Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

Hna Kuca Hnene La Itre Föe Ngöne La Huliwa i Iehova?

Hna Kuca Hnene La Itre Föe Ngöne La Huliwa i Iehova?

“Tro la Joxu a ulatine la wesi ula ; trongene isi ka ala nyimu la itre föe angete cainöjën’ ej.”SAL. 68:11, MN.

1, 2. (a) Nemene la itre ahnahna hna hamë Adamu hnei Akötresie? (b) Pine nemene matre Akötresie a hamë föi Adamu? (Wange ju la pane iatr.)

HETRE kepine matre xupe jë Iehova la ihnadro. Tha hnei Nyidrëti kö “hna xupe gufan’ ej, hnei nyidëti hna xup’ eje mate lapan” hnene la itre atr. (Is. 45:18) Hna xupe la pane atr Adamu, atr ka pexej. Hnei Iehova hna hamë angeic la hlapa e Edena, hnë lapa ka mingöming, me nöjei pengöne sinöe me itre öni, ngo hetre ewekë ka patr. Öhne hnyawa hi Iehova, celë hi matre öni Nyidrëti jë: “Tha loi kö e troa lapa casi la at ; tro ni a kuca thatraqai angeice la ixatua ka ijiji angeic.” Iehova pë hë a ameköle Adamu ju, me xome la ketre june wengesisila i angeic, me xupe “mate föe.” Ame la kola hlë hnei Adamu, angeic a madrine la kola öhne la föi angeic! Öni angeice jë: “Dei lola june sine la ite juneng, me ijöne sine la ijöng ; tro ha ati ëje i angeic, fö, ke ase hë xomi angeice pi qa hnine la trahmany.”—Gen. 2:18-23.

2 Ahnahna i Akötresie la föe koi Adamu, nge ixatua ka pexej. Ketre, hetre ewekë ka tru hnei Iehova hna hamëne kowe la föe, ene la troa hnaho. Öni Tusi Hmitrötr: “Adamu a ati ëjene la fö’ i angeic, Eva ; ke angeice la thine i ange ka mele asëjëihë.” (Gen. 3:20.) Tro nyidroti a hnahone la itre atr ka pexej nyine atiqane la ihnadro. Tro la pane keme me thine me itre matra i nyidro a huliwane  la ihnadro matre paradraiso asë pi, nge tro angatr a thupëne la nöjei ewekë ka mele hun ej.—Gen. 1:27, 28.

3. (a) Nemene la nyine tro Adamu me Eva a kuca matre troa kepe nyidro hnei Akötresie, ngo nemene la ewekë ka traqa? (b) Nemene la itre hnyinge nyine tro sa ce wang?

3 Tro Iehova a kepe Adamu me Eva e tro nyidroti a kapa me drengethenge la musi Nyidrë. (Gen. 2:15-17) Mele nyipici hmekuje la ka troa aijijë nyidro troa eatrëne la aja i Nyidrë. Ngazo pe, tha hnei Adamu kö me Eva hna drei Iehova. Hnei nyidroti pe hna drei Satana me kuca la ngazo xajawa i Akötresie. (Hna ama. 12:9; Gen. 3:1-6) Nemene la thangane la tha idrei cili kowe la itre föe? Nemene la hna kuca hnene la itre föe ka mele nyipici ekö? Pine nemene matre hëne jë enehila la itre Keresiano föe ka hape, “trongene isi ka ala nyimu”?—Sal. 68:11, MN.

THANGANE LA THA IDREI

4. Drei la sipu atrekë zöne la ngazo hna kuca hnei Adam me Eva?

4 Aja i Iehova tro Adamu a qaja la kepine la tha idrei angeic. Mekune hmo la hna qaja, kola hape: “Hnene la hmenuëti [föe] hnei cilieti hna nunue nie hna hamë ni la wene sinöe, ame hnenge hna xen.” (Gen. 3:12) Tha drenge kö Adamu la engazone la hnei angeice hna kuca. Angeic pena ha a upe la zöne koi Eva, me Iehova, lo Atre xupe la föi angeic. Maine nyipici laka, Adamu me Eva la ka ena la wathebo, ngo Adamu la sipu atrekë zöne la aqane xomi mekune i nyidro xajawa i Iehova. Celë hi kepine matre Tusi Hmitrötr a qaja ka hape, “traqa ha la ngazo kowe la fene hnengödrai hnene la ate ka cas.”Rom. 5:12.

