1. Nemene la thiina ka troa xatua së troa nyitipu Iehova?

HNEI Iehova hna xupi së memine la atreine troa trotrohnine la hna melën hnene la atr, ngacama tha hne së pala kö hna hane melëne la ewekë ka traqa koi angeic. (E jë la Efeso 5:1, 2.) Tro la thiina cili a xatua së tune kaa troa nyitipu Iehova? Nge pine nemene matre loi e tro sa hmekëne hnyawa la aqane tro sa melën ej?

2. Tune kaa la pengö i Iehova ngöne la Nyidrëti a goeë së e akötr?

² Ase hë Iehova thingehnaeane koi së ka hape, tro sa mele ka loi elany, nge pëhë akötr. Itre hna iëne me itre “xa mamoe” a isa lapa mekune la mele ka tha ase palua kö, ene la mele e koho hnengödrai maine e celë fen. (Ioane 10:16; 17:3; 1 Korinito 15:53) Ame pe, tha sihngödri kö koi Iehova la itre akötr ka traqa koi së enehila. Ame fe ekö, hna hane akötrëne la hni Iehova ngöne lo kola akötre la nöje i Nyidrë e Aigupito. Öni Tusi Hmitrötr: “Tha ithupëjia nyidë me angate ngöne la ite aköte i angat.” (Isaia 63:9) Ame hë ngöne la itre macatre thupen, ngöne la kola acile hmaca la ēnē e Ierusalema, angatr a  xouene la itre ithupëjia. Ngo ame pe, tha sihngödri kö la ewekë cili koi Iehova. Celë hi matre Nyidrëti a qaja, ka hape: “Ame la atre ketri nyipunie, tre, kola ketre la wene dremune alamekeng.” (Zakaria 2:8, MN) Tune la thin a hnime la kuku, atraqatre fe la ihnimi Iehova kowe la itre hlue i Nyidrë, nge aja i Nyidrëti fe troa xatua angatr. (Isaia 49:15) Maine tro sa thele troa trotrohnine la hna melëne hnene la itre xan, haawe, tro hë së lai a hane nyitipu Iehova.—Salamo 103:13, 14.

3. Nemene la aqane goeëne Iesu la itre atr?

³ Hnei Iesu fe hna trotrohnine la akötre ne la itre atr, ngacama tha hane fe kö nyidrëti melëne la itre akötre cili. Atre hi nyidrë ka hape, catrehnine la itre jol hna cile kow hnene la itre atr ka ala nyim. Itre hene ne hmi a thoi koi angatr, me sili wathebo menu, me axouenyi angatr. (Mataio 23:4; Mareko 7:1-5; Ioane 7:13) Ngacama tha xouene kö Iesu la itre hene ne hmi, nge tha jele nyipicine kö nyidrëti la itre trengathoi i angatr, ame pe tha sihngödri kö koi nyidrë la akötre ne la itre atr. Kolo fe a akötrë Iesu la nyidrëti a öhne la aqane qanangazone la itre atr. Pëkö ka hane xatua nyudren, angatr a “tune la nöjei mamoe ka pa ate thupën.” (Mataio 9:36) Hnei Iesu hna nyitipune la Keme i nyidrë, Atre hnime la itre atr me “ka menyike . . . nge tru la hna utipin.”—Nehemia 9:17.

4. Nemene la hnei Iesu hna kuca ngöne lo nyidrëti a öhne laka, hetrenyi la itre atr ka aja ixatua?

⁴ Ame lo Iesu a öhne ekö la kola akötre la itre atr, nyidrëti hi a xatua angatre ju, ke tru la ihnimi nyidrëti koi angatr. Casi hi la pengö i nyidrë me Keme i nyidrë. Ame la ketre ijine Iesu me ange aposetolo a fenesi hna cainöje trootro, hnei angatr hna thele hnë mano, ke kucakuca catre angatr. Ngo nyidrëti a öhne laka, hetrenyi la itre atr ka aja ixatua. Haawe, ngacama ka kucakuca Iesu ngöne la ijine cili, ngo hnei nyidrëti pe hna “qane troa ini angate la nöjei ewekë ka nyimute.”—Mareko 6:30, 31, 34.

