1. (a) Nemene la ka traqa koi Peteru ngöne la Hneopegejë ne Galilaia? (Wange ju la pane iatr.) (b) Pine nemene matre kola nyiqaane nunucil hnei Peteru?

AME ngöne la ketre jidr, hnei Peteru aposetolo me itre xa angetre dreng hna icilekeu memine la enyi ka catr ngöne la Hneopegejë ne Galilaia. Öhnyi Iesu ju hi hnei angatr e tro hune la hnagejë. Peteru a hë Iesu jë, me sipone matre tro fe angeic a hane tro koi nyidrë hune la hnagejë. Ame hë la kola hë angeic hnei Iesu, uti pi hi angeic qa hune la he me tro koi nyidrë. Ngo tha qea ju kö, nge kola ha lö hnei Peteru. Pine nemen? Pine laka, hnei angeic hna goeëne la enyi ka catr me itre hoke ne gejë, nge xou i angeic ju hi. Peteru a hë jë koi Iesu me hape, “Joxue, amele ni.” Ame hnei Iesu hna canga li im, me xolouthi angeic, me qaja koi angeic, ka hape: “Ate lapaune acone fe, ue la eö a luelu ?”—Mataio 14:24-32.

2. Nemene la hne së hna troa ce wange enehila?

² Tro sa ce wange la köni ewekë hna melën hnei Peteru nyine tro sa xomi ini qa ngön. Itre ewekë ka xatua së troa acatrene pala hi la lapaune së, kola qaja: (1) la mejiune i Peteru ngöne la xötrei ka  hape, tro Iehova a xatua angeic, (2) la kepine matre lapakötre ju hi la lapaune i Peteru, me (3) ewekë ka xatua Peteru troa acatrene hmaca la lapaune i angeic. Tro la itre mekune celë a xatua së troa atrehmekune la nyine tro sa kuca matre tro sa cile hut ngöne la lapaun.—1 Korinito 16:13.

3. Pine nemene matre sesë pi Peteru qa hune he? Nemene la hne së hna kuca ka ceitu me Peteru?

³ Ka tru catre ekö la lapaune i Peteru. Pine nemene matre qaja jë së tune lai? Ame la Iesu a hë Peteru, canga sesë hi angeic qa hune la he, me tro hune la hnagejë. Mejiune catre angeic kowe la mene i Akötresie, ka hamëne la atreine troa tro tune la atreine hnei Nyidrëti hna hamën koi Iesu. Ketre tune mina fe, ame la Iesu a hë së troa xötrethenge nyidrë, easë hi lai a nue la mele së koi Iehova me xomi bapataiso. Pine nemen? Pine laka ka lapaune së koi Iehova me koi Iesu, nge pine laka ka mejiune së laka tro nyidroti a xatua së.—Ioane 14:1; e jë la 1 Peteru 2:21.

4, 5. Pine nemene matre ka nyipiewekë catre la lapaun?

⁴ Ka nyipiewekë catre la lapaun, ke, celë hi la ka atreinë Peteru troa tro hune la hnagejë. Ketre ewekë lai hna thatreine kuca hnei atr. Ketre tune mina fe, tro la lapaun a aijijë së troa kuca la ewekë hna thatreine kuca hnei atr. (Mataio 21:21, 22) Tune la kola saze la thiina së me aqane ujë së laka, nyipi atr hë së matre tha wangatrehmekunyi së hë hnene la itre atr ka atre së. Hne së hna ahnyipixene la mele së, ke tru la hne së ha hnimi Iehova, nge hnei Nyidrëti hna xatua së troa saze la mele së. (E jë la Kolose 3:5-10.) Hnene la lapaune hna upi së troa nue la mele së koi Iehova, me hane nyi sinee Nyidrë. Maine patre ju la ixatua i Nyidrë, tre, thatreine kö tro sa traqa kow.—Efeso 2:8.