5. Nemene la thangane la hna sipu mus hnene la itre atr?

5 Hnei Satana hna iaö Adamu me Eva matre mekune jë nyidro ka hape, tha nyipi ewekë kö tro Iehova a musi hui nyidro. Celë hi matre traqa pi la hnyinge celë, drei la ka ijije troa mus kowe la atr? Ame la aqane kuca i Iehova göi troa sa la hnyinge celë, tre hnei Nyidrëti hna nue la atr troa ketre mus koi angeice kö. Nemene hë la thangan? Kola traqa itrai la itre hulö. Ame ngöne la ca hadredre lao macatre ka ase hë, traqa koi 100 milio lao atr ka mec ngöne la itre isi. Kola eatre la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr: “Tha qâ i ate troa amekötine la ite hna feke ca hnei angeic.” (Iere. 10:23) Hane hi lai kepine matre itre Keresiano a nue Iehova troa musi koi angatr.—E jë la Ite Edomë 3:5, 6.

6. Ame ngöne la itre nöje ka nyimutre, nemene la aqane ujë ne la itre atr kowe la itre föe me itre nekönatre jajiny?

6 Akötre la mele ne la itre trahmany me föe ngöne la fene celë hna musi kow hnei Satana. (Ate cai. 8:9; 1 Ioane 5:19) Ngo, tru catre kö la hna qanangazone la itre föe. Ame ngöne la fen, maine 3 lao föe, ala cas la hna qanangazone hnei föe hmunë, maine hna ce lapa memin. Ketre, ame ngöne la itre xa nöj, kolo hi a wangatrune la itre nekönatre trahmany. Pine nemen? Pine laka, angatr elanyi la ka troa thupë keme me thin, me sisedrëne la ëjene la hnepe lapa. Ame ngöne itre xa götran, hna thi upune hnene la itre thin, e atre hë angatr ka hape, jajiny, ke hna wangangazone la jajiny.

7. Nemene mele hnei Akötresie hna hnëkëne ekö kowe la trahmany me föe?

7 Tha madrine kö Iehova la ngazo hna kuca kowe la itre föe. Meköt me metrötre la aqane ujë i Nyidrëti kowe la itre föe. Kola xupi Eva hnei Iehova tha hlue i Adamu kö. Ka pexeje Eva la kola xup, nge lolo la itre thiina i angeic matre ixatua ka loi kowe la föi angeic. Celë hi kepine matre thupene la hna ase xupe la nöjei ewekë, Tusi Hmitrötr a qaja ka hape, “xajawatinë hë Akötesie la nöjei ewekë asëjëihë lo hnei nyidëti hna kuca, nge hana wang, nyipi loi.” (Gen. 1:31) Eje hi, ka lolo catre ekö la mele i Adamu me Eva ngöne la qaan.

 ITRE FÖE HNA XATUANE HNEI IEHOVA

8. (a) Nemene la aqane ujë ne la itre atr? (b) Qaane ekö, drei la hnei Iehova hna xatuan me sajuën?

8 Thupene la hna icilekeu e Edena, hnene pala hi la itre atr hna tha drei Iehova. Ame ngöne la itre macatre ka ase hë, kola ngazo catre la aqane ujë ne la itre atr. Eje hi laka, itre “ijine [lai] ka aköte” tune la hna perofetane hnei Tusi Hmitrötr. (2 Tim. 3:1-5) Ngacama kola kökötre la iangazo, ngo ame pe hetre itre trahmanyi me föe pala hi ka drengethenge la itre wathebo i Akötresie me kapa la musi Nyidrë. Angatr a mejiune koi Iehova, ame hnei Nyidrëti hna xatua angat me sajuë angatr.—E jë la Salamo 71:5.