5, 6. Maine easa ajane troa nyitipu Iehova, nemene la nyine tro sa kuca? Hamëne jë la ketre ceitun. (Wange ju la pane iatr.)

⁵ Maine aja së troa nyitipu Iehova, nemene la nyine to sa kuca? Pane mekune jë la ketre trejin thöth, Alan la ëjen. Angeic a pane mekune la ketre trejin ka qatre hë, nge ka thatreine hnyawa kö tro, nge ka tha öhne hnyawa kö koilo. Alan a mekune lo hna qaja hnei Iesu, ka hape: “Ame la hnei nyipunie hna ajane ite ate troa kuca koi nyipunie, kuca tune jë lai koi angat.” (Luka 6:31) Matre Alan a nyiqaane waipengö i angeic, me hape, ‘Nemene jë la hnenge hna ajane troa kuca koi ni?’, öni angeic, ‘ajange tro angatr a ce feni balo me eni!’ Ngo thatreine kö lai trejine cili nyenyap me feni balo. Ka loi e tro pe Alan a hnyinge ka hape, ‘Maine eni ju lai trejine cili, nemene jë la hnenge hna ajane troa kuca koi ni?’

⁶ Ngacama ketre thöthi petre kö Alan, ngo angeice hë a thele troa lapa mekune la pengö i angeic elanyi e qatre hë. Hnei angeice fe hna easenyine lo lai trejine me drenge hnyawa la hnei nyidrëti hna qaja. Celë hi lai ka xatua angeice troa trotrohnine laka, tha ka hmaloi kö kowe lai trejine troa e Tusi Hmitrötr, me cainöj ngöne la itre hnalapa trootro. Ame hnei Alan hna pane thele jë la aqane troa xatua nyidrë me kuca asë la hnei angeic hna atrein. Ame la easa thele troa trotrohnine la pengöne  la itre atr, me amamane la ihnimi së koi angatr, easë hi lai a nyitipu Iehova.—1 Korinito 12:26.

7. Nemene la nyine tro sa kuca matre tro sa trotrohnine la itre trejine ka akötr?

⁷ Tha ewekë ka hmaloi kö la troa trotrohnine la akötr ne la ketre atr, e tha hne së kö hna hane melën. Tune la itre trejine me easë, angatr a akötre pine la itre sine meci angatr, maine kolo pena a qanangazo angatr, maine pine laka, angatr a uti ipië trootro. Ala nyimu fe la itre atr hna akötrëne la hni me mekun, maine itre ka akötre pine la hna angazo angatr. Ame la itre xan, angatr a hiane casine la itre nekö i angatr, maine pena, angatre casi hi la ka nyihlue i Iehova ngöne la hnepe lapa i angatr. Itre atr asë hi a cile kowe la itre jol, nge tha ceitu kö la itre jol. Ngo easa ajane troa amamane la ihnimi së koi angatr, me hane xatua angatre fe. Matre nemene la nyine tro sa kuca? Eje hi lai laka, isapengöne kö la itre hna isa ajane hnene la itre atr. Haawe, maine tro sa drenge hnyawa la ketre atr, me thele troa trotrohnine la aliene hni angeic, tro hë së lai a atre la aqane troa xatua angeice hnyawa. Loi e tro sa amexeje koi angeic ka hape, Iehova fe a hane hnehengazo angeic, nge hetre hnei Nyidrëti kö hna troa kuca thatraqai angeic. Ame hi la easa ujë tune lai, tre easë hi lai a nyitipu Iehova.—E jë la Roma 12:15; 1 Peteru 3:8.