⁵ Kola aegöcatrene la mele së hnene la lapaun. Ej a xatua së troa cile kowe la itre nyinyithiina i Satana, ithupëjia ka catr. (Efeso 6:16) Ketre, qa ngöne laka easa mejiune koi Iehova, tha tro pi kö sa hnehengazo menu e traqa ju koi së la itre jol. Hnei Iehova hna thingehnaeane ka hape, tro Nyidrëti a hamë së la itre ewekë ka ijij e tro sa lapaune koi Nyidrë me amë panëne la Baselaia i Nyidrë. (Mataio 6:30-34) Ame la ahnahna ka sisitria qa ngöne la lapaune së, tre, ene la tro sa kapa qaathei Iehova la mele ka tha ase palua kö.—Ioane 3:16.

6, 7. (a) Hna aceitunëne me nemene la itre enyi ka catr me hoke ne gejë? (b) Pine nemene matre loi e tro sa mele atre ka hape, ijije fe troa patre la lapaune së?

⁶ Ame lo Peteru a tro hune la hnagejë, hna traqa koi angeic la xou hnene la ecatrene la enyi me itre hoke ne gejë. Kola aceitunëne la lue ewekë cili memine la itre akötr hna melën hnene la itre Keresiano enehila. Ngacama jole pi hë itre ej, ngo atreine hi së cile catr jëne la ixatua i Iehova. E tro sa mekune hmaca la ewekë ka traqa koi Peteru, ke tha hnei enyi kö me gejë matre patre pi la lapaune i angeic. Öni Tusi Hmitrötre: “Angeic’ a goeëne la enyi ka cat, nge angeic’ a qou.” (Mataio 14:30) Hnene laka tha goeë Iesu hë hnei Peteru, nge kolo pena ha goeëne catrëne la gejë, ame hna nyiqaane patre la lapaune i angeic. Kola mama laka,  e tru hë la hne së hna goeëne la itre jole ka traqa koi së, tro hë lai a patre la lapaune së, me mekune ka hape, tha tro hë Iehova a xatua së.

⁷ Loi e tro sa mele atre ka hape, ijije fe troa patre la lapaune së. Pine nemen? Öni Tusi Hmitrötr, pë lapaun la “ngazo” ka angazone la mele së. (Heberu 12:1) Tui Peteru, e troa menu la aqane goe së, canga tro hi a lapakötre la lapaune së. Ngo, tro sa atre tune kaa ka hape, nango nyiqaane jole hë la lapaune së? Tro la itre hnyinge e thupen a xatua së troa isa waipengö së.

8. Troa traqa tune kaa koi së la luelue göne la itre hna thingehnaeane i Akötresie?

⁸ Hapeu, ka mele kö theng la itre hna thingehnaeane i Akötresie tune ekö? Ase hë Akötresieti qaja axeciëne ka hape, tro Nyidrëti a apatrene la fene i Satana. Ngo hapeu, hnene kö la itre xa kuci madrine ne la fen hna ajojezine la mekuna së? Maine eje hi, tro hë lai a traqa koi së la luelu, me hape, tha tro kö a traqa la pun. (Habakuka 2:3) Pane mekune jë la ewekë celë: hne së hna kapa qaathei Iehova la thupene mel, ame hnei Nyidrëti hna sisinyi koi së troa senge la ngazo së. Ngo e tro sa mekune lapane la itre ngazo së ekö, tro hë së lai a mekune ka hape, tha tro hë Iehova a senge la ngazo së. (Ite Huliwa 3:19) Ame hë e cili, tro hë lai a paatre la madrine së ngöne la easa huliwa i Iehova, nge tha tro hë sa cainöje koi itre atr.

9. Nemene la ewekë ka traqa e goeëne catrëne jë së la itre sipu aja së?

⁹ Eni pala kö a nue asë la hnenge hna atreine koi Iehova? E tro sa huliwa catre koi Iehova, tro lai a xatua së troa goeëne catrëne la mejiune së elany. Ngo, tune kaa ju hë e goeëne atrune jë së la itre sipu aja së? Maine jë tro hë së lai a kapa la ketre huliwa hna nyithupene atrun ngo ame pe, tha nyihlue i Iehova hnyawa ha së. Tro hë lai a ananazijëne la lapaune së, nge tro hë së lai a “hminyaje [kola hape, geny],” matre co trootro hë la huliwa së koi Iehova.—Heberu 6:10-12.