9. Ije atr ka mele pe kö qangöne la Iwë Atraqatr, nge pine nemen?

9 Ame ngöne la hneijine i Noa, hnei Iehova hna lepe apatrene la itre atr ka ngazo jëne la Iwë Atraqatr, nge ala xalaithe hi lao atr ka mel. Maine nyipici laka, hetre trejine me Noa ka mele ngöne la ijine cili, ngo hna apatrenyi angatre fe hnene la Iwë Atraqatr. (Gen. 5:30) Ce etrune hi la föe me trahmany hna amelene qa ngöne la Iwë Atraqatr. Kola qeje Noa, me föi angeic, me köni nekö i nyidro trahmany, me köni föi angatr. Hna amele angatre pine laka hnei angatre hna drengethenge Iehova, me kuca la aja i Nyidrë. Ka xulu asë la itre atr enehila qaathene la ala eitre cili, lo itre hnei Akötresie hna xatuan me amelen.—Gen. 7:7; 1 Pet. 3:20.

10. Pine nemene matre hnei Iehova hna xatuane me thupëne la itre föe ne la itre trahmanyi ka mele nyipici?

10 Ame hë ngöne la itre macatre thupen, hnene la itre föe ne la itre hlue i Iehova hna hane kapa la ixatua i Akötresie. Tha hnei angatre kö hna eetre pine la aqane mele i angatr, nge hnei Iehova hna amanathithi angatr, me thupë angatr. (Iuda 16) Sara la ketre e angatr. Ame la kola upi nyiidro troa trotrije la uma i nyidro ka lolo e Ur matre troa mele hnine la itre uma mano, tha hnei nyiidroti kö hna eetr. Hnei nyiidroti pe “hna denge thenge Aberahama, kola hë nyidë joxu.” (1 Pet. 3:6) Pane meku Rebeka ju fe, lo föi Isaaka, ahnahna ka mingöming qaathei Iehova. Öni Tusi Hmitrötr, “hnei [Isaaka] hna hnimi angeic ; ame hna upu Isaaka thupene la thine i nyidë.” (Gen. 24:67) Ketre manathith enehila e hnine la nöje i Iehova troa hetrenyi la itre föe ka mele nyipici tui Sara me Rebeka.

11. Kola mama tune kaa la lapaunene la lue föe ne Isaraela?

11 Ala nyimu catre la angetre Isaraela lo kola thahluë angatr e Aigupito. Celë hi matre amekötine jë Farao ka hape, troa humuthe la nöjei medrenge trahmany. Lue föe ne Isaraela la lue ka thupë upune, Sifera la ëjene la ketre, nge Pua la ketre. Tru catre la lapaunen la lue föe cili, ka tru kö koi nyidro la xoue i Iehova hune la xoue Farao. Celë hi matre, xele kö nyidro ma trongëne la hna amekötine hnei Farao troa humuthe la nöjei medrenge trahmany. Hnei Iehova pë hë e thupen hna amanathithi nyidro me lue hnepe lapa i nyidro.—Eso. 1:15-21.

12. Nemene la ewekë nyine hain thei Debora me Iaela?

12 Ame e Isaraela ekö ngöne lo hneijine i angetre amekötin, tre, hnei Akötresie hna acili Debora, ketre föe troa perofeta. Hnei Debora hna xatua Baraka me angetre Isaraela matre troa amele angatre qaathene la itre ithupëjia. Hnei nyiidro hna perofetane ka hape, ame la ka troa ngaane la angetre Kanana, tre, föe, ngo tha Baraka kö, matre föe la nyine qaja atrun. Ame la kola ngaane la ithupëjia cili, kolo Iaela, ketre föe, tha atre Isaraela kö, a humuthi Sisera, tane isi angetre Kanana.—A. ame. 4:4-9, 17-22.

13. Nemene la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr göi Abigaila?

13 Tro fe sa ce wange la pengöi Abigaila föe ka mele nyipici, nge ka mele ekö lo 1 100 lao macatre qëmeke i Keriso. Öni Tusi Hmitrötr, ketre föe angeic ka inamacan, ngo ame  Nabala föi angeic, tre, ketre trahmany ka pë hnënyöngön, nge ka pë hni. (1 Sam. 25:2, 3, 25) Hnei Davita lo hna thupëne la itre atre i Nabala, ame hnei nyidrëti hna upe la itre atre i nyidrë koi Nabala troa sipo a i angatr, me itre xa ewekë ju kö. Ngo hnei Nabala “hna wesitë angat,” nge pëkö ewekë hna hamë angatr. Elë jë hi la hni Davita, nge mekune jë hi nyidrëti troa nyithupene koi Nabala me itre atre i angeic. Ngo, drenge jë hi Abigaila la hna kuca hnei Nabala, ame hnei nyiidro hna hnyepeje troa tro fë xen me itre xa ahnahna ju kö koi Davita. Qangöne la aqane ujë ka inamacane i nyiidro, tha humuthi Nabala ju kö. (1 Sam. 25:8-18) Öni Davita ju pë hë e thupen koi nyiidro: “Ole koi Iehova Akötesi angete Isaraela, ate upi ’ö troa ixelë me ini ngöne la drai celë.” (1 Sam. 25:32) Thupene la hna meci hnei Nabala, hnei Davita hna xomi Abigaila troa föi nyidrë.—1 Sam. 25:37-42.

