei nyiho hna ce huliwa ngöne la götrane kolopi ne Neweyok, e Cornwall.

Drai ne faipoipo i nyiho

Ame la eni a bëeke a tro Autriche, hna upi ni troa thupëne la sirkoskripsio, nge e cili hnenge hna iöhnyi me Tove Merete, ketre trejine jajiny ka mingöming. Hna hia angeice ngöne la nyipici qa ngöne la angeice a faifi lao macatre. Ame la kola hnyingë nyiho enehila hnene la itre trejin, ka hape, hnei nyiho hna iöhnyi tune kaa, nyiho a qene hnyima, me hape: “Hna ieakeu nyiho hnei bethela.” Hnei nyiho hna faipoipo ca macatre thupen, lo Eiperem 1967, nge nyiho pala hi a sisedrëne la huliwa ne sirkoskripsio.

Ame la macatre thupen, eni a öhne la ihnimi gufa i Iehova, ke eni fe la ketre hna iëne troa ketre nekö i Nyidrë ngöne la u. Haawe, ketre pengöne hë e cili la aqane imelekeunge me Tretretro, ceitu hë me itre ka ‘hë, ka hape, Aba, Kaka,’ tune la hna qaja ngöne Roma 8:15!

Hneng me Merete hna catre huliwa ngöne la sirkoskripsio me distrik uti hë lo 1976. Ame itre xa ijine hnötr, tro nyiho a meköle ngöne la itre hnahage gaa hnötre catr, a jole catre koi nyiho troa xomihnin. Ame la ketre ijin, nyiho a hlë e hmakanyi a öhne la kola catre la pune balaiketre i nyiho, nge eje a wië qa ngöne la hnei nyiho hna mano! Hnei nyiho hna mekune troa xome trongëne me nyiho la ketre neköi chauffage electrique matre atreine nyiho troa  meköle e jidr. Ame ngöne la itre götrane hnei nyiho hna lapa ngön, e jidr, nyiho a lö qa ngöne la uma matre troa tro nyipine la neige kowe la uma ne si, gaa hetre uqa i eny. Ketre, pëkö hnalapa i nyiho, matre ame la itre thupene hmi, nyiho pala kö a lapa ngöne la hnalapa la ka kepe nyiho ngöne la wiike ka ase hë. Thupene lai, nyiho a mejë jë e Drai Angedic kowe la ketre ekalesia.

Madrine catre ni troa qaja ka hape, ame ngöne la itre macatre, tru catre la ixatua ne la föenge hniminang. Ka tru catre koi nyiidro la huliwa ne cainöj, nge tha nyipi ewekë kö koi ni troa ithuecatre koi nyiidro troa cainöj. Ketre, hnime catre nyiidro la itre sinee i nyiidro me wangatrune fe la itre xa atr. Ketre ixatua ka tru lai koi ni.

Ame lo 1976, hna hë nyiho troa huliwa ngöne la bethela e Vienne, Autriche, nge hna acili ni troa ketre atrene la Kometr Ne La Hnalapa Ne Thewe Huliwa. Ame ngöne la ijine cili, kola thupëne la huliwa ne la itre nöje ne Europe de l’Est hnene la bethela ne Autriche me hnëkëne amë la itre aqane troa tro fë juetrëne la itre itus kowe la itre nöje cili. Jürgen Rundel la ka cilëne la huliwa cili, me thele la nöjei aqane troa kuca. Ketre manathithi ka tru la troa ce huliwa me nyidrë, ame hë e thupen, hna sipo ni troa thupëne la huliwa ne ujë qene hlapa ngöne la treene lao qene hlapa e Europe de l’Est. Hnei Jürgen me Gertrude, föi angeic, hna catre huliwa nyipici me pionie hut e Alema. Qaane lo 1978, hnene la bethela hna hnëkëne la itre zonal, matre fejane itre eje ngöne la sikisi lao qene hlapa ngöne itre neköi hna feja itus ka co. Ketre, hne huni hna iupi fë itus kowe la itre nöje ka sipo. Otto Kuglitsch la trejine ka tru hnëqan ngöne la götrane cili, ka huliwa nyidrëti enehila me föi nyidrë Ingrid, ngöne la bethela ne Alema.