10. Kola mama tune kaa la lapaune së koi Iehova la easa nue la ngazo i ketre?

¹⁰ Ka jole catre kö koi ni troa nue la ngazo i ketre? E akötrë së jë hnei ketre, nyimenyime kö së wesitr, me xele ma ithanata? Maine celë hi hne së hna kuca, easë hë lai a wangatrune menune pala ha la itre sipu mekuna së. Nge e tro pena sa nue la ngazo i ketre, easë hi lai a amamane la lapaune së koi Iehova. Öni luka 11:4, MN: “Nue pi la itre ngazo hun, tune la aqane nue la ngazo ne la itre ka gufa koi hun.” Kola hape, tune la aqane gufa i ketre koi së la angeic a ngazo koi së, ketre tu së mina fe, hetre gufa së koi Iehova la easa tria. Haawe, e tro sa nue la ngazo i ketre la kola ngazo koi së, loi e xecie hnyawa koi së laka, ka sisitria catre kö la troa kepe së hnei Iehova e troa ujë tune lai hune la tro sa nyithupene koi angeic la hna kuca koi së. Hnene fe la itretre drei Iesu hna trotrohnine laka, ka nyipiewekë catre la lapaune matre atreine angatre troa nue la ngazo i ketre. Ame la ijine  Iesu a upi angatre troa nue la ngazo i ketre, ngacama hna anyimua ngazo koi angatr, önine la itretre drei nyidrë e sipo iele nyidrë ka hape: “Nyi xane ju la lapaune hun.”—Luka 17:1-5.

11. Tro sa triane tune kaa la eamo hna hamën koi së?

¹¹ Ka drengakötrëne kö ni la kola haji ni? Thele ini jë qa ngöne la eamo hna hamën, ngo the thele gelene kö lai atre hamën. (Ite Edomë 19:20) Ketre ijine lai nyine tro epuni a thele troa waiewekë tui Iehova!

12. Nemene la engazone la atr ka eetr lapa pine la itre ka elemekene la nöj?

¹² Ka eetre kö ni pine la itre ka elemekene la ekalesia? Ame lo kola bëeke hmaca ekö hnene lo 10 lao ka alamekëne la nöj, tha loi kö la aqane qejepengön angatr la nöj. Matre hnene la angetre Isaraela hna mekune catrëne la itre ewekë cili, me nyiqaane eetr pi Mose me Arona. Öni Iehova jë koi Mose: “Uti hë eue laka tha tro kö angat’ a lapaune koi ni?” (Numera 14:2-4, 11) Öhne hnyawa hi Iehova laka, tha mejiune kö la angetre Isaraela koi Nyidrë, pine laka angatr a qeje gele i Mose me Arona, lue atr hna acile hnei Nyidrë. Ketre tune mina fe, e hne së pala hi hna eetr pine la itre hna acile hnei Iehova troa elemekene la nöje i Nyidrëti enehila, mama pi hi ka hape, ka nanazije la lapaune së koi Akötresie.

13. Pine nemene matre tha tro kö sa ngazohnine la easa öhne ka hape, ka nanazije la lapaune së?

¹³ Thupene la hne së hna wange trongëne la itre mekune celë, nge easa öhne ka hape, ka nanazije la lapaune së, the ngazohnine kö. The thëthëhmine kö laka, hna traqa fe koi Peteru aposetolo la nanazije me nyiqaane luelu. Ketre, ame itre xa ijin, hnei Iesu hna thuemacanyine la ange aposetolo asë ka hape, “Itete lapaune acon” angatr. (Mataio 16:8) Ngo, hetre ini ka tru nyine tro sa xome qa ngöne la hna melëne hnei Peteru. Tro sa ce wange la ewekë ka traqa ngöne la angeic a luelu, me kola troa nunucil.

14, 15. (a) Nemene la hna kuca hnei Peteru ngöne lo angeic a nyiqaane lö? (b) Tro sa “goeë Iesu” tune kaa?