14. Nemene huliwa hna hane kuca hnene la itre nekö i Saluma jajiny, nge nemene fe la hna hane kuca hnene la itre föe Keresiano enehila?

14 Ame la angetre Babulona a thë la traon e Ierusalema memine la ēnē lo 607 qëmeke i Keriso, nyimu trahmany, me föe me nekönatre ka mec. Ame lo 455 qëmeke i Keriso, hna acile hmaca la itra etë e Ierusalema, nge Nehemia la ka elemeken. Itre nekö i Saluma jajinyi fe e hnine la itre atr ka huliwa; keme i angatr la “ate musinëne la hafe ne Ierusalema.” (Neh. 3:12) Ngo, tru la madrinene la itre nekö i Saluma jajiny troa kuca la huliwa cili. Kola amekunë së e celë la itre föe Keresiano ka hane huliwa enehila ngöne la itre hna xupi uma e cailo fen!

ITRE FÖE NGÖNE LA HNEIJINE I IESU KA XOUE AKÖTRESIE

15. Nemene la ewekë ka tru hnei Iehova hna hamëne koi Maria?

15 Hnei Iehova hna hamëne kowe la itre föe la itre hnëqa ka ketre pengöne kö. Ame la ketre e angatr, tre, Maria. Hna amë hë troa föi Iosefa. Qëmekene troa faipoipo, upune hë Maria hnene la uati hmitrötre i Iehova. Pine nemene matre ië Maria jë hnei Akötresie troa thine i Iesu? Pine laka, lolo la itre thiina i angeic, itre thiina lai ka nyipi ewekë troa hiane la neköne ka pexej. Eje hi laka, ketre ewekë hna haine troa thinene la atr ka tru ne la fene hnengödrai!—Mat. 1:18-25.

16. Nemene la aqane waipengöne Iesu la itre föe? Hamëne jë la ketre ceitun.

16 Lolo la thiina i Iesu kowe la thine i nyidrë. Pane mekune jë lo föe ka “meci fë madra a neni luako [truelof] la o macate.” Hnei eahlo hna ketr la iheetre i Iesu ame hna loi pi la meci eahlo. Hnei Iesu kö hna elëhni koi eahlo? Ohea. Hnei nyidrëti hna qaja menyikën ka hape: “Nekönge fe, melë hë nyipo hnene la lapaune i nyipo ; trojë memine la manathith, melë hë nyipo qa ngöne la meci nyipo.”—Mar. 5:25-34.

17. Nemene la ewekë ka traqa lo drai ne Penetekos macatre 33?

17 Ame la Iesu me itretre drei nyidrëti a trongëne la nöjei hlapa, hetre itre föe ka thue ewekë i angatr. (Luka 8:1-3) Nge ame lo drai ne Penetekos macatre 33, ka ketre pengöne la aqane traqa ne la uati hmitrötre i Akötresie kowe la 120 lao trahmanyi me föe. (E jë la Ite Huliwa 2:1-4.) Nyimu macatre qëmekene lai, hnei Iehova ha hna qaja ka hape: “Tro ni a nenge la unge hune la nöjei ate asëjëihë ; nge tro ha perofetane hnei ite nekö i nyipunie trahmanyi me jajiny . . . nge kete tro ni a nenge la unge hune la ite hlue trahmanyi me föe.” (Ioela 2:28, 29) Ame lai iamamanyikeu ngöne la drai ne Penetekos, tre kola nyi hatrene laka Iehova a kapa la itre trahmanyi me föe cili troa nyi atrene la “Isaraela i Akötesie.” (Gal. 3:28; 6:15, 16) Ame la eke nekö i Filipo, atre cainöjëne la maca ka loi, tre, itre föe ka hane fe cainöje trootro ngöne lo hneijinene la itre pane Keresiano.—Ite hu. 21:8, 9.