8. Nemene la ka xatua Iesu troa thiina ka menyik?

⁸ Ka thiina ka menyik Iehova kowe la itre atr asë. (Luka 6:35) Ceitu i Iesu hi me Tretretro i nyidrë. Nemene la ka xatua Iesu troa thiina ka menyik kowe la itre atr ngöne lo nyidrëti ekö e celë fen? Hnei nyidrëti hna pane mekune la nyine tro nyidrëti a qaja me kuca. Hna tro koi nyidrë hnene la ketre föe ka kuca la nöjei pengöne ngazo. Matre eahlo a treije latresi fene la lue ca i Iesu. Öhne hnyawa hi Iesu la hace me hleuhleu ka eje thei eahlo. Eahlo a ietrane la itre ngazo hnei eahlo hna kuca. Atre hnyawa hi Iesu laka, e tha menyike kö nyidrë koi eahlo, tro ha elitrauje la hleuhleu thei eahlo. Celë hi matre, nyidrëti a qaja aloine la aqane ujë i eahlo me nue la ngazo i eahlo. Hnei Iesu fe hna ithanata amenyikenyi kowe la Faresaio ka goeëne angazone la hna kuca hnei nyidrë.—Luka 7:36-48.

9. Nemene la ka troa xatua së troa thiina ka menyik tui Iehova? Qaja jë la ketre ceitun.

⁹ Nemene la aqane tro sa thiina ka menyik tui Iehova? Nyipi ewekë tro sa mekune la nyine tro sa qaja me kuca matre tro sa thiina ka menyik kowe la itre xan, nge tha tro kö sa akötrë angatr. Hnei Paulo  hna cinyianyi kowe la ketre Keresiano ka hape: “Tha ijije kö la hlue ne la Joxu troa iwatratra ; ngo loi e menyike la thina kowe la nöjei ate asëjëihë.” (2 Timoteo 2:24) Pane mekune jë la aqane tro epuni a thiina ka menyik ngöne la itre ijine celë: Maine tha hna kuca hnyawa kö hnene la maseta i epun la huliwa i nyidrë, nemene la hnei epuni hna troa kuca? Maine itre treu ne patre hë hnine la Uma Ne Baselaia hnene la ketre trejin, a tha traqa hmaca kö troa hane icasikeu, nemene la aqane tro sa ithanata koi angeic? Maine epuni a cainöj kowe la ketre atr, nge qaja jë hi angeic ka hape, hetre jole i angeic, nemene la aqane tro epuni a sa amenyikeny? Maine tro la föi epun a hnyingë kepin la itre xa hnei epun hna kuca ha, nge tha hane kö ithuemacany, tro kö epuni a ithanata koi eahlo cememine la hni ka menyik? Nyipi ewekë tro sa pane mekune la thangane la itre trenge ithanata së, thene la itre atr hne së hna ithanata kow. Nge eje hi lai laka, tro hë sa atre la nyine tro sa qaja me kuca, matre tro sa hane thiina ka menyik tui Iehova.—E jë la Ite Edomë 15:28.

10, 11. Nemene la ini nyine tro sa xome qaathei Iehova matre tro sa inamacan? Qaja jë la ketre ceitun.

¹⁰ Ka tru inamacan Iehova, matre atreine hi Nyidrëti troa atre la itre ewekë ka troa traqa. Ngacama tha ijiji së kö troa atre la pengöne la itre ewekë ka troa traqa elany, ngo ijije hi tro sa hane inamacane tui Iehova. Troa tune kaa? Qëmekene tro sa axecië mekun, pane mekune ju la thangane elanyi koi së me itre xan. Tha tro kö sa tune lo angetre Isaraela ekö, tha hnei angatre kö hna mekune la ethanyine qa ngöne la hna tha drei Iehova. Ketre, tha hnei angatre kö hna mekune lo aqane imelekeu i angatr me Nyidrë, memine lo hnei Nyidrëti hna kuca thatraqai angatr. Tha sihngödri kö koi Mose la ewekë cili, matre atre hë nyidrë laka, tro la angetre Isaraela a kuca la ngazo; öni Mose: “Nöje ka pë eamo angat, me pë inamacan. Epi inamacanë hë angat, me mekune lai, me trotrohnine la pune koi angat.”—Deuteronomi 31:29, 30; 32:28, 29.