¹⁴ Nemene la hna kuca hnei Peteru ngöne la angeic a nyiqaane lö? Ka atreine catre Peteru aj, matre maine ju ijiji angeice hi troa aje hmaca kowe la he. (Ioane 21:7) Ngo tha hnei angeic kö hna qale kowe la sipu trenge catre i angeic. Hnei angeice hmaca pe hna goeë Iesu matre thele ixatua thei nyidrë. Maine tro sa öhne ka hape, ka nanazije la lapaune së, loi e tro sa nyitipu Peteru. Nemene la nyine tro sa kuca?

¹⁵ Tune la aqane goeë Iesu hnei Peteru göi troa xatua angeic, loi e tro fe sa “goeë Iesu.” (E jë la Heberu 12:2, 3.) Ngo thatreine jë kö tro sa öhnyi nyidrë memine la lue meke së tune la hna kuca hnei Peteru. Haawe, tro sa “goeë Iesu” tune kaa? Loi e tro sa thele troa atre la itre ini hnei nyidrëti hna hamën, memine la itre huliwa i nyidrë, nge thupene lai troa xötrethenge nyidrëti hnyawa. E tro sa ujë tune lai, tro hë së lai a kapa la ixatua ka ijije göi troa acatrene la lapaune së. Tro sa ce wange la itre aqane tro sa nyitipu Iesu.

16. Hna acatrene la lapaune së tune kaa hnene la Tusi Hmitrötr?

¹⁶ Acatrene jë la mejiune i epun kowe la Tusi Hmitrötr. Ka xecie hnyawa koi Iesu ka hape, Wesi Ula maine trenge ewekë i Akötresie la Tusi Hmitrötr, nge e cili hi la itre eamo ka sisitria. (Ioane 17:17) Maine aja së troa mejiune kowe la Tusi Hmitrötre tune lai, haawe, loi e tro sa e ej e nöjei drai, me lapa mekune hnyawa la itre hne së hna e. Loi e tro fe sa sine thele la itre mekune ka traqa koi së. Hanawange la ketre ceitun: maine easa ajane troa acatrene la mejiune së ka hape, calemi catre hë la pun, loi e tro sa waipengöne hnyawa la itre xötre ne la Tusi Hmitrötr ka anyipicine ka hape, easë hnyawa hi a melëne la itre drai ne la pun. Ajane kö epuni troa acatrene la lapaune i epuni kowe la itre hna thingehnaeane hnei Akötresie kowe la itre drai elany? Nga, thele jë troa waipengöne hnyawa la itre hna perofetane ka eatre hë. Xecie hnyawa kö koi epuni ka hape, ka hetre thangane ka loi koi së enehila la Tusi Hmitrötr? E jë la itre hna melën hnene la itre trejin trahmanyi me föe, angetre ahnyipixene la mele i angatr jëne la Tusi Hmitrötr. * (Wange ju la ithuemacany.)—1 Thesalonika 2:13.

17. Pine nemene matre atreine jë Iesu cile catre qëmekene la itre itupath ka tru, nge nemene la aqane tro eö a nyitipu nyidrë?

¹⁷ Goeëne catrëne jë la itre manathith hnei Iehova hna thingehnaean. Hnei Iesu hna goeëne catrëne la itre manathith hnei nyidrëti hna troa kapa, matre celë hi lai ka aijijë nyidrëti troa cile catre qëmekene la itre itupath ka tru. (Heberu 12:2) Tha hna ajojezine pi kö la mekuna i nyidrëti hnene la itre ewekë ka iamenu ne la fen. (Mataio 4:8-10) Nemene la aqane tro eö a xötrethenge la tulu i Iesu? Lapa mekune hnyawa jë la itre hna thingehnaeane hnei Iehova. Mekune jë la mele i eö elanyi ngöne la fene ka hnyipixe. Cinyianyine jë me desëne la itre ewekë hnei eö hna troa kuca elany ngöne la Paradraiso. Maine pena, cinyianyine jë la ëjene itre atr hna troa amelene hmaca, itre hnei eö hna ajane troa ithanata memin, memine la itre ewekë nyine tro eö a qaja koi angatr. Maine nyipici laka, thatraqane la nöjei atr asë la itre hna thingehnaeane hnei Iehova, ngo loi e tro eö a goeëne itre ej ceitu me itre hna thingehnaeane koi eö hi.