 “TRONGENE ISI KA ALA NYIMU” LA ITRE FÖE

18, 19. (a) Nemene la ewekë ka tru hnei Akötresie hna hamëne kowe la itre trahmany me föe? (b) Nemene la aqane qeje itre föe ka cainöjëne la maca ka loi hnene la atre cinyihane la salamo?

18 Ngöne la itre macatre 1800, hnene la itre trahmanyi me föe hna thele troa atrepengöne la Tusi Hmitrötr. Angatre hi la itre ka nyiqaane cainöjëne la maca i Iesu, me hane eatrëne lo hna perofetane hnei nyidrë, kola hape: “Tro ha cainöjëne la maca ka loi celë ne la baselaia e cailo fene nyine anyipicine kowe la nöjei nöj ; ame hna traqapi la pun.”—Mat. 24:14.

19 Elë jë hi la etrune la neköi lapa ne la Itretre Ini Tusi Hmitrötr, traqa ha enehila koi 8 milio lao Itretre Anyipici Iehova. Nge ame lo Drai Ne Amekunën la meci Iesu, ala 11 milio la itre ka sin; ala nyimu catre kö hnei föe. Ketre, ase hë sasaithe la 1 milio lao Itretre Anyipicin ka huliwa i Akötresie o drai; nge ame ngöne la itre nöje ka nyimutre, ala nyimu catre kö la itre föe. Iehova a hamëne kowe la itre föe la hnëqa ka tru, ene la troa tro fê maca i Nyidrë. Haawe, kola eatre la itre ithanata ne la atre cinyihane la salamo, kola hape: “Tro Iehova a ulatine la wesi ula ; trongene isi ka ala nyimu la itre föe, angete cainöjën’ ej.”—Sal. 68:11, MN.

“Trongene isi ka ala nyimu” la itre föe ka cainöjëne la maca ka loi (Wange ju la paragarafe 18, 19)

MANATHITH KOWE LA ITRE FÖE KA MELE NYIPICI

20. Nemene la itre tane nyine ce wange ngöne la hmi hnepe lapa maine ngöne la kola isa ini Tusi cas?

20 Tha ijiji së kö e celë troa ithanatane asë la itre föe ka mele nyipici hna qaja e hnine la Tusi Hmitrötr. Ngo ijije tro sa e hnine la Wesi Ula i Akötresie me itre itusi së la kola qeje angatr. Loi e tro sa e me mekune la tulu i Rutha, me aqane mele nyipici angeic. (Rutha 1:16, 17) Ketre, tro fe sa xomi ini qa ngöne la hna e la tulu i Esetera, Isola. Loi e tro fe sa waipengöne la itre föe cili me itre xane ju kö ngöne la ijine hmi hnepe lapa së, maine ngöne la kola isa ini Tusi cas.

21. Nemene la aqane amamane la itre föe la ihnimi angatr koi Iehova?

21 Mama hnyawa hi laka, Iehova a amanathithine la hna cainöje hnene la itre föe ka mele nyipici, ngacama kolo ju hë lo itre ijine ngazo. Ame ngöne lo hneijine i angetre Nazi, me musi Communiste, hnei Iehova hna xatuane la itre föe ka mele nyipici troa cile hut. Ala nyimu catre qaathei angatr la hna axösisin, me hna humuthe pine la hna drengethenge Akötresie. (Ite hu. 5:29) Hnene fe la itre Keresiano föe enehila me itre xane ju kö hna sipu iëne troa drengethenge Akötresie. Iehova a qaja koi angatr, tune la hnei Nyidrëti hna qaja kowe la angetre Isaraela ekö ka hape: “The qou kö, ke ce ini me eö.”—Is. 41:10-13.

22. Nemene la itre manathith hne së hna lapa treqen?

22 Ame elany, tro la itre trahmanyi me föe ka mele nyipici a xatuane la itre milio lao atr hna amelene hmaca matre troa atre Iehova memine la itre aja i Nyidrë kowe la fen. Ketre tro angatr a ce huliwa göi troa apradraisone la ihnadro. Ngo qëmekene troa traqa kowe lai, loi e tro pala hi sa wangatrune la hnëqa së, ene la troa nyihlue i Iehova “hnene la hni ka cas.”—Zef. 3:9.