¹¹ Drei la ketre ceitun, maine hetre hnei epuni hna iatre memin, the thëthëhmine pi kö ka hape, ewekë ka jole lai e troa xomehnöthe la itre mekun me aja i ngönetrei. Haawe, thupëne kö, wanga kuca jë la ketre ewekë ka troa thë la aqane imelekeu i epun me Iehova! Loi e tro pe a inamacan, me atreine neëne la itre gaa ngazo. Drei la ketre eamo ka hetre inamacane ngön qaathei Iehova: “Ame la ate maca meke, te, kola goeëne la ngazo, me za ; ngo ite wangadrapa kö a tro, nge hete thupenë hë.”—Ite Edomë 22:3.

12. Nemene la ethanyine koi së e tro sa mekune pala hi la itre ewekë ka ngazo?

¹² Ame la atr ka inamacan, tre, angeic a thupëne hnyawa la itre mekuna i angeic. Ijije tro itre ej a hetre eloine maine hetre  ethanyine koi së, tune la eë. Ame la ketre aqane huliwane hnyawane la eë, tre, ene la troa kuci xen. Ngo e tha hmekëne kö së, canga tro hi a manithe la uma së me apatrenyi së. Ceitune hi lai memine la itre mekuna së. E tro sa mekune la itre ini qaathei Iehova, tro hë së lai a kepe eloine qa ngön. Ngo e tro pena sa mekune lapane la itre ewekë ka sis, me piine la aqane ujë cili, eje hi laka, tro ha kökötre catr e kuhu hni së la aja cili, nge tro hë së lai a kei kowe la ngazo. Celë hi aqane ujë lai ka troa thë la aqane imelekeu së me Iehova.—E jë la Iakobo 1:14, 15.

13. Nemene lo aqane goeëne Eva la pengöne la mele i angeic, e xeni jë angeic la wene sinöe?

¹³ Loi e tro sa pane ce wange la pengö i Eva. Hnei Iehova lo hna wathebo Adamu me Eva troa “xeni qa ngöne la sinöe ne ate hmekune la loi me ngazo.” (Genese 2:16, 17) Ngo, hnei Satana hna iaö Eva, me hape: “Tha trojë kö nyipo a mec ; ke ate hmekune kö Akötesie laka ngöne la drai ne tro nyipoti a xeni wen’ ej, tro ha maca la lue meke i nyipo, mate kösë lue akötesie nyipo, mate ate hmekune la loi me ngazo.” Hnei Eva hna mekune lapane la emingömingöne la mele i angeic elany, e sipu axeciëne ju angeic la loi me ngazo. Hnene laka tha hnei Eva kö hna lepe trije la mekune cili, haawe, ‘mama pi koi Eva laka, loi la sinöe nune xen, me mingöming e troa wang.’ Nemene ju hë la ka traqa e thupen? “Angeic’ a huje wen’ ej, me xen, me hamëne fe kowe la fö’ i angeice ce me angeic ; nge angeic’ a hane xen.” (Genese 3:1-6) Ame hë la pun, “traqa ha la ngazo kowe la fene hnengödrai hnene la ate ka cas, nge meci fe pine la ngazo.” (Roma 5:12) Loi ju kö ekö la tro Eva a lepe trije la itre mekune ka ngazo!

14. Nemene la aqane hmekë së hnei Tusi Hmitrötr göne la kuci ngazo?

¹⁴ Nyipici laka, tha hnei Eva kö hna kuci ngazo. Ngo, Tusi Hmitrötre pe a hmekë së matre tha tro kö sa lapa fë la aja ne troa kuci ngazo. Hnei Iesu fe hna hmekë së, me hape: “Ame la ate goeëne la fö’ i ket’ ate me meciu nyido, ase hë angeice kuci ngazo me nyido e kuhu hni.” (Mataio 5:28) Öni Paulo fe: “The hnëkëne kö thatraqane la ngönetei troa aeatene la ite ajan’ ej.”—Roma 13:14.