18. Nemene la aqane tro la thith a acatrene la lapaune i epun?

¹⁸ Sipone jë ngöne la thithi troa acatrene la  lapaune i epun. Hnei Iesu hna inine la itretre drei nyidrë troa sipo Iehova la uati hmitrötre i Nyidrë. (Luka 11:9, 13) Ame la epun a sipone la ixatua ne la uati hmitrötr, sipone jë troa acatrene la lapaune i epun. Celë hi ketre igötranene la wene ne la uati hmitrötr. Qaja hnyawane jë la itre ewekë ka ajolëne la hni epun ngöne la epun a thith. Maine epun a öhne ka hape, nango jole pi hë koi epun troa nue la ngazo i ketre, sipo Iehova jë matre tro pala hi Nyidrëti a acatrene la lapaune i epun, me xatua epun troa nue la ngazo hna kuca koi epun.

19. Nemene la aqane tro epuni a iëne hnyawa la itre sinatronge i epun?

¹⁹ Nyi sinatrongene jë la itre atr ka catre lapaun. Hnei Iesu hna iëne hnyawa la itre sinatronge i nyidrë. Kola qaja la itre aposetolo, itretre nyipici me drengethenge nyidrë. (E jë la Ioane 15:14, 15.) Nyitipu Iesu jë, ene la troa iëne hnyawa la itre sinatronge i epun. Loi e tro angatr a catre lapaun me xötrethenge Iesu hnyawa. Tro fe angatr a inyipicikeu la angatr a hamëne la itre eamo, maine kapa itre eje pena.—Ite Edomë 27:9.

20. Nemene la nyine tro sa kuca matre tro sa acatrene la lapaune ne la itre xa atr?

²⁰ Xatuane jë la itre atr troa acatrene la lapaune i angatr. Jëne la ini hnei Iesu hna hamën, me huliwa i nyidrë, hnei nyidrëti hna xatuane la itretre drei nyidrë troa acatrene la lapaune i angat. (Mareko 11:20-24) E tro sa xötrethenge la tulu i Iesu, tro hë së lai a acatrene la lapaune së, ngo memine fe la lapaune i itre xan. (Ite Edomë 11:25) Tro sa xatuane tune kaa la itre atr ne la teritoare së? Ame ngöne la easa inine la Tusi Hmitrötr koi ketre atr, loi e tro sa amamane hnyawa ka hape, hetre Akötresie, nge tru la hnei Nyidrëti hna meku së. Nge loi e tro fe sa amamane hnyawa ka hape ame la Tusi Hmitrötr, tre, celë hi Wesi Ula i Akötresie. Tro sa xatuane tune kaa la itre trejine matre tro pala hi a catre la lapaune i angatr? Maine epuni a öhne laka, kola eetr hnei ketre trejin pine la itre ka elemekene la ekalesia, the canga ananyi angeice kö. Xatua angeice jë pe jëne la itre ithanata ka maca troa acatrene hmaca la lapaune i angeic. (Iuda 22, 23) Maine epuni pala kö a ini nge kola ithanatane la évolution hnene la atre hamë ini, catre jë isigöline la lapaune i epun kowe la itre ewekë hna xup. Maine jë tro epuni a sesëkötre la aqane ujë ne la ka hamë ini me itre sine ini epun.

21. Nemene la hnei Iehova hna isa qaja axeciëne koi së?

²¹ Hnei Iehova me Iesu hna xatua Peteru troa elë hune la luelu, me xou. Ame hë e thupen, angeice la ketre tulu ne lapaune kowe la itre xa atr. Ketre tune mina fe, Iehova a qaja axeciëne koi së ka hape, tro kö nyidrëti a xatua së matre tro sa isa cile huti ngöne la lapaun. (E jë la 1 Peteru 5:9, 10.) Maine nyipici laka, nyipiewekë tro sa catr matre troa acatrene pala hi la lapaune së, ngo eje hi laka, tro kö Iehova a amanathithine la aqane catre së.