1-3. Pine nemene matre xecie koi Lana ka hape, atre hnyawa hi Iehova la hnei angeice hna ajan?

THATREINE jë kö Lana, ketre pionie lapa, troa thëthëhmine la ewekë ka traqa lo angeic a ihamë e Alema lo 2012. Ame koi angeic, hnei Iehova hna sa la lue thithi angeic. Ame ngöne la angeic a ti train kowe la hna kei hnei avio, hnei angeice hna sipo Iehova troa öhne la ketre atr nyine tro angeic a cainöje kow. Ame hë la angeic a traqa, kolo hi a thuemacanyi angeice ka hape, ase hë saze la avio i angeice kowe la drai thupen. Lana a sipone jë koi Iehova troa xatua angeic, ke tha ijije kö la manie i angeice troa nyithupene hnë meköle la jidri cili.

² Kolo hi a ase thithi hnei Lana, nge drenge ju hi angeice la ketre atr a qaja ka hape, “Bozu Lana, eö a ue celë?” Ketre nekö trahmany, sine ini angeic ekö, ka ce traqa me thine me qaaqa hmunë. Nyidro a traqa ne troa iahni memine lai nekö trahmany, ke angeic a tro Afrique du Sud. Ame la Lana a qaja koi angatre la jole ka traqa koi angeic, thei angeice jë hi hnene lai lue föe troa lapa thei nyidro. Tru catre la itre hnyinge i nyidro; nyidroti a pi atre la itre ini hnei Lana hna mejiune kow, memine la pengöne la huliwa ne pionie i angeic.

 ³ Ame hë e hmakany thupene la hna iji kofi, Lana a sa hmaca la itre xa hnyinge i nyidro göi Tusi Hmitrötr. Lana a sipo nyidroti jë la hune tusi maine, telefone i nyidro matre troa upe la ketre atr troa sa la itre xa hnyinge i nyidro. Bëeke hmaca ha Lana kowe la hnalapa i angeic, me sisedrëne la huliwa ne pionie. Eje hi, xecie hnyawa koi angeice laka, hnei Iehova hna drenge la itre thithi angeic, nge atre hnyawa hi Nyidrë la hnei angeice hna ajan, ame hnei Nyidrëti hna xatua angeic.—Salamo 65:2.

4. Nemene la itre hna ajan nyine tro sa ithanatan?

⁴ Ame la kola asesëkötrë së hnene la ketre jol, canga nyimenyime hi së sipo ixatua koi Iehova, nge madrine catre Nyidrë troa drenge la itre thithi së. (Salamo 34:15; Ite Edomë 15:8) Ngo, kola ini së hnene la tulu ne thithi ka hape, hetre itre xa aja ka nyipi ewekë catre fe nyine tro sa thithi fë. Ame ngöne la tane mekune celë, tro sa ce ithanatane la aqane xatua së troa mele nyipici koi Iehova, hnene la foa lao ewekë hna sipone tixenuën.—E jë la Mataio 6:11-13, MN. *

5, 6. Pine nemene matre Iesu a ini së troa sipone “la göxeni ka ijij koi [së],” ngacama mana la xeni the së?

⁵ Hnei Iesu hna ini së me hape, troa sipone la “göxeni ka ijij koi hun,” ngo tha hna hape kö, “göxeni ka ijij koi ni.” Öni Victor, atre thupëne la ketre sirkoskripsio e Afrique: “Tru catre la olenge koi Iehova laka, tha hnenge kö me föeng hna hane hnehengazone ka hape, troa traqa qaa kaa la xen, nge drei la ka troa nyithupene la uma i nyiho. Hnene la itre trejine hna hnimi nyiho e nöjei drai. Ngo eni a thithi sai angatre lapa matre atreine angatre cile kowe la itre ejolene göi mani ka traqa koi angatr.”

⁶ Maine jë kola mana la xeni ngöne la nöje së, ngo nyimutre catre la itre trejin ka pë ewekën. Ketre, ame itre xan, hna lepi hnei hulö. Nyipici laka, easa thithi sai angatr, ngo hetre ketre ewekë nyine tro fe sa kuca thatraqai angatr. Loi e tro sa ce thawa la hne së hna hetrenyi me angatr. Nge ijije fe tro sa hamë ahnahna lapa thatraqane la huliwa ne cainöje e cailo fen. Atre hnyawa hi së ka hape, itre ahnahna lai ka troa xatuane la itre trejin ka aja ixatua.—1 Ioane 3:17.

7. Nemene la ceitun hna xome hnei Iesu göi troa amamane ka hape, “the kuke hnine kö göi elany”?

⁷ Thupene la hnei Iesu hna ithanatane la tulu ne thith, nyidrëti a hmekë së göi itre mo. Öni nyidrë, maine ka nyipiewekëne Iehova la itre iengene ne hnitr, “hape u, tha nyipi koi anganyidëti troa xetë nyipunie, itete lapaune acon ? Qa ngöne lai the kuke hnine kö, kola hape, . . . Tro sha xetë nemen ?” Thupene lai, öni nyidrëti hmaca jë: “Qa ngöne lai the kuke hnine kö göi elany.” (Mataio 6:30-34) Haawe, tha tro kö sa hnehengazone menune la itre drai elany. Loi e tro pe sa mejihnine la itre ewekë hne së hna ajan thatraqane la drai. Ka tune la easa thithi matre tro sa hetre uma, me hetre huliwa nyine troa thupëne la hnepe lapa së, maine troa hetre inamacane pena göi tro sa xomi mekune hnyawa ngöne la kola tithi së hnei mec. Hetre ketre ewekë kö ka nyipi ewekë catre nyine tro sa thithi fë.

8. Nemene la hna amamane fe koi së hnene la trenge ewekë i Iesu göi göxeni së o drai? (Wange ju la pane iatr.)

 ⁸ Hetre ketre ewekë kö hna amamane koi së hnene la itre trenge ewekë i Iesu göne la göxeni së o drai, öni nyidrë: “Tha tro kö a mele la ate hnei areto hmekuje hi, ngo hnene la nöjei tenge ewekë asë ka xulu qa ngöne la ine ula i Akötesie.” (Mataio 4:4) Celë hi matre, loi e tro sa thith matre tro pala hi Iehova a ini së me hamë së la ka ijij matre atreine së lapa qale koi Nyidrë.

9. Pine nemene matre ceitune hi la ngazo me gufa?

⁹ Öni Iesu: “Epi nue hnei Cilieti la itre gufa hun.” Ame ngöne la ketre ijin, öni nyidrë: “Epi nue hnei Cilieti la itre ngazo hun.” (Mataio 6:12, MN; Luka 11:4, MN) Hnei nyidrë hna qaja tune lai, pine laka, ame la itre ngazo së, tre ceitu me itre gufa. Hna qeje pengöne lo 1951 hnene la Ita Ne Thup ka hape, ame la easa kuca la ngazo, tre, kösë easë hi lai a gufa koi Iehova. Ame la ihnim me idrengethenge, tre, lue nyine tro sa hamëne koi Iehova. Haawe, ame la easa kuca la ngazo xajawa i Akötresie, tha easë kö lai a hamëne la ewekë i Nyidrë. Önine la Ita Ne Thup, maine aja i Nyidrëti ju, ijiji Nyidrëti hi troa nuetriji së. Önine ej hmaca jë: “Ame la ka kuca la ngazo, tre ka pë ihnimi koi Akötresie.”—1 Ioane 5:3.

10. Pine nemene matre Iehova a senge la itre ngazo së, nge nemene la thangane lai the së?

 ¹⁰ Atraqatre la ole së kowe la thupene mele hna hamëne hnei Iehova, lo mele hna huujëne hnei Iesu göi troa senge la itre ngazo së! Nyipi ewekë koi së tro Iehova a senge la itre ngazo së o drai. Traqa ha koi 2 000 lao macatre enehila thupene la hna meci hnei Iesu thatraqa së, nge easë pala hi a kepe thangan. Loi e tro pala hi sa hetre hni ne ole kowe la ahnahna ka sisitria cili. Pëkö ala casi thene la itre atr, ka atreine troa hamëne la thupene mele ka ijije troa thepe së qa ngöne la ngazo me mec. (E jë la Salamo 49:7-9; 1 Peteru 1:18, 19.) Kola amamane koi së hnene la itre trenge ewekë ne la tulu ne thith hna hape, “Epi nue hnei Cilieti la itre ngazo hun,” ka hape, nyipi ewekë asë hi koi së, itre trejine trahmanyi me föe, la thupene mel. Aja i Iehova fe tro sa meku angatr, me aqane imelekeu i angatre me Nyidrë. Kolo fe a qaja ka hape, e ngazo jë angatre koi së, tro sa canga nue la ngazo i angatr. E tro sa goeëne la itre ngazo hna kuca koi së, tre, ceitu me ka pëkö pengön. Haawe, e tro sa nue itre ej, easë hi lai a amamane ka hape, easa hnimi angatr. Easë fe a amamane ka hape, atraqatre la ole së koi Iehova, Atre senge trije la itre ngazo së.—Kolose 3:13.