15. Nemene la nyine tro sa wangatrun, nge pine nemen?

¹⁵ Tusi Hmitrötr a upi së troa thele troa amadrinë Iehova, ngo tha ene kö la troa trena mo. Eje hi laka, maine hetre itre atr ka trena mo, ngo tha celë kö la ka amele angatre lai. (Ite Edomë 18:11) Hnei Iesu lo hna jele hmone la itre atr ka thele mo thatraqai angatre kö, nge ka nuetriji Iehova. Öni Tusi Hmitrötr: “Pëkö nyi angeice thei Akötesie.” (Luka 12:16-21) Ame la easa ‘amë thatraqa së la trenga mo e koho hnengödrai’ hnene la hna kuca la aja i Iehova, jëne madrine së lai, nge easë fe a amadrinë Iehova. (Mataio 6:20; Ite Edomë 27:11) Mo ka tru alamekene la aqane imelekeu së me Iehova.

16. Nemene la ka xatua së ngöne la easa hnehengazo menu?

¹⁶ Maine tro sa catre thele troa trena mo ngöne la fene celë, canga tro hi sa kukehnine maine hnehengazone menune la itre ewekë. (Mataio 6:19) Hnei Iesu fe hna qaja ka hape, ame la atr ka hni koi mani, troa jole catre koi angeice troa thele panëne la Baselaia i Akötresie. (Mataio 13:18, 19, 22) Ala nyimu la itre atr ka hnehengazo menu pala ha ngöne la mele  i angatr. Ngo eje hi lai laka, ame la easa hnehengazo menu, canga tithi së hi hnei mec, maine kolo pena ha nyiqaane enijëne la lapaune së koi Iehova. Nyipi ewekë pe tro sa mejiune laka, tro kö Iehova a xatua së. Kola qaja hnei Tusi Hmitrötr, ka hape, “Ame la hleuhleu e kuhu hni ne la ate, te, ate agenyin ; ngo ate amadinën’ eje la tenge ewekë ka loi.” (Ite Edomë 12:25) Haawe, e traqa ju epuni hnehengazone la ketre ewekë, pane fe pi la mekuna i epuni kowe la ketre trejin ka mele nyipici, nge ka hnimi epuni catr. Maine jë keme me thine i epun, föi epun, maine ketre sinee i epuni pena, itre ka troa ithuecatre koi epuni tro pala hi a mejiune koi Iehova, me xatua epuni matre nango lapa kötre ju la itre hnei epuni hna hnehengazon.

17. Nemene la aqane xatua së hnei Iehova ngöne la ijine easa hnehengazo menu?

¹⁷ Pëkö atr ka atreine troa trotrohni së hnyawa, Iehova hmekuje hi. Nyidrëti a akeukawane la hni së ngöne la ijine easa hnehengazo menu. Öni Paulo: “The kuke hnine kö la kete ewekë ; ngo loi e cengöne amamane koi Akötesie la ite aja i nyipunie hnene la thith, me sipo, me ole. Nge tro ha thupëne la ite hni nyipunie me ite mekune i nyipunie göi Keriso Iesu, hnene la tingetinge ka sisitia qa thei Akötesie hune la nöjei mekun’ asë.” (Filipi 4:6, 7) Haawe, e hnehengazo menu mina epun, mekune ju lo aqane xatua epuni hë hnei Iehova, matre troa acatrene hnyawa pala hi la aqane imelekeu i epuni me Nyidrë. Kolo fe a qaja la ixatua hnei epuni hna troa kapa qaathene la itre trejin, me itre qatre thup, me hlue ka nyipici me ka inamacan, me itre angela me Iesu.

18. Nemene la thangane koi së la hne së hna lapa mekune la itre ewekë elany?

¹⁸ Tune la hne së hna ce wange hë, easa nyitipu Iehova ngöne la easa thele troa trotrohnine la aliene hni ne la itre xa atr. (1 Timoteo 1:11; 1 Ioane 4:8) Tro ha eje the së la madrin, e hne së hna amamane la ihnimi së, me mekune la thangane la itre hne së hna kuca, me neëne troa hnehengazo menu. Epi tro pala hi sa lapa mekune la mele elanyi fene la musi ne la Baselaia, me kuca asë la hne së hna atreine troa nyitipu Iehova.—Roma 12:12.