Tru la madrinenge troa kuca la nöjei aqane cainöj e Autriche, tune la troa cainöje e cahu gojeny

Hnene fe la itre trejine ne Europe de l’Est hna ketre sipu kuca fe la itre itus jëne la itre masine ne feja tus maine pena, amë la itre hna cinyany ngöne la négatif ne foto. Ngo, nyipi ewekë troa hetre ixatua qaathene la itre nöje e trön. Hnei Iehova hna thupëne la huliwa cili, nge ame ngöne la bethela, tru la ihnimi huni kowe la itre trejine ka huliwa catre ngöne la itre nöje gaa tru ejolen, nge hna wathebon, a nyimu macatre hë.

KETRE IWAI KA KETRE PENGÖN E ROUMANIE

Ame lo 1989, hnenge hna ce tro me Theodore Jaracz, ketre atrene la Lapa Ne Xomi Meköt, e Roumanie. Ame la aliene la tronge i nyiho, tre ene la  troa xatuane la itre trejine ka ala nyimu matre tro hmaca angatr a cas memine la organizasio. Qaane lo 1949, hetre itre kepine matre isa tro pi angatre qa ngöne la organizasio. Hnei angatr hna isa eköthe la itre ekalesia i angatr. Ngo, hnei angatre pala hi hna cainöj, me bapataisone la itre atr. Goi akalabusi angatre fe hnene laka tha sine fe kö angatre la fen, tune la itre xa trejine hna kapa hnene la hnalapa ne xomi meköt. Hna thinge pala hi la huliwa e Roumanie, matre nyiho a tro juetrë jë kowe la hnalapa i Pamfil Albu, nyiho me foa lao qatre thup ka cilëne la itre hnëqa ka tru, me itre ka nyitrenge ewekëne la Kometr Ne La Nöj Ne Roumanie. Ketre hnei nyiho hna ce tro me Rolf Kellner, atre Autriche göi troa ujë ithanata.

Ame ngöne la hnaaluene jidr ne ithanata, hnei Brother Albu hna ielene la foa lao itre qatre thup troa cas me easë ngöne la nyidrëti a qaja ka hape, “Maine tha casi kö së enehila, tre, ka luzi hë së.” Qa ngöne lai, 5 000 lao trejine ka bëeke hmaca kowe la organizasio. Hune hë Iehova, nge ase hë ngaa Satana!

Ame ngöne la pune la macatre 1989, hnene la Lapa Ne Xomi Meköt hna hë ni me föenge troa huliwa ngöne la hnalapa ne xomi meköt e Neweyok. Ketre ewekë lai ka asesëkötrë nyiho. Hnei nyiho hna nyiqaane la huliwa i nyiho ngöne la Bethela e Brooklyn lo Julai 1990. Ame lo 1992, hna acili ni matre troa ketre atre ixatua ngöne la Kometr Thatraqane La Huliwa Ne Cainöj Ne La Lapa Ne Xomi Meköt, nge ame lo Julai 1994, ketre manathithi ka tru koi ni la troa huliwa ngöne la Lapa Ne Xomi Meköt.

KOLA MEKUNE LO ITRE DRAI HNAPAN ME ITRE DRAI ELANY

Eni me föi eni e Brooklyn, Neweyok

Ekö catre hë ni nue la huliwa ne restaurant. Nge madrine catre ni enehila troa hane sine la huliwa ne hnëkëne me thewe xeni ngöne la u kowe la itre trejine e cailo fen. (Mat. 24:45-47) Ame la eni a mekune hmaca la 50 lao macatre nge sin ne eni a huliwa i Akötresie o drai, eni a olene me madrine kowe la aqane xatuane Iehova la lapa ne la itre trejine e cailo fen. Tru la ajange troa hane sine la itre asabele ka tru e cailo fen, hnë tro lai a atrepengöi Iehova Tretretro së, memine la nyipici qa hnine la Tusi Hmitrötr..

Ame la aliene la thithing, tre tro la itre xa milio lao atr a inine la Tusi Hmitrötr, me kapa la nyipici, me cas troa ce nyihlue i Iehova memine la lapa ne la itre trejine e cailo fen. (1 Pet. 2:17) Eni fe a lapa treqene la ijine tro ni a goeëne qaa hnengödrai la kola amelene hmaca e celë fen la itre ka mec, nge tro ni a hane öhne la kemeng. Eni a mejiune tro nyidrë me nenë me itre xa sineenge hnenge hna hnim a ce atrunyi Iehova ngöne la Paradraiso.

Eni a lapa treqene la ijine tro ni a goeëne qaa hnengödrai la kola amelene hmaca e celë fen la itre ka mec, nge tro ni a hane öhne la kemeng

^ par. 15 Wange la hna melëne hnei nyidro ngöne la Ita Ne Thup ne 1 Nofeba 1979.