11. Pine nemene matre tro sa nue la ngazo hna kuca koi së hnei itre xan?

¹¹ Pine laka itre atr ka tha pexeje së, nango jole e itre xa ijine troa nue la ngazo hna kuca koi së. (Levitiko 19:18) E tro sa nyiqaane ithanatane la hna kuca koi së hnine la ekalesia, tro hë itre xane lai a nyixölë së, nge tro lai a angazone la casi ne la ekalesia. Maine tro pala hi së lai a ipico eë, easë hi lai a amamane ka hape, easa wangesixane la thupene mel. Nge gufa ha koi së la itre manathithi qa ngön ej. (Mataio 18:35) E tha nue kö së la ngazo hna kuca koi së, ketre tha tro hë Iehova lai a senge la itre ngazo së. (E jë la Mataio 6:14, 15.) Ketre, e aja së tro Iehova a senge la itre ngazo së, the kuca kö la ketre ewekë hnei Nyidrëti hna sisin.—1 Ioane 3:4, 6.

12, 13. (a) Nemene lo ewekë ka traqa koi Iesu thupene ju hi lo kola ase bapataiso nyidrë? (b) Pine nemene matre tha tro kö sa upe zö itre xan e traqa jë së kei kowe la ngazo? (c) Nemene la hna anyipicine hnene la aqane mele nyipici Iesu uti hë la mec?

¹² Ame lo hna hape, “the tro sai huni kö kowe la itupath,” tre, kola amekunë së lo ewekë ka traqa koi Iesu thupene ju hi lo kola ase bapataiso nyidrë. Hnene la uati hmitrötre i Akötresie hna tro sai nyidrëti kowe la hnapapa troa “tupathi [nyidrë] hnei diabolo.” (Mataio 4:1; 6:13) Pine nemene matre nue pi Iehova la ewekë cili? Hnei Iehova hna upi Iesu kowe la fen troa nyinyin la jol hna amejëne lo ijine Adamu me Eva a thipetrije la musi Iehova. Hnene la pi tru i nyidro, matre cia jë la itre hnyinge ka tru. Hapeu, ka hetre engazone kö la aqane xupi atre i Iehova? Atreine kö la atr ka pexej troa mele nyipici koi Iehova e traqa jë tupathi angeice hnene la “ate ka ngazo”? Tro kö a sisitria la mele ne la itre atr e tro angatre a isa sipu musi kowe la mele i angatr? (Genese 3:4, 5) Loi e troa pane nue la itre macatre ka nyimutre, matre ijije jë troa sa la itre hnyinge celë. Matre, e ase hë elanyi sa la itre  hnyinge cili, tro la nöjei ka mel e hnengödrai me e celë fen a atre ka hape, ka pë sane la musi Iehova.

¹³ Ka hmitrötre Iehova, matre tha tro jë pi kö Nyidrëti a tupathe la ketre atr hnei ngazo. Satana “la ate tupathe.” (Mataio 4:3) Ngacama nyimu aqane tupathi së hnei angeic; ngo, qanyi së pë hë isa wai melen. Isa qanyi së, isa ala cas troa iën: troa cile maine troa kei kowe la itupath. (E jë la Iakobo 1:13-15.) Ame la kola tupathi Iesu hnei Satana, canga thipetrije hi nyidrë jëne la Wesi Ula i Akötresie; ame hnei nyidrëti pala hi hna cile catr. Ngo, tha hnei Satana kö hna nue Iesu, angeice pe a treqene “uti hë e kete ijin” göi tro hmaca a tupathi nyidrë. (Luka 4:13) Ngacama kuca ju hë Satana la nöjei ewekë, ngo hnei Iesu pala hi hna drengethenge la Akötresie, Atre Mus. Hnei nyidrëti hna anyipicine ka hape, ijije hi tro la ketre atr ka pexej a mele nyipici koi Iehova ngacama traqa ju hë la itre jole ka tru. Ngo Satana fe a hane tupathe la itretre drei Iesu matre tha tro kö a drei Iehova, tui epuni fe.

14. Nemene la nyine tro sa kuca matre tha tro kö sa kei kowe la itupath?

¹⁴ Tro pala kö a pane treqene matre sa jë lo itre hnyinge hna amejëne göi musi cile i Iehova. Ngo ame pala kö enehila, Iehova a nue Satana troa tupathi së, tha Iehova kö a ‘tro sai së kowe la itupath.’ Hetre mejiune i Nyidrëti laka tro sa mele nyipici koi Nyidrë, nge aja i Nyidrëti troa xatua së. Ngo tha Nyidrëti kö a musinë së troa kuca la meköt. Nyidrëti pe a nue së kowe la isa hne së hna ajan. Celë hi matre Nyidrëti a nue së troa isa sipu iën, troa mele nyipici koi Nyidrë, maine tha tro pena kö a mele nyipici. Matre lue ewekë nyine tro sa kuca e aja së troa ananyine la  itupath, ene la tro sa lapa qale koi Iehova, me catre thithi troa sipo ixatua. Iehova a sa tune kaa la itre thithi së matre tha tro kö sa kei kowe la itupath?

15, 16. (a) Nemene la itre xa itupath nyine tro sa ananyin? (b) Zöi drei e kei pi së kowe la itupath?

¹⁵ Iehova a nue koi së la uati hmitrötre i Nyidrë matre troa xatua së troa cile catre ngöne la itre itupathi Satana. Iehova fe a hamë së la Tusi Hmitrötr, me ekalesia matre troa hmekë së qa ngöne la itre gaa ngazo. Ka tune la Nyidrëti a hmekë së matre tha tro kö sa huliwane menune la traeme së me manie së, me trenge catre së thatraqane la itre ewekë ka tha nyipi ewekë kö. Ka mele la lue trefën, Espen me Janne ngöne la ketre nöje gaa hetre mo e Erop. Nyimu macatre ne pionie lapa nyidro ngöne la ketre götrane lai nöj gaa aja ixatua troa cainöj. Ame hë la nyidroti a hetre nekönatr, tha pionie ju hi nyidro, nge ame hë enehila, lue nekö i nyidroti hë. Öni Espen: “Nyiho a thithi lapa koi Iehova matre tha tro kö nyiho a kei enehila kowe la ithupath, ke tha tru hmaca kö hnei traeme i nyiho troa kuca la itre huliwa i Iehova tune ekö. Nyiho a sipo Iehova matre troa xatua nyiho troa acatrene pala hi la lapaune i nyiho me catre cainöj.”

¹⁶ Ame la ketre itupath nyine tro sa ananyin, tre ene la troa goeëne la itre ewekë ka sis. Maine tro sa kei kowe la itupathi cili, tha tro kö sa upe zö Satana. Pine nemen? Pine laka, thatreine jë kö Satana me fene i angeic troa musinë së troa kuca la ketre ewekë ka ngazo. Ame laka kei pi la itre xan kowe la itre ewekë ka sis, ke hnei angatre hna tha thipetrije la itre mekune ka ngazo. Ngo, nyimu trejine hë trahmanyi me föe, ka ananyine la itupathi cili, haawe ijiji së fe hi.—1 Korinito 10:12, 13.

17. (a) Tro sa amamane tune kaa ka hape, aja së tro Iehova a “thepe [së] qaathene la atr ka ngazo”? (b) Hnei nemene matre tha hmitre kö matre mano pi së?

¹⁷ Tro sa amamane tune kaa ka hape, aja së tro Iehova a “thepe [së] qaathene la atr ka ngazo”? Tha tro kö sa ‘nyi sineene la fen,’ nge tha tro kö sa ‘ajane la fen, memine fe la ite ewekë ne ej.’ (Ioane 15:19; 1 Ioane 2:15-17) Mano hë së elanyi e apatrenyi Satana pi memine la fene ka ngazo celë hnei Iehova! Ngo ame petre kö enehila, nyipi ewekë tro sa mekune laka, “ka tru tenge elëhni [Satana], ke trotrohninë hë nyëne laka, xoxopate pe hi la ijine i nyën.” Tro angeic a kuca asë la hnei angeice hna atreine matre tro sa hmaca hna nyihlue i Iehova. Celë hi matre loi e tro sa catre thithi matre tro Iehova a thepe së qaathei Satana.—Hna Amamane 12:12, 17.

18. Maine aja së troa mele pe qa ngöne la fene i Satana, nemene la nyine tro sa kuca?

¹⁸ Hapeu, ajane kö epuni troa mele ngöne la fen, nge patre hë Satana? Haawe, catre jë thithi matre traqa pi la Baselaia i Akötresie, nge matre troa hmitrötre la ëje i Nyidrë, nge matre troa eatre la aja i Nyidrë kowe la fen. Catre jë qale koi Iehova, Atre thupë epun, me hamëne la nöjei ewekë ka ijije matre atreine epuni mele nyipici pala hi koi Nyidrë. Haawe, catre jë kuca asë la hnei epuni hna atreine matre troa mele thenge la tulu ne